IBÎKIRO LY'OKU ENTERNETE Watchtower
Watchtower
IBÎKIRO LY'OKU ENTERNETI
Mashi
  • BIBLIYA
  • BICAPO
  • NTIMANANO
  • w25 Mwezi gwa 2 buk. 20-24
  • “Nta Mango Nabire Niene”

Nta video eri mw’ehi higabi.

Habire ehya mazibu ene oba oli walonza.

  • “Nta Mango Nabire Niene”
  • Ilabiro ly’Akalalizi Liyalagaza Obwami bwa Yehova (Cigabi c’Okuciyigiriza)—2025
  • Birhwe bisungunu
  • OLWIGANYO LW’ABABUSI BANI
  • OKUCIYUMVA KAHUMBA OMU MIKOLO MIZIBU
  • PAPOUASIE-NOUVELLE-GUINÉE
  • OMULALA MUSUNGUNU GWAGWERHE BINJI BYA KUJIRA
  • AMABABALE, OKUBA KAHUMBA, N’OKUSHUB’IBA N’OMWISHINGO
  • ENSIKU ZOSHI RHUNABE N’OBURHABALE RHULAGIRIREKO
Ilabiro ly’Akalalizi Liyalagaza Obwami bwa Yehova (Cigabi c’Okuciyigiriza)—2025
w25 Mwezi gwa 2 buk. 20-24
Angelito Balboa.

ENGANÎRO Z’AKALAMO K’ABANTU

“Nta Mango Nabire Niene”

BYAGANIRAGWA NA ANGELITO BALBOA

KANGA kanji omu kalamo kanarhume rhwaciyumva rhuli kahumba: okuheza abazigirwa birhu, okuba omu eneo mpyahya, n’amango rhuli rhwene. Ebyo byoshi byampikire. Ciru akaba ntyo, erhi ntanya oku kalamo kani, nampugûkwe oku nta mango nabire niene. Lekagi mubwire ebyarhumaga nahikira okuhugûkwa ntyo.

OLWIGANYO LW’ABABUSI BANI

Larha na nyâma bali Bakatolika ba bushiru bwenene. Cikone erhi bayiga kugerera Ebibliya oku izino lya Mungu ye Yehova, bombi baba Bahamirizi ba bushiru. Larha aleka okukabinja ensalamu za Yezu. Lubero n’oko, arhondera okukolesa obulenga bwage bw’obubinji ly’ahindula enyumpa yirhu ebe Nyumpa y’Obwami ntangiriza omu San Juan del Monte, eneo eyegerire e Manila, vile nkulu y’ecihugo c’e Philippines.

Ndi haguma n’ababusi bani n’abantu b’omu mulala gwirhu

Enyuma z’okuburhwa kwani omu mwaka gwa 1952, ababusi bani barhondera okumpa enyigirizo nyinja bwenene z’ekiroho bakag’iha bakulu bani bani na bali birhu bakulu basharhu. Erhi ndi nakula, Larha ampa omurhima nkasoma ecigabi c’Ebibliya ngasi lusiku, anayiga haguma nani bicapo binji biri lubero. Mango maguma na maguma, ababusi bani bakag’ihandisa aha mwirhu abangalizi b’omuzunguko n’abarhumirwe n’etawi. Omulala gwirhu gwakag’iba n’omwishingo munji gwanakag’ihâbwa omurhima bwenene kugerera ebintu abo bene wirhu bacibwinire bakag’irhuganirira, n’oko kwarhushumya rhweshi rhuhire omukolo gw’amahubiri oku nafasi ntanzi omu kalamo kirhu.

Ababusi bani bansigire olwiganyo lwinja lw’obuyemere. Enyuma z’okufâ kwa nyâma muzigirwa erhi ndwala erhuma, nie na larha rhwarhondera haguma omukolo gw’obupainiya omu mwaka gwa 1971. Cikone enyuma z’aho omu mwaka gwa 1973 erhi ngwerhe myaka 20, larha afâ. Okufîrwa n’ababusi bani bombi kwarhuma nakaciyumva ntagwerhi mwishingo ntagwerhi na misi, na ndi kahumba. Cikone obulangalire “buzibu, bunali bwa kucîkubagirwa” buba omu Bibliya bwantabire ngendekere naba n’entanya nyinja n’okuyegera Yehova ahali h’okuvunika omurhima bwenene. (Hb. 6:19, Mashi Bible) Kasanzi kasungunu enyuma z’okufâ kwa larha, nayemera omukolo gw’okuba painiya wa pekee omu cirhwa ca kulî bwenene c’e Coron, omu provense y’e Palawan.

