Oketopa

Pe e faigatā ona e usiusitaʻi? Na faigatā ona usiusitaʻi le tupu o Tavita, o lea na ia tatalo ai i le Atua: “Ia e faagaee iā te aʻu le lotomalie e usitaʻi iā te oe.” (Sala. 51:12) Na alofa Tavita iā Ieova. E ui i lea, na iai taimi na faigatā ai iā te ia ona usiusitaʻi ma e faapena foʻi i tatou. Aiseā? Muamua, ona ua tatou aafia i le uiga lē usiusitaʻi. Lua, ona o loo taumafai pea Satani e faatupu iā i tatou le uiga fouvale e pei o ia. (2 Kori. 11:3) Tolu, ona o loo siʻomia i tatou i le uiga fouvale o le lalolagi, “o le agaga lea o loo galue i fanau e lē usiusitaʻi.” (Efe. 2:2) E tatau ona tatou taumafai malosi e tauivi ma o tatou faanaunauga agasala, ma teena faaosoosoga a le Tiapolo ma le lalolagi ina ia lē usiusitaʻi. E tatau ona tatou faia taumafaiga uma ina ia usiusitaʻi iā Ieova ma i latou ua ia tuuina atu i ai le pule. w23.10 6 ¶1

O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le vavega na faia e Iesu, o le liua o le vai e avea ma uaina? E tatou te aʻoaʻoina mai ai se lesona e faatatau i le lotomaulalo. E leʻi mimitavale Iesu i le vavega na ia faia. O le mea moni, e leʻi iai lava se taimi na mimitavale ai Iesu i mea na ia faataunuuina. Nai lo o lea, na ia lotomaulalo ma avatu pea le viiga i lona Tamā. (Ioa. 5:​19, 30; 8:28) Pe a tatou faaaʻoaʻo iā Iesu e ala i le faaalia pea o le lotomaulalo, o le a tatou lē mimitavale ai i mea ua tatou ausia. Ia aua neʻi o tatou mitamita iā i tatou lava, ae ia tatou mitamita i le faaeaga e auauna ai i le Atua mamana. (Iere. 9:​23, 24) Ia tatou avatu le viiga ua alagatatau iā te ia. E leai se mea lelei e mafai ona tatou faataunuuina pe a aunoa ma le fesoasoani a Ieova. (1 Kori. 1:​26-31) Pe a tatou faaalia le lotomaulalo, o le a tatou lē viiviia ai i tatou lava ona o mea lelei ua tatou faia mo isi. E tatou te lagona le faamalieina, i le iloa o loo silasila mai Ieova ma e na te faatāua mea e tatou te faia. (Faatusatusa i le Mataio 6:​2-4; Epe. 13:16) E mautinoa o le a tatou faafiafiaina Ieova, pe a tatou faaaʻoaʻo iā Iesu i le faaalia o le lotomaulalo.—1 Pete. 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Na faagaeeina le aposetolo o Paulo e faalaeiau Kerisiano, ina ia vaavaai ma le naunau i mea e lelei ai isi. E faapefea ona tatou faatatauina lenā fautuaga i taimi o sauniga? E ala i le manatua o loo iai foʻi isi o loo fia faia se tali e pei o i tatou. Seʻi mafaufau i le faataʻitaʻiga lenei: Pe a outou talanoa ma au uō, pe e te faoa uma le talanoaga ma leai ai se avanoa e faia ai se tala a se isi tagata? E leai. E te manaʻo foʻi ia latou talanoa mai. E faapena foʻi a tatou sauniga. E tatou te mananaʻo e tuu le avanoa i le toʻatele e fai ai a latou tali. O le mea moni, o se tasi o auala sili e tatou te faalaeiau ai uso ma tuafāfine, o le tuu o le avanoa iā i latou e faailoa mai ai lo latou faatuatua. (1 Kori. 10:24) O lea ia faapupuu a tatou tali ina ia maua ai e isi le avanoa e tali ai. E tusa lava pe e puupuu lau tali, ae ia ʻalofia le taʻua o le tele o manatu. Pe afai e te taʻua manatu uma i le palakalafa, o le a leai la se manatu e tali ai isi. w23.04 22-23 ¶11-13

Ia tatou manatua le tāua o le fesoasoani pea i isi e ala i le galuega talaʻi. E manaʻomia ona tatou fetuutuunaʻi i la tatou galuega talaʻi. E tatou te feiloaʻi ma tagata e eseese o latou talitonuga, uiga, ma talaaga. Na fetuutuunaʻi le aposetolo o Paulo, ma e mafai ona tatou faaaʻoaʻo iā te ia. Na tofia e Iesu Paulo e avea ma “aposetolo o nuu ese.” (Roma 11:13) O lea na talaʻi ai Paulo i tagata Iutaia, tagata Eleni, ē e atamamai, ē e matitiva, ē e maualuluga i le malo, ma tupu. Ina ia pāʻia loto o ituaiga tagata eseese, na avea ai Paulo ma “mea uma i tagata o ituaiga uma.” (1 Kori. 9:​19-22) Na ia uaʻi atu i aganuu, talaaga, ma talitonuga o lana ʻaufaalogologo, ma na fetuutuunaʻi le auala na ia talaʻi ai. E mafai foʻi ona uigā atili la tatou faiva, pe a tatou mafaufau i se auala sili e fesoasoani ai i tagata ma fetuutuunaʻi e fua i o latou tulaga. w23.07 23 ¶11-12

