ECIGABI C’OKUYIGA CA 28
LWIMBO 88 Onyigirize Enjira Zawe
Bulya Gurhi Rhushinganine Rhuhûne Amahano?
“Obumanye [obwenge] buba bwa balya bayumva ihano.”—MIG. 13:10, Mashi Bible.
EBI ECI CIGABI CISEGIZE
Ebi rhugwasirwe rhujire lyo rhuyunguka bwenene n’amahano rhuhâbwa.
1. Gurhi rhwakarhôlamwo emihigo y’obwenge n’okujira emipango yirhu ehikirire? (Emigani 13:10, Mashi Bible; 15:22)
RWESHI rhuba rhulonzize rhurhôle emihigo y’obwenge. Na rhweshi rhunalonze emipango yirhu ehikirire. Akanwa ka Mungu karhubwizire oku rhwakahasha okuhikirizamwo ebyo byombi.—Osome Emigani 13:10, Mashi Bible; 15:22.
2. Bici Yehova alaganyize oku arhujirira?
2 Kobinali, omuntu mwinja bwenene rhwakahûna obwenge n’amahano ali Larha wirhu Yehova. Arhulaganyize oku arhurhabala omu kuderha ntya: “Nkolaga nakubwiriza [nakuhanûla] nankuje ebulâbi.” (Enna. 32:8) Ezo nderho ziyerekine oku Yehova anajire binji ahanyuma n’okurhuha kone amahano, alaganyize oku arhuha amahano rhulagirireko kobinali n’okurhurhabala lyo rhugakolesa.
3. Bici rhwaganirira mw’eci cigabi?
3 Mw’eci cigabi, rhwakolesa Akanwa ka Mungu lyo karhurhabala okushuza kw’aga madoso ani: (1) Morhere gahi gakantabala ly’onyunguka n’amahano minja? (2) Ndi wakampa amahano minja? (3) Gurhi nakayerekanamwo oku kobinali nnonzize okuhâbwa amahano? na (4) Bulya gurhi nshinganine nyake okuhûna abandi bantôlere emihigo?
MORHERE GAHI NGWASIRWE MBE NAGO?
4. Erhi akaba rhulonzize rhuyunguke n’amahano minja, morhere gahi rhugwasirwe rhube nago?
4 Rhugwasirwe rhube birhohye na ba lugero lyo rhuyunguka n’amahano minja. Rhugwasirwe rhuyemere oku rhulagirire oku burhabale bw’abandi lyo rhurhôla emihigo y’obwenge erhi akaba rhuli omu kanga karhasag’irhuhikira bundi. Kandi rhugwasirwe rhuhugûkwe oku rhurhaba rhumanyire ngasi kantu. Erhi akaba rhurhali birhohye na ba lugero, Yehova arhakarhurhabala. Muli ntyo, ngasi ihano rhuhâbirwe amango rhuli rhwasoma Akanwa ka Mungu, lyanakaja omu kurhwiri kuguma lihulukire omu kundi. (Mik. 6:8; 1 Pt. 5:5) Lubero n’oko, erhi akaba rhuli birhohye na ba lugero, rhwanaba babidu okukolesa amahano gayimangire oku Bibliya rhuyumvirhe n’okuyunguka nago.
5. Bintu bihi Mwami Daudi ahikirizize byakarhumire aba wa bucibone?
5 Rhulole ebi rhwakaciyigiriza kugerera olwiganyo lwa Mwami Daudi. Ebi ahikirizagya byakarhumire aba wa bucibone. Myaka minji embere ayimikwe nka mwami, al’imanyikine bwenene enyanya z’obuhashe bwage bw’okuziha omuziki. Ahûnyirwe ciru akazihira mwami omuziki. (1 Sam. 16:18, 19) Yehova acishoga Daudi ly’aba mwami wakulikiraga omwami murhanzi, anamuha emisi kugerera iroho lyage litagatifu. (1 Sam. 16:11-13) Al’imanyikine bwenene omu lubaga lwage enyanya z’okuyirha abashombanyi babo, kuhiramwo n’Omufilistini mulî na munenene wakag’ihamagalwa Goliyati. (1 Sam. 17:37, 50; 18:7) Omuntu w’obucibone wali wamahikiriza ebintu biri nk’ebyo akarhanyize oku arhalagiriri oku kuyumvirhiza amahano g’abandi. Cikone Daudi ali mwirhohye.