OKUCIYUMVA KAHUMBA OMU MIKOLO MIZIBU

Nagwerhe myaka 21 erhi mpika e Coron. Nka murhabana wakuliraga omu vile, nasomerwa okubona eco cirhwa cirhalimwo muliro munji gw’ekura, cirhalimwo mishi manji, cirhanalimwo mituga minji erhi mioto. Ciru akaba yali Bahamirizi basungunu, nta wundi wali painiya na mango maguma na maguma, nal’igwasirwe nkahubiri niene. Omu mwezi murhanzi, nakadula bwenene omulala gwani n’abîra bani. Budufu, nakag’igalamira amalunga gayunjwire nyenyezi erhi na ndi navugumula emirenge. Nakaciyumva nka ndeke omukolo gwani n’okugaluka emwirhu.

Mw’ago mango nakag’iciyumva ndi kahumba, nakayigulira Yehova omurhima gwani. Nakakengera entanya z’okuhâna omurhima nali namasoma omu Bibliya n’omu bicapo birhu. Olwandiko lw’Ennanga 19:14 lwakag’inyisha kanji-kanji omu bukengere. Nahugûkwa oku Yehova akabire ‘ibuye ncîfulika ho, na muciza wani’ erhi nakakazir’irhanya oku bintu bimushagalusa, kwa lwiganyo, emikolo yage n’amorhere gage. Ecigabi c’Ilabiro ly’Akalalizi cal’idesire, “Vous n’êtes jamais seul”a cantabire bwenene. Nakag’icisoma kanji-kanji. Omu njira ndebe, nali niene haguma na Yehova omu mango ga ntyo, n’oko kwakampa obulyo bwinja bwenene bw’okusalira, okuyiga, n’okurhanya bwenene.

Kasanzi kasungunu enyuma z’okuhika e Coron, naba mugula. Bulya nta wundi mugula waliho, narhondera okulongoza entimanano ya ngasi mugobe yakag’ihamagalwa Shule ya Huduma ya Kiteokrasi, Entimanano y’Amahubiri, Ifunzo ly’Ecitabu ly’Ecigamba, n’Ifunzo ly’Ilabiro ly’Akalalizi. Kandi nakag’igeza ehotuba y’abantu boshi ngasi mugobe. Bulya nagwerhe binji bya kujira, ntacigwerhe kasanzi ka kuciyumva kahumba!

Omukolo gwani gw’amahubiri gwabire n’amalehe minja e Coron: banafunzi bani b’Ebibliya balebe bahikira aha babatizibwa. Cikone hali n’amazibu. Hali amango nakag’ilambagira enusu y’omulegerege lyo mpika omu eneo, ntanamanyiri aha nayish’ilala hano mpika. E eneo y’eco cigamba kandi yalimwo birhwa binji bisungunu-ngunu. Kanji-kanji nakag’ibalama n’ebote omu nyanja eyunjwiremwo emilaba lyo mpika mw’ezo eneo, ciru akaba ntal’imanyire okuyoga! Mw’ago mazibu goshi, Yehova akag’inanga n’okuntabala. Buzinda, nahugûkwa oku Yehova akag’integanya oku gandi mazibu ciru madarhi bwenene omu gundi mukolo nakahâbirwe.

PAPOUASIE-NOUVELLE-GUINÉE

Omu mwaka gwa 1978, narhumwa okuj’ikolera e Papouasie-Nouvelle-Guinée, cihugo ciba emwené (Nord) y’e Australie. E Papouasie-Nouvelle-Guinée ciba cihugo ca birhondo cilinzir’iyumanana n’ecihugo c’e Espagne. Nasomerwa okuvumbula oku omubalè gwa bantu hofi miliyoni isharhu bal’ilamire mw’eco cihugo bakag’iderha ndimi zilushire 800. Eby’okushagalusa kuli kubona oku bantu banji bakaganire olulimi lw’e Pidgin Malénésien, lulug’ihamagalwa Tok Pisin.

Narhumwa okuj’ikolera kasanzi kalebe omu cigamba c’olulimi lw’Ecingereza cali omu vile nkulu ehamagalwa Port Moresby. Cikone enyuma z’aho, nahamira omu cigamba c’olulimi lw’e Tok Pisin nanarhondera nayiga olo lulimi. Ebi nakag’iyiga, nakabikolesa omu mukolo gw’amahubiri. Oko kwantabala okuyiga olo lulimi duba-duba. Enyuma za kasanzi kasungunu, nahasha okugeza ehotuba omu lulimi lw’e Tok Pisin. Orhanye kunganaci nasomirwe erhi ntumwa okuj’ikolera nka mwangalizi w’omuzunguko omu bigamba by’olulimi lw’e Tok Pisin omu provense ziri lubero ntanal’iciyeneza ciru mwaka muguma mpisire omu Papouasie-Nouvelle-Guinée.