O le agamalu o se uiga e malosi. E manaʻomia ai e se tasi ona pulea o ia lava, ina ia toʻafilemu pea pe a feagai ma se tulaga faigatā. O le agamalu, o se tasi o vala o “le fua o le agaga.” (Kala. 5:​22, 23) O le upu Eleni ua faaliliuina mo le “agamalu,” na faaaogā e faamatalaina ai se solofanua ulavale ua mafai ona faafilemu. Seʻi mafaufau i lenā faamatalaga. E ui e malosi le solofanua, ae e mafai ona faafilemu. E faapefea la i se tagata ona atiaʻe le agamalu ae i le taimi e tasi e malosi? E lē mafai i ana lava taumafaiga. E manaʻomia ona tatou tatalo atu mo le agaga o le Atua, ma talosaga atu iā te ia mo le fesoasoani ina ia tatou atiaʻe lenei uiga matagofie. E toʻatele i latou ua mafai ona faaalia le agamalu. O se faataʻitaʻiga, pe a feagai le toʻatele o o tatou uso ma tuafāfine ma teteega, e latou te tali atu ma le agamalu ma ua avea o se molimau lelei i isi.—2 Timo. 2:​24, 25. w23.09 15 ¶3

Na vaaia e le aposetolo o Ioane i se vaaiga mataʻina ni toeaina e toʻa 24 i le lagi, o loo tapuaʻi atu iā Ieova. O loo latou vivii atu i le Atua ma faapea atu, ua alagatatau ona avatu iā te ia “le viiga, ma le mamalu, ma le mana.” (Faaa. 4:​10, 11) E tele foʻi māfuaaga e viia ma faamamaluina ai e agelu faamaoni Ieova. O loo latou faatasi ma ia i le lagi, ma ua latou iloa lelei o ia. E latou te iloa ona uiga i mea e na te faia. A o latou mātauina galuega a Ieova, e uunaʻia ai i latou e vivii iā te ia. (Iopu 38:​4-7) E tatou te mananaʻo foʻi e faaaofia i a tatou tatalo le viia o Ieova, lea e faailoa atu ai lo tatou alofa ma le talisapaia o ia. A o e faitau ma suʻesuʻeina le Tusi Paia, ia taumafai e mātau ni uiga o Ieova e sili ona e fiafia i ai. (Iopu 37:23; Roma 11:33) Ona faailoa atu lea iā te ia ou faalogona e faatatau i na uiga. E tatou te viia foʻi Ieova ona o lana fesoasoani iā i tatou, ma lo tatou ʻauaiga atoa faaleagaga.—1 Samu. 2:​1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

I le 1919, na saʻoloto ai tagata o le Atua mai iā Papelonia le Aai Tele po o lotu sesē uma. O le tausaga lava lenā na amata ai ona galue le “pologa faamaoni ma le faautauta,” ina ia mafai ai e tagata lotofaamaoni ona savavali i “le Ala Paia.” (Mata. 24:​45-47; Isa. 35:8) E tatou te faafetaia ē faamaoni na faia se sao i le sauniunia o lenā ala i le taimi ua teʻa, lea ua fesoasoani i tagata ua savalia lea ala i aso nei, ina ia aʻoaʻo atili e faatatau iā Ieova ma lona finagalo. (Faata. 4:18) Ua mafai ai foʻi ona faaōgatusa o latou olaga ma tapulaa a Ieova. E lē faatalitalia e Ieova ona tagata e faia suiga uma e manaʻomia i le taimi e tasi. Nai lo o lea, o loo faasolosolo ona ia aʻoaʻoina ona tagata. Maʻeu lo tatou fiafia pe a faia mea uma e faafiafiaina ai lo tatou Atua! O so o se auala lava, e manaʻomia galuega ina ia faatumauina ai pea le lelei. Talu mai le 1919, o loo faaauau pea ona faaleleia “le Ala Paia” ina ia mafai ai e le toʻatele o tagata ona tuua Papelonia le Aai Tele. w23.05 17 ¶15-16

O loo toleniina e le Vaega Pule isi tane e avea o ni fesoasoani i komiti eseese o le Vaega Pule. O loo galulue fitā na tane, e faataunuu ma le faamaoni le tele o tiute tauave i le faalapotopotoga. Ua lava sauniunia i latou e faaauau le galuega, o le tausia o mamoe a Keriso. O le a tumau pea ona iai le tapuaʻiga mamā i le lalolagi i le taimi e aveina aʻe ai i le lagi sui mulimuli o le ʻaufaauuina, pe a lata i le iʻuga o le puapuaga tele. E tatou te faafetaia le taʻitaʻiga a Iesu Keriso, ona o le a faaauau pea ona tapuaʻi ma le faamaoni tagata o le Atua. I lenā taimi, o le a osofaʻia ai i tatou e Koku mai i Makoku, le tuufaatasiga o malo. (Eseki. 38:​18-20) Peitaʻi, o lenā osofaʻiga e mo sina taimi puupuu ma o le a lē taulau. E lē mafai ona taofia tagata o le Atua mai i le tapuaʻi iā te ia. E mautinoa o le a ia laveaʻia i latou. Na vaaia e le aposetolo o Ioane i se faaaliga, le “motu o tagata e toʻatele” o isi mamoe a Keriso, ma o lenei “motu o tagata e toʻatele” ua sao mai i le puapuaga tele. (Faaa. 7:​9, 14) Ioe, o le a latou saogalemu! w24.02 5-6 ¶13-14