6. Gurhi rhumanyiremwo oku Daudi akag’iyemera amahano? (Olole n’enfoto.)
6 Enyuma za Daudi okuyimikwa nka mwami, agendekire ajira obwîra n’abantu bakag’imuha amahano. (1 Nga. 27:32-34) Oko kurhasomezizi bulya embere Daudi abe mwami ali amakayumvirhiza amahano minja. Arhali amahano ahâbagwa n’abalume gone ayemire, cikone kandi ayemire n’ihano ahâbagwa na mukazi muguma wakag’ihamagalwa Abigaili. Oyo mukazi al’iherusire omu mwa Nabali, mulume wali wa bucibone, orhali wa kuvuga omunkwa, orhanali wa bukenge. Daudi akolesize n’obwirhohye amahano minja na muli ntyo ayaka okujira igosa lidarhi.—1 Sam. 25:2, 3, 21-25, 32-34.
Mwami Daudi ayemire n’obwirhohye ihano lya Abigaili analikolesa (Olole ecifungo ca 6)
7. Masomo gahi rhwakaciyigiriza kugerera olwiganyo lwa Daudi? (Omuhanûzi 4:13) (Olole n’enfoto.)
7 Rhwanayiga masomo malebe kugerera Daudi. Kwa lwiganyo, rhwanaba rhugwerhe buhashe bulebe bw’akaburhano erhi bukulu bulebe omu cigamba. Ciru akaba ntyo, rhurhashinganini rhurhanye oku rhumanyire byoshi n’oku rhurhalagiriri oku mahano. N’aka Daudi, rhushinganine rhube babidu okuyumvirhiza amahano minja ciru rhwakagahâbwa na ndi. (Osome Omuhanûzi 4:13.) Erhi rhwakajira ntyo, nkaba rhwanayaka okujira amagosa madarhi gakarhulerhera amazibu n’okugalerhera abandi.
Rhushinganine rhube babidu okuyumvirhiza ihano linja ciru rhwakaba rhulihâbirwe na ndi (Olole ecifungo ca 7)c
NDI WAKAMPA AMAHANO MINJA?
8. Bulya gurhi Yonatani akahîre Daudi ihano linja?
8 Olole erindi isomo rhwakaciyigiriza kugerera olwiganyo lwa Daudi. Ayumvirhizize amahano ahâbagwa n’abantu bal’igwerhe obwîra bwinja haguma na Yehova na kandi bal’ihugûsirwe bwinja akanga alimwo. Kwa lwiganyo, erhi alonza okumanya erhi akashubir’iba n’obwîra haguma na Mwami Sauli, Daudi ayumvirhizize ihano ahâbagwa na Yonatani, mugala wa Sauli. Bulya gurhi Yonatani akahashire okumuha ihano linja? Bulya Yonatani al’igwerhe obwîra bwinja haguma na Yehova, anal’imanyire Sauli bwinja. (1 Sam. 20:9-13) Bici oko kwakarhuyigiriza?
9. Amango rhulagirire okw’ihano, ndi rhushinganine rhulihûne? Ohugûle. (Emigani 13:20, Mashi Bible)
9 Erhi akaba rhulagirire okw’ihano, kwanaba kwinja okulihûna muntu mulebe ogwerhe obwîra bwinja haguma na Yehova na kandi omanyire akanga karhumire rhwalagirira okw’ihano.a (Osome Emigani 13:20, Mashi Bible.) Kwa lwiganyo, orhanye mwene wirhu ociri musole ali alonza omukazi mwinja arhôla. Ndi wakamuha ihano linja? Omwîra wage orhasag’ija omu buhya anamurhabala erhi akamuha amahano gayimangire oku makanuni g’Ebibliya. Cikone mwene wirhu ociri musole, anahâbwa amahano gapatine n’akanga kage gakanamurhabala, erhi akagahûna omulume na mukage bakuzire kiroho bamumanyire bwinja, bakola bagwerhe myaka minji barhôline banagwerhe omwishingo omu buhya bwabo.
10. Bici rhukolaga rhwaganirira?
10 Rhwaganirire morhere abirhi rhugwasirwe rhube nago, n’omuntu wakarhuha ihano linja. Rhuganirirage bulya gurhi rhushinganine rhuyerekane oku rhulonzize okuhâbwa amahano, n’erhi rhushinganine rhuhûne abandi barhurhôlere emihigo.
GURHI NAKAYEREKANA OKU KOBINALI NNONZIZE OKUHÂBWA AMAHANO?
11-12. (a) Bici rhushinganine rhuyake okujira? (b) Bici Mwami Robowami ajijire amango al’igwasirwe arhôle omuhigo gw’obulagirire?
11 Hali amango omuntu akabonekana nk’ali alonza ihano, cikone okuderha okuli, alonzize kone abandi balunge okuboko omuhigo anali amarhôla. Omuntu wa ntyo arhaba ayerekine oku kobinali alonzize okuhâbwa ihano. Ebyahikiraga Mwami Robowami bwanaba burhonde oku muntu wa ntyo.
