Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • es24 esak. 37-47
  • Mueshi wa 4

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Mueshi wa 4
  • Tutaluleyi Bifundue efuku dioso—2024
  • Tu mitue twa mianda
  • Mu Dimune 1, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kabidi 2, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kasatu 3, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kananka 4, Mueshi wa 4
  • Mu dia Katano 5, Mueshi wa 4
  • Mu dia Mpooso 6, Mueshi wa 4
  • Mu dia Lubingo 7, Mueshi wa 4
  • Mu Dimune 8, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kabidi 9, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kasatu 10, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kananka 11, Mueshi wa 4
  • Mu dia Katano 12, Mueshi wa 4
  • Mu dia Mpooso 13, Mueshi wa 4
  • Mu dia Lubingo 14, Mueshi wa 4
  • Mu Dimune 15, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kabidi 16, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kasatu 17, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kananka 18, Mueshi wa 4
  • Mu dia Katano 19, Mueshi wa 4
  • Mu dia Mpooso 20, Mueshi wa 4
  • Mu dia Lubingo 21, Mueshi wa 4
  • Mu Dimune 22, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kabidi 23, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kasatu 24, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kananka 25, Mueshi wa 4
  • Mu dia Katano 26, Mueshi wa 4
  • Mu dia Mpooso 27, Mueshi wa 4
  • Mu dia Lubingo 28, Mueshi wa 4
  • Mu Dimune 29, Mueshi wa 4
  • Mu dia Kabidi 30, Mueshi wa 4
Tutaluleyi Bifundue efuku dioso—2024
es24 esak. 37-47

Mueshi wa 4

Mu Dimune 1, Mueshi wa 4

Apatompibua lukumiino luenu mu uno mushindo, abituusha kunyingiila.—Shak. 1:3.

We kuiyipusha’shi: ‘Nakitaa naminyi su babampa elango? Nakumiinaa bilubilo biande mususu umune, su nakimbaa kuibingisha? Nekalaa na bukidi bua kutopeka bangi su? P’obadika pabitale balume na bakashi baasha lulamato babadi batemune mu Bible. Taluula mishindo yabadi bakambile nkalakashi yabo. Mu muanda oso eyipushe’shi: ‘Mushindo kinyi wandi mulombene kuambula kileshesho kia uno mufubi a Yehowa sha lulamato?’ Tui balombene kulongiela dingi pa kutala kileshesho kia bena Kidishitu, bakulu na bakinga. Bu kileshesho, we mulombene kunangushena pabitale ungi muina Kidishitu a mu kakongie kuete kunyingiila bitompuanga na lulamato looso bakuete abamubingabinga mu kifuko, sunga’shi e na mukumbo. Bomono mui yawa muntu ngikashi i buwa yodi mulombene kuambula su? Nsaa yotaluula kileshesho kiaye ki buwa, we mulombene kulonga mishindo i buwa yodia kunyingiila bitompuanga biobe. Tui na lutumbu lukata pa kuikala na bano bakuetu balume na bakashi batudi balombene kuambula. Mbinyibinyi’shi kano nkabingilo ka kuikala na muloo!—Eb. 13:7. w22.04 13 ¶13-14

Mu dia Kabidi 2, Mueshi wa 4

Muloo wa kupaana ngukile wa kupebua.—Bik. 20:35.

Nsaa yatudi na lukalakashi lui bukopo mu nshalelo etu, atuikala na muloo apetupasukila mukulu na kuata nsaa ya kuituteemesha na kuitunyingisha. Nsaa yatudi na lukalo lua bukuashi bua kulonga Bible na muntu, atuikala na muloo su mbala-mashinda bakumiina kupetekielua nsaa ya tukuete kulonga Bible na muntu na kuitulesha ma mbalo aatungu kulumbuula. Bano bakuetu balume na bakashi boso be na muloo wa kuitukuasha. Atuikala na muloo nsaa yatuipana mu kukuasha bangi. Su okumiina kutamisha mudimo oobe, mu ino mishindo sunga ingi i mumune na ino, nkinyi kilombene nkukuasha bua kukumbasha bipatshila biobe? Tokumanga kuata kepatshila kashi kemeene pa muanda kampanda. Bu kileshesho, we mulombene kupuandikisha’shi: ‘Nakumiina kukita bi bungi mu kakongie.’ Anka, mbilombene kuikala bukopo bodia kuuka mushindo odia kulombasha kano kepatshila, na we mulombene kumona’shi bi bukopo bodia kuuka su we mupue kuikalombasha. Biabia ata kepatshila kampanda kushi kukumakana. We mulombene kufunda kepatshila mpa na mushindo okumiina kuikalombasha. w22.04 25 ¶12-13

Mu dia Kasatu 3, Mueshi wa 4

Abitungu ofule muntu nobe bu biodi muifule obe nabene.—Shak. 2:8.

Binobino Yehowa kuete abungu bantu ba “kibumbu kikata” na kuibalongiesha buabadia kushaala mu Bufumu buaye. (Kibaf. 7:​9, 10) Sunga bantu be bungi lelo uno mu nsenga bakuete kuiabuula pa muanda wa moo na ngoshi, anka bantu booso ba mu “kibumbu kikata” bakuete kuikitshisha bua kukatusha ntondo na uno moo wa uno mushindo munkatshi muabo. Abalesha ku bikitshino biabo’shi, bakuete kushintuula miele yabo ya ngoshi bu nkasu ya kudima naayo. (Mik. 4:3) Pamutue a kutuelakana mu mianda ya ngoshi akufuisha nfu ya bantu be bungi, abo bakuete kukuasha bantu buabadia kupeta muwa wa binyibinyi, pa kuibalongiesha pabitale Efile Mukulu a binyibinyi, na mpango yaye. (1 Tim. 6:19) Be kuibatombokiela kui bena kifuko naabo, sunga’shi be kushimisha makuta pa muanda wa kukuatshishena Bufumu bu’Efile Mukulu, anka Yehowa ashinkamishaa’shi bena bintu bioso biabadi naabio lukalo. (Mat. 6:​25, 30-33; Luk. 18:​29, 30) Ino mianda yooso ayitushinkamisha’shi Bufumu bu’Efile Mukulu bui kuanka, na abutungunuka na kulombasha mpango ya Yehowa. w22.12 5 ¶13

Mu dia Kananka 4, Mueshi wa 4

Aamene, fika, Mwanaana Yesu! —Kibaf. 22:20.