E faapefea ona tatou maua le agaga paia? E ala i le tatalo, suʻesuʻe le Afioga faagaeeina a le Atua, ma auaufaatasi ma lana faalapotopotoga ua taʻitaʻia e lona agaga. O le faia faapea, e fesoasoani iā i tatou e atiaʻe ai “le fua o le agaga.” (Kala. 5:​22, 23) E na o i latou e mamā o latou mafaufauga ma amioga e foaʻi i ai e le Atua lona agaga paia. Ae e na te lē foaʻi mai lona agaga paia, pe afai e faaauau ona tatou mafaufau ma faia mea e lē mamā. (1 Tesa. 4:​7, 8) Ina ia tatou maua pea le agaga paia, e lē tatau foʻi ona tatou “manatu faatauvaa i valoaga.” (1 Tesa. 5:20) E tusa ai ma lenei fuaiupu, e faasino atu “valoaga” i feʻau e tuuina mai e Ieova e ala i lona agaga paia, e aofia ai le aso o Ieova ma le faanatinati o le taimi o loo tatou ola ai. E tatou te lē manatu e lē oo mai Amaketo i o tatou vaitaimi. Nai lo o lea, ia tāmau i o tatou mafaufau lenā aso e ala i le faia pea o le mea saʻo, ma pisi pea i “galuega o le faamaoni i le Atua.”—2 Pete. 3:​11, 12. w23.06 12 ¶13-14

I le avea ai o i tatou o ni Kerisiano, o le ā e tatau ona tatou faia pe a faafuaseʻi ona vaaia se ata matagā i a tatou masini faaonapōnei? Ia vave ona tapē ese na ata. E mafai ona fesoasoani iā i tatou le manatuaina, o le mea e sili ona tāua iā i tatou o la tatou faiā ma Ieova. E oo lava i ata e lē manatu i ai o ni ata matagā, e mafai pea ona faagaee ai tuʻinanauga sesē. Aiseā e tatau ai ona tatou ʻalofia na ata? Ona e tatou te lē mananaʻo e faia e oo lava i sina gaoioiga, lea e iʻu atu ai i le mulilua i o tatou loto. (Mata. 5:​28, 29) Ua faapea mai David o se toeaina i Taialani: “Ou te fesili ifo: ʻE ui lava e lē o ni ata matagā, ae pe e fiafia Ieova pe a faaauau ona ou matamata i nei ata?’ O le manatunatu faapea e fesoasoani iā te aʻu e gaoioi ai ma le atamai.” E tatou te gaoioi ma le atamai pe a atiaʻe le mataʻu iā Ieova. O le mataʻu i le Atua, “o le amataga lea o le atamai.” w23.06 23 ¶12-13

E ono faasino atu “potu i totonu” i a tatou faapotopotoga. A o faagasolo le puapuaga tele, o le a tatou maua le puipuiga ua folafola mai e Ieova a o faaauau pea ona tatou autasi ma o tatou uso. O lea, e lē gata ia tatou faapalepale pea i o tatou uso ma tuafāfine i le taimi lenei, ae ia tatou galulue mamafa foʻi ina ia matuā alolofa iā i latou. Atonu e faalagolago i ai le faasaoina o o tatou ola. O le a avea “le aso tele o Ieova,” o se taimi e sili ona faigatā mo tagata uma. (Sefa. 1:​14, 15) O le a feagai foʻi auauna a Ieova ma mafatiaga. Ae pe afai e tatou te nofosauni i le taimi lenei, o le a mafai ona tatou toʻafilemu pea ma fesoasoani i isi. O le a tatou tumau i so o se luʻi e tatou te fesagaʻia. Pe a mafatia o tatou uso, e tatou te faia le mea sili e avatu ai le fesoasoani e ala i le faaalia o le alofa mutimutivale ma saunia mea e latou te manaʻomia. O le a atili foʻi ona tatou vavalalata atu i o tatou uso ma tuafāfine, o ē o loo tatou faaalia i ai le alofa i le taimi lenei. Ona tauia lea o i tatou e Ieova i le ola e faavavau, i se lalolagi e lē toe manatua ai ni mala ma ni puapuaga.—Isa. 65:17. w23.07 7 ¶16-17

E masani ona faamatalaina i le Tusi Paia tane faamaoni o ni ē e malolosi. O lenā malosi e aofia ai le malosi faaletino, lototele, malosi le faatuatua, malosi e onosaia ai mea, ma le maua o le fesoasoani a Ieova. Ae e lē o taimi uma na latou lagona ai le malosi. O se faaaʻoaʻoga, e iai taimi na lagona ai e le tupu o Tavita le “malosi e pei o se mauga,” ae i isi taimi na “atuatuvale ai” o ia. (Sala. 30:7) E ui lava na matuā malosi Samasoni ona o le fesoasoani a le agaga o le Atua, ae na ia iloa pe a aunoa ma le malosi mai i le Atua, o le a ʻvaivai o ia ma pei ai o isi tagata uma lava.’ (Faama. 14:​5, 6; 16:17) E pau le māfuaaga na malolosi ai nei tane faamaoni, ona na faamalosia i latou e Ieova. Na taʻutino mai e le aposetolo o Paulo, na ia manaʻomia foʻi le malosi mai iā Ieova. (2 Kori. 12:​9, 10) Na tauivi o ia ma faafitauli tau i le soifua mālōlōina. (Kala. 4:​13, 14) Na iai foʻi le taimi na faigatā ai ona ia faia le mea saʻo. (Roma 7:​18, 19) Na iai foʻi taimi na ia lagona ai le popole ma le lē mautonu. (2 Kori. 1:​8, 9) Peitaʻi, ina ua lagona e Paulo le vaivai, ona ia lagona ai lea o le malosi. E faapefea? Na foaʻi mai e Ieova le malosi na manaʻomia e Paulo e onosaia ai na faigatā. w23.10 12 ¶1-2