12 Robowami ye wabire murhegesi w’e Israheli enyuma za Mwami Solomoni. Erhi Robowami aba mwami ishanja lyal’igwerhe obwololoke, cikone abantu bakaciyumva nka Solomoni abajirisize omukolo muzibu bwenene. Abantu baja emunda Robowami ali lyo bamuhûna abalembuhize omuzigo. Robowami abahûna bamuhe akasanzi ly’arhanya lugenda omuhigo akarhôzire. Arhondera bwinja omu kuhûna ihano abalume bal’ikola bashosi bakazag’irhabala Solomoni. (1 Bam. 12:2-7) Cikone, alahira ihano abo balume bal’ikola bashosi bamuhâga. Nkaba bici byarhumaga ajira ntyo? Nkaba ali amahiga ebi ajira analangalira oku abo balume bal’ikola bashosi balunga okuboko omuhigo gwage. Co cirhumire erhi ahûna abîra bage baciri misole ihano banamulunga okuboko, ashagalukira ebi bamubwiraga. (1 Bam. 12:8-14) Robowami ashuza bacikala bage kushimbana n’ery’ihano. Oko kwarhuma ishanja lyagabikanamwo na Robowami aba n’amazibu kurhenga ago mango na kugendekera.—1 Bam. 12:16-19.
13. Gurhi rhwakamanyamwo erhi rhulonzize okuhâbwa ihano?
13 Bici rhwakaciyigiriza kugerera olwiganyo lwa Robowami? Erhi rhwakahûna ihano, rhugwasirwe rhuyerekane kobinali oku rhulonzize okuhâbwa ihano. Gurhi rhwakayerekanamwo ntyo? Rhushinganine rhucidose ntya: ‘Ka nampûne ihano n’enyuma z’aho ndilahire ho n’aho bulya ebi bambwizire arhali byo nal’ilonzize okuyumva?’ Rhuganirire lwiganyo luguma.
14. Erhi rhwakahâbwa ihano, bici rhugwasirwe rhukengere? Ohâne olwiganyo. (Olole n’enfoto.)
14 Orhanye mwene wirhu muguma anahâbirwe akasi k’omushahara mwinja. Embere akayemere, ahûne mugula mulebe ihano. Oyo mwene wirhu abwire oyo mugula oku ako kasi kakarhuma aba kulî n’omulala gwage omu kasanzi kalîri. Oyo mugula akengeze oyo mwene wirhu akanuni k’Ebibliya kayerekine oku omukolo gwage murhanzi kuli kuhikiriza amalagirire g’ekiroho g’omulala gwage. (Ef. 6:4; 1 Tm. 5:8) Orhanyagye oyo mwene wirhu abone ho n’aho oku ebi oyo mugula amubwizire birhali binja, anahûne abandi bene wirhu ihano lugenda oko kuhika abwirwe ebi alonzize okuyumva. Ka kobinali oyo mwene wirhu ali alonza okuhâbwa ihano erhi anarhôzire omuhigo gwage anali alonza kone omuntu wagulunga okuboko? Rhugwasirwe rhukengere oku omurhima guba murhebanyi. (Yer. 17:9) Mango malebe ihano rhuba rhulagirireko bwenene arhali lyo kanji-kanji rhuba rhulonzize okuyumva.
Ka kobinali rhuli rhwalonza ihano linja erhi rhuli rhwalonza kone omuntu warhulunga okuboko? (Olole ecifungo ca 14)
KA NSHINGANINE MPÛNE ABANDI BANTÔLERE OMUHIGO?
15. Bici rhugwasirwe rhuyake, na bulya gurhi?
15 Guba mukolo gwa ngasi muguma muli rhwe okucirhôlera emihigo yage yenene. (Gl. 6:4, 5) Nk’oku rhwaganirire, omuntu w’obwenge analonze amahano omu Kanwa ka Mungu n’oku Bakristu bakuzire kiroho embere arhôle muhigo mulebe. Ciru akaba ntyo, rhugwasirwe rhube masu lyo rhurhakag’ihûna abandi barhurhôlere emihigo. Bantu baguma na baguma banajira ntyo omu kudosa muntu mulebe bakenga erhi, “Bici wakajijire nka we wali mw’aka kanga kani?” Abandi banajira ntyo omu njira erhali ya bwalagale bwenene omu kujira ebi muntu mulebe ajira buzira kuciha akasanzi bonene k’okurhanya bwenene lugenda oko.
16. Kanga kahi kali omu Korinti lugenda okulya enyama zali zarherekîrwe ensanamu, na ndi wal’igwasirwe ahige okulya ebiryo bya ntyo erhi nanga? (1 Abakorinti 8:7; 10:25, 26)
16 Olole akanga kali omu cigamba c’e Korinti omu kagana karhanzi lugenda okulya enyama nkaba zakag’iba zarherekirwe ensanamu. Paolo ayandikire abo Bakristu ntya: “Rhumanye oku enshushano . . . erhali cici en’igulu, na nta wundi Nyamuzinda kuleka olya muguma.” (1 Kr. 8:4) Omu kurhanya lugenda oko, omu cigamba bantu baguma na baguma bahiga oku banalya enyama yali yamarherekêrwa ensanamu na buzinda eguzibwe omu cibuye c’enyama. Abandi bahiga okurhalya enyama ya ntyo lyo barhag’icafula ezamiri yabo. (Osome 1 Abakorinti 8:7; 10:25, 26.) Ogo gwali muhigo ngasi muntu al’igwasirwe acirhôlere yenene. Nta mango Paolo ahanwîre Abakristu b’e Korinti okurhôlera abandi emihigo erhi oku bakajira kone ebi abandi bajijire. Ngasi muguma muli bo al’igwasirwe ‘àbûlane yêne embere za Nnâmahanga.’—Rm. 14:10-12.
17. Gurhi byakaba erhi rhwakajira kone ebi abandi bajijire? Ohâne olwiganyo. (Olole n’enfoto.)
17 Gurhi akantu kashushine n’ako kakahikiramwo ene? Orhanye lugenda akanga kayerekire orhugabi rhusungunu-ngunu rhw’omuko. Ngasi Mukristu agwasirwe ahige yene erhi ayemera erhi kulahira orhugabi rhusungunu-ngunu rhw’omuko.b Rhwanabona nka kuli kuzibu okuhugûkwa bwinjinja ako kanga, cikone okurhôla emihigo eri nk’ogo ciri cigabi c’omuzigo ngasi Mukristu agwasirwe abarhule yene. (Rm. 14:4) Erhi rhwakahiga okujira kone nk’oku owundi muntu ahigaga okujira, rhwanazambanya ezamiri yirhu. Rhwanakubûla n’okujira ezamiri yirhu ebe na buhashe bunji omu kukayikolesa. (Hb. 5:14) Mangacigi rhwakahûna Omukristu okuzire kiroho ihano? Enyuma z’okujira obusagasi rhwenene cikone rhubone oku rhucilagirire oku burhabale lyo rhuhugûkwa gurhi amakanuni g’Ebibliya gakakola omu kanga kirhu.
Enyuma z’okujira rhwenene obusagasi go mango rhushinganine rhuhûne ihano (Olole ecifungo ca 17)
OGENDEKERE WALONZA AMAHANO
18. Bici Yehova arhujirire?
18 Yehova ayerekine oku aba arhulangalire bwenene omu kurhuleka rhukacirhôlera emihigo. Arhuhîre Akanwa kage Bibliya. Kandi arhuhîre abîra b’obwenge, bakarhurhabala lyo rhurhanya oku makanuni g’Ebibliya. Mw’ezo njira Yehova anarhushibirire nka Larha w’obuzigire. (Mig. 3:21-23) Bici rhwakajira lyo rhumuyeresa oku rhumuvuzire omunkwa?
19. Gurhi rhwakagendekera rhwashagalusamwo Yehova?
19 Orhanye k’oku: Ababusi banashagaluke bwenene erhi babona abana babo bakula n’okuhikira okuba bakozi ba Yehova b’obwenge barhabala abandi. Ko n’oko, Larha wirhu w’omu mpingu Yehova anashagaluke erhi arhubona rhuli rhwagendekera rhwakula kiroho, rhuli rhwalonza amahano, n’okurhôla emihigo emukengesa.
LWIMBO 127 Nshinganine Mbe Muntu wa Gurhi?
a Mango maguma na maguma kuli kukolesa obwenge erhi Abakristu bakahûna abantu barhaharamya Yehova amahano lugenda eby’ensaranga, eby’okubukwa, erhi ebindi bintu.
b Ly’opata mahugûlo manji lugenda ogu mwanzi, olole ecitabu Oshagalukire Akalamo Ensiku n’Amango! isomo lya 39 nugta ya 5 n’ehigabi “Ociyigirize kwa Bulîri.”
c AMAHUGÛLO G’ENFOTO: Mugula muguma ali ahanûla owabo mugula omulushire emyaka lugenda enjira anaganiragamwo oku ntimanano baciyusagya bajira.