Ku mfudiilo kua bipua 1000, booso abakashaala pa nsenga abakekadika bapuidikie. Ta kui muntu su ngumune, anakekadikie ku bukitshishi bua muluisho wa Adame ubatudi bapiane kubanga ku kibangilo nya. (Lom. 5:12) Mulua wa muluisho wa Adame, t’aukekala kuanka dingi. Mu uno mushindo, booso be pa nsenga abakekadika na “muwa” bu bantu bapuidikie ku mfudiilo kua bipua 1000. (Kibaf. 20:5) Atuuku’shi Yesu baadi mukambile kuikitshisha kooso kua Satana, kubaadi akitshi bua kuluisha kululama kuaye. Yesu bashadile nka na lulamato mu bitompuanga. Anka, abitungu’shi bantu booso bekale bapuidikie, bua kushaala na lulamato bu Yesu nsaa ayibatompo Satana su? Muntu ooso, mmulombene nkaluula luno lukonko pa bupenka bua kulesha lulamato luaye kui Yehowa, nsaa y’abakatuusha Satana mu lukano ku mfudiilo kua bipua 1000. (Kibaf. 20:7) Baaba booso abakalesha’shi be na lulamato, mu kino kitompuanga kia mfudiilo abakapete muwa wa ikalayika na mfudiilo a bioso, abakekala mu bulungantu bua binyibinyi. (Lom. 8:21) Baaba booso bantomboshi, abakabutudibua bua losoo.—Kibaf. 20:​8-10. w22.05 19 ¶18-19

Mu dia Katano 5, Mueshi wa 4

Okamusumu ku kisuulu.—Kib. 3:15.

Muyile buno butemuki bino bibalombene nsaa ibaadi Satana mutakule bena Yuda na bena Looma buabadia kuipaa Muan’Efile Mukulu. (Luk. 23:​13, 20-24) Nka bu bilombene muntu kampanda kuikadika n’elonda dia binyibinyi ku kisuulu, na diamukutshishua kutambuka munda mua mafuku apeela, ngi bibaabidi namu’nyi bua Yesu. Baadi mufue akita mu mashama mafuku apeela kushi kukita kintu su nkimune. (Mat. 16:21) Bua’shi butemuki bui mu mukanda wa Kibangilo 3:15 bulombane, ta bibaadi abitungu’shi Yesu ayishe mu mashama nya. Buakinyi? Muanda muyile butemuki, kekulu ngi kalombene nkasoosa mutue wa nyoka. Bino abipushisha’shi, bibaadi abitungu’shi Yesu asangukie. Ngi biabidi bikitshikie! Muifuku dia kasatu kunyima kua lufu luaye, Yesu baadi musangukie bu kipangua kia mu kukidi kishanafue dimo. Mu kipungo kiabadi batshibe kui Efile Mukulu Yesu akasooso Satana, takekala kuanka dimo. (Eb. 2:14) Baaba booso abakakunkusha pamune na Kidishitu, abakakuatshishena mudimo wa kusoosa beshikuanyi b’Efile Mukulu booso be pa nsenga abo bekadikie bekulu ba nyoka.—Kibaf. 17:14; 20:​4, 10. w22.07 16 ¶11-12

Mu dia Mpooso 6, Mueshi wa 4

Atambuka mu mulongo wa baa- sha-binangu eekala sha binangu. —Nki. 13:20.

Baledi, kuashayi bana benu buabadia kusangula bakuuku be buwa. Eyi di’Efile Mukulu adibipushisha kalolo’shi, bakuuku betu be na bukitshi kuatudi bui buwa sunga bui bubi. Anuuku bakuuku ba bana benu? Nkinyi kianudi balombene kukita bua kukuasha bana benu bua’shi bapete bakuuku bafule Yehowa? (1 Kod. 15:33) Nui balombene kukuasha bana benu buabadia kusangula bakuuku be buwa, pa kuitanyina bangi bakuetu banyingie mu kikudi, buabadia kufuba nenu ingi midimo yenu ya mu kifuko. (Mis. 119:63) Nshe muana abetanyinaa bu Tony apatuula’shi: “Munda a bipua bikile, ami na mukashi ande, tubaadi betanyine bakuetu balume na bakashi be na bipua bilekeene na bakudile mu ma mbalo elekeene ku nshibo yetu. Tubaadi abadi nabo bidibua pamune na kukita nabo lulanguilo lua mu kifuko. Uno ngi mushindo wi buwa wa kuiukeena na baaba booso bafule Yehowa na abamufubila na muloo. . . . Kiukilo kiabo, na kisumi kiabo, na kikudi kiabo kia kuipaana, bibaadi na bukitshishi bukata kui bana betu, na mbibakuashe buabadia kuifubuila kui Yehowa.” w22.05 29-30 ¶14-15

Mu dia Lubingo 7, Mueshi wa 4

Mianda yoso y’anuanya pa nsenga, aikala ipue kuanyibua muiyilu. —Mat. 18:18.

Nsaa i bakulu abashaala bua kuisamba na nkitshishi a bubi, kepatshila kaabo nkakuata kitshibilo pano pa nsenga, ki mumune na kipue kuatshibua muiyilu. Ino mpango ayikuasha kakongie naminyi? Ino mpango ayikaluila kakongie pa kushinkamisha’shi, yawa nkitshishi a bubi shi muilangie kuishimba batushibua mu kakongie, na bino abikaluila bafubi be buwa ba Yehowa. (1 Kod. 5:​6, 7, 11-13; Tt. 3:​10, 11) Mbilombene kukuasha dingi nkitshishi a bubi buadia kuilanga kuishimba na kufuidibua lusa kui Yehowa. (Luk. 5:32) Bakulu abatekiela yawa belanga kuishimba, na kuteka Yehowa bua’shi amukuashe buadia kualusha biubishi biaye bia mu kikudi. (Shak. 5:15) Bi kuikala naminyi su nkitshishi a bubi ta muilangie kuishimba nsaa y’esambanga na bakulu? Mu muanda wi bino, bakulu abamutuusha mu kakongie. Biabia, su muntu akatundula kilubilo kiaye elanga mu binyibinyi, alukiila, Yehowa akumiina kumufuila lusa. (Luk. 15:​17-24) Bino mbia binyibinyi sunga miluisho yaye yekadika ikata.—2 Mya. 33:​9, 12, 13; 1 Tim. 1:15. w22.06 9 ¶5-6

Mu Dimune 8, Mueshi wa 4

Lamayi binangu bienu, nuikale badimukie! Muanda muishikuanyi nenu Diabulu kuete kutambakana nka bu ntambue akungula, akimbi muntu adia kudia.—1 Mp. 5:8.