Pe a iai taimi e tatou te tauivi ai ma lagona o le leai o se aogā, ia manatua o Ieova lava ia na tosina mai i tatou iā te ia. (Ioa. 6:44) E silasila Ieova i o tatou uiga lelei lea atonu e tatou te lē o iloaina, ma e na te silafia lelei le ituaiga o tagata e iai i tatou. (2 No. 6:30) O lea, e mafai ona tatou maufaatuatuaina lana faamautinoaga e tautele i tatou iā te ia. (1 Ioa. 3:​19, 20) A o tatou leʻi aʻoaʻoina le upu moni, e iai nisi o i tatou na faia ni mea o loo lagona ai pea le nofosala. (1 Pete. 4:3) E oo lava i auauna faamaoni a Ieova, o loo latou tauivi pea ma faanaunauga agasala. Ae e faapefea oe? Pe e iai ni taimi e te manatu ai e lē mafai ona faamagaloina oe e Ieova? Pe afai o lea, e faalaeiauina i tatou i le iloaina, e iai foʻi auauna faamaoni a Ieova na tauivi ma na faalogona. O se faaaʻoaʻoga, na lagona e le aposetolo o Paulo le mafatia ina ua mafaufau i ona vaivaiga. (Roma 7:24) O le mea moni, na salamō Paulo mai i ana agasala ma papatisoina. E ui i lea, na ia taʻua o ia lava o “lē e aupito faatauvaa o le ʻauaposetolo” ma e ʻsili ona agasala.’—1 Kori. 15:9; 1 Timo. 1:15. w24.03 27 ¶5-6

O se tasi o lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i le filifiliga lē lelei a le tupu o Ioasa, e manaʻomia ona tatou filifilia ni uō e avea o ni taaʻiga lelei iā i tatou, o ni uō e alolofa iā Ieova ma mananaʻo e faafiafia o ia. E mafai foʻi ona tatou faauō atu iā i latou e matutua iā i tatou. Ia manatua, e laʻitiiti mamao Ioasa i lana uō o Ioiata. Pe a filifili au uō, ia fesili ifo: ʻPe e latou te fesoasoani iā te aʻu e faamalosia loʻu faatuatua iā Ieova? Pe e latou te faalaeiauina aʻu e ola i tapulaa a le Atua? Pe e latou te talanoa e faatatau iā Ieova ma ana upu moni tautele? Pe e latou te faaaloalo i tapulaa a le Atua? Pe e latou te lototetele e faasaʻo aʻu pe a ou faia se mea sesē, pe e na o le faailoa mai o mea ou te fia faalogo i ai?’ (Faata. 27:​5, 6, 17) O le mea moni, pe a lē alolofa au uō iā Ieova, e lē manaʻomia la ona e faauō iā i latou. Ae pe a iai ni au uō e alolofa iā Ieova, ia faifaimea pea ma i latou, auā o le a avea i latou o ni taaʻiga lelei iā te oe.—Faata. 13:20. w23.09 9-10 ¶6-7

O le mataʻitusi alefa e amata ai le alafapeta Eleni, ae o le mataʻitusi omeka e faaiʻu ai. O le faaaogāina la e Ieova o le faaupuga “o le Alefa ma le Omeka,” ua ia faailoa mai ai, pe a ia amataina se mea o le a ia faaiʻuina foʻi. Ina ua uma ona foafoaina e Ieova Atamu ma Eva, ona ia fetalai atu lea iā i laʻua: “Ia fanafanau ma ia faatoʻateleina, ia tumu ai le lalolagi ma ia galueaʻiina.” (Kene. 1:28) I lenā taimi, e pei ua fetalai atu Ieova “Alefa.” E iai le taimi o le a tumu ai le lalolagi i tagata lelei atoatoa ma usiusitaʻi e tupuga mai iā Atamu ma Eva, ma o le a latou galueaʻiina ia avea o se Parataiso. I lenā taimi, e pei o le a fetalai atu Ieova “Omeka.” Ina ua māeʻa ona foafoaina e Ieova “le lagi ma le lalolagi ma mea uma o loo iai,” ona ia avatu lea o se faamautinoaga. Na faamautinoa mai e Ieova o le a ia faataunuu lona finagalo mo tagata ma le lalolagi, ma o le a faataunuuina atoatoa i le iʻuga o le aso lona fitu.—Kene. 2:​1-3. w23.11 5 ¶13-14

