Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bya Bwina Kidishitu na mudimo wetu
LUBINGO LWA 5-11/11/2018
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | YOWANO 20-21
“We munfule kukila bino su?”
nwtsty ma note aakwasha bwa kwilongyela mu Yo 21:15, 17
Yesu balungwile Simone Mpyeele: Uno mwisambo wa Yesu na Mpyeele ubaadi mafuku apela kunyima kwa Mpyeele kupela’shi tauku Yesu misusa isatu. Yesu belele nkonko ikata pabitale abipusha Mpyeele bwaye, mu mushindo ubaadi “Mpyeele mwinyongole.” (Yo 21:17, Kilombeno kipya 2014) Mwisambo wa Yowano wi mu Yo 21:15-17 mwi myaku ibidi ilekene ya mu kina Greke: a·ga·paʹo, wabadi balule bu kifulo, na phi·leʹo, wabadi balule bu kwikala na kifulo. Yesu bayipwishe Mpyeele misusa ibidi ishima shi: “We mu nfule su?” Misusa yoso Mpyeele badi nka alula shi “mmufule” Yesu. Ku nfudiilo, Yesu bamwipwishe shi: “We mu nfule kifulo?” Mpyeele bakuminyine dingi’shi mmumufule. Misusa yoso Mpyeele baadi nka ashinkamisha kifulo kyaye, Yesu bashimikile kasele’shi kino kifulo abitungu kitakule Mpyeele mu kudiisha na “kulama” balondji ba Yesu mu kikudi, babadi betamine pano bu mikooko, sunga bu “bana ba mikooko.” (Yo 21:16, 17; 1Mp 5:1-3) Yesu bapeele Mpyeele mushindo wadya kushinkamisha kifulo kyaye misusa isatu na kunyima amupa bushito bwa kulama mikooko. Pa kukita bino, bakatwishe mpaka ibadi mwishimba dya Mpyeele pabitale kumufwila lusa mwanda wa bibadi mumupele misusa isatu.
we mu nfule kukila bino?: Muyiile nfundjilo, mwaku “kukila bino” nkilombene kupushika mu mishindo ibungi. Bangi bantu basha binangu abakuminaa kino kipatulwilo kyakyo kya’shi, “we mu nfule kukila bano bangi balongi su?” sunga’shi “we mu nfule kukila byabadi banfule kwi bano bangi balongi?” Byabya, mpushisho ebuwa e kwikala bu “we munfule kukila bino bintu byoso su?” nyi mishipa ibabadi bakwate sunga bintu bi mumune na busunga bwa mishipa. Byabya binangu byoso bi mu verse bi kwikala shi: ‘We mu nfule kukila bintu bya ku mbidi sunga busunga su? Su mbyabya, disha mikooko.’ Lukonko lubadi lulombane muyiile myanda ibadi ikitshikile Mpyeele. Sunga Mpyeele badi umune a ku balongi ba kumpala ba Yesu (Yo 1:35-42), tabadi mulonde Yesu mususa umune bwa looso nya. Anka, badi mwalukile ku mudimo wa kuloba. Kunyima kwa ingi myeshi, Yesu badi mukatushe Mpyeele ku busunga bwaye bwashi ekale ‘mulobi a bantu.’ (Mat 4:18-20; Luk 5:1-11) Dingi, mafuku apela kunyima kwa lufu lwa Yesu, Mpyeele bayile mu kuloba, bangi batumibwa nkumulonda. (Yo 21:2, 3) Byabya abimweneka’shi Yesu badi akimbi kutakula Mpyeele bwadya kwata kitshibilo kikata: Badya kutula mudimo waye wa busunga, utale busunga bwa mishipa ubadi nao, su badya kutula kudisha kwa mikooko ya Yesu sunga balondji baaye pa mbalo ya kumpala?—Yo 21:4-8.
mususa wa kasatu: Mpyeele badi mupele Mwanana misusa isatu; binobino Yesu bamupa mushindo wadya kushinkamisha bi mwishimba dyaye misusa isatu. pabakitshine Mpyeele byabya, Yesu bamulungwile bwa kulesha kifulo kyaye kumpala kwa bingi bintu byoso. Pamune na bangi bakwetu be na mashito, Mpyeele badya kudisha, kunyingisha, na kulama loombe lwa Kidishitu lwa balondji baye basha lulamato. Bano babadi bedibwe mwimu anka babadi na lukalo lwa kudishibwa mu kikudi.—Luk 22:32.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
nwtsty ma note aakwasha bwa kwilongyela mu Yo 20:17
Tonkumanga: Mwaku wa mu kina Greke haʹpto·mai ngulombene kulesha “kukuma” sunga “kulamata; kukwata ku kintu.” Bangi bantu abalulaa mbafunde myaku ya Yesu shi: “Leka kunkwata.” Byabya, Yesu tabadi apele Madiya a ku Mangandala bwashi tamukumanga nya, mwanda tabadi apele bwashi bangi bakashi babamumwene kunyima kwa kusanguka ba ‘mukwate ku ngwa.’ (Mat 28:9) Abimweneka’shi Madiya a ku Mangandala badi atshinyi’shi Yesu tadi pepi na kwenda mwiyilu. Pa mwanda wa lukalo lukata lwa kwikala pepi na Mwanana aaye, badi mukwate Yesu, bwashi tendanga. Bwa kumushinkamisha’shi tabandile kwenda, Yesu balungwile Madiya bwashi alekye kumukwata, pamutwe pa byabya ende kwi balongi baye akebalungule’shi basanguka.
nwtsty ma note aakwasha bwa kwilongyela mu Yo 20:28
Nfumwami n’Efile ande!: “Nfumwami na Efile [ho the·osʹ] ande!” Bangi basha binangu abamonaa uno mwaku bu ngakwilo akusama sunga kwela musase abalungula Yesu kadi abatadisha byanka kwi Efile Mukulu, Nshaaye. Bangi abapwandikisha mu kina Greke kya kumpala abipushika’shi uno mwaku awisambila Yesu. Sunga bino byekala byabya, mpushisho ebuwa a mwaku “Nfumwami na Efile ande” aupushika kalolo mu byabadi bafunde mu bingi Bifundwe bi kuushi. Bu byabidi’shi Yesu kumpala badi mutumine balongi baaye eyi dya’shi, “nakamina kwi Yaaya, aye mwikale Nshenu kwi Efile Mukulu ande mwikale Efile Mukulu enu,” takwi kabingilo akalesha’shi Tomase badi aata Yesu bu Efile Mukulu sha bukome booso. (Tala ma note aakwasha bwa kwilongyela mu Yo 20:17.) Tomase bapushishe Yesu atekye shi: “Yaaya,” amwitamina bu “Efile a binyibinyi.” (Yo 17:1-3) Byabya Tomase badya kulungula Yesu’shi “Efile ande” bwa tuno tubingilo: Badi amono Yesu bu “efile” sunga mbyashii Efile Mukulu sha bukome boso. (Tala ma note aakwasha bwa kwilongyela mu Yo 1:1.) Sunga’shi pangi badi mwitamine Yesu mu mushindo umune ubadi bafubi b’Efile Mukulu betamine ba mikeyilu babadi batume kwi Yehowa, muyile byabadi baleshe mu Bifundwe bya kina Ebelu. Tomase pangi badi mwiubidishene na miisambo ya bantu, sunga mafuku abadi bafundji ba Bible, besambe na mwikeyilu bapwandikisha’shi nyi Yehowa Efile Mukulu. (Pwandjikisha na Kib 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Bans 6:11-15; 13:20-22.) Byabya, pangi Tomase badi mwitamine Yesu shi “Efile ande” mu mushindo aulesha’shi ashinkamisha Yesu bu muntu alesha mpala y’Efile Mukulu a binyibinyi sunga bu mukyendji waye.
LUBINGO LWA 12-18/11/2018
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | BIKITSHINO 1-3
“Abapongoola kikudi kiselele mu kakongye ka beena Kidishitu”
w86-F 1/12 29 ¶4-5, 7
Bya buntu abisangasha eshimba
Mwifuku dya kumpala dya kutandikwa kwa kakongye ka beena Kidishitu mu kipwa kya 33 B.B., myanda bu ‘kwipeshena bintu, kudya bidibwa, na kwela kwa nteko’ babadi abeyikitshi kwi bantu bapya 3 000 babadi babatshishibwe. Bwa kabingilo kinyi kebuwa? Babadi abebikitshi bwa’shi banyingishe lukumino lwabo lupya pa ‘kutungunuka na kwipaana mu bulambukishi bwa batumibwa.’—Bikitshino 2:41, 42.
Beena Yuda na bangi babakuminyine bya binyibinyi babafikile mu Yeelusaleme babatshile mpango ya kushaala penda bwa kipungo kya Musangeelo wa Pentekote. Kadi baba babafikile bu beena Kidishitu abakuminyine kushaala munda mwa mafuku ebungi bwa kunyingisha lukumino lwabo lupya. Bino bibafwishishe lukalo lwa kukimba bya kudya na mbalo ya kushala. Bangi bakwabadi tababadi na makuta ebungi nya, aku namu bangi babadi na ebungi. Nyi bwakinyi bababangile kutusha bintu bya kupa baba bashi nabyo.—Bik 2:43-47.
Kupana kwa mashibo na kutusha kwa bintu bya kupa bangi bibadi abikitshika mu kukumina kwa muntu. Tababadi abatakula muntu pa bukopo bwadya kuudisha sunga kutusha; na bino tabibadi abikitshika bwa penda kukwasha balanda nya. Pano tape kinangu kya’shi ba mpeta babaudiishe bintu byabo bwa kushala balanda nya. Anka, pa mwanda wa lusa bwa balangwidi nabo babadi na lukalo mu aa mafuku, babaudishe bintu byabo bwa kutusha bya buntu bwa kuyisha mpango ya Bufumu kumpala.—Pwandjikisha na 2 Beena-Kodinda 8:12-15.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
it-2-F 25 ¶2
Yesu Kidishitu
“Nfumu a muwa.” Mulambu wa muwa upwidikye wa Yesu Kidishitu ubaadi kileshesho kya kalolo kashii mpwilo ka Nshaye. Pa mwanda wa mulambu wa nkuulo wa Yesu, balongi ba Yesu badi musangule be na mushindo wa kumunana naaye mwiyilu na bwashi bantu bashale pa nsenga ku bukunkushi bwa Bufumu bwaye. (Mat 6:10; Yo 3:16; Ef 1:7; Eb 2:5; tala NKUULO.) Mmufikye bu “Nfumu a muwa [“Mwana buwa,” KJ; JB] a muwa” bwa bantu boso. (Bik 3:15) Mwaku wa mu kina Greke wi pano aulesha “mukunkushi mukata,” wawa mwaku umune mbeufunde pabesambila Moise (Bik 7:27, 35) bu “mukunkushi” a Isalele.
Efile Mukuklu “akuminaa kulekyela”
14 Mbaleshe dingi mushindo aulekyelaa Yehowa milwisho mu mukanda wa Bikitshino 3:19 (Kilombeno kipya 2009): “Elangyeyi na nwalulukye, bia kushimiibwa milwisho yenu.” Bino bishima byabadi baluule pano abifiki mu kishima kya kina Greke kilombeene kulesha “kukomba, . . . kukumuna sunga kubutula.” Bangi bantu abapatuulaa bishima, abamba shi uno ngakwilo alesha kushima byabashimaa bifundwe kwibaya. Mushindo kinyi wabidi bilombeene kukitshika? Mu mafuku a kala abaadi abafundu na bintu bisangishe makala, maka a ingi mitshi na mema. Kunyima kwa kufunda na bino bintu, muntu mulombeene kwata enyuka bwa kushima bifundwe byooso. Bino abilesha kalolo bi lusa lwa Yehowa. Nsaa yalekyela milwisho yetu, e nka bu ata enyuka bwa kwiyishima.
LUBINGO LWA 19-25/11/2018
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | BIKITSHINO 4-5
“Babadi balungule Eyi dy’Efile Mukulu n’eshimba dinyingye”
w08-F 1/9 15, kashibo
Mayi a kukanwa abekeele bifundwe biselele—Bibadi abifundu beena Kidishitu ba kumpala
atumibwa babadi bantu bashi balongye mukanda su?
Nsaa ibadi bakunkushi na bakulu ba mu Yeelusaleme ‘abamono kishima kibadi nakyo Mpyeele na Yowano, na pa kushinkamisha’shi mbantu bashi balongye mukanda na be bu bantu booso, babadi abakanya.’ (Bik 4:13) Batumibwa babadi balongye mukanda binyibinyi su? Pabitale uno mwanda, ungi mukanda (The New Interpreter’s Bible) awamba bino: “Ino myaku ta ngya kwata mu mushindo wayikalaa bu kwamba’ shi Mpyeele [na Yowano] tababadi balongye sunga’shi tababadi bakumbene kubadika sunga kufunda. Babadi abamono kwilekena kukata kwi pankatshi pa bantu babadi bashale bwa kusambisha bilumbu na batumibwa.”