Bulya ebigamba byakag’iba kulî bwenene n’ebindi, nal’igwasirwe nkapanga ntimanano nyinji z’omuzunguko n’okubalama bwenene. Oku murhondero, nakaciyumva kahumba bwenene omu kanga ntakomiri, ko kuderha, omu cihugo cihyahya, omu lulimi luhyahya, n’enkomedu mpyahya. Ntakahashir’ibalama kurhenga omu cigamba kuja omu cindi kugerera ibarabara bulya eyo eneo yalimwo ntondo nyinji erhanal’idekerire. Muli ntyo, nal’igwasirwe nkabalama omu mviyo hofi ngasi mugobe. Hali amango nakag’ibalama niene omu mviyo nsungunu yal’ikola ejire yaharabika. Eyo mibalamo yakag’irhuma nahahala nk’oku nanakag’ihahala erhi nakabalamire omu bote!

Bantu basungunu bone bagwerhe etelefone, muli oko nakaganira n’ebigamba kugerera amaruba. Kanji-kanji nakag’ihika embere amaruba gani gahike, nal’igwasirwe nje nadosa lyo manya aha abahubiri bali. Cikone ngasi mango nakag’ipata bene wirhu, banakag’inyegereza bwinja n’oko kwakankengeza ecarhumaga najira obo bushiru boshi. Nacibwinire oburhabale bwa Yehova omu njira nyinji, n’obwîra bwani haguma naye bwasêra bwenene.

Oku ntimanano ntangiriza najagako omu cirhwa cihamagalwa Bougainville, mulume muguma na mukage banyegera erhi banali bamwemwerhwa, banandosa ntya: “K’orhukengire?” Nakengera oku nahâga oyo mulume na mukage obuhamirizi erhi mpika oburhangiriza omu Port Moresby. Nie narhonderaga okuyiga Ebibliya haguma nabo cikone buzinda nahûna mwene wirhu muguma wa mw’eyo eneo agendekeze ery’ifunzo. Ago mango rhwacibig’irhimanana, bombi bali bamabatizibwa! Ogo gwali muguma gw’omu migisho nabire nayo omu myaka isharhu nayusagya omu Papouasie-Nouvelle-Guinée.

OMULALA MUSUNGUNU GWAGWERHE BINJI BYA KUJIRA

Ndi haguma na Adel

Embere ntenge e Coron omu mwaka gwa 1978, nali namamanyana na mwali wirhu muguma mushagalusi na wa kucihâna bwenene wakag’ihamagalwa Adel. Ali painiya w’akasanzi koshi erhi anali alera yene bana bage babirhi, Samuel na Shirley. Ago mango go n’ago, akag’ishibirira na nnina wal’ikola mugikulu. Omu Mwezi gwa 5, 1981, nagaluka e Philippines lyo nj’irhôla Adel. Enyuma z’obuhya bwirhu, rhwajira haguma omukolo gw’obupainiya bw’akasanzi koshi n’okushibirira omulala.

Ndi nakolera e Palawan, haguma na Adel n’abana birhu, Samuel na Shirley

Ciru akaba nal’ikola ngwerhe omulala, omu mwaka gwa 1983, nacib’ihirhwaho nka painiya wa pekee nanarhumwa okuj’ikolera omu Cirhwa c’e Linapacan, omu provense y’e Palawan. Omulala goshi gwahamira mw’eyo eneo ya kulî erhalimwo Bahamirizi. Mwaka muguma enyuma z’okuhamira kwirhu mw’eyo eneo, nnina wa Adel afâ. Ciru akaba ntyo, rhwagendekera rhwajira binji omu mukolo gw’amahubiri, n’oko kwarhurhabala okulembera ago mababale girhu. E Linapacan rhwarhondeza mafunzo manji bwenene gakag’ijira amajambere n’enyuma za kasanzi kasungunu, rhwaba n’obulagirire bw’Enyumpa nsungunu y’Obwami. Muli ntyo, rhwene rhwayubaka nguma. Myaka isharhu yone enyuma z’okuhika kwirhu eyo munda, rhwashagaluka okubona bantu 110 bahika oku ntimanano y’Okukengera olufû lwa Yezu; banji muli bo bajijire amajambere banabatizibwa enyuma z’okurhenga kwirhu eyo munda.

Omu mwaka gwa 1986, narhumwa okuj’ikolera oku cirhwa c’e Culion, abantu balwazire olushomyo bal’ilamireko. Enyuma z’aho, Adel naye ahirwaho nka painiya wa pekee. Oku murhondero, rhwakag’iyoboha okuhubiri abantu emibiri yaharabisire enyanya z’olushomyo. Cikone abahubiri ba mw’eyo eneo barhuyemeza n’obwalagale oku abantu bal’ilwazire eyo ndwala babusirwe n’oku kurhakacibire kulembu okuyahukiza abandi. Baguma na baguma muli bo bakag’iyisha oku ntimanano omu nyumpa ya mwali wirhu muguma. Enyuma za kasanzi kasungunu, rhwakomera okukaganirira abo bantu bakag’iciyumva balekerirwe na Mungu na bene bantu obulangalire bwirhu buyimangire oku Bibliya, kwanali kwinja bwenene okujira ntyo. Byali bya kushagalusa okubona abantu bal’ilwazire bwenene baba n’obushagaluke omu kuyiga oku lusiku luguma banaba n’amagala nkana.​—Lk. 5:12, 13.

Gurhi abana birhu bakomiremwo akalamo e Culion? Nie na Adel rhwahamagala bali birhu babirhi baciri misole kurhenga e Coron barhurhimane eyo munda ly’abana birhu baba na bîra balebe binja. Samuel, Shirley, n’abo bali birhu babirhi baciri misole bakag’ishagalukira okurhabala bantu banji, bakag’iyiga na bana banji amango nie na Adel rhwakag’iyiga haguma n’ababusi b’abo bana. Mango malebe, rhwakag’iyiga Ebibliya haguma na milala 11. Enyuma za kasanzi kasungunu, rhwal’ikola rhuli rhwalongoza mafunzo manji bwenene g’Ebibliya gakag’ijira amajambere kuhika rhwaba n’obuhashe bw’okurhondeza ecigamba cihyahya!

Akarte k’Eprovense y’e Palawan, eba omu Philippines, kayerekine hantu haguma na haguma Angelito n’omulala gwage bakoleraga: Coron, Culion, Halsey, Marily, n’Ecirhwa c’e Linapacan.

Oku murhondero, niene nali mugula mw’eyo eneo. Muli ntyo, ebiro by’etawi byampûna nkalongoleza abahubiri munani b’omu Culion entimanano z’omu kagarhi k’omugobe na buzinda bampûna nkajira ntyo enyanya z’abahubiri mwenda bali omu lugo lwakag’ihamagalwa Marily. Okuja eyo munda gwali mubalamo gwa nsa isharhu omu bote. Enyuma z’okujira entimanano eyo munda, nie n’omulala gwani rhwakag’ilambagira nsa nyinji omu eneo y’entondo lyo rhuj’ilongoza amafunzo g’Ebibliya omu lugo luhamagalwa Halsey.

Enyuma za kasanzi kalebe, haba majambere manji bwenene omu Marily n’omu Halsey kuhika byahûna rhuyubake Enyumpa z’Obwami mw’ezo eneo zombi. Nk’oku byabaga e Linapacan, bene wirhu n’abantu bal’isimisibwe n’okuli bahâna ebikolanwa binji rhwakolesagya banajira mukolo munji bwenene omu bubasi. Enyumpa y’Obwami rhwayubakaga omu Marily yakayeniremwo bantu 200 yakanayushwirwe, n’oko kwarhuhashisa okukajiriramwo entimanano nkulu.

AMABABALE, OKUBA KAHUMBA, N’OKUSHUB’IBA N’OMWISHINGO

Omu mwaka gwa 1993 erhi abana birhu baba bakola bakulu, nie na Adel rhwarhondera omukolo gw’omuzunguko omu Philippines. Enyuma z’aho omu mwaka gwa 2000, nasoma amasomo gakag’ihamagalwa Shule ya Mazoezi ya Kihuduma lyo nkomerezibwa okuba mwalimu kw’ago masomo. Naciyumva nka ntashinganini okujira ogo mukolo, cikone ensiku zoshi Adel akag’impa omurhima. Ankengeza oku Yehova akampîre emisi y’okuhikiriza ogo mukolo muhyahya. (Fl. 4:13) Adel adesire ntyo enyanya z’ebi acibwinire bulya akag’ihikiriza omukolo gwage ciru akaba akag’ilwisa amazibu g’amagala.

Omu mwaka gwa 2006 erhi ndi nayigiriza, Adel avumbulwamwo endwala y’irhwe ehamagalwa maladie de Parkinson. Rhwababala bwenene! Erhi mbwira Adel oku rhuleke omukolo gwirhu lyo mushibirira, anshuza ntya: “Wekasinga, olonze doktere washibirira endwala yani, namanyire oku Yehova arhurhabala rhugendekere n’omukolo gwirhu.” Omu myaka ndarhu yakulikiraga, Adel agendekera n’omukolo gwa Yehova buzira kuciduduma. Erhi aba arhacigwerhi obuhashe bw’okulambagira, akahubiri erhi anali omu cirhi cage c’ebirema. Erhi aba arhacigwerhi obuhashe bw’okuderha bwinja, akashuza oku ntimanano omu kuderha luderho luguma erhi nderho ibirhi. Ngasi mango Adel akag’iyankirira emesaje z’okumuvuga omunkwa oku lwiganyo lwage lwinja bwenene lw’obulembedu kuhika erhi afâ omu mwaka gwa 2013. Nali namageza myaka elushire 30 haguma na Adel, mwîra mwishwekerezi na wa buzigire, co cirhumire erhi afâ, nashub’igogomerwa n’entanya z’okuciyumva mbabire na ndi kahumba.

Adel al’ilonzize ngendekere n’omukolo gwani, ntyo ko nanajijire. Nagendekera naba na binji bya kujira, n’oko kwantabala okulwisa entanya z’okuciyumva kahumba. Kurhondera omu mwaka gwa 2014 kuhika 2017, nahâbwa omukolo gw’okulambagirira ebigamba by’olulimi lw’Ecitagalog omu bihugo omukolo gwirhu gwal’ihirirwemwo ebihanzo. Enyuma z’aho, nakalambagirira ebigamba by’olulimi lw’Ecitagalog by’omu Taïwan, omu États-Unis, n’omu Canada. Omu mwaka gwa 2019, nalongoza Amasomo g’Abaeneza-Injili b’Obwami g’olulimi lw’Ecingereza omu cihugo c’e Inde n’ec’e Thaïlande. Eyo mikolo yoshi yandwirhire mwishingo munji. Nambe n’omwishingo munji bwenene erhi ncihâna bwenene omu mukolo gwa Yehova.

ENSIKU ZOSHI RHUNABE N’OBURHABALE RHULAGIRIREKO

Omu ngasi mukolo muhyahya namakahâbwa, nahikire okuzigira bwenene bene wirhu na bali birhu ntimanana nabo, co cirhumire okulekana nabo kurhasag’iba kulembu. Omu mango ga ntyo, naciyigirizize okulangalira Yehova loshi-loshi. Ngasi mango nacibwinire oburhabale bwage, n’oko kwantabire okuyemera n’omurhima goshi ngasi mpindûlo zimpikira omu kalamo kani. Ene, ndi painiya wa pekee omu Philippines. Ndekerire omu cigamba cihyahya, n’eco cigamba cabire mulala gwani gw’okuntabala n’okunshibirira. Kandi nshagalusire okubona Samuel na Shirley bali bayiga obuyemere bwa nnina.​—3 Yn. 4.

Angelito ali haguma n’abîra bage ahantu h’okurhamukira, bali bashagalukira ebiryo bisungunu n’ecinyobwa.

Ecigamba cabire mulala gwani

Kobinali, mazibu manji gampikire omu kalamo kani, gahiziremwo okubona mukanie muzigirwa ali alibuka n’endwala ndarhi bwenene n’okufâ nayo. Kandi, nal’igwasirwe nkomere kanga kanji kahyahya. Ciru akaba ntyo, nabwine oku Yehova “ntaye ali kuli muli rhwe.” (Ebj. 17:27) Okuboko kwa Yehova kurhaba “kôfi” okurhabala n’okuzibuhya abakozi bage ciru n’omu maeneo ga kulî bwenene. (Iz. 59:1) Yehova, Ibuye lyani, abire haguma na nani omu kalamo kani koshi, namuvuzire omunkwa bwenene kuli oko. Nta mango nabire niene.

a Olole Ilabiro ly’Akalalizi ly’omu nsiku 15/12/1972, buk. 745-751 (omu Cifaransa).

    Ebicapo by’Amashi (2000-2025)
    Orhenge
    Ocimanyise
    • Mashi
    • Rhumira abandi
    • Ebisimirwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Amarhegeko gw’okukolesa eyi site
    • Amarhegeko gw’okubîka ihwê
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ocimanyise
    Rhumira abandi