E ui i le faigatā o le faigāmalaga a tagata Iutaia mai i Papelonia i Isaraelu lea e pe ā ma le fā masina le umi, ae na folafola atu e Ieova o le a ia aveesea so o se faafitauli e ono taofia ai i latou mai i le toe foʻi atu. Na manatu tagata Iutaia faamaoni, e sili atu aogā e latou te maua pe a toe foʻi i Isaraelu nai lo o so o se faataulaga e latou te faia. O le faamanuiaga sili e aofia ai la latou tapuaʻiga. E leʻi iai se malumalu mo Ieova i Papelonia. E leai se fata faitaulaga e faia ai taulaga a tagata Isaraelu e pei ona manaʻomia i le tulafono a Mose, ma e leʻi iai foʻi se faatulagaga mo ositaulaga e ofoina atu na taulaga. E lē gata i lea, e toʻatele atu tagata o le aai e tapuaʻi i atua faapaupau, nai lo o i latou e ola e ōgatusa ma tapulaa a Ieova. O lea, e faitau sefulu afe tagata Iutaia e matataʻu iā Ieova na mananaʻo e toe foʻi i lo latou nuu, ma toe faafoʻisia le tapuaʻiga mamā. w23.05 14-15 ¶3-4

E tatou te manaʻomia le fesoasoani a le agaga paia o le Atua, ina ia tatou amioaʻi ai pea “e faapei o fanau o le malamalama.” Aiseā? Talu ai o se luʻi le tausia o se tulaga mamā i lenei lalolagi ua tumu i faiga lē mamā. (1 Tesa. 4:​3-5, 7, 8) E mafai ona fesoasoani le agaga paia iā i tatou e teena manatu o le lalolagi, e aofia ai filosofia faaletagata ma manatu e feteenaʻi ma manatu o le Atua. E fesoasoani foʻi le agaga paia iā i tatou e faia ai “mea lelei uma lava, ma le amiotonu.” (Efe. 5:9) O se tasi o auala e tatou te maua ai le agaga paia, o le tatalo. Na fetalai Iesu, o le a “foaʻi mai e [Ieova] le agaga paia iā i latou o ē e ōle atu iā te ia.” (Luka 11:13) E tatou te maua foʻi le agaga paia, pe a tatou vivii faatasi iā Ieova i sauniga. (Efe. 5:​19, 20) O le taʻitaʻiga a le agaga paia o le Atua, o le a fesoasoani iā i tatou e ola ai i se auala e faafiafiaina ai o ia. w24.03 23-24 ¶13-15

Pe e te manaʻo e faaleleia atili le auala e faaalia ai le onosaʻi? Pe afai o lea, ia tatalo iā Ieova. O le onosaʻi o se vala o le fua o le agaga paia. (Kala. 5:​22, 23) O lea, e mafai ona tatou tatalo mo le agaga paia, ma talosaga iā Ieova mo le fesoasoani ina ia atiaʻe vala o le fua o le agaga. Pe a tatou feagai ma se tulaga e tofotofoina ai lo tatou onosaʻi, “ia talosaga atu pea” mo le agaga paia ina ia fesoasoani iā i tatou e faaalia le onosaʻi. (Luka 11:13) E mafai foʻi ona talosaga atu iā Ieova ina ia fesoasoani iā i tatou e vaai i mea e pei o lana silasila. Pe a uma ona tatalo, e manaʻomia ona tatou faia le mea sili e faaalia ai le onosaʻi i aso taʻitasi. O le tele e tatou te tatalo ai mo le onosaʻi ma taumafai malosi e faaalia lenā uiga, o le telē foʻi lenā o se aafiaga lelei i o tatou loto ma avea ma o tatou uiga masani. E fesoasoani foʻi le manatunatu loloto i faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia. O loo iai i le Tusi Paia le tele o faaaʻoaʻoga o i latou na faaalia le onosaʻi. O le manatunatu loloto i na faaaʻoaʻoga, e mafai ona tatou aʻoaʻoina mai ai auala e faaalia ai le onosaʻi. w23.08 22-23 ¶10-11

Na faamautinoa atu e Iesu iā Peteru o le a tausia o ia e Ieova. Ina ua toetū Iesu, na ia toe saunia faavavega le tele o iʻa mo Peteru ma isi aposetolo. (Ioa. 21:​4-6) E lē taumatea o lenā vavega na mautinoa ai e Peteru, e faigofie ona saunia e Ieova meafaitino e na te manaʻomia. Atonu na manatua ai e le aposetolo fetalaiga a Iesu, o le a tausia e Ieova i latou e “faaauau pea ona . . . saʻili muamua le Malo.” (Mata. 6:33) O lea, na faamuamua ai e Peteru le talaʻiga nai lo o lana pisinisi faifaiva. Na ia molimau atu ma le lototele i le aso o le Penetekoso 33 T.A., ma fesoasoani i le faitau afe o tagata ina ia talia le tala lelei. (Galu. 2:​14, 37-41) Mulimuli ane, na ia fesoasoani i tagata Samaria ma tagata o Nuu Ese ina ia talitonu i le Keriso. (Galu. 8:​14-17; 10:​44-48) O lea, na faaaogā e Ieova Peteru i se auala mataʻina ina ia tosina mai ai ituaiga uma o tagata i le faapotopotoga. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