w08-F 15/5 30 ¶6
Myanda ikata ya mu mukanda wa Bikitshino
4:13—Mpyeele na Yowano tababadi abauku kintu sunga kulonga mukanda su? Nya, ta mbyabya nya. Babadi abebetamina bu “bantu bashi balongye mukanda na bu bantu be bi bantu booso” mwanda tabadi batwele mu tulasa twa bakata ba bipwilo babetamina bu ba rabin nya.
it-1-F 141 ¶1
Batumibwa
Midimo ya mu kakongye ka beena Kidishitu. Kupongoloka kwa kikudi ky’Efile Mukulu mwifuku dya Pentekote kubadi kunyingishe batumibwa ngofu. Ma shapitre atano a kumpala a mukanda wa Bikitshino aalesha kukutwa kwa moo kukata kubadi mwi batumibwa na kunyinga kwabo bwa kulungula mukandu wibuwa na lusangukilo lwa Yesu sunga bebela mu nkano, kwibakupila, na kwibayipaa kwi ba nfumu babo. Mu aa mafuku a kumpala kunyima kwa Pentekote, bukunkushi bukata bubadi nabo batumibwa, ku bukome bwa kikudi kiselele kubadi kukwashe bwashi kakongye ka beena Kidishitu katame mu kipaso kya kukanya. (Bik 2:41; 4:4) Babadi bemene na mudimo wa mu Yeelusaleme bwa musango wa kumpala, kunyima benda ku Samadiya, akupu nkupalakana mu nsenga ishima.—Bik 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
it-2-F 591 ¶2
Ebwe dya mwitungi
Mu Misambo 118:22 abapatula shi, ebwe dibabasumbwile kwi bebaki dibafikile “ebwe dya mwitungi” (mu kina Eb., roʼsh pin·nahʹ). Yesu batemwine bino bishima aye nkulesha’shi abisambila butemuki bwaye bu “ebwe dikata dya mwitungi” (mu kina Greke., ke·pha·leʹ go·niʹas, kunundu kw’etungi). (Mat 21:42, Kilombeno kipya 2014; Mak 12:10, 11; Luk 20:17) Anka abikalaa ebwe dikata di kunundu kw’etungi adimwenekaa kalolo, byabya Yesu Kidishitu nyi ebwe dikata di kunundu kwa kakongye ka beena Kidishitu bedibwe mwimu, abo bekale bu ntempelo a mu kikudi. Mpyeele dingi badi muleshe’shi mayi e mu Misambo 118:22 aesambila Kidishitu, bwa kulesha’ shi “ebwe” dibabadi basumbule kwi bantu kadi dyabadi basangule kwi Efile Mukulu bwa kwikala “ebwe dya mwipaka.”—Bik 4:8-12; tala dingi 1Mp 2:4-7.
w13-F 1/3 15 ¶4
Mpyeele na Ananii babadimbile—Abitulongyesha kinyi?
Ananii na mukashi aaye babadi baudishe kipindji kyabo kya nsenga bwa kupeta makuta a kukwasha bantu bapya babadi babatshishibwe. Ananii pabafikile na makuta kwi batumibwa, bebalungwile’shi ano ngoso abatuku ku kintu kyabekalanga baudishe. Anka ta mbyabya nya! Balamine makuta angi bwaye’ye nabene! Efile Mukulu baukiishe Mpyeele uno mwanda, nyi Mpyeele nkulungula Ananii shi: “Ta mbantu bodi mudimbe, nyi Efile Mukulu.” Na pa mwanda wa byabya, Ananii baponene aye nkufwa! Mukashi aaye bafikile kunyima kwa nsaa isatu. Kushii kuuka kibakitshikila mulume aaye, aye namu badimbile, nkupona nkufwa.
LUBINGO LWA 26/11–2/12/2018
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | BIKITSHINO 6-8
“Kakongye kapya ka beena Kidishitu kabadi katompibwe”
bt-F 41 ¶17
“Twi na kya kukokyela Efile Mukulu bu Mukunkushi”
17 Kubadi mwanda wibubi ubadi aukimbi kutuuka mu kakongye kapya. Masaku kinyi? Bebungi ba munkatshi mwa balongi babadi babatshishibwe babadi abafiki ku Yeelusaleme na babadi na lukalo lwa kulonga bibungi kumpala kwa kwalukiila kwabo. Balongi ba mu Yeelusaleme babadi bakumine kutusha bya buntu bwa kulombasha nkalo ya bidibwa. (Bik 2:44-46; 4:34-37) Mu yaaya nsaa, kubatukile mwanda ukata. “Mu nsaa ya kwiabishena kwifuku n’efuku” bidibwa, bakashi ba mu lufwila abesamba kina Greke ‘babadi abebalubu.” (Bik 6:1) Anka, bakashi ba mu lufwila babadi abesamba kina Ebelu tabaadi abebalesha ntondo nya. Abimweneka’shi mwanda ubadi panka ngutale ntondo. Kubadi myanda ipela ibadi ikumbene kutwesha kwiabulushena kukila ino.
bt-F 42 ¶18
“Twi na kya kukokyela Efile Mukulu bu Mukunkushi”
18 Batumibwa babadi mu kasaka ka bakunkushi bakulu ba kakongye kabadi katame, babamwene’shi tabibuwa ‘batula ku lupese eyi dy’Efile Mukulu bwa mufubo wa bya kudya.’ (Bik 6:2) Bwa kupudisha wawa mwanda, babalungwile balongi bwabadya kukimba balume musambo “bawule na kikudi na binangu” babadi balombene kupa wawa “mufubo” kwi batumibwa. (Bik 6:3) Bibadi abitungu kwikala na bantu banyingye mwanda mudimo taubadi wimene penda mu kwabila bidibwa, ubadi utale dingi kufubisha makuta, kuula bintu, na kulesha byoso byabadi beafubishe. Balume boso babaadi basangule babadi na mashina a mu kina Greke, bibadi pangi bikwashe bwashi bebatambule kwi bakashi ba mu lufwila bababadi abalubu. Kunyima kwabo kwela nteko bi bukopo nsaa ya kutalula mashina aabo, batumibwa abasangwile bantu musambo bwabadya kukita wawa “mudimo.”
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
bt-F 45 ¶2
Etshyene—“Muwule na mwabi na bukome”
2 Kwi kintu kya kukanya pabitale lwishinko lwa Etshyene mu ino nsaa. Ba nsushi abamutala abamono lukyebo lwaye “bu lukyebo lwa mwikeyilu.” (Bik 6:15) Ba miikeyilu abatwala mikandu aifiki kwi Yehowa Efile mukulu nyi bwakinyi tabekalaa namoo, beshinkye, na bafukame. Byabya kwi Etshyene—mpa na bano ba nsushi basha mushikwa abamono byanka. Nkinyi kibamwikeshe na kuno kumiina?
bt-F 58 ¶16
Kulungula “mukandu wibuwa pabitale Yesu”
16 Lelo uno beena Kidishitu bena bushito bwa kufuba mufubo wi mumune na ubafubile Fidipe. Misusa ibungi abalungulaa mukandu wa Bufumu kwi baba babafumankana nabo mu bulungudi bwa mu mpukapuka, kileshesho bu nsaa yabadi mu lwendo. Misusa ibungi, abimwenekaa shi kwimonena kwabo na muntu takukitshika mu kabasamushi nya. Abimwekaa nka’shi abitunganga bikitshikye, mwanda Bible alesha patoka’shi ba miikeyilu bakwete kukunkuksha mudimo wa bulungudi bwashi mukandu ufikye kwi “eumbo dyoso kisamba kyoso, mwakulo na mwilo ooso.” (Kibaf. 14:6) Bukunkushi bwa miikeyilu mu mudimo wa bulungudi nyi bubabadi batemukye kwi Yesu. Mu lukindji lwaye lwa lubishi lwibuwa na lubishi lubi, Yesu bambile’shi mu kipungo kya kuumbula—ku nfudiilo kwa bya pano—“baba abaumbula mba mikeyilu.” Akumbasha dingi’shi bino bipangwa bya mu kikudi ‘abitondola byoso abifishanaa ku bubi na boso ba nkitshishi ba bubi bwa kwibatusha mu bufumu bwaye.” (Mat. 13:37-41) Mu yaaya nsaa, ba miikeyilu abakabungu baba bakumbene kumunana mu Bufumu mwiyilu—na kunyima ndjo kubunga “kibumbu kikata” kya “ingi mikooko”—yabakumina kwi Yehowa bwa kutwela mu ndumbulwilo aaye.—Kibaf. 7:9; Yo 6:44, 65; 10:16.