Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • es23 esak. 98-108
  • Mueshi wa 10

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Mueshi wa 10
  • Tutaluleyi Bifundue efuku dioso—2023
  • Tu mitue twa mianda
  • Mu dia Lubingo 1, Mueshi wa 10
  • Mu Dimune 2, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kabidi 3, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kasatu 4, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kananka 5, Mueshi wa 10
  • Mu dia Katano 6, Mueshi wa 10
  • Mu dia Mpooso 7, Mueshi wa 10
  • Mu dia Lubingo 8, Mueshi wa 10
  • Mu Dimune 9, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kabidi 10, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kasatu 11, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kananka 12, Mueshi wa 10
  • Mu dia Katano 13, Mueshi wa 10
  • Mu dia Mpooso 14, Mueshi wa 10
  • Mu dia Lubingo 15, Mueshi wa 10
  • Mu Dimune 16, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kabidi 17, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kasatu 18, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kananka 19, Mueshi wa 10
  • Mu dia Katano 20, Mueshi wa 10
  • Mu dia Mpooso 21, Mueshi wa 10
  • Mu dia Lubingo 22, Mueshi wa 10
  • Mu Dimune 23, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kabidi 24, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kasatu 25, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kananka 26, Mueshi wa 10
  • Mu dia Katano 27, Mueshi wa 10
  • Mu dia Mpooso 28, Mueshi wa 10
  • Mu dia Lubingo 29, Mueshi wa 10
  • Mu Dimune 30, Mueshi wa 10
  • Mu dia Kabidi 31, Mueshi wa 10
Tutaluleyi Bifundue efuku dioso—2023
es23 esak. 98-108

Mueshi wa 10

Mu dia Lubingo 1, Mueshi wa 10

Sha muloo nguno sh’akokola pa mwanda wande.​—Mat. 11:6.

Eyi dy’Efile Mukulu ndyo dikale bu kitako kya malongyesha eetu na nkumino yetu. Sunga mbyabya, bantu be bungi lelo uno t’abakumina mukandu wetu, mwanda ta twina bipikwa abikanyisha, na byabya by’atulongyesha ta mbipushene na by’abakumina kupusha. Twi kukita kinyi bwa kupela kukokola? Mpoolo mutumibwa balungwile bena Kidishitu ba mu Loma’shi: “Lukumino alutukila ku bulambukishi. Bulambukishi namu nyi nkuwukisha mukandu wa Kidishitu.” (Lom. 10:17) Byabya, atunyingisha lukumino lwetu pa kulonga Bifundwe, kushi pa kukita bipikwa byabalesha mu Bible’shi bibubi, sunga byekala abisankisha bantu naminyi. Abitungu tunyingishe lukumino lwetu, lwimene mu kiwukilo kya binyibinyi “mwanda kushi lukumino, bi bukopo kusangasha Efile Mukulu.” (Eb. 11:1, 6) Byabya tatwi na lukalo lwa kumona kilengyeleshi akifiki mwiyilu bwa kushinkamisha’shi tubapete bya binyibinyi. Kulonga Bible kalolo nkulombane bwa kushinkamisha’shi, tubapete bya binyibinyi na kukatusha mpaka yoso. w21.05 4-5 ¶11-12

Mu Dimune 2, Mueshi wa 10

Mwanda unkitshikile ngwikale bu unkwashe bwa kuyiisha mukandu wibuwa kumpala.​—Fid. 1:12.

Mpoolo mutumubwa badi mupete nkalakashi i bungi. Badi na lukalo lwa bukwashi bwa Yehowa, bikishekishe pababadi bamukupile, bamwase mabwe na bamwele mu lukano. (2 Kod. 11:23-25) Mpoolo badi mwakule patoka’shi ingi nsaa badi alu na binangu bi bubi. (Lom. 7:18, 19, 24) Badi na mukumbo ubadi bu ‘mulobo umutungye mu mbidi’ ubadi akulupila’shi Efile Mukulu eukashe. (2 Kod. 12:7, 8) Yehowa badi mupe Mpoolo bukome, bwakutungunuka na kumufubila sunga bibadi mupete nkalakashi i bungi. Banda kutala myanda ibadi Mpoolo mukite. Bu kileshesho, badi mulungule bantu be bungi mukandu wibuwa na kisumi mpa na pangi bakata ba mbulamatadi. (Bik. 28:17; Fid. 4:21, 22) Badi dingi mulungule Balami ba lukano, na baba boso abadi abafiki mu kumutala mukandu wi buwa. (Bik. 28:30, 31; Fid. 1:13) Nka mu aa mafuku amune, Mpoolo badi mufunde mikanda iyokyelwe ikwete kukwasha bena Kidishitu mpa na lelo uno. w21.05 21 ¶4-5

Mu dia Kabidi 3, Mueshi wa 10

“Ta nwi balombêne kusambuka mudyanyino wabadi bele kwi Bifundwe,” bwa’shi nuyiye bya kuleka kwitatula na kwisadika.​—1 Kod. 4:6.

Kwitatula kubadi kutakule Mfumu Ozyase a mu Yuda bwa kupela elango na kukita kintu kyashibadi na matalwa a kukita. Ozyase badi mukite myanda i bungi i buwa. Badi mutshokole ngoshi i bungi, mmwibakye mpata i bungi na badi na mafuba e bungi. “Efile Mukulu badi amuîshîsha myanda kumpala.” (2 Mya. 26:3-7, 10, EEM) Bible amba’shi: ‘Pabashindamêne bufumu bwê, babangile kwinêmeka [kwitatula]. Kwakwa kwinêmeka [kwitatula] kwakamufisha pe bubi.’ Yehowa badi mupwe kulesha’shi nka penda ba tshite-mwakwidi, nyi ba kulambula musengo wa kabanda. Anka, Mfumu Ozyase bakitshine kintu kyashibadi na matalwa a kukita, p’aye nkwenda ku ntempelo bwa kulambula musengo wa kabanda. Bino ta bibadi bisankishe Yehowa, nyi bwakinyi badi mumwele nsudi. (2 Mya. 26:16-21) Twi kupona mu muteo wa kwitatula bu bibadi bi mupone Mfumu Ozyase su? Oolo, bi kukitshika su atunangushena ngofu pabitutale atue banabene. Tutentekyesheyi’shi, ngobesha yoso yatudi nayo sunga bushito boso bwatupete mu kakongye, Yehowa nyi etupeyaa. (1 Kod. 4:7) Su twekala na kwitatula, Yehowa ta kufuba netu nya. w21.06 16 ¶7-8

Mu dia Kasatu 4, Mueshi wa 10

Tanusepeelanga pa mwanda wa’shi bikudi mbiinukookyele, anka sepeelayi bwa pee mashina eenu ngafundwe mwiyilu.​—Luk. 10:20.

Yesu badi muukie’shi balongi baye ta be na kiukilo kibungi bua mudimo wa bulungudi nya. Anka, tatuuku bungi bua bantu babadi batemeshe mukandu wa balongi babafikile bu bena Kidishitu. Balongi tababadi na lukalo lua kuikala na muloo bua mudimo ubabadi bakite nya, kibadi na muulo ukata nkuuka’shi Yehowa kuete kusankila kuikitshisha kuabo. Su tubanyingila mu mudimo wetu wa bulungudi a tukapete muwa wa ikalaika. Su atudimi na kukuna ntete ya binyibinyi bua Bufumu, atuikala dingi “atukunu bua kikudi” p’atue kutadila kikudi kiselele ki’Efile Mukulu, kifube mu muwa wetu. Nsaa “yatukutua kukooka” sunga kubofula Yehowa etushinkamisha’shi aketupa muwa wa ikalaika, Yehowa muitulee muwa wa ikalaika kushi pa muanda wa’shi tuibakuashe muntu kampanda mpa na kulubatshisho.​—Nga. 6:7-9. w21.10 26 ¶8-9

Mu dia Kananka 5, Mueshi wa 10

Bebapushiishe lusa, . . . na babangile kwibalambukisha mianda yi bungi.​—Mak. 6:34, Kilombeeno Kipya 2014.

Ungi musango Yesu na balongi baye abadi bakokie muanda abadi balungule mukandu wi buwa ngofu. Abadi na lukalo lua mbalo ya kuikisha, anka kibumbu kia bantu kibadi kibamone. Lusa lubadi lutakule Yesu bua kuikilongiesha “myanda i bungi.” Yesu badi muitule pa mbalo ya bantu. Badi mumone kipaso kibabadi abakiengie​—kibadi na lukalo lua lukulupilo​—na badi akumina kuibakuasha. Bantu be bungi lelo uno, be na nkalakashi i bungi na be na lukalo lua lukulupilo, sunga bamueka bu be na muloo mu nshalelo abo. Be nka bu mikoko ishimine ishina mulami akuiyinkukusha. Mpoolo mutumibua badi mupatule’shi, bantu bu bano t’abauku Efile Mukulu na’shi ta be na lukulupilo. (Ef. 2:12) Patutalula nshalelo a mu kikudi a bantu be mu terituare etu, kifulo na lusa abitutakula mu kuibakuasha. Mushindo wi buwa wa kuibakuasha, nyi kulonga nabo Bible. w21.07 5 ¶8

Mu dia Katano 6, Mueshi wa 10

Tatukimbanga ntumbo ya bisumanga [kuipikena], . . . mu kwikwatena kyuutu bantu kwi benabo.​—Nga. 5:26, Esambi Dipya 2015.

Muntu emonaa bu mukile bangi e na kuitatula na muikumine nk’aye nabene. Muntu sha luabi t’emenaa penda pa kulakila bintu binabio bangi, akuminaa dingi kuibata bianka. Eyendo, luabi nyi ungi mushindo wa mushikua. Eikashi dia kuimona bu mukile bangi na luabi tuikuidipuandikisha na busua abudi mitshi. Mutshi ngulombene kuikala wimane, anka muenda mafuku aukapono. Mu mushindo umune, muntu mulombene kufubila Yehowa munda mua mafuku. Anka su eikashi dia kuimona bu mukile bangi na luabi nyi abimutakula, mulombene kupona. (Nki. 16:18) Ekuleka kufubila Yehowa, na eluishisha aye nabene na kuluishisha bangi. Tui kukambila kikudi kia kuimona bu mukile bangi pa kutumikila elango dibadi Mpoolo mutuushe adiamba’shi: “Tanukitanga kintu su nkimune bwa kwipikeena, su nkimune bwa kwitatula-tatula [kuimona bu mukile bangi], anka mu kwiyisha, ikalaayi anumono bangi bu bee kuunundu kwenu.”​—Fid. 2:3. w21.07 15-16 ¶6-8

Mu dia Mpooso 7, Mueshi wa 10

Mwanda mukandu wetu wi buwa tangufikye kwanudi peenda mu mwisaambo nya, anka namu mu bukome, na mu Kikudi ki Selele, na mu kishinkamiisho kikata kikumbane.​—1 Tes. 1:5, Kilombeeno kipya 2014.

Bangi abamono’shi lulanguilo lua bia binyibinyi ndulombene kuikala na ngobesha ya kutuusha ngalulo ku lukonko loso sunga lukonko luekala’shi talui mu Bible. Biabia bi kukitshika su? Tunbadeyi kutala kileshesho kia Mpoolo mutumibua. Badi munyingishe bena Kidishitu naaye “buabadia kutalula bintu bioso,” badi muakule dingi’shi kui ingi mianda i bungi ya’nshi mupushe kalolo. (1 Tes. 5:21, Kilombeeno Kipya 2014) Mpoolo bafundile’shi atuuku nka kipindi. Bambile dingi’shi, “atumuena mu lumueno mui milembalemba.” (1 Kod. 13:9, 12, Kilombeeno Kipya 2014) Mpoolo tamupushe mianda yoso nya, na atue namu ta tui balombene kupusha mianda yoso. Mpoolo badi mupushe bia binyibinyi bia kitako pabitale Yehowa. Badi na kishinkamisho kikata’shi mianda yadi mukumine ngia binyibinyi! Mushindo umune watudi balombene kunyingisha kinshikamisho kietu’shi tui bapete bia binyibinyi mpa kupuandikisha kileshesho kia lulanguilo lua binyibinyi kibetulekiele Yesu na bikuete abikitshi ba Temue ba Yehowa lelo uno. w21.10 18-19 ¶2-4

Mu dia Lubingo 8, Mueshi wa 10

Su balombasha bipwa makumi atâno, t’akafubu dimo ooo.​—Mb. 8:25, EEM.

Anue bantu banunu, bianuikala mu mudimo wa nsaa yoso sunga kukutua kuimuikala, nui balombene kukita bi bungi bua kukuasha bangi. Mushindo kinyi? Ewubidisheneyi na kushintuluka kua mu nshalelo enu, nuikadikie na bipatshila bia kuimena ku kiakia kianudia kulombasha, kushi ku kiakia kianushi bia kulombasha. Mfumu Davide baadi mukumine kuibaka nshibo ya Yehowa n’eshimba diaye dioso. Anka nsaa ibaadi Yehowa mumulungule’shi uno mudimo ngulombene muana oobe Solomonyi, Davide baadi mukumine kitshibilo kia Yehowa. Na baadi mukumine kukuatshishena uno mudimo wa luibako n’eshimba diaye dioso. (1 Mya. 17:4; 22:5) Davide ta baadi mupushe’shi, nka aye ngi baadi mulombene kukita wawa mudimo, muanda’shi muana aaye Solomonyi baadi ki mukinga na “t’eûku kya kukita” nya. (1 Mya. 29:1) Davide baadi auku’shi bua koobesha uno mudimo wa kuibaka, bibaadi abitungu nka miabi ya Yehowa. Kushi muanda wa bipua sunga wa kapatupatu k’abakunkusha. Mu kuambula kua Davide, lelo uno bantu banunu bakuete kushala nka banyingie nsaa ayishintuluka midimo yabo. Na abauku’shi Yehowa akelela bansongua bakuete kukita midimo ibabakitanga miabi. w21.09 9 ¶4; 10 ¶5, 8

Mu Dimune 9, Mueshi wa 10

Akakunkusha beeyishe mu myanda ilulame, akalambukisha beeyishe eshinda dyaaye.​—Mis. 25:9.

Nsaa y’atuata bipatshila mu mudimo wa Yehowa, nshalelo etu ekala kalolo. Kilombene kuitukuasha, nkuata bipatshila muyile ngobesha yetu, kushi muyile ya bangi. Su tu’ata bipatshila bi’atush’atobesha, tui kubofula kuishimba. (Luk. 14:28) Bu biodi mufubi muilambule a Yehowa, we na muulo mu kifuko kiaye na ta kui ungi muntu e biodi. Yehowa ta mukukakie kuadi muanda wa’shi we buwa kukila bangi nya. Mmukukakie kuadi muanda mumone’shi we muiyishi na’shi okumina akulongieshe na’shi okumina kushintuluka. Ikala mushinkamishe’shi Yehowa e na muloo p’okitshi mobe moso bua kumufubila. We munyingile na we mushale na lulamato kuadi. Bino abilesha’shi we ‘n’eshimba di’eyendo na di buwa.’ (Luk. 8:15, Kilombeeno kipya 2014) Biabia, tungunuka na kukita mobe moso bua kufubila Yehowa. Paapa, wekala na kabingilo ke buwa ka kuikala na muloo “mube nabeene.”​—Nga. 6:4. w21.07 24 ¶15; 25 ¶20

Mu dia Kabidi 10, Mueshi wa 10

Yawa akwalusha mulwishi tékalanga mwishinda di bubi, akamupâsha.​—Shak. 5:20, EEM.

Abitungu twikale beshinkye sunga atutengyela’shi betukitshine myanda na kululama. Bu kileshesho, Nsaa ayiwuku bakulu’shi muina kakongye bakitshi muluisho ukata, abatekie bua kupeta “binangu bya muiyilu,” bua’shi baukie bi mueneno a Yehowa pabitale wawa muanda. (Shak. 3:17) Kepatshila kabo nka ‘kukatusha sha milwisho mwishinda di bubi,’ su kui mushindo. (Shak. 5:19, 20) Na dingi, abakitshi muabo moso bua kukaluila kakongye na kunyingisha yawa abadi baluishishe. (2 Kod. 1:3, 4) Na nsaa yabatalula muanda wa muntu mukite muluisho ukata, abitungu’shi bakulu baukie kikitshikie binyibinyi, na bino mbilombene kuata mafuku e bungi. Akupu, abatekie na mashimba abo oso, abatusha malango emene mu Bible na kutusha ‘dinyoka dilulame sunga dikumbane.’ (Yel. 30:11) Bakulu t’abakamba kuisha bua kuata kitshibilo, t’abekiataa bukidibukidi nya. Nsaa i bakulu abalondo bukunkushi bua Yehowa, kakongye nkalombene kumona muanda ubakitshika kalolo. w21.08 11 ¶12-13

Mu dia Kasatu 11, Mueshi wa 10

Kooso kwende nende . . . Mwilo oobe awikala mwilo wande, n’Efile oobe akekala Efile ande.​—Lut 1:16.

Pa muanda wa nsala ibatuelele mu Isaleele, Naomi na mulume aye na bana baye babidi, babafilukile benda ku Moabe. Pabaabadi kuakua, mulume a Naomi bafuile. Bana baye babidi abayibakiile bakashi, muanda wa malua abo namu’nyi nkufua. (Lut. 1:3-5) Ino mianda ikata i bino ibaadi itape Naomi kuishimba ngofu, aye nkutshoboloka. Pa muanda wa kenyongoshi kakata, Naomi bafikile mu kuakula’shi Yehowa bamutombokiela. Tala bibaadi muakule bibaadi apusha pabitale Efile Mukulu. “Mmwanana kwete ku mpombola, sha bukome booso mmushidishe eshimba bikata.” Bakuile dimo’shi: “Winyi sha bukome boso bangalulukila kumpombola.” (Lut. 1:13, 20, 21) Yehowa baadi muiukie’shi: ‘Sha binangu amueshibua malua, amueka bu mubulakane.’ (Mul. 7:7, Ñoño na malango) Nsaa ibatumine Luuta buadia kukuasha Naomi na ku mulesha kifulo ki na lulamato. Luuta badi mukumiine na kalolo koso buadia kukuasha nyin’aye mueno bua’shi ataadishe binangu. Na kuikala na nkatshinkatshi mu mianda ya mu kikudi. w21.11 9 ¶9; 10 ¶10, 13

Mu dia Kananka 12, Mueshi wa 10

Tungunuka na kuteka Efile Mukulu.​—Shak. 1:5.

Kutula binangu ku midimo yatudi nayo lelo uno, akulesha’shi ta tui bia kukimba bua kutamisha mudimo wetu bua Yehowa su? Ta mbiabia nya! Abitungu tuikale na bipatshila bia mu kikudi abitukuasha bua kutungunuka na kuitatshisha buatudia kufuba ngofu mu mudimo wa bulungudi, na kukuasha bakuetu balume na bakashi. Atobesha pa kuikala na binangu na kuuka mikalo yetu na kuikitshisha bua kukuasha bangi kushi nka atue banabene. (Nki. 11:2; Bik. 20:35) Mbipatshila kinyi bibuwa biodi mwiatshile? Teka Yehowa bua’shi akukuashe owukie kepatshila ke buwa kodia kulombasha. (Nki. 16:3) We kutompa kulombasha bipatshila we kufuba bu mbala-mashinda mukuashi sunga a mieshi yoso, kufuba ku Betele sunga ku luibako lua mashibo a Bufumu su? We kupeta mushindo wa kulonga ludimi lupia bua kupalakasha mukandu wi buwa sunga nkalungula mu terituare mupia. w21.08 23 ¶14-15

Mu dia Katano 13, Mueshi wa 10

Kifulo kyaa [Yehowa] ki na lulamato nkya-looso.​—Mis. 136:1.

Kifulo ki na lulamato ki na muulo ukata kui Yehowa. (Os. 6:6) Kukiila kui mutemuki Mika Efile Mukulu etu etutekie buatudia kufula “kifulo ki na lulamato.” (Mik. 6:8, NWT) Anka, kumpala kuatudia kukita biabia abitungu tuukie akilesha kifulo ki na lulamato. Kifulo ki na lulamato nkinyi? Kino kishima “kifulo ki na lulamato” ki misusa 230 mu Bible a Traduction du monde nouveau. Akilesha kinyi? Akilesha’shi su muntu e na “kifulo ki na lulamato afulu mungi ngofu na kifulo kiaye akinyisha kutama kuadi. Na akashala lupese luaye na lulamato, kino kishima mbekifubishe misusa i bungi bua kulesha kifulo ki’Efile Mukulu kiadi nakio bua bantu.” Yehowa muikale kileshesho kikata pabitale kifulo ki na lulamato. Tabitukanyisha pa kupusha bibakuile Mfumu Davide’shi: “Yehowa kifulo ki na lulamato nkikume na mwiyilu . . . Efile, kifulo kyoobe mbyakidi na muulo bino!” (Mis. 36:5, 7) Anka bu Davide tui balombene namu kulesha lutumbu bua kifulo ki na lulamato ki’Efile Mukulu su? w21.11 2 ¶1-2; 3 ¶4

Mu dia Mpooso 14, Mueshi wa 10

Biabia anwe, tekayi bino: “Shetu e mwiulu.”​—Mat. 6:9, Kilombeeno Kipya 2014.

Mu kifuko kia balanguidi ba Yehowa, mui mpa na Yesu, muikale “mwana mbedi a bipangwa byooso,” na bibumbu bia ba mikeyilu. (Kol. 1:15; Mis. 103:20) Pa baadi Yesu pa nsenga baadi muleshe’shi bantu baasha lulamato be kumona Yehowa bu Nshabo. Pa baadi aakula na balongi baye, Yesu baadi ayitanyina Yehowa bu “Yaaya na aye mwikale Nshenu.” (Yo. 20:17) Na p’atuilambula kui Yehowa na kubatshishibua, atutuele mu kifuko kia bakuetu balume na bakashi befulene. (Mak. 10:29, 30) Yehowa ngi Nshetu sha kifulo. Yesu akumina’shi tumone Yehowa bu bi’amumonaa, bu Nshe bana sha kalolo na kifulo mubofule kuifubuila kuadi, kushi kumumona bu muntu a kutshina. Babangile na bino bishima mu luteko lua kileshesho’shi: “Yaay’eetu.” Yesu mmuitulungule buatudia kuitanyina Yehowa bu “Sha-bukome booso,” bu “Mupangi,” sunga bu “Mfumu a ikalaika.” Ino miasu yoso ngimulombene, muanda ayilesha biadi muikale. (Kib. 49:25; Yesh. 40:28; 1 Tim. 1:17) Biabia, Yesu etulungula buatudia kuitanyina Yehowa bu “Nshetu” sha kifulo. w21.09 20 ¶1, 3

Mu dia Lubingo 15, Mueshi wa 10

Manasee baashingulwile’shi Yehowa nyi Efile Mukulu a biinyibiinyi.​—2 Mya. 33:13.

Mfumu Manasee baadi mupele kuteemesha kudimusha kua Yehowa kubaadi mumudimushe ku bukuashi bua batemuki. Biabia, ‘Yehowa bebatumiine bakata ba basalayi ba beena Asiriya mu kulua nabo ngoshi. Baaba bakata abakwatshile Manasee bamupatshika nkano ku mpembe bamwanya pepoo na nkano kunyima benda nê ku Babilone.’ Nsaa ibaadi mu lukano ku Babilone, abimueneka’shi Manasee baadi munangushene ngofu pabitale muanda ubaadi mukite. Aye “nkwiyisha ngofu kumpala ku’Efile a bamashaye.” Bakitshine mpa na mianda ibungi ikile yaaya. Muanda “Besendelele Yehowa Efile ê byadya kumufwila lusa.” Anka Manasee “bamutekyele.” (2 Mya. 33:10-12) Kunyima, Yehowa baluluile ku nteko ya Manasee. Bamuene kushintuluka muishimba dia uno muntu, bu bibaadi muibileshe mu nteko yaaye. Bibaadi bimuisendeele Manasee bibaadi bikume Yehowa kuishimba, aye nkumualusha ku bufumu. Manasee bakitshine muaye moso bua kulesha’shi belanga kuishimba mu binyibinyi. w21.10 4 ¶10-11

Mu Dimune 16, Mueshi wa 10

Bantu babidi bee na muulo ukile wa muntu umunenka, mwanda bee n’efuto dikumbane bwa mufubo wabo.​—Mul. 4:9.

Prisila na Akila babadi balekie kibundi kibabadi bapue kuubila abo nkapeta ingi mbalo na kubanga ungi mushindo upia wa kutela mapema aabo. Mu nshibo yabo ipia ku Kodinda, Akila na Prisila ababangile kukuasha mu kakongie ka mu kodinda na abo nkubanga kufuba pamune na Mpoolo bua kunyingisha bakuabo. Kunyima babakatukile mu kiakia kibundi benda ku mbalo ibaadi lukalo lukata lua balungudi. (Bik. 18:18-21; Lom. 16:3-5) Babaadi na bia kukita bibungi mu nshalelo aabo na babadi na muloo! Bena dibaka ba ano etu mafuku mbalombene kuambula Prisila na Akila pa kutuula mianda ya mu kikudi pa mbalo ya kumpala. Nsaa ibuwa ayitungu’shi bena dibaka bakule pabitale bipatshila bia mu nshalelo, nkumpala kuabo kuiyibakisheena. Nsaa i bena dibaka abaata bitshibilo pamune na kuikitshisha bua kulombasha bipatshila bia mu kikudi, mbalombene kupeta mishindo ibungi bua kumona abifubaa kikudi kia Yehowa mu nshalelo aabo.​—Mul. 4:12. w21.11 17 ¶11-12

Mu dia Kabidi 17, Mueshi wa 10

Muntu na muntu a munkatshi mwenu anemekye nsh’ê na nyin’ê . . . Nami Yehowa Efile Mukulu enu.​—Lv. 19:3.

Bua kuakula kalolo, bina muulo kukokiela buludiki bu’Efile Mukulu, pabitale kukokiela baledi. Kulama mu binangu mukamiko watupete mu Bena-Levi 19:3​—awakuila pabitale kunemeka nsh’obe na nyin’obe. Wawa mukamiko wi kunyima kua muiya awamba’shi: “Yikalayi beeselele mwanda ami, neselele ami Yehowa Efile Mukulu enu.” (Lv. 19:2) Nsaa yatunangushena ku muiya wa Yehowa wadi muitupe pabitale kunemeka baledi betu, abitungu kuiyipusha obe nabene’shi. ‘Ami namu nanemeka baledi bande su?’ Su bosangana’shi mu mafuku akile tuekalanga onemeka baledi boobe, ata kitshibilo binobino kia kubanga kui banemeka. Mu binyibinyi tue mulombene kushintula mianda yodi mukite mu mafuku akile nya. Anka we mulombene kuikitshisha mobe mooso bua kukisha nsaa ibungi pamune na baledi boobe na kuibakuasha mu mianda ibungi. Pangi we mulombene kuilumbula bua kukisha nsaa ibungi pamune nabo, sunga’shi pangi we mulombene kukita bi bungi bua kuibakuasha, bu kuibaudila bintu biabadi nabio lukalo, kuibakuasha buakulama kipuano kiabo ki buwa na Yehowa na buabadia kutungunuka na kumufubila. Su bokitshi bino abikala bipushene na abiakula Bena-Levi 19:3. w21.12 4-5 ¶10-12

Mu dia Kasatu 18, Mueshi wa 10

Totshibilanga bangi kiimu.​—Mat. 7:1.

Mfumu Davide mukite muluisho ukata. Bu kileshesho, badi mutambukie masandi na Betesabee, na aye kuipayisha mpa na mulume aye. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24) Bu kipeta, mfumu Davide tabadi muiluishishe anka penda aye nabene nya nka badi muluishishe kifuko kiaye, mpa na bangi bakashi baye. (2 Sam. 12:10, 11) Ungi mususa, Davide bakutshilue kukulupila mui Yehowa, nsaa ibadi abadika basalayi ba bena Isaleele. Nkipeta kinyi kibatukile? Bangi basalayi 70 000 bena Isaleele babafuile ku kipupa kibadi Yehowa mufuishe! (2 Sam. 24:1-4, 10-15) Bodia kunangushena’shi Yehowa ta mulombene kufuila Davide lusa su? Yehowa ta mukite bino nya. Yehowa badi atala penda lulamato lua Davide na kuilanga kuaye kua kuishimba kua binyibinyi. Bu kipeta, Yehowa badi mufuile Davide lusa ku ino miluisho ikata. Yehowa badi muukie’shi Davide mumufule ngofu na dingi akumina kukita mianda i buwa. Tomono’shi bi muloo ukata pakumona’shi Yehowa akimba nka mianda i buwa i muatudi su?​—1 Bf. 9:4; 1 Mya. 29:10, 17. w21.12 19 ¶11-13

Mu dia Kananka 19, Mueshi wa 10

N’anka paapa babaangile kumona na bamulondele [mu mongo], kwete kutumbisha Efile Mukulu.​—Luk. 18:43, Kilombeeno Kipya 2014.

Yesu badi muleshe lusa kui bano boso babadi na bukome bua mbidi bupela. Tentekiesha mukandu ubadi mutumine Yowano mubatshishi’shi: “Bampofu abamono, bisheetshi abitambuka, baa-sha-kifwi abapaashiibwa, baasha-kitwi abapusha, [na] bafwe abasanguka.” Pababamuene bino bilengeleshi bia Yesu, “bantu booso . . . bababangile kutumbish’Efile Mukulu.” (Luk. 7:20-22) Bena Kidishitu bena muloo wa kuambula eyikashi dia lusa lua Yesu bua kuidilesha kui bano bena bukome bua mbidi bupela. Nyi buakinyi tuina kalolo na luishinko kui bano boso bena bukome bua mbidi bupela na atuibataa na muulo. Biabia, Yehowa ta muitupe bukome bua kukita bilengeleshi bu Yesu nya. Tuina kinemo kikata kia kulungula bangi, mpa na baba bampofu mu kikudi mukandu wibuwa pabitale mpaladiso, amukekala muntu oso mupuidikie na kuikala mu kipuano kibuwa n’Efile Mukulu. (Luk. 4:18) Uno mukandu wibuwa ukuete kukuasha bantu bebungi buabadia kutumbisha Efile Mukulu. w21.12 9 ¶5

Mu dia Katano 20, Mueshi wa 10

Nubapushishe abakula mwanda wa kunyingiila kwa Yoobo, nubamwene bibamupeele Yehowa kunfudiilo.​—Shak. 5:11, Esambi Dipya 2015.

Malongiesha a Shake abadi alongiesha bakuabo abadi emene mu Bifundue. Badi afubisha Eyi di’Efie Mukulu bua kukuasha bantu babadi abamutemesha bua’shi baukie’shi misuusa yoso’shi Yehowa afutaa bantu bena lulamato kuadi, bu Yoobo. Shake badi atusha malongieshi mu bishima bibofule na abipushika kalolo. P’aye kukita biabia, tamukakie binangu bia bantu kuadi aye nabene nya, kadi badi muibikakie kui Yehowa. Dilongiesha: Longiesha mu mushindo upeelepeele, na malongiesha obe ekale aatukila mu’Eyi di’Efile Mukulu. Kepatshila ketu ta nka kukanyisha bantu na mushindo watuuku mianda i bungi nya, kadi mbua kukanyisha bantu pabauku mianda ayiuku Yehowa na pabauuku mushindo webapasukila. (Lom. 11:33) Atulombasha kano kepatshila ketu nsaa yoso yatuakula mianda imene mu bifundue. Bu kileshesho, pamutue pa kulungula balongi betu ba Bible mianda ya tukiebe kukita pa mbalo yaabo, tui balombene kui bakuasha buabadia kunangushena ku bileshesho bia mu Bible na buabadia kuuka bi binangu bia Yehowa na biapusha. Paapa abakatamisha lukalo luabo lua kusankisha Yehowa, kushi kuitusankisha atue. w22.01 11 ¶9-10

Mu dia Mpooso 21, Mueshi wa 10

Fula muntu noobe buu’be nabeene.​—Lv. 19:18.

Yehowa t’atekie nka penda balanguidi baye’shi balekie kukitshina bangi bi bubi nya, kadi atekie’shi bakite bibungi kukila biabia. Kufula muntu bu obe nabene muulo ukata kui muina Kidishitu akumina kusankisha Efile Mukulu. Tutaleyi mushindo ubadi Yesu mushimikie kasele bua muulo wa muiya watupete mu Beena-Levi 19:18. Mungi mu Fadisee bayipuishe Yesu bino: “Eyi kinyi dikile ooso bukata mu mwiiya?” na Yesu bamualuluile’shi, “muiya ukata na wa kumpala” nkufula Yehowa n’eshimba dietu dioso, na muwa wetu oso na binangu bietu bioso. Na dingi Yesu batemuine mukanda wa Beena-Levi 19:18 awamba’shi: “Eyi dya kabidi dina muulo mumune nadio di bino: ‘Ofule muntu noobe buu’be nabeene.’” (Mat. 22:35-40) Kui mishindo ibungi ya kulesha kifulo bua muntu netu. Mushindo umune mpa kutumikila elango dia tupete mu Beena-Levi 19:18. Adiamba’shi: “Toobolanga, twekalanga sha-ngoo.” w21.12 10-11 ¶11-13

Mu dia Lubingo 22, Mueshi wa 10

Anka pakumona bukopo bwa lupunga, bapushiishe moo abanga kwiyina. Ngi aye nkwela musaase’shi: “Mwanaana, mpaashe!”​—Mat. 14:30.

Yesu badi mole mboko yaye na kumupasha. Mpyele mutumibua badi na mushindo wa kutambuka pa mema su badia kuikala mutule binangu biaye nka penda kui Yesu. Anka Mpyele pa batadile bi kipapi bukoko babangile kupusha moo na mpaka, nyi aye kubanga kuiyina. (Mat. 14:24-31, Kilombeeno Kipya 2014) Tui kulongiela ku kileshesho kia Mpyele. Mpyele pabatukile mu buato ela etabula abanga kutambuka kunundu kua mema, tabadi apuandikasha’shi kui kintu kilombene kumukatusha binangu kui Yesu na kubanga kuiyina nya. Badi mulombene kushaala kunundu a mema mpa na pabadia nkafika kui Mfumu aye. Anka bayidilue akatusha binangu ku kepatshila kaye kakankafika kui Yesu. Atue namu lelo uno, tuina lukalo na lukumino buatudia kunyingila nkalakashi, nka bibadi Mpyele na lukalo na lukumino bua’shi atambukie panundu pa mema. Su tuakutua kutuula lukulupilo luetu mui Yehowa na mu milayilo yaye, lukumino luetu lui kubanga kubofula na tui kubanga kubofula mu kikudi. Sunga mu nshalelo etu tuapeta nkalakashi i naminyi tui balombene kutuula binangu bietu bioso nka kui Yehowa na ku bukome buaye bua kuitukuasha. w21.12 17-18 ¶6-7

Mu Dimune 23, Mueshi wa 10

Ank’ami, bwa kifulo kyoobe ki na lulamato, naatwele mu nshibo yoobe.​—Mis. 5:8.

Luteko, kuibadikila, na kunangushena nkipindi kia lulanguilo luetu. Nsaa yatuele luteko tukuete kuisamba na Nshetu e muiyilu, muitufule ngofu. Nsaa yatuibadikila Bible, atupete “kiuukilo kya Efile Mukulu,” muikale nsulo ya binangu. (Nki. 2:1-5) Kunangushena, nkuela binangu bua kumona Yehowa bu muntu a binyibinyi, na pango yaye ibuwa kui bipangua biaye bioso na kuatudi atue bantu baye. Onangushena’shi we mulombene kufubisha nsaa y’obe mu mushindo wibuwa kinyi? Na kinyi kilombene nkukuasha bua buibikita? Su kui mushindo kimba mbalo ishi tuleo. Tutaluule kileshesho kia Yesu. Kumpala kua kubanga mudimo waye wa bulungudi pano pa nsenga, Yesu badi mukite mafuku 40 mu kabaaka. (Luk. 4:1, 2) Mu ino mbalo ishi tuleo Yesu badi mulombene kuteka Yehowa na kunangushena ku kikiebe kieshimba kia Nshaye kuadi. Kushi mpaka kukita bino kubadi kulombene kulumbula Yesu bua kitompuanga kiakiebe kupeta. w22.01 27-28 ¶7-8

Mu dia Kabidi 24, Mueshi wa 10

Pakudi baa-sha binangu beebungi, byooso abilumbulukaa.​—Nki. 15:22.

Mukulu, sunga ungi muina Kidishitu munyingie mu kikudi, mmulombene kufika kuatudi, eetulesha mbalo kampanda ayitungu’shi tulumbuule. Su muntu kampanda muitufule eetupa elango dimeene mu Bible, abitungu kuiditumikila. Eyendo’shi, bi kuituikeela bukopo bua kukumiina elango dia pa butooka. Tui balombene mpaa na kufiita munda. Buakinyi? Sunga mu binyibinyi atuuku’shi tui bantu bakutue kupuidika, tui balombene kuikadika na lukalakashi lua kukumiin’elango nsaa i muntu kampanda, eetulungula kilubilo kiatudi bakite. (Mul. 7:9) Tui kubanga kuibingisha. Tui balombene kutopeka kibamutakula bua’shi eetupe elango, sunga kupusha bubi pabitale mushindo ubetupa dianka. Tui balombene mpaa na kubepuula winyi betup’elango na kuiyipusha’shi: ‘Eyendo e na matalua a kumpa elango su? Akitaa namu’nyi biaye bilubilo!’ Akupu, su t’atusangeela elango, tui balombene kuidibepuula, sunga kuteka ungi muntu kampanda aatukulupila’shi eetupa elango aditusankisha. w22.02 8-9 ¶2-4

Mu dia Kasatu 25, Mueshi wa 10

Bukome buenu, bui mukushaala baumiine na mu kulesha lukulupilo.​—Yesh. 30:15, NWT.

Nshalelo a mu nsenga ipia y’Efile Mukulu, a kekala na ingi nkalakashi ilombene kutompa lukulupilo luetu, mu mushindo aukitaa Yehowa mianda su? Bu kileshesho, banda kunangushena kibakitshikile, kunyima kua mafuku apeela na bena Isaleele kutushibua mu bupika mu Ejipitu. Bangi babaabangile kuidiladila, pa muanda wa bidibua bibishi bibaabadi abadi muanka. Na babanga kubepuula maana abaadi Yehowa ebapa. (Mb. 11:4-6; 21:5) Tui nkekala na uno mueneno e mumune kunyima kua mfudiilo a mpombo ikata su? T’atuuku mudimo bukata aukatungu bua kusuula nsenga, na kuenda na kuiyikasha mpaladiiso nya. Pangi, akukekadika mudimo ukata. Na ku mbangilo, akukekadika ingi mianda yatush’abasangeela. Atukedidi ku ki’abaketupa kui Yehowa mu kiakia kipungo su? Kiatudia kuuka nkino: Su tubanyiisha kuikala na lutumbu ku akitupa Yehowa lelo uno, atukanyiisha nkekala na lutumbu, ku bi’aketupa mu aa mafuku. w22.02 7 ¶18-19

Mu dia Kananka 26, Mueshi wa 10

Bakwate ku lwembe lwa kilamba kyaaye pa kumulungula’shi: ‘Atukyebe kwenda noobe.’​—Sek. 8:23.

Butemuki buatupete mu Sekadya 8:23 mui kishima “mwina Yunda” na kishima “nenu” akilesha kisaka kimune​—kia bedibue muimu baki pa nsenga. (Lom. 2:28, 29) Bantu “ekumi abakula ndimi yooso ba mu bisamba byoso” abalesha ingi mikooko. ‘Mbakwate ku lwembe lwa kilamba’ na lulamato loso abelamika kui bedibue muimu na kutuela nabo mu lulanguilo luiselele. Mu mushindo umune, kulombana kua buno butemuki bui mu Esekyele 37:15-19, 24, 25, Yehowa mutule bedibue muimu na ingi mikooko buaidia kufuba pamune mu buumune. Buno butemukie abulesha bipindi bibidi bia mitshi. Bano boso bena lukulupilo lua kuenda muiyilu be bu kipindi kia mutshi “kya Yuuda” (kisamba kibabadi basangule bafumu boso ba mu Isaleele), na bano boso bena lukulupilo lua kushala pa nsenga be bu kipindi kia mutshi “kya Efraime.” Yehowa mubungie bino bisaka bioso bibidi bua bidia kufika kipindi kia “mutshi umune.” Bino abilesha’shi bakuete kufuba mu buumune muushi mua matalua a Mfumu abo umune, Yesu Kidishitu.​—Yo. 10:16. w22.01 22 ¶9-10

Mu dia Katano 27, Mueshi wa 10

Dimukayi tanukitanga mianda ya kululama ku meeso kua bantu bua’shi benumone.​—Mat. 6:1, NWT.

Yesu bakuile pabitale baaba babaadi abatusha bia buntu biabo bua kupa balanda. Aku namu babaadi abakumiina’shi bangi bamone biabia bi’abakitshi bua kuibatumbisha. Ku meeso kua Yehowa, bino bioso bia buntu bibaabadi abatusha ta bibaadi na muulo su ngupeela. (Mat. 6:2-4) Tui balombene kulesha’shi tui na kalolo, nka su tubakitshi mianda i buwa kushi na binangu bi bubi. Biabia, eyipushe’shi: ‘Kukatusha kuuka’shi abakitaa bibuwa, ami namu nebikitaa? Nkinyi akinsukumaa bua kukita mianda i buwa?’ Yehowa nyi Efile Mukulu akitaa, na kikudi kiaye nyi mbukome abufubaa. (Kib. 1:2) Biabia, kipindi kioso kia kikuba kia kikudi kiselele, nkilombene na abitungu kitutakule mu kufuba. Bu kileshesho, Shake mutumibua bafundile’shi: “Lukumiino namu lushii na bikitshiino ndufwe.” (Shak. 2:26, Kilombeeno Kipya 2014) Dino eyi dia kulonda dimune ndilombene kuakula mianda i bungi pabitale bingi bipindi bia kikuba kia kikudi ki’Efile Mukulu. Nsaa yoso y’atuibilesha, atushinkamisha’shi kikudi ki’Efile Mukulu kikuete kufuba muatudi. w22.03 11-12 ¶14-16

Mu dia Mpooso 28, Mueshi wa 10

Anka bu bi yawa benwitanyine e selele, anwe namu yikalayi mu mwikeelo wenu selele.​—1 Mp. 1:15, Kilombeeno Kipya 2014.

Tui balombene kulanguila Yehowa na kukitshina bangi mianda ibuwa, anka Mpyele mutumibua ashimika kasele pa kunyingisha bena Kidishitu bua kukita muanda wi na muulo ukata. Kumpala kua Mpyele kuitunyingisha buatudia kuikala beselele mu muikielo wetu oso etulungula’shi: ‘Ikalayi na binangu bilumbule bwa mufubo.’ (1 Mp. 1:13, NWT) Badi anangushena bua mudimo kinyi? Mpyele bakuile’shi bakuabo bena Kidishitu bedibue muimu, babadi balombene “‘kuukisha mianda yi buwa’ ya yawa benwitanyine.” (1 Mp. 2:9, Kilombeeno Kipya 2014) Biabia bena Kidishitu lelo uno bena kinemo kia kukita uno mudimo wina muulo ukata, autuadila bantu miabi ibungi ibuwa. Tuina muabi wi buwa wi pabuao bu biatudi muilo w’Efile Mukulu wiselele bua kukita mudimo wa kulongiesha na kulambukisha efuku dioso na katshintshi! (Mak. 13:10) Nsaa yatuikitshisha atulesha’shi tui bafule Efile Mukulu etu na muntu netu. Na dingi atulesha’shi atukumina “kuikala beeselele” mu muikelo wetu oso. w21.12 13 ¶18

Mu dia Lubingo 29, Mueshi wa 10

Yaawa eenufwila lusa bwa mwanda kampanda, naamufwila naamu lusa!​—2 Kod. 2:10.

Mpoolo mutumibua baadi nka na mueneno ebuwa kui bakuabo balume na bakashi. Baadi awuku’shi ta nka penda’shi muntu kampanda bakitshi kilubilo, biabia abilesha’shi yawa muntu mubi nya. Baadi mufule bakuabo na baadi ayimena nka penda pa ngikashi yabo ibuwa. Su babaadi na lukalakashi lua kukita kibuwa, aye baadi akula’shi binangu biabo bibuwa, anka abitungu kuibakuasha. Tutaluleyi mushindo ubaadi Mpoolo mukuashe bakuetu bakashi babidi ba mu kakongie ka bena Fidipe. (Fid. 4:1-3) Evodi na Sentishe abimueneka’shi babaadi na bilumbu pankatshi paabo. Pangi bino ngi bibaadi bikite bua’shi buloole buabo buluile. Mpoolo tabaadi muibaleshe mianda ibukopo sunga kuibatshibila kiimu bibubi nya. Baadi muimeene nka penda ku ngikashi yabo ibuwa. Babaadi bakuetu bakashi basha lulamato bafubile Yehowa munda mua mafuku ebungi. Mpoolo baadi awuku’shi Yehowa muibafule. Mueneno ebuwa a Mpoolo baadi mumutakule buadia kunyingisha bano bakuetu bakashi babidi buabadia kupudisha bilumbu biabo. Mueneno ebuwa a mianda baadi mumutakule buadia kulama muloo waye na kulama kipuano kibukopo kia bena kakongie booso. w22.03 30 ¶16-18

Mu Dimune 30, Mueshi wa 10

Yehowa e pepi na basha mashimba asâsukye, apashaa babofule kwishimba.​—Mis. 34:18, EEM.

Butaale buabetupa kui Yehowa, abutaadisha mashimba etu, na kuitukuasha bua kunangushena kalolo. Bino nyi bibamuene mukuetu mukashi abetamina bu Luz. Amba’shi: “Nampushaa bu e bupenka. Ingi nsaa bino biampushaa abintumaa mu kunangushena’shi, Yehowa ta mmunfule. Anka su bino bibanfikila, nalungula Yehowa musango umune biampusha nka paapa. Luteko alunkuashaa buandia kunangushena kalolo.” Nka bu abilesha muanda wabadi bamone kui uno mukuetu mukashi, luteko lui kuitukuasha, bua kupeta butaale. (Fid. 4:6, 7) Atuiuku’shi Yehowa na Yesu, abetukuasha nsaa y’atufuisha muntu atudi bafule. Bino abitutakula buatudia kuikala na lusa nsaa y’atulungula mukandu wibuwa na y’atulongiesha muanda Yehowa Efile Mukulu na Yesu, abaleshaa dino eyikashi dibuwa. Na atunyingishibua nsaa y’atuiuku’shi Yehowa na Muan’aaye a kifulo Yesu, abauku bi kubofula kuetu, na abakumina kuitukuasha bua’shi tunyingiile. Biabia, tutengieleyi na luishinko ino mianda ibaatulongo mpa na nsaa i Yehowa ‘akakumuna mpolo yoso ku meeso [kuetu]’!​—Kibaf. 21:4. w22.01 15 ¶7; 19 ¶19-20

Mu dia Kabidi 31, Mueshi wa 10

Twelelayi ku kibelo kipeela ; mwanda kikata nyi nkibelo, n’eshinda diangabale aditwaala [bantu] mu kushimina, na be bungi mbaaba abatwelela ku kianka.​—Mat. 7:13, Kilombeeno Kipya 2014.

Tubamono’shi Yesu mutemune bibelo bibidi bilekene abituala ku mashinda abidi. Dia kumpala, “dikata” dia kabidi “dipeela.” (Mat. 7:14) Takui eshinda dia kasatu. Tui balombene kuisanguila atue banabene eshinda diatudi balombene kutambukila. Kino nyi kitshibilo kikata akitungu’shi tuate muanda​—akio nyi akitupetesha muwa wa ikalaika. Eshinda “dikata” bakuete kui ditambukila kui bantu be bungi, muanda ndipelepele kuiditambukila. Muanda wa malua, be bungi mbasangule kushala mu dino eshinda na bakuete kulonda kisaka kikata kikuete kuimutambukila. Tabakuete kutundula’shi Satana nyi sha dino eshinda, na’shi dino eshinda dikuete kutuala ku kabutu. (1 Kod. 6:9, 10; 1 Yo. 5:19) Mukuilekena na eshinda “dikata,” dingi eshinda “dipeela” na Yesu bakuile’shi bapela nyi bena mushindo wa kuidipeta. Buakinyi? Tala kiatudi balombene kulamina mu verse ayilondo, Yesu badimuishe balondi baye pabitale batemuki ba madimi.​—Mat. 7:15. w21.12 22-23 ¶3-5

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu