ECIGABI C’OKUYIGA CA 8
LWIMBO 130 Rhukababalirana
Okubabalira kwa Yehova, Gurhi Wakakuyigamwo?
“Nyakasane [Yehova, NWT] amubabalire: mumuyankirekwo olwiganyo.”—KL. 3:13.
EBI ECI CIGABI CISEGIZE
Eci cigabi caganirira ebintu rhwakajira lyo rhubabalira muntu mulebe warhugayisize.
1-2. (a) Mangaci byakaba bizibu bwenene kuli rhwe okubabalira muntu mulebe? (b) Gurhi Denise ababaliremwo?
K’ONABONE oku kuli kuzibu kuli we okubabalira abandi? Banji muli rhwe banabone ntyo, ci bwenene erhi muntu mulebe akaderha erhi kujira akantu karhugayisize bwenene. Cikone, rhwanahima entanya z’okuciyumva kubi n’okuba ba kubabalira. Kwa lwiganyo, rhuganirire ebyahikiraga mwali wirhu muguma ohamagalwa Denise,a wababaliraga omu njira yago-yago. Omu mwaka gwa 2017, Denise n’omulala gwage barhengig’ilambagirira Ebiro Bikulu by’Abahamirizi ba Yehova byaciyusig’iyigulwa. Erhi baba bali omu njira y’okugaluka emwabo, owundi shoferi watembezagya kubi ahukula omutuga gwabo. Denise aheza obukengere mw’eyo aksida. Erhi agalukirwa n’obukengere, ayumva oku abana bage bayagalisire kubi bwenene mw’eyo aksida n’oku iba, Brian, afîre. Omu kukengera ago mango, Denise adesire ntya: “Naciyumva mvunisire enjingo nieshi-nieshi nampwerirwe.” Enyuma z’aho, ayumva oku oyo shoferi arhal’ilalusire, arhanal’inywire amafumu g’okucilalusa na nta kantu akag’ilolako kakamuhesire obukengere, na muli ntyo Denise ashenga Yehova amuhe omurhûla ly’acihasha.
2 Shoferi wabahukulaga agwarhwa enyanya z’okuniga omuntu. Enyuma z’okusamba, erhi akabonekine oku agwerhe igosa, akakwebirwe omu prizo. Cikone, etribinali yabwira Denise oku obuhamirizi bwage bo bwakarhumire oyo mulume ahâbwa obuhane erhi nanga. Denise adesire ntya: “Bulya nal’igwasirwe nganirire amango mazibu bwenene gampikiraga omu kalamo kani, naciyumva nka muntu mulebe atwire enyuzi zal’ihanzire ecihulu cani n’okubulagira enjerekani y’omunyu mw’eco cihulu.” Migobe misungunu yone enyuma z’aho, Denise atamala omu cumpa c’etribinali anacirheganyize okuhamiriza embere z’oyo mulume walerheraga omulala gwage ago malumwa manji bwenene. Bici Denise adesire? Abwira omuzuzi oku abêre oyo mulume obwonjo.b Erhi Denise ayusa okuderha, oyo muzuzi arhondera alaka. Aderha ntya: “Omu myaka 25 yoshi namayusa ndi najira omukolo gw’obuzuzi, ntasag’ibona akantu kali nk’aka omu cumpa c’etribinali. Ntasag’iyumva omulala gwajiriragwa igosa gwahûnira obwonjo owabajiriraga ery’igosa. Nta mango nsag’iyumva enderho ziyerekine obuzigire n’okubabalira.”
3. Bici byarhabire Denise ly’ababalira?
3 Bici byarhabire Denise ly’ababalira? Arhanyize bwenene lugenda oku Yehova ababalira. (Mik. 7:18) Erhi rhwakaba ba kuvuga omunkwa bwenene lugenda oku Yehova arhubabalire, oko kwarhushumya rhukababalira abandi.
4. Bici Yehova aba alonzize rhujire? (Abefezi 4:32)
4 Yehova aba alonzize rhukababalira abandi buzira kusezibwa nk’oku naye arhubabalire. (Osome Abefezi 4:32.) Alonzize rhukaba babidu okubabalira abarhugayisize. (Enna. 86:5; Lk. 17:4) Mw’eci cigabi, rhwaganirira bintu bisharhu byarhurhabala lyo rhukaba ba kubabalira bwenene.
ORHACIJIRISAGYA NK’ORHAGAYISIBWE
5. Kushimbana n’olwandiko lw’Emigani 12:18, gurhi rhwakaciyumva erhi muntu mulebe akarhugayisa?
5 Rhwanagayisibwa bwenene n’ebi muntu mulebe anadesire erhi kujira, ci bwenene erhi akaba oyo muntu ali mwîra wa hofi-hofi erhi muntu w’omu mulala gwirhu. (Enna. 55:12-14) Mango maguma na maguma, amalumwa g’ekandalala rhuyumva ganabe nk’ag’omuntu bashoshire engorho. (Osome Emigani 12:18.) Hali amango rhwakalonza okucijirisa nka rhurhagayisibwe. Cikone okujira ntyo kwanaba nka kula bakashosha omuntu engorho banayilekere omu cihulu. Ko n’oko, rhurhakaciyumva bwinja erhi rhwakacijirisa nka rhurhagayisibwe.
6. Nkaba gurhi rhwakajira erhi muntu mulebe akarhugayisa?
6 Erhi muntu mulebe akarhugayisa, nkaba akantu karhanzi rhwakajira kwanaba kuba burhe. Ebibliya edesire oku rhwanakunira. Cikone erhurhonzire oku rhurhashinganini rhubêrane obukunizi kasanzi kanji. (Enna. 4:4; Ef. 4:26) Bulya gurhi? Bulya oku rhuciyumva kanji-kanji kunarhushumye rhujire bintu bilebe. Na kanji-kanji obukunizi burhalerha malehe minja. (Yk. 1:20) Okengere oku, okukunira kali kantu karhuhikira, cikone okubêrana obukunizi guli muhigo omuntu arhôla.
Okukunira kali kantu karhuhikira, cikone okubêrana obukunizi guli muhigo omuntu arhôla
7. Gandi malumwa gahi g’ekandalala rhwakayumva erhi muntu mulebe akarhuvuna omurhima?
7 Erhi rhwakajirirwa kubi, nkaba rhwanayumva agandi malumwa g’ekandalala. Kwa lwiganyo, mwali wirhu muguma ohamagalwa Ann adesire ntya: “Erhi ndi murho, larha aleka nyâma anarhôla owakag’indera. Nakaciyumva ndekerirwe. Erhi baburha abana, nakaciyumva nk’abo bana barhôzire enafasi yani. Najaga nakula na ndi naciyumva nka ntazigirwi.” Mwali wirhu muguma ohamagalwa Georgette aganirire gurhi aciyumvirhe erhi iba agera embuga z’obuhya bwabo. Adesire ntya: “Rhwali bîra kurhenga eburho. Rhwanajira haguma omukolo gw’obupainiya! Navunika omurhima bwenene.” Buzinda obuhya bwabo bwahikira aha bwazazibwa. Na mwali wirhu muguma ohamagalwa Naomi adesire ntya: “Ntarhanyagya ciru n’eliguma oku ibanie akandumisize omurhima. Co cirhumire, erhi aderha oku akag’ilola epornografi omu bwifulikwe, naciyumva ndenganyizibwe nantebirwe.”
8. (a) Birhumire biguma na biguma bihi bishinganine birhushumye okubabalira abandi? (b) Bunguke buhi rhuba nabo erhi rhubabalira? (Olole ecisanduku cidesire “Gurhi Wakajira Erhi Akaba Muntu Mulebe Akugayisize Bwenene?”)
8 Rhurhakaba n’obuhashe lugenda ebi abandi barhuderhera erhi kurhujirira, cikone rhwanaba n’obuhashe kw’ebi rhwakajira lugenda oko. Na kanji-kanji, okubabalira ko kantu kinja rhwakajira. Bulya gurhi? Bulya rhuba rhuzigire Yehova, anaba alonzize rhube ba kubabalira. Erhi rhwakagendekera rhwakunira n’okurhababalira, kwanaba kulembu kuli rhwe okujira omu njira y’obuhwinja, na nkaba oko kwanarhulerhera amazibu g’amagala. (Mig. 14:17, 29, 30) Rhuganirire olwiganyo lwa mwali wirhu muguma ohamagalwa Christine. Adesire ntya: “Amango nciyumvirhe ngayisibwe, ntamwemwerhwa bwenene. Nanonze okulya ebiryo birhakayubaka omubiri. Ntahunira bwinja, kunanabe kuzibu kuli nie okucihasha, n’oko kunarhume oku njirira ibanie n’abandi kwashanja.”
9. Bulya gurhi rhushinganine rhuleke okubîka akarhinda?
9 Ciru akaba omuntu warhugokezagya arharhuhûnyiri obwonjo, rhwananyihya oku malumwa anarhumire rhwayumva. Gurhi rhwakajiramwo ntyo? Georgette, rhwaganiriraga embere, adesire ntya: “Byahûnyire kasanzi kalebe, cikone naleka okubîkira owali ibanie akarhinda n’obukunizi. Enyanya z’oko, naciyumva ngwerhe omurhûla munji.” Erhi rhuleka okubîka akarhinda, oko kunarhulange lyo rhurhajiriraga abandi n’omujina. Kandi rhunacijirire kantu kalebe kinja, ko kuderha oku rhunaleke okusegeza obwenge kw’ago mazibu n’okucib’ishagalukira akalamo. (Mig. 11:17) Cikone, gurhigi erhi rhwakayabirwa okubabalira enyuma z’okujira ebyo byoshi?
OLWISE ENTANYA Z’OKUCIYUMVA OKUNIRE ERHI OGAYISIBWE
10. Bulya gurhi rhuba rhulagirire oku kasanzi k’okufuma ekandalala? (Olole n’enfoto.)
10 Bici byakakurhabala ly’oleka okuciyumva okunire erhi ogayisibwe? Kantu kaguma kakakurhabala kuli kuciha akasanzi k’okufuma omu njira y’olwiganyo. Enyuma z’okuhâbwa obufumu, omuntu wayagazibwe bwenene aba alagirire oku kasanzi ly’afuma omu njira y’omubiri. Ko n’oko, rhwanaba rhulagirire oku kasanzi lyo rhufuma ekandalala embere z’okuba babidu okubabalira muntu mulebe kurhenga oku murhima.—Muh. 3:3; 1 Pt. 1:22.
Erhi omuntu akayagalika, biba bihûnyire akasanzi n’okushibirirwa bwinja ly’afuma, ko binayorha ntyo lugenda ecihulu c’ekandalala (Olole ecifungo ca 10)
11. Gurhi isala lyakakurhabalamwo ly’oba wa kubabalira?
11 Osalire, ohûne Yehova akurhabale ly’oba wa kubabalira.c Ann, rhwaganiriraga embere, ahugwîre gurhi isala lyamurhabiremwo. Adesire ntya: “Nakag’ihûna Yehova ababalire ngasi muguma wirhu omu mulala enyanya z’ebintu rhurhajiraga bwinja. Buzinda, nayandikira larha na mukage muhyahya amaruba nanababwira oku nabababalire.” Ann ayemire oku, okujira ntyo kurhali kulembu. Cikone adesire ntya: “Nnangalire oku okucihangana kwani lyo nyiga okubabalira kwa Yehova kwanashumye larha na mukage bayige binji lugenda Yehova.”
12. Bulya gurhi rhushinganine rhulangalire Yehova ahali h’okulangalira oku rhuli rhwaciyumva? (Emigani 3:5, 6)
12 Olangalire Yehova ahali h’okulangalira oku oli waciyumva. (Osome Emigani 3:5, 6.) Ensiku zoshi, Yehova aba amanyire ebiri binja kuli rhwe. (Iz. 55:8, 9) Na nta mango anarhuhûne rhujire kantu kalebe kakarhulerhera amazibu. Co cirhumire, omu kurhuhûna rhube ba kubabalira, rhwanayemera n’obwalagale oku okujira ntyo kwarhulerhera obunguke. (Enna. 40:4; Iz. 48:17, 18) Lubero n’oko, erhi rhwakalangalira oku rhuli rhwaciyumva, nta mango rhwakahasha okubabalira. (Mig. 14:12; Yer. 17:9) Naomi, rhwaganiriraga embere, adesire ntya: “Oku murhondero, nakag’iciyumva nka ngwerhe ehaki y’okurhababalira ibanie enyanya z’enkomedu yage y’okulola epornografi. Nakag’iyoboha oku akacibir’indumisa omurhima erhi oku akayibagire amalumwa manji anderheraga. Kandi nakag’irhanya oku Yehova ahugûsirwe oku nakag’iciyumva. Cikone, narhondera okuhugûkwa oku, okuba Yehova ahugûsirwe oku nakag’iciyumva arhali ko kuderha oku akuyemire. Amanyire gurhi ndi naciyumva n’oku bihûnyire akasanzi lyo nfuma ekandalala, cikone kandi alonzize mbe wa kubabalira.”d
OJIRE OKWAWE KOSHI LY’OCIYUMVA BWINJA
13. Kushimbana n’Abaroma 12:18-21, bici rhushinganine rhujire?
13 Erhi rhubabalira muntu mulebe warhugayisize bwenene, rhuba rhulonzize rhujire binji ahanyuma n’okuhiga kone okurhaciganirira ebyabire. Erhi akaba omuntu warhugayisize kandi ali mwene wirhu erhi mwali wirhu Mukristu, omuhigo gwirhu kuba kujira omurhûla. (Mt. 5:23, 24) Ahali h’okugendekera rhwaciyumva rhukunire, rhunahige okuyerekana obwonjo n’okubabalira. (Osome Abaroma 12:18-21; 1 Pt. 3:9) Bici byakarhurhabala lyo rhujira ntyo?
14. Bici rhushinganine rhucihangane okujira, na bulya gurhi?
14 Rhushinganine rhucihangane okubona omuntu warhugayisize nk’oku Yehova ali amubona. Yehova anacishoge okubona amorhere minja abantu bagwerhe. (2 Nga. 16:9; Enna. 130:3) Kanji-kanji, rhunabone ebi rhulonza omu bantu, bibe binja erhi bibi. Erhi rhwakakabona amorhere minja g’abandi, kwanaba kulembu kuli rhwe okubababalira. Kwa lwiganyo, mwene wirhu muguma ohamagalwa Jarrod adesire ntya: “Nambone oku kuli kulembu kuli nie okubabalira mwene wirhu mulebe erhi ngerera igosa ananjirire oku bintu binji binja nsima kuli ye.”
15. Bulya gurhi okubwira muntu mulebe oku wamubabalire kwanarhabala?
15 Akandi kantu k’obulagirire wakajira kuli kubwira omuntu wakugokezagya oku wamubabalire. Bulya gurhi? Olole ebi Naomi, rhwaganiriraga embere, adesire: “Ibanie andosa erhi, ‘Ka wambabalire?’ Erhi mbumbula akanwa lyo nderha erhi, ‘Nkubabalire,’ nayabirwa okuderha ntyo. Nahugûkwa oku ntalisag’imubabalira okunali omu murhima gwani. Enyuma za kasanzi kalebe, nahasha okuderha oluderho ‘Nkubabalire’ lujira obuhashe. Erhi mbabalira ibanie, amasu gage gal’iyunjwire mirenge, nasomerwa n’oburhulirize oko kwamudwirhire na kunganaci kwarhumire nani naciyumva bwinja. Kurhenga ago mango, nacib’irhondera namulangalira na kandi rhukola rhuba bîra binja.”
16. Bici waciyigirizize lugenda okubabalira?
16 Yehova aba alonzize rhube ba kubabalira. (Kl. 3:13) Ciru akaba ntyo, nkaba kwanaba kuzibu kuli rhwe okubabalira abandi. Cikone rhwanahasha okujira ntyo erhi rhwakaba rhurhacijirisizi nka rhurhagayisibwe n’erhi rhwakajira okwirhu koshi lyo rhulwisa entanya z’okuciyumva rhukunire erhi rhugayisibwe. Omu kujira ntyo, rhwanarhondera rhwashanja oku rhuli rhwaciyumva lugenda oyo muntu.—Olole ecisanduku cidesire, “Bintu Bisharhu Byakakurhabala ly’Obabalira.”
OSEGEZE OBWENGE OKU BUNGUKE BW’OKUBA WA KUBABALIRA
17. Bulya gurhi rhushinganine rhukababalira abandi?
17 Rhugwerhe birhumire binji by’okurhushumya rhube ba kubabalira. Rhuganirire birhumire biguma na biguma muli byo. Burhangiriza, rhunayige olwiganyo lwa Yehova, Larha wirhu w’obwonjo, n’okumusimisa. (Lk. 6:36) Bwa kabirhi, rhunayerekane oku rhuvuzire omunkwa lugenda oku Yehova arhubabaliremwo omu njira y’olukogo. (Mt. 6:12) Na bwa kasharhu, rhunabe n’amagala minja n’okuseza obwîra bwirhu haguma n’abandi.
18-19. Malehe gahi okubabalira kwirhu kwakalerha?
18 Omu kubabalira abandi, rhwanaba n’emigisho rhurhal’irhanyizeko. Kwa lwiganyo, olole ebyahikiraga Denise, rhwaganiriraga embere. Ciru akaba Denise arhamanyaga ntyo, omulume wayirhaga iba omu aksida al’ihizire okuciniga enyuma z’okusambisibwa. Cikone, okubabalirwa na Denise kwamuhuma oku murhima bwenene kwanarhuma arhondera okuyiga Ebibliya haguma n’Abahamirizi ba Yehova.
19 Rhwanaciyumva nk’okubabalira muntu mulebe kali kaguma k’omu bintu bizibu bwenene rhwakajira omu kalamo, cikone kandi kanaba kaguma k’omu bintu bilerha emigisho bwenene. (Mt. 5:7) Co cirhumire, rhweshi rhujire okwirhu koshi lyo rhuyiga okubabalira kwa Yehova.
LWIMBO 125 “Ab’Obushagaluke Bali Balya Baba ba Lukogo”
a Mazino maguma na maguma gashanjirwe.
b Omu kanga ka ntyo, ngasi Mukristu agwasirwe arhôle omuhigo gwage yene lugenda oku akajira.
c Oku jw.org, olole evideo z’enyimbo zago-zago zidesire, “Tusameheane,” “Unisaidie ili Nimusamehe,” na “Turudishe Urafiki.”
d Ciru akaba okulola epornografi ciba caha kunanayagaze owundi, cirhali cirhumire ciyemirwe n’Amandiko cakarhuma oyu bagokezagya azaza obuhya.