Ina ua mavae le pe ā ma le lua tausaga talu ona faaumatia e Papelonia Ierusalema, na fai ai se miti a le tupu o Nepukanesa e faatatau i se faatagata telē lava, ma na matuā atuatuvale ai o ia. Na ia folafola atu e fasiotia ona tagata atamamai uma e aofia ai ma Tanielu, pe afai e lē mafai ona latou faamatalaina le uiga o lana miti. (Tani. 2:​3-5) Sa tatau iā Tanielu ona vave faia se gaoioiga ina neʻi fasiotia i latou. “Ua ulufale atu [o ia] ma talosaga i le tupu mo se taimi ina ia mafai ona ia faamatala atu ai le uiga o le miti i le tupu.” (Tani. 2:16) Na manaʻomia e Tanielu le lototele ma le faatuatua. E lē o taʻua i le Tusi Paia na faamatalaina muamua e Tanielu ni miti. Na ia talosaga atu i ana uō, “ina ia tatalo i le Atua o le lagi ia alofa mutimutivale mai e tusa ai ma lenei mea lilo.” (Tani. 2:18) Na tali mai Ieova i a latou tatalo. O le fesoasoani a le Atua, na mafai ai e Tanielu ona faamatalaina le uiga o le miti a Nepukanesa. O lea na faasaoina ai ola o Tanielu ma ana uō. w23.08 2 ¶4

Ia iloilo aogā o le faaalia o le onosaʻi. E tatou te lagona le fiafia ma le toʻafilemu pe a tatou onosaʻi. O lea, e mafai e le onosaʻi ona faaleleia lo tatou soifua mālōlōina i le tino ma le mafaufau. Pe a tatou faaalia le onosaʻi i isi, o le a tatou maua ai ni faauōga lelei ma i latou. O le a atili ai foʻi ona autasi le faapotopotoga. Pe a faatigā mai se tasi, o le lē vave ona tatou feita o le a lē faateteleina ai le faafitauli. (Sala. 37:​8, fpl.; Faata. 14:29) Ae o le aogā sili, ua tatou faaaʻoaʻo ai i lo tatou Tamā i le lagi ma atili vavalalata atu ai iā te ia. Maʻeu le tāua o lenei uiga matagofie o le onosaʻi! E ui e lē faigofie ona faaalia i taimi uma le onosaʻi, ae o le fesoasoani a Ieova e mafai ona tatou atiaʻe ai pea lenei uiga. A o tatou faatalitali ma le onosaʻi i le lalolagi fou, e mafai ona tatou mautinoa “e silasila fofoga o Ieova iā i latou e matataʻu iā te ia, o i latou o loo faatalitali i lona alofa faamaoni.” (Sala. 33:18) Tau ina ia tatou maumauaʻi e faaauau ona oofu i le onosaʻi! w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

Na taʻua e Iakopo atonu e faapea mai se tagata e faatuatua, peitaʻi e leai ni galuega e faamaonia ai. (Iako. 2:​1-5, 9) Na taʻua foʻi e Iakopo se tasi e na te iloa se ʻuso po o se tuafafine ua tau leai ni ofu ma ni meaʻai,’ peitaʻi e leʻi fesoasoani i ai. E tusa la pe faapea mai lenā tagata e faatuatua, ae e leai se aogā ona e lē o ōgatusa ma ana gaoioiga. (Iako. 2:​14-16) Na taʻua e Iakopo Raava o se faaaʻoaʻoga lelei o le ō faatasi o le faatuatua ma galuega. (Iako. 2:​25, 26) Sa faalogo Raava e faatatau iā Ieova, ma na ia iloa o loo fesoasoani Ieova iā Isaraelu. (Iosua 2:​9-11) Sa faaalia lona faatuatua e ala i ana gaoioiga, o le puipuia lea o sipai Isaraelu e toʻalua ina ua lamatia o la ola. O le iʻuga, na taʻua lenei fafine lē lelei atoatoa ma e lē o se Isaraelu o sē e amiotonu, e pei lava o Aperaamo. O lana faaaʻoaʻoga, ua faamatilatila mai ai le tāua o le ō faatasi o le faatuatua ma galuega. w23.12 5 ¶12-13

I le avea ai o i tatou o ni Kerisiano, e lē lava le tau ina malamalama i aʻoaʻoga faavae o le Tusi Paia. O le fesoasoani a le agaga paia o le Atua, e tatou te naunau ai e aʻoaʻoina “e oo lava i mea loloto a le Atua.” (1 Kori. 2:​9, 10) Aiseā e lē faia ai ni au lava suʻesuʻega ina ia atili ai ona e mafuta vavalalata iā Ieova? O se faataʻitaʻiga, e mafai ona e suʻesuʻe māeʻaeʻa pe na faapefea ona ia faaalia le alofa i ana auauna i aso anamua, ma pe e faapefea ona faamaonia ai e alofa o ia iā te oe. Atonu e te iloiloina le auala na faatulaga e Ieova e tapuaʻi atu ai tagata Isaraelu iā te ia, ma faatusatusa i le auala o loo tapuaʻi ai Kerisiano i aso nei. Pe atonu foʻi e te faia ni suʻesuʻega loloto i valoaga na faataunuu e Iesu i lona soifuaga ma lana faiva i le lalolagi. E te matuā fiafia e suʻesuʻe na mataupu e faaaogā ai le Tusi Taʻiala mo Saʻiliʻiliga a Molimau a Ieova. O le suʻesuʻeina o mataupu loloto o le Tusi Paia, e mafai ona faamalosia ai lou faatuatua ma fesoasoani iā te oe e “maua ai le poto i le Atua.”—Faata. 2:​4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

O le upu na faaaogā e le aposetolo o Peteru mo le faaupuga “ia tele,” o lona uiga i le gagana Eleni ia “faatelē.” O loo taʻua i le isi vaega o le fuaiupu, pe a tele lo tatou alofa mo isi, e mafai ona ufiufi ai agasala a o tatou uso. O se faataʻitaʻiga, seʻi faapea e iai se laulau e tele ni maʻosiʻosia. E mafai ona fofola faatelē se ʻie i luga o le laulau ina ia ufiufi uma ai na maʻosiʻosia. I se tulaga talitutusa, o le tele o lo tatou alofa mo o tatou uso ma tuafāfine, e mafai ona ufiufi pe faamagalo ai “le anoanoaʻi” o a latou “agasala.” E pei lava ona ufiufi i se ʻie ni maʻosiʻosia o se laulau, e mafai foʻi e le alofa ona ufiufi ai vaivaiga ma mea sesē a isi. E tatau ona matuā malosi lo tatou alofa mo isi, ina ia mafai ai ona tatou faamagalo mea sesē a o tatou uso talitonu, e tusa lava pe faigatā ona tatou faia faapea. (Kolo. 3:13) Pe a tatou faamagalo atu i isi, e faailoa atu ai e malosi lo tatou alofa ma e tatou te mananaʻo e faafiafia Ieova. w23.11 10-12 ¶13-15

Na amata ona toe faafou e le tupu o Iosia le malumalu ina ua matua o ia. A o faia le galuega, na maua ai “le tusi o le Tulafono a Ieova na tuuina mai e ala iā Mose.” Ina ua faitauina le tusi o le Tulafono, na uunaʻia ai le tupu e gaoioi e ōgatusa ma mea na ia faalogo i ai. (2 No. 34:​14, 19-21) Pe e te manaʻo e faitau e lē aunoa le Tusi Paia? Pe afai o lenā e fai au taumafaiga, o ā mai lau faasologa? Pe te faailogaina ni mau e aogā patino iā te oe? I le pe ā ma le 39 tausaga o Iosia, na ia faia ai se mea sesē lea na iʻu ina maliu ai. Na ia faalagolago iā te ia lava nai lo o le talosaga atu iā Ieova mo le taʻitaʻiga. (2 No. 35:​20-25) E iai se lesona e tatou te aʻoaʻoina mai ai. E tatau ona tatou saʻili atu pea mo le taʻitaʻiga a Ieova, e tusa lava po o le ā lo tatou matutua, po o le umi talu ona tatou suʻesuʻeina le Tusi Paia. E aofia ai le tatalo e lē aunoa mo le taʻitaʻiga a Ieova, suʻesuʻe lana Afioga, ma talia fautuaga mai i Kerisiano taʻumatuaina. O le iʻuga, o le a itiiti le avanoa e tatou te faia ai ni mea sesē matuiā, ae faateleina lo tatou fiafia.—Iako. 1:25. w23.09 12 ¶15-16

O loo taʻua i le Tusi Paia le tele o faaaʻoaʻoga mataʻina o fafine na alolofa ma auauna iā Ieova. Sa latou faaalia uiga e pei o le ʻamio pulea’ ma le “faamaoni i mea uma lava.” (1 Timo. 3:11) E mafai foʻi ona faaaʻoaʻo tuafāfine i faaaʻoaʻoga lelei a tuafāfine taʻumatuaina i a latou faapotopotoga. Tuafāfine talavou, pe e mafai ona outou mātauina ni tuafāfine taʻumatuaina e mafai ona outou faaaʻoaʻo i ai? Ia mātau o latou uiga lelei, ma mafaufau i auala e mafai ona e faaaʻoaʻo ai iā i latou. O le lotomaulalo o se uiga tāua mo se Kerisiano taʻumatuaina. O se tuafafine e lotomaulalo, e na te maua se faiā lelei ma Ieova ma isi. O se faaaʻoaʻoga, o se tuafafine e alofa iā Ieova, e lotomaulalo e lagolagosua i le faatulagaga o le tulaga ulu ua faatulaga e lona Tamā i le lagi. (1 Kori. 11:3) E iai auala patino e faatatau ai lenā faatulagaga i totonu o le faapotopotoga ma le aiga. w23.12 18-19 ¶3-5

E faatalitalia e Ieova se tane ina ia alofa i lana avā ma tausia o ia i le itu faaletino, faalogona, ma le faaleagaga. O le atiaʻe o le mafaufau lelei, faaaloalo i tuafāfine, ma ia maufaatuatuaina, o le a fesoasoani e avea ai oe ma tane lelei. Pe a uma ona e faaipoipo, atonu i se taimi mulimuli ane o le a avea ai oe ma tamā. O lea, e tele lesona e mafai ona e aʻoaʻoina mai iā Ieova i le avea ai ma tamā lelei. (Efe. 6:4) Na faailoa manino mai e Ieova lona alofa ma lona finagalo malie i lona Alo o Iesu. (Mata. 3:17) Pe a avea oe ma tamā, ia faamautinoa atu e lē aunoa i lau fanau e te alofa iā i latou. Ia faamālō atu i ai i mea lelei e latou te faia. O tamā e faaaʻoaʻo iā Ieova, e fesoasoani i a latou fanau e avea o ni Kerisiano taʻumatuaina. E mafai ona e sauniuni i le taimi lenei mo lenā tiute tauave, e ala i le tausia ma le alofa o isi sui o lou aiga ma le faapotopotoga, ma faailoa i ai lou alofa ma lou talisapaia o i latou.—Ioa. 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

E ui e tatou te auauna faamaoni iā Ieova, ae e tatou te aafia uma i faafitauli ma maʻi o loo aafia ai foʻi isi tagata. E manaʻomia foʻi ona tatou onosaia teteega po o sauāga mai i fili o tagata o le Atua. E ui e lē puipuia e Ieova i tatou mai i na faafitauli, ae ua ia folafola mai e fesoasoani iā i tatou. (Isa. 41:10) O lana fesoasoani e mafai ona faatumau ai lo tatou olioli, faia filifiliga lelei, ma tumau faamaoni e oo lava i tulaga e sili ona faigatā. Ua folafola mai e Ieova e na te foaʻi mai “le filemu mai i le Atua.” (Fili. 4:​6, 7) O lenā filemu e faasino atu i le toʻafilemu o le loto ma le mafaufau, ona o le iai o se faiā vavalalata ma Ieova. O lenei foʻi filemu “e silisili i mea uma lava e tatou te malamalama ai.” O lona uiga, e sili atu i so o se mea lava e tatou te mafaufau i ai. Pe na iai se taimi na e lagona ai le toʻafilemu ina ua uma ona e tatalo faatauanau iā Ieova? O lenā faalogona, o “le filemu mai i le Atua.” w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

O i latou e alolofa iā Ieova, e mananaʻo e viia ma le lotoatoa lona suafa. Na iloa e le tupu o Tavita, e tutusa lava le vivii atu iā Ieova ma le vivii atu i lona suafa. O le suafa o Ieova e aofia ai lona talaaga, o ona uiga matagofie, ma mea ofoofogia na ia faia. O lea, na manaʻo Tavita e faapaiaina ma viiviia le suafa o lona Tamā. Na ia manaʻo foʻi e faia faapea e tusa ma ʻmea uma o i totonu iā te ia,’ po o le faia ma le lotoatoa. I se tulaga talitutusa, na taulamua le ʻau sa Levī i le viiaina o Ieova. Na latou taʻutino mai ma le lotomaulalo e lē mafai e a latou upu ona faamatalaina atoatoa, le viiga e tatau mo le suafa paia o Ieova. (Nee. 9:5) O na viiga e faia ma le lotomaulalo faapea le lotoatoa, e mautinoa e faafiafiaina ai Ieova. w24.02 9 ¶6

E lē silasila Ieova iā te oe o sē e lē taulau, ona ua e lē ausia se sini. (2 Kori. 8:12) Ia aʻoaʻoina ni lesona mai i mea e ono taofia ai oe mai i le ausia o lou sini. Ia manatua pea mea ua e ausia. Ua faapea mai le Tusi Paia: “E amiotonu le Atua e na te lē faagalogalo ai la outou galuega.” (Epe. 6:10) E lē tatau foʻi la ona galo iā te oe mea ua e ausia. Ia manatunatu i mea ua e ausia e pei o le atiaʻe o se faauōga ma Ieova, talanoa i isi e faatatau iā te ia, po o le papatiso. E pei lava ona e agaʻigaʻi i luma ma ausia sini faaleagaga i le taimi ua teʻa, e mafai foʻi ona e agaʻigaʻi pea i luma ina ia ausia se sini ua e faatūina. E mafai ona e ausia lou sini e ala i le fesoasoani a Ieova. A o e galue pea ina ia ausia lou sini faaleagaga, aua neʻi galo ona mātau le auala o loo fesoasoani ma faamanuia ai Ieova iā te oe. (2 Kori. 4:7) Pe afai e te lē faavaivai, e sili atu faamanuiaga o le a e mauaina.—Kala. 6:9. w23.05 31 ¶16-18

E faailoa mai e Ieova lona finagalo malie iā i latou e alofa i ai. E lua taimi na ia fetalai ai o Iesu o lona Alo pele, o lē ua malie i ai lona finagalo. (Mata. 3:17; 17:5) Pe e te fia faalogo atu o fetalai mai Ieova, ʻua malie loʻu loto’ iā te oe? E lē o fetalai tuusaʻo mai Ieova iā i tatou, ae o loo ia fetalai mai e ala i le Tusi Paia. Pe a tatou faitau i fetalaiga a Iesu o loo i tusi o Evagelia, e pei lenā o loo tatou “faalogo atu” o faailoa mai e Ieova lona finagalo malie iā i tatou. Na faaatagia atoatoa mai e Iesu uiga o lona Tamā. E ui e lē lelei atoatoa soo faamaoni o Iesu, ae na ia faailoa atu i ai ua malie lona finagalo iā i latou. Pe a tatou faitau la i na faamatalaga, e mafai ona tatou faaata Ieova e pei o loo fetalai mai faapena iā i tatou. (Ioa. 15:​9, 15) Pe a tatou feagai ma faigatā, e lē faapea ai ua tatou lē maua le finagalo malie o le Atua. Peitaʻi, o avanoa ia e tatou te faailoa atu ai, e tatou te matuā alolofa iā Ieova ma maufaatuatuaina o ia.—Iako. 1:12. w24.03 28 ¶10-11