Ku bukuashi bua Yehowa, bena Kidishitu be mu nsenga ishima, mboobeshe kukambila nkalakashi mu mianda i bungi, na dingi mboobeshe kukambila mushikua wa Diabulu. (1 Mp. 5:9) Noobe namu we koobesha. Kubashaala mafuku apeela Yehowa atume Yesu na baaba bakunkusha n’abo pamune buabadia ‘kubutula mifubo ya Diabulu.’ (1 Yo. 3:​8, Kilombeeno Kipya 2014) Kunyima kua biabia, bafubi b’Efile Mukulu abamufubila pa nsenga t’abakekala “dimo na moo wa kintu sunga nkimune.” (Yesh. 54:14; Mik. 4:4) Ngi buakinyi, abitungu tuikitshishe ngofu bua kukambila moo wetu. Abitungu tutungunukie na kunyingisha lukulupilo luetu’shi Yehowa mmuitufule na akaluilaa bafubi baaye. Bino abiketukuasha, nsaa y’atunangusheena na kuakula pabitale mushindo ubaadi Yehowa mukaluile bafubi baye ba kala. Na dingi, tui balombene kutentekiesha mushindo ubaadi witukuashe Yehowa pa bupeenka buatudia kukambila mianda ibaadi ilombene kuituinyongosha. Ku bukuashi bua Yehowa, tui balombene kukambila moo wetu!—Mis. 34:4. w22.06 19 ¶19-20

Mu dia Kabidi 9, Mueshi wa 4

Dibaakupiile nkishi pa ngwa yaaye ya kyaamo naa y’ema.—Nda. 2:34.

Bukome bua mu nsenga ishima abuleesha “ngwa kipindji kya nkyaamo kipindji ky’ema.” Buno bukome bua mu nsenga ishima, bubabangile kuikala kuanka kubanga mu Ngoshi ya kumpala ya Nsenga ishima, nsaa ibaadi Grande-Bretagne na États-Unis bakite kipuano ki pabuakio. Nkishi a mu kilootua kia Nabukondonozore baadi dingi muleshe bintu pabitale buno bukome bua nsenga ishima bibaadi bilombeene kuibuikasha builekeene na angi mafumu abaadi kumpala kuabo. Mbuilekeene na makome a mu nsenga ishima, abaadi kumpala kuabo abadi bateemune mu kino kilootua, kilombeno kia bukome bua nsenga ishima bua Angleterre na bena Amérique nyi nkia mu kinfuanyi, taki bukopo bu kiamo na òlo nya, sunga bu kiamo kia ebakanyi, anka nyi kisangibue na kiamo na ema. Ema adilesha “kekulu ka bantu,” sunga bantu be mu kintu kimune. (Nda. 2:​43, NWT) Nka bu bi’abimueka lelo uno, bukitshishi bui na bantu nsaa ya kusangula ba Mfumu ba kuibamuna na nsaa yabakitshi kampanye kui muilo, na bantu be bungi biabakuete kupela, na bukitshishi buinabo ba syndicat, bikuete kubofusha buno bukome bua nsenga ishima biabudia kulombasha mudimo wabo wa politike. w22.07 4-5 ¶9-10

Mu dia Kasatu 10, Mueshi wa 4

Bia kudia biande nyi nkukita kikiebe ki’eshimba dia yawa muntume. —Yo. 4:34.

Okumiina kubatshishibua? Obe nabene nyi mulombene kualuula. Anka bi nkukuasha pueyipusha obe nabene’shi: ‘Buakinyi nkuete kutengiela bua kubatshishibua?’ (Bik. 8:36) Tala Yesu bi’apuandikisha kukita kikiebe ki’eshimba dia Nshaye na bidibua. Buakinyi? Atusangeelaa bidibua. Yesu baadi muukie’shi kioso ki’abetutekie kui Yehowa bua kukita mbua buwa buetu. Yehowa t’akumiina’shi tukite kintu kampanda kilombene kuituluishiisha. Yehowa akumiina’shi obatshishibue su? Oolo. (Bik. 2:38) Na dingi, ikala mushinkamishe’shi kukookiela ku muiya wa kubatshishibua akukakukuasha. Su tuekalaa na kuitutuusha bua kudia kidibua kiodi mufule, buakinyi we kuitutuusha bua kubatshishibua. Mbuakinyi nkuete kutengiela bua kubatshishibua? Be bungi be kualuula mu uno mushindo’shi: “Ntshi muilumbuule.” Muanda wi’shi kitshibilo kia kuitshipa obe nabene kui Yehowa na kubatshishibua, ngi kitshibilo ki na muulo ukata kiosh’okaata dingi. Biabia, abitungu wate nsaa ya kunangushena kalolo, na kuikitshisha pabitale kiakia kitshibilo. w23.03 7 ¶18-20

Mu dia Kananka 11, Mueshi wa 4

Abamba’shi, “na kui kekulu k’obe,” mu mushindo wa’shi nkamune, kekale Nkidishitu.—Nga. 3:16.

Nsaa ibaadi Yesu muedibue muimu, bafikile bu Muikulu a kumpala a ku bekulu ba mukashi. Kunyima kua Yesu kufua na kusanguka, Efile Mukulu “bamufwadikile ntumbo na kineemo” na kumupa “matalwa ooso . . . muiyilu na pa nsenga,” mui mpaa na matalua a “kubutula mifubo ya Diabulu.” (Eb. 2:7; Mat. 28:18; 1 Yo. 3:​8, Kilombeeno Kipya 2014) Anka kukatusha Yesu, nkulombene kuikadika dingi kipindi kia kabidi kia kekulu. Mpoolo mutumibua baadi muleshe kino kipindi kia kekulu nsaa ibakuile bua bisaka bioso bibidi bia bena Kidishitu bedibue muimu, bena Yuda na bashi bena Yuda. Amba’shi: “Byabya su nwi ba Kidishitu, nwi twikulu twa Abrahame na muyiile milayilo.” (Nga. 3:​28, 29) Nsaa ibaadi Yehowa muele bena Kidishitu muimu wa Kikudi kiselele, ngi nsaa ibafikile bano bena Kidishitu bu kekulu ka mukashi. Biabia kekulu kabadi bakite nyi Yesu Kidishitu na bantu 144000 bedibue muimu bakamunana nabo. (Kibaf. 14:1) Bano booso abatompaa kunangushena mu kukidi na kukita mianda nka bu nshabo Yehowa Efile Mukulu. w22.07 16 ¶8-9

Mu dia Katano 12, Mueshi wa 4

Tànkôkanga namu, tankyebe kwikadidîla na mûw’ami.—Yob. 7:​16, EEM.

Atutengiela’shi mu ano mafuku a ku mfudiilo atukapete nkalakashi i bungi. (2 Tim. 3:1) Mu kino kipungo ki bino, tui balombene kuipusha benyongole na batshobolokie, bikishekishe su tubapete nkalakashi i bukopo ilondeene musuusa umune. Tutentekie’shi Yehowa etumonaa atue booso, na’shi ku bukuashi buaye, tui balombene kunyingiila lukalakashi looso lualua luatudi balombene kufumankana nalo na kushinkamisha kooso. Tutaleyi mushindo ubaadi Yehowa mukuashe Yoobo muntu sha lulamato. Baadi mufumankane na nkalakashi i bukopo bukile mu kipungo kipeela. Dingi efuku, babalunguile Yoobo’shi nyema yaye yooso ibataata mu kaalo sunga’shi ibaafu, na’shi bafubi baye na bana baye babaafu. (Yob. 1:​13-19) Kunyima kua mafuku apeela aye Yoobo kinka mu maalo, bakumbile ngofu, biulua nkumuula pa mbidi. (Yob. 2:7) Yehowa baadi atala Yoobo. Muanda Yehowa baadi mufule Yoobo, baadi mumupe kioso kibaadi nakio lukalo bua kunyingiila nkalakashi yaaye na kushaala na lulamato. w22.08 11 ¶8-10

Mu dia Mpooso 13, Mueshi wa 4

Yehowa anyokaa baaba baadi mufule.—Eb. 12:6.

Nsaa ayitunyooko Yehowa tui balombene kupusha bibubi ngofu. Tui balombene kubanga kupusha’shi ntambatshibe muanda na kululama na babeutshibi mu kipaso ki bubi. Bu kipeta, tui kubanga kushimisha kintu ki na muulo ukata, kukutua kumona dinyooka bu kileshesho kia kifulo kia Yehowa kuatudi. (Eb. 12:​5, 6, 11) Biabia, kumiina dinyooka, na oshintuule mianda ayitungu. Yesu baadi mutopekie Mpiele kumpala kua bangi balongi misuusa ibungi. (Mak. 8:33; Luk. 22:​31-34) Pangi bino bibaadi bitakule Mpiele mu kuipusha bu bayishibua milongo! Anka, Mpiele bashadile na lulamato kui Yesu. Baadi mukumiine dinyooka na aye kulongiela ku bilubilo biaye. Bu kipeta, Yehowa baadi mufute lulamato lua Mpiele na aye nkumupa mashito e na muulo mu kakongie. (Yo. 21:​15-17; Bik. 10:​24-33; 1 Mp. 1:1) Abitukuasha atue banabene na kukuasha bangi nsaa y’atupele kuimeena penda pa bubi buatupusha pabitale dinyooka, anka tuidikumiine, na kushintuula mianda ayitungu. Su tubakitshi biabia, atuikala na muulo wi bungi kui Yehowa na kui bakuetu. w22.11 21-22 ¶6-7

Mu dia Lubingo 14, Mueshi wa 4

Omulambule [Isaake] buu mulambu wa kushiikwa.—Kib. 22:2.

Abrahame baadi auku’shi Yehowa ta mulombene kukita kintu su nkimune, kishi kilulame, sunga kushi kifulo. Muyile Mpoolo mutumibua, Abrahame baadi anangushena’shi, Yehowa mulombene kuikala na ngobesha ya kusangula muan’aye a kifulo Isaake. (Eb. 11:​17-19) Akupu, Yehowa baadi mulee’shi Isaake akekadika nshaye na muilo, na mu kiakia kipungo Isaake ta baadi na bana nya. Abrahame baadi mufule Yehowa, biabia baadi mukulupile’shi Nshaye akitaa mianda nka na kululama. Sunga mbibaabidi bukopo bua kuibikita, lukumiino lubaadi lumutakule bua kukokiela. (Kib. 22:​1-12) Tui kuambula Abrahame naminyi? Nka bu aye tui na lukalo lua kutungunuka na kulonga, pabitale Yehowa. Su tubebikitshi atuifubuila kuadi na atunyinsha kumufula. (Mis. 73:28) Kondo keetu k’eshimba akekala kalongieshibue bua kukunkushibua na kinangu kia Yehowa. (Eb. 5:14) Bu kipeta, nsaa ayitutompo muntu bua kukita kintu ki bubi, atupele. Atukashikua kinangu kioso kia kukita muanda kampanda, awinyongosha Nshetu na kuluisha kipuano kietu naaye. w22.08 28-29 ¶11-12

Mu Dimune 15, Mueshi wa 4

Lukalakashi mwishimba dya muntu alumwinyongoshaa, anka eyi dya kalolo adimusangasha.—Nki. 12:25.

Pababayile mu kukunka dingi tukongie tua mu Listre, mu Ikoniume na mu Antioshe, Mpoolo mutumibua na Barnabase “babaadi bebatudile bakulu mu kakongie kooso.” (Bik. 14:​21-23, NWT) Kushi mpaka, bano balume babaabadi batuule babaadi bu nsulo ya kunyingisha tukongie, bu bikuete kuibikita bakulu lelo uno. Bakulu, ekalayi bapasukie bua kukuasha bano booso be bu Bryant, be na lukalo na “bishima bi buwa” bia kuibanyingisha. Mpoolo baadi mutentekieshe bakuabo balume na bakashi’shi, “kisaka kikata kya tumonyi” kibaadi kinyingiile nkalakashi i bukopo, muanda Yehowa baadi ebapa bukome bui bungi. (Eb. 12:1) Mpoolo baadi mupushe mushindo ubaadi nshalelo a baaba booso ba kala bobeshe, kunyingiila nkalakashi ya mishindo ilekeenelekeene. Bibaadi bilombene kupa buakuabo balume na bakashi eshimba dinyingie na kuibakuasha buabadia kutungunuka na kutuma binangu biabo ku “kibalo ki’Efile Mukulu atala.” (Eb. 12:​22, Kilombeeno Kipya 2014) Bi mumune na lelo uno. T’onyingishibuaa namu nsaa y’obadika pabitale mushindo ubaadi Yehowa mukuashe Gedeone, Barake, Davide, Samuele na bangi be bungi su?—Eb. 11:​32-35. w22.08 21-22 ¶5-6

Mu dia Kabidi 16, Mueshi wa 4

Babaadi basambishe muntu oso muyile bikitshino biaye.—Kibaf. 20:13.

Nkukiila ku “bikitshino” kinyi kuabakatshibila baaba abasanguka kiimu? Abikekala bikitshino bi babaadi bakite kumpala kuabo kufua su? Nya! Tentekiesha’shi mbapue kupososhibua ku miluisho yabo ya kala nsaa yabadi bafue. Pano dingi, bikitshino biabo, nta mbiabia bikitshino bia mu nshalelo aabo a kala nya. Kukatusha biabia, abitungu’shi bikitshino biabo bikale bipusheene na bi’abebalongiesha mu nsenga ipia. Sunga bekala bu bano basha lulamato bu Nowa, Samwele, Davide na Ndanyele, abakalongo pabitale Yesu, na kuleesha lukumiino mu mulambu wa nkuulo. Su bano bantu bena bibungi bia kulonga, na bantu bashi-balulame namu abakekala na bibungi bia kulonga! Nkinyi akikekadika bu kipeta kia nfudiilo bua bano booso abapele ino mpango ibuwa bukile? Kibafumbwilwe 20:​15, amba’shi: “Ooso abashibaasangeene mufundwe mu mukanda wa muuwa babaamupukile mwishiba dya kaalo.” Eyendo, abakayipaibua bua losoo. Ngi buakinyi bi na muulo ukata wa kushinkamiisha’shi, mashina eetu ngafundibue mu mukanda wa muwa na ngemushaale! w22.09 19 ¶17-19

Mu dia Kasatu 17, Mueshi wa 4

Lama kondo k’eshimba katooka kumpala ku’Efile Mukulu na kua bantu. —Bik. 24:16.

Bitshibilo bi bungi bi’atuataa pabitale bukome buetu bua mbidi, na mushindo w’atukumiina kubukibua mbimeene pa kondo ketu k’eshimba kalongieshibue na Bible. (1 Tim. 3:9) Nsaa y’atuata bitshibilo na kuisambila pabitale bianka na bangi, atukitshi kalolo pa kutumikila mayi a kulonda e mu Bena-Fidipe 4:5 aamba’shi: “Muikelo wenu wi buwa uukibue kui bantu booso, (NWT).” Su tui na nkatshinkatshi, t’atuikala atuikalakasha ngofu pabitale mbidi yetu. Tui bafule na atuneemekaa bakuetu balume na bakashi, sunga bitshibilo bi’abaata biekala bikutuene na bietu. (Lom. 14:​10-12) Atulesha lutumbu luetu kui Yehowa Nsulo ya muwa, pa kukaluila muwa wetu na pa kumufubila mupunda ngobesha yetu. (Kibaf. 4:11) Bua binobino, abitungu tunyingiile mikumbo na masaku. Anka, Mupangi eetu ta baadi akumiina’shi tuikale na nshalelo e bino. Kubashaala mafuku apeela aketupe muwa wa ikalaika kushi mitanyo na lufu. (Kibaf. 21:4) Bi buwa bukile bua kuikala na muwa na kufubila Nshetu sha kifulo e muiyilu, Yehowa! w23.02 25 ¶17-18

Mu dia Kananka 18, Mueshi wa 4

Bufumu bwobe mbutshibuulwe naa mbeebupe beena-Mediya naa beena- Perse.—Nda. 5:28.

Yehowa mmuleshe patooka’shi matalua aaye e “kunundu kua matalua ooso.” (Lom. 13:1) Tubandeyi kutala bino bileshesho bisatu. Faraone a mu Ejiipitu baadi mutuule muilo wa Yehowa mu bupika, na baadi apele misuusa i bungi kuibapoosola mu bulungantu. Anka Efile Mukulu baadi muibapoososhe mu bulungantu, na bayipayile Faraone mu Kalunga Kamonga. (Efi. 14:​26-28; Mis. 136:15) Mfumu Belshasare a mu Babilone, baadi mukite musangeelo na “ekankisha [aye nabeene] kunundu kwa Mwanaana a eyilu” na ‘kulangwila b’eefile ba kyaamo ky’ebaakanyi na ba òlo’ pa mutue pa kulanguila Yehowa. (Nda. 5:​22, 23) Efile Mukulu baadi muyishe uno muntu sha kuitatula milongo. Anka “bwinyi bwabwa bufuku,” Belshasare baadi muipayibue na bufumu buaye bubaadi buatshibue buatudibua ku maasa a bena Mede na bena Perse. (Nda. 5:​30, 31) Mfumu Erode Agripa I a mu Palestine, baadi muipayishe Shake mutumibua na baadi muelesheshe Mpiele mutumibua mu lukano na kinangu kia kumuipayisha. Anka Yehowa baadi mukutshishue Erode buadia kulombasha mpango yaye. “Mwikeyilu wa Yehowa nkukupila Erode,” na bafuile.—Bik. 12:​1-5, 21-23. w22.10 15 ¶12

Mu dia Katano 19, Mueshi wa 4

Nakenupushîsha.—Yel. 29:​12, EEM.

Patubadika pabitale mushindo ubaadi Yehowa mupasukile baaba babaadi na lulamato kuadi mu mafuku a kala, lukulupilo luetu alunyisha kunyinga. Bintu bioso bi Muiyi d’Efile Mukulu, “babebifundjile bwa kwitulambukisha, bwa’shi, ku lwishinko na ku kusambiibwa kwa bifundwe, tupete lukulupilo.” (Lom. 15:​4, Kilombeeno Kipya 2014) Kunangusheena ku mushindo ubaadi Yehowa mulombashe milayilo yaaye. Tutaluleyi mushindo ubaadi Efile Mukulu mukitshine Abrahame na Sara mianda. Babaadi bapue kukula ngofu, kadi tabatandile muana. Anka, babaadi bapete muana nka bu bibaadi Efile Mukulu muibalee. (Kib. 18:10) Abrahame bakitshine kinyi? Bible amba’shi: “Bakuminyine na lukulupilo, bwa kwikala nshaye na miilo yi bungi.” (Lom. 4:​18, Kilombeeno Kipya 2014) Sunga bibaabidi abimueka ku meeso a bantu’shi uno muanda ta ngulombene kukitshika, Abrahame baadi mushinkamishe’shi Yehowa alombasha mulayilo waye. Uno muntu sha lukumiino ta baadi mutshobolokie. (Lom. 4:​19-21) Ino mianda ayitulongiesha’shi abitungu tukulupile mui Yehowa efuku dioso’shi alombasha milayilo yaaye. w22.10 27 ¶13-14

Mu dia Mpooso 20, Mueshi wa 4

Anukemwena Mulongyeshi enu Mukata.—Yesh. 30:​20, NWT.

Ano mayi ooso abalombene nsaa ibabadi bafungule bena Yuda mu bupika. Yehowa baadi muileshe kuabadi bu Mulongieshi Mukata, na ku bukunkushi buaye, babaadi bobeshe kualushula lulanguilo luiselele. Tui na muabi ukata wa kuikala na Yehowa bu Mulongieshi etu Mukata lelo uno. Yeshaya amba’shi tui nka bu balongi babalongiesha kui Yehowa. Yeshaya akula’shi: “Anukemuena Mulongieshi eenu Mukata na meeso enu.” Mu kino kileshesho abalesha mulongieshi bu muimane kumpala kua balongi. Tui na kinemo kikata kia kulongieshibua n’Efile Mukulu etu lelo uno. Yehowa etulongiesha mushindo kinyi? Ku bukuashi bua ndumbuluilo aaye. Tui na lutumbu lukata bua malongiesha aapushika kalolo atukuete kupeta, aatukila kui ndumbuluilo a Yehowa! Ano malongiesha tukuete kuiapeta mu bisangilo, mu mikanda yetu, mu televizio a JW, na mu bingi bintu bi bungi bikuete kuitukuasha bua kunyingila nkalakashi na muloo. w22.11 10 ¶8-9

Mu dia Lubingo 21, Mueshi wa 4

Nkitundwilo kinyi naamu . . . kia nfudîlo a uno ndumbuluilo? —Mat. 24:​3, EEM.

Ta mpabitale mfudiilo a mianda a bena Yuda nya, anka bakuile dingi pabitale mfudiilo a uno ndumbuluilo a mianda atudi bashaale lelo uno. Pabitale kipungo kia mfudiilo Yesu bakuile’shi: “Pa bitale diadia efuku, sunga nsaa, takwi muntu su ngumune e na kiwukilo kiabio, sunga bamwikeyilu be mwiulu, sunga ngwiini Mwana, anka Yaya.” Na dingi baadi mudimushe balongi booso’shi: “Dimukayi” na ‘nwikale bapasukye.” (Mak. 13:​32-37) Bena Kidishitu ba mu Yuda ba mu siekele a kumpala babaadi bashaale bapasukie mu nshalelo aabo buabadia kupanda. Yesu balunguile balongi baye biabakamono buabadia kuuka nsaa ayikafiki mfudiilo a ndumbuluilo a bena Yuda. Yesu bambile’shi: “Na p’anukamono Yelusaleme mbamuifunyishe kui bisaka bia basalayi, ukayi paapa’shi kubutuka kuaye kubesesela peepi.” Mu yaya nsaa babaadi bakookiele kudimusha kua Yesu, na ‘abo nkusuukila ku miengye.’ (Luk. 21:​20, 21, Kilombeeno Kipya 2014) Booso babaadi bapasukie na kuno kudimusha, babaadi bapande nsaa ibaadi bena Loma babutule Yelusaleme. Lelo uno tui bashaale mu kipungo kia mfudiilo, kia uno ndumbuluilo e bubi. N’atue namu abitungu tuikale belame na bapasukie. w23.02 14 ¶1-2; 16 ¶3   

Mu Dimune 22, Mueshi wa 4

Yehowa, Efile Mukulw’a biinyibiinyi.—Mis. 31:6.

Yehowa alongieshaa bafubi baaye buabadia kuikala na mashimba atooka na kululama. Bino ngi abibakuasha buabadia kuikala na kineemo na butaale. (Nki. 13:​5, 6) Yehowa mmukukitshine namu bino nsaa iboodi olongo Bible su? We mulongie’shi mashinda a Yehowa e buwa bua bantu booso, na boobe pa bupenka. (Mis. 77:13) Nyi buakinyi okumiinaa kukita kiakia ki’abamba kui Efile Mukulu’shi nkilulame. (Mat. 6:33) Okumiina kuakuila bia binyibinyi, na kulesha’shi kiakia kiakule Satana pabitale Efile Mukulu eetu Yehowa, nkia madimi. We kuibikita naminyi? We mulombene kusangula eshinda dia muwa adiamba’shi: “Nalekie madimi a Satana, na nakumiina bia binyibinyi. Nakumiina Yehowa bu Mukunkushi ande, na kukumiina kukita kiakia kiamba’shi nkilulame.” We kukita bino naminyi? Pa kuifubuila kui Yehowa mu luteko, kuitshipa obe nabene kuadi, na kuibilesha kui bantu booso’shi buetshipi bua kubatshishibua. Kufula kiakia kia binyibinyi na kilulame, nyi kui na bukome abuitutakula bua kubatshishibua. w23.03 3 ¶4-5

Mu dia Kabidi 23, Mueshi wa 4

Eshimba dyenu tadikalakashwanga sunga kwikala na moo.—Yo. 14:​27, Kilombeeno Kipya 2014.

Kui bungi butaale buabash’abawuku kui bantu ba mu ino nsenga. Nyi “mbutaale bw’Efile Mukulu,” butaale abufiki mu kuikala mu kipuano ki buwa na Nshetu e muiyilu. Su tui na butaale bu’Efile Mukulu, atuipusha mu bulami. (Fid. 4:​6, 7) Atusangelaa kuikala mu kipuano na bangi bafule Yehowa. Na dingi atusangelaa kipuano kia pa bupenka “n’Efile Mukulu sha-butaale.” (1 Tes. 5:23) Su atuuku, atukulupila, na kukookiela Nshetu, butaale bu’Efile Mukulu abutaadisha tuinyongoshi tui muishimba dietu nsaa y’atupete mianda ayitukalakasha. Mu binyibinyi tui kupeta mushindo wa kuikala mu butaale bu’Efile Mukulu nsaa y’atufumankana na nkalakashi i bungi bu bipupa bi bukopo, masaku aatukila ku bintu bipangibue, ngoshi ya miilo, sunga kubinguabingua? Muanda su ngumune wa ku ino mianda, tawinukuatshishanga moo. Na muloo ooso, bakuetu balume na bakashi mbalonde dino elango dia Yesu bu abibilesha kifundue kietu kia lelo. Ku bukuashi bua Yehowa, mbapete ngobesha ya kupeta butaale bua kukambila nkalakashi yabo i bukopo. w22.12 16 ¶1-2

Mu dia Kasatu 24, Mueshi wa 4

Nuikale baule ndaa na kisumi ku bukuashi bua kikudi. Nufubile Yehowa n’eshimba dienu dioso.—Lom. 12:11.

Ta tui na matalua ku mianda yoso ilombene kuitufuila mu nshalelo etu nya. Biabia ki na muloo, nkupela kupuandikisha’shi tui na muulo ku meso kua Yehowa pa muanda wa mashito atudi nao, sunga kuipuandikisha na bangi be na mashito atushi nao. (Nga. 6:4) Bi na muulo buatudia kukimba mishindo yatudia kukuasha bangi bua kufubila Yehowa. Mbilombene nkubofuila bua kukita bibungi mu mudimo wa Yehowa, su we na nshalelo mupeelepeele na opele kuata bishiyo bi shi na muulo. Ata bipatshila bipeela abikukuasha bua kuata bipatshila bikata. Bu kileshesho, su kipatshila kiobe kikata nkia kuikala mbala-mashinda a mieshi yoso, we mulombene kufuba bu mbala-mashinda mukuashi kubanga binobino su? Su kepatshila kobe nka kuikala mufubi a midimo, we mulombene kubanga kulambukisha nsaa i bungi mu bulungudi, kuenda mu kutala abakumbu? Mianda yolongo binobino ngilombene nkushituila kibelo kia kupeta mashito akata mu mafuku e kumpala. Ata kitshibilo kia kukita mupunda ngobesha yoobe mu mudimo oso w’abakupa. w22.04 26 ¶16-17

Mu dia Kananka 25, Mueshi wa 4

Nemufule Yehowa muanda apushaa eyi diande, p’amuisendeelaa bua’shi ankuashe.—Mis. 116:​1, NWT.

Yehowa mmulombene kuitukuasha buatudia kukambila nkalakashi ya mu nshalelo na muloo mu mudimo wetu wi selele. Nsaa yatutekie Efile Mukulu, na atumulungula mianda kampanda aitukalakasha, Yehowa etupa kia kumpala bukome buatudi nabo lukalo bua kunyingiila. Su lukalakashi luetu ta ndupue bukidi bu bi’atutengielanga, abitungu tutungunukie na kuteka Yehowa bua’shi etupe bukome bua kunyingiila. Etutekie buatudia kukita biabia. Bino ngi abikiebe kupushisha ano mayi a Yeshaya aamba’shi: “Tanulekanga [Yehowa] aikisha.” (Yesh. 62:​7, EEM) Bino abikiebe kulesha kinyi? Abikiebe kulesha’shi abitungu kuteka Yehowa nsaa yooso anka butue abamba’shi, t’atumulekielanga ayikishe. Mayi a Yeshaya aetutentekiesha kileshesho kia Yesu pabitale luteko luatupete mu Luka 11:​8-10, 13. Pano Yesu etunyingisha buatudia “[kutungunuka, NWT] na kuteka” kikudi kiselele. Tui balombene dingi kuisendela Yehowa, bua’shi etupe buludiki buatudi nabo lukalo bua kuata bitshibilo bi buwa. w22.11 8 ¶1; 9 ¶6-7

Mu dia Katano 26, Mueshi wa 4

Abitungu tutuele mu Bufumu bu’Efile Mukulu kukidila ku makienga ebungi.—Bik. 14:22.

Obe na kifuko kiobe nui balombene kubanga kuilumbuula binobino pabitale kubinguabingua. Tokumanga kunangushena pabitale mianda yooso i bubi ilombene nkakitshika nya. Pa mutue pa kukita biabia, nyingisha kipuano kiobe na Yehowa, okuashe bana boobe buabadia kukita nabo biabia. Su ingi nsaa bopusha kenyongoshi funguila Yehowa eshimba diobe. (Mis. 62:​7, 8) Mu kifuko esambileyi tubingilo tooso tua buakinyi nui balombene kukulupila mui Yehowa. Nsaa i masaku aatukila ku bintu bipangibue, kuilumbuula koobe, na lukulupilo lobe mui Yehowa, abikenukuasha na bana boobe, buanudia kuikala n’eshimba dinyingie na butaale. Butaale bu’Efile Mukulu abuitukuasha bua kuipusha mu bulami. (Fid. 4:​6, 7) Ku bukuashi bua butaale bu’Efile Mukulu, Yehowa kuete ataadisha eshimba dietu, sunga biatukuete kupeta bipupa bia mikumbo, masaku aatukila ku bintu bipangibue, na mu kubinguabingua kuatupete lelo uno. Kuete afubisha bakulu abafubu ngofu bu balami beetu. Na mmuitupe atue booso kineemo kia kuikuashena ku muntu na mukuabo. Mu kino kipungo kia butaale kiatudi binobino akitulumbuula bua nkalakashi i bukopo ayikafiki, sunga “mbompo ikata.”—Mat. 24:21. w22.12 27 ¶17-18

Mu dia Mpooso 27, Mueshi wa 4

Muanda ntshimufikie mu kuitanyina balulame’mi, anka baluishi.—Mat. 9:13.

Abitungu tuikitshishe buatudia kuleka kuinyongola pamuanda wa miluisho ikata ibatudi bakite mu mafuku a kala. Biabia, t’abitungu’shi tumone nkuulo ya mulambu wa Kidishitu bu mushindo watudia “kukita miluisho na nkomanga.” (Eb. 10:​26-31, Kilombeeno Kipya 2014) Biabia abitungu tushinkamishe’shi su tubaadi belangie kuishimba mu binyibinyi pamuanda wa miluisho yetu ibatudi bakite na tuateka bukuashi bua Yehowa na kushintula muikeelo wetu, mmupue kitufuila lusa bua losoo. (Yesh. 55:7; Bik. 3:19) Mulambu wa nkuulo ya Yesu wi bukome bua kubuikiila miluisho yetu yoso, na kuitupa mushindo wa kuikala na muwa mu Mpaladiiso. Muanka nshalelo tekala dingi atuinyongoshi nya. Atukekala efuku dioso atufumankana na bantu bebuwa na kukita midimo i buwa. Anka kintu kibuwa kukila bioso, efuku dioso atuikala na mushindo wa kuuka Nshetu e muiyilu kalolo, na kusankila kioso ki’etupa. Atukekala na bibungi bia kukita pa kulonga pabimutale, na bibungi bia kukita bua kulonga pabitale bipangua biaye. w22.12 13 ¶17, 19

Mu dia Lubingo 28, Mueshi wa 4

Nakekasha mushikwa pankatshi pobe na mwana mukashi.—Kib. 3:​15, EEM.

“Mukashi” ta mulombene kuikadika Eva nya. Butemuki abulesha’shi kekulu ka “mukashi,” “akasooso” mutue wa nyoka. Nyoka nyi nkipangua kia mu kikudi, Satana, na ta mbantu bashi bapuidikie, bekulu ba Eva balombene kuikadika na ngobesha ya kumusoosa ku mutue nya. Kuki ingi mianda i bungi ayitungu kuuka. Kitunduilo kia mukashi abadi bateemune mu mukanda wa Kibangilo 3:​15, mbekileshe mu mukanda wa mfudiilo wa mu Bible. (Kibaf. 12:​1, 2, 5, 10) Uno ta mukashi a pano pa nsenga nya! Mukashi baadi na mueshi muushi mua ngua yaye na kituto kia nyenyenyi ekumi na ibidi ku mutue waye. Mmutande muana shi bi bana booso: Bufumu bu’Efile Mukulu. Bufumu bui muiyilu, biabia abitungu mukashi ekadikie’nyi naye muiyilu. Mukashi alesha kipindi kia Ndumbuluilo a Yehowa ki muiyilu na bipangua biaye bia mu kikudi bi na lulamato. (Nga. 4:26) Eyi di’Efile Mukulu aditukuasha dingi buatudia kutundula muikulu a kumpala a mukashi. Uno muikulu baadi binyibinyi a Abrahame.—Kib. 22:​15-18. w22.07 15-16 ¶6-8

Mu Dimune 29, Mueshi wa 4

Nubaadi bedikumiine kushi bu eyi dia bantu, kadi nka bu biadidi binyibinyi bu eyi di’Efile Mukulu.—1 Tes. 2:13.

Bible, kia buntu kia Yehowa, nkiwule na binangu biaye. Elango dia mu Bible di na bukitshishi bui buwa kui bantu. Bible ashintuulaa bantu. Moyise pabaafundile mikanda ya kumpala ya mu Bible, balunguile muilo w’Efile Mukulu wa bena Isaleele’shi: “Ino tammyaako ishii na muulo bwenu nya; ino myako nyi mmuuwa wenu.” (Miy. 32:47) Baaba babaadi bakookiele akiamba Bifundue, babaadi balombene kuikala na nshalelo e buwa na a muloo. (Mis. 1:​2, 3) Sunga Eyi di’Efile Mukulu babaadi bedifunde takudi bipua bi bungi, dinka na bukome bua kulumbuula nshalelo a bantu. Binangu bia mayi a kulonda a mu Bible mbia losoo; na abikuashaa bantu ba mu bipungo bioso. P’atubadika uno mukanda wiselele na kunangushena ku biabia bibatubadika, atumono’shi Muiwutushe mmufubishe bukome buaye kikudi kiselele, bua kuitukuasha bua’shi tumone biatudi balombene kutumikila malango a mu Bible mu nshalelo eetu. (Mis. 119:27; Mal. 3:16; Eb. 4:12) Eyendo, Sha Bible Sh’afuiyaa akumiina nkukuasha. Nkinyi kilombene kuitutakula bua kubadika Bible nsaa yooso? w23.02 3 ¶5-6

Mu dia Kabidi 30, Mueshi wa 4

Akalwishakana bintu mu kipaso kya kukânya.—Nda. 8:​24, EEM.

Mukanda wa Kibafumbwilwe shapitre 13 awitulongiesha’shi uno mutue wa musambobidi Anglo-Américaine mbukome bua nsenga ishima, bua nyema a bukielo baadi na ‘nsengua ibidi ifwaneene na ya Muana a mukooko, baadi kwete kwakula bu kinyoka.’ “Mu kipaso kibaadi ayisha mpaa na kaalo akakatukila mwiulu akeende pa nsenga, kumpala kwa bantu.” (Kibaf. 13:​11-15) Kibafumbwilwe shapitre 16 na 19 ayitanyina uno nyema a bukielo bu “mutemuki a madimi.” (Kibaf. 16:13; 19:​20, Kilombeeno Kipya 2014) Ndanyele ateemuna kintu kampanda kifuaneene, ki’abetanyina bu Anglo-Américaine bukome bua nsenga ishima ‘abukalwishakana bintu mu kipaso kya kukaanya.’ (Nda. 8:​19, 23, 24, EEM) Bibakitshikile nka biabia mu ngoshi ya kabidi ya Nsenga Ishima. Ma bombe atomike abidi abaadi afube mudimo ukata ku mfudiilo kua ngoshi ya mu Pacifique ibaadi bu kipeta kia kuikitshisha kua bena sianse ba mu Grande-Bretagne na ba mu Amerique. Pababapuile ino bombe ibidi kui anglo-américaine bukome bua nsenga ishima, be bu babaadi “bayishe mpaa na kaalo akakatukila mwiulu akeende pa nsenga. w22.05 10 ¶9

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu