Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bya Bwina Kidishitu na mudimo wetu
LUBINGO LWA 4-10/5
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | KIBANGILO 36-37
“Babakwatshila Yoosefe mukao”
w14-F 1/8 12-13
“Pushayi namu kino kilootwa”
Bible alula’shi: “Bakwabo babamwene’shi baamufulanga biibakile’bo booso; abo nkumushikwa, dingi tababaayikalanga nyi ba kumwakwisha mu bulongo nya.” (Kibangilo 37:4) Twi balombene kupusha kibaabadi bakwatshile Yoosefe mukao, kadi tababaadi na kabingilo ka kuleka bino binangu mwabadi nya. (Nkindji 14:30; 27:4) Wekalaa na kyutu pomono ungi muntu abamunemeka sunga bantu mbamufule su? Su mbyabya tentekyesha bakwabo na Yoosefe. Mukao wabo ubaadi wibatakule mu kukita kibabadi betopekye kunyima. Kileshesho kyabo akikwasha bena Kidishitu bwa kulonda dino elango adyamba’shi: “Sepeelaayi na bee mu muloo.”—Beena-Looma 12:15.
Mbinyibinyi Yoosefe baadi aukushi bakwabo mbamushikwe. Byabya baadi mufye nkandjo aaye baadi buwa pabaadi taadi kipeepi kya kufika mbalo ibadi bakwabo? Baadi mulombene kwibikita. Tutentekyesha’shi Yaakobo pabapeele Yoosefe yawa nkandyo mwanda baadi akumiina kumulesha’shi baadi amwata na muulo ukata na baadi mumufule ngofu. Yoosefe baadi akumina bwashi nshaye ekale mumutudile eshimba, nyi bwakinyi baadi mutungunukye na kufwala kino kilamba. Kileshesho kyaye kina muulo kwatudi. Sunga byekala’shi Nshetu a mwiyilu Yehowa te na ntondo, ingi misusa akitshinaa bafubi baaye ba lulamato myanda ibuwa kukila bangi bantu na kwibalesha kalolo. Yehowa atekaa bafubi baaye bwashi tabatwelakananga mu myanda ya uno ndumbulwilo e bantu bafule myanda i butete. Nka bi nkandjo ebuwa ngofu a Yoosefe, bikitshino bibuwa bya bena Kidishitu ba binyibinyi abibekashaa belekeene na bangi bantu ba mu uno ndumbulwilo bebefunyishe. Ingi nsaa mwanda wa bino bikitshino bangi mbalombene kwibakwatshila mukao na kwibashikwa. (1 Mpyeele 4:4) Mwina Kidishitu mulombene kufya myanda ayilesha’shi mufubi a Efile Mukulu? Nya—ntamulombene kufya bwina Efile Mukulu bwaye nya nka bibaadi Yoosefe mupele kufya nkandyo aaye.—Luka 11:33.
w14-F 1/8 13 ¶2-4
“Pushayi namu kino kilootwa”
Bino bilotwa bibaadi abifiki kwi Yehowa Efile Mukulu. Bibaadi na mayi a butemuki, na Yehowa baadi akumiina’shi Yoosefe apatuule myanda ibaadi mwanka. Mu ungi mushindo Yoosefe baadi mukite kibaadi batemuki booso bafikye mu kukita pababadi abakula mukandu na kiimu ky’Efile Mukulu kwi bantu Baaye.
Yoosefe baadi mulungule bakwako na kanemo kooso’shi: ‘Teemeshaayi namu kilootwa kinaampete.’ Bakwabo babaadi batemeshe kyakya kilotwa anka tababaadi bekikumiine nya. Babaadi bamwalule’shi: “Okyebe kwitudiila bufumu buu mulopwe sunga kwitumuna buu nfumu’nyi?” Bifundwe abilesha’shi: “Abo nkumushikwa dimo bikididiile bwa bilootwa byaaye naa bwa mayi aaye.” Pabaadi Yoosefe mulungule nshaye na bakwabo kilotwa kya kabidi, babaadi bamwalule bi bubi. Atubadika mu Bible’shi: “Nshaye nkumusaashila, nkumwipusha’shi: ‘Nkilootwa kinyi kyaakya? Atwikala, ami, nyinoobe na bakwenu, naa kya kufika mu kwiyela paashi kumpala kwobe’nyi?’” Anka Yaakobo batungunukile na kwela binangu ngofu bwa uno mwanda. Abimweka’shi Yehowa nyi baadi esamba na Yoosefe?—Kibangilo 37:6, 8, 10, 11.
Yoosefe tabaadi muntu a kumpala sunga a nfudilo ku bafubi ba Yehowa bababadi batekye bwa kwakula mayi a butemuki alombene kwibafwishila nkalakashi sunga kukyengyeshibwa nya. Yesu mmulungudi mukata a mukandu, na baadi mulungule balongi baaye’shi: “Su mbampombeshe, abeenupombesha n’anwe naamu.” (Yowano 15:20) Lukumiino n’eshimba dinyingye dya Yoosefe mbilombene kulongyesha bena Kidishitu myanda i bungi.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
it-1-F 693
Edome
(Edome) [Kumonga], Bena Edome.
Edome dibaadi eshina dya kabidi dibabapele Esau, mukwabo a lupasa na Yaakobo. (Kib 36:1) Babaadi bamupe dyanka mwanda baadi muudishe matalwa aaye a bu mwana-mbedi ku bintu bimongolokye. (Kib 25:30-34) Esau baadi mutandikwe na kikoba kimonga nka muyile eshina dibabamupele (Kib 25:25), na elangi diyambushene na dyadya dibaadi ditumbwe mu bingi bipindji bya nsenga ya Esau ibaadi bekulu baaye bafikye mu kushala kunyima.
it-1-F 964
Mulami
Su mulami a mikoko sunga a loombe alesha’shi ekala na kya kulama loombe lwa mikoko, baadi alesha’shi bakumiina kulama yaya nyema mu mushindo wambe miiya. Baadi ashinkamishila sha mikoko’shi eyidisha kalolo, tabeyibi na shi su byakitshika bilekene na byabya bibakula aye akafutu. Sunga mbyabya ngobesha yaaye ibaadi na mikalo, mwanda kubaadi mwiya awulesha’shi nkulombene kutuuka mwanda ushi byashi yawa muntu eupudisha, bu kileshesho su nyema a bukyelo akwata mukooko. Mu uno mwanda bwashi mulami a mikooko tafutanga, abitungu ape sha mikooko bishinkamiisho abilesha’shi aye tekele na mwanda, bu kileshesho aleshe kitanda kya wawa mukooko wabekalanga bakwate. Kunyima kwa kutaluula bino bishinkamiisho, sha mikooko mulombene kulesha’shi mulami a mikooko tena mwanda.
Uno mwiya umune autala booso babadi bape bintu bwa kulama, sunga bekala bana ba mu kifuko kimune. Bu kileshesho, mwana-mbedi nyi abaabadi abamono bu mulombene kulama bakwabo. Bino abikwasha bwa kupusha lusa lubadi nalo Rubene, mwana-mbedi pabaadi bakwabo abesamba bwa kwipa Yoosefe, anka abibilesha Kibangilo 37:18-30, “aye amba’shi: tatumwipaanga. . . . Bwa kumupososha kwiyaasa dyaabo,na bwa ku mwalwisha nshaye Rubene kwi balungula shi: Tanusukumunanga mase”. Na Rubene nsaa ibaadi tamono Yoosefe, baadi mwinyongole “aye nkusaana bilamba byaaye” na aye nkusama shi: ‘mwana taki kwanka! Ami paapa nakitshi kinyi?’ Baadi auku shi bushito bwa Yoosefe bwi pa mapampa aye. Bwa kupela shi tala mwanda wakamuponena, bakwabo nkutusha bishinkamisho bya madimi bwa kulesha shi Yoosefe babamudi kwi nyema a kisuku. Abo kwambika nkandjo a Yoosefe mu mase a kipembwe. Abo nkwata uno nkandjo nku kalesha Yaakobo, nshabo aye nfumu a kifuko kwaba’shi Rubene tabaadi na kilumbu mu wawa mwanda nya, kupetekyelwa kwa nkandjo a Yoosefe ena mase a kulesha’shi nyema a bukyelo baadi mumudye.—Kib 37:31-33.
LUBINGO LWA 11-17/5
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | KIBANGILO 38-39
“Yehowa tabaadi musumbushene Yoosefe”
w14-F 1/11 12 ¶4-5
“Mbikunyi byandi mulombene kukita bubi bwi bino bukata?”
“Yoosefe apu kwenda mu Ejiipitu, Potifare mufubi aa Faraone, mukata a mwibalasa mwina Ejiipitu, baamupetele ku maasa kwa beena-Isamaele babaadi bende naaye kwanka.” (Kibangilo 39:1) Penda mu bino bishima bipeela, mwisambo wa mu Bible awitukwasha bwa kumona mushindo ubaadi uno nsongwalume mwishibwe milongo pabo kumuudisha musango wa kabidi. Babaadi bamupwandikishe nka na bu kintu kya bisumanga! Banda kwela binangu bi Yoosefe alondo mukata aaye mupya, mufubi a mwibalasa dya mu Ejiipitu. Asambushena misese ayibadima iwule meesa abatundilaa bintu bya kuudisha, kwete kwenda ku nshibo yaaye ipya.
Nshibo yaaye! Tayibaadi sunga nkipeepi na ibaadi Yoosefe ayitanyina bu nshibo. Baadi afiki mu kifuko kishibaadi akishala mbalo imune. Babaadi bamunyi ba mikooko, na babaadi bashaleele mu mashibo a mapema mwanda tababaadi abashala mbalo imune. Anka kuno, muntu mpeta a mu Ejiipitu Potifare mushale mu mashibo a kinemo ashingye mpentshi. Bantu abakimbuula myanda ya kala abalesha’shi kala bene Ejiipitu babaadi bakumine kukita mpango ya mitshi ayikitaa mafufu na mitaala, na kukita mashiba a meema mwa kukunyina mitshi yabetanyina mu fwalase bu papyrus na lotus na bingi bilongo bilekenelekene. Babaadi bayibakye angi mashibo mu yaya mpango. Babaadi beakite na bisanga bwa kukishilanga kapapi, na tudimbo twibungi, abadi na tudimbo tukata twa kudiila na na tungi tudimbo twa bena mudimo.
w14-F 1/11 14-15
“Mbikunyi byandi mulombene kukita bubi bwi bino bukata?”
Tatuuku myanda ibungi pabitale lukano lwa kala lwa mu Ejiipitu nya. Bantu abakimbula babaadi bamone ano ma mbalo apwe kulwila—midimba i bukopo ya nkano ibaadi muushi mwa nsenga. Yoosefe pabaadi mufunde kunyima kwa mafuku mbalo ibaadi mu lukano Yoosefe baadi mufubishe kishima ikilesha ‘bwina’ abilesha’shi baadi mu balo ishibaadi lukulupilo. (Kibangilo 40:15) Mu mukanda wa Misambo awitulesha’shi Yoosefe baadi mupete ingi myanda ibaadi ayimukyengyesha: ‘Babaamwanyine nkano ku mikoolo babaamwelele kipoo kya kyaamo mu nshingo.’ (Misambo 105:17, 18) Ingi misango, bena Ejiipitu babaadi abakonyo bena lukano maboko mu mongo bwa kwibanya nkano ku nkogongo; bangi babaaadi abebele nkano ya byamo mu nshingo. Yoosefe baadi mukyengeshibwe ngofu—aku namu tabaadi mukite mwanda sunga ngumune bwa kukyengyeshibwa bino!
Dingi tabibaadi bwa kapindji kapela nya. Mwisambo waye awulesha’shi “baadi mushalele mu nshibo ya lukano.” Baadi mukite bipwa bi bungi mu yaya mbalo ya makyenga! Na dingi tabaadi sunga awuku’shi e kutuuka efuku kinyi mwamwa mu lukano. Nkinyi kibaadi kikwashe Yoosefe bwa’shi tashimishanga lukulupilo pabaadi mbingo na myeshi ya dikyenga ikwete kukila?
Mwanda waye awitupa lwalulo alwitunyingisha awamba’shi: “Yehowa bayikeele naaye, aye nku mwimeena.” (Kibangilo 39:21) Takwi kimano kya lukano sunga nkimune, sunga nkintu kampanda, sunga ndukano lulombene kukutshisha Yehowa bwadya kulesha bafubi baaye kifulo kina lulamato. (Beena-Looma 8:38, 39) Twi balombene kupwandikisha Yoosefe kwa kwete kutudila Nshaye a mwiyilu Yehowa twinyongoshi twaye mu luteko na kwapete butaale bwa mwishimba bilombene penda “Efile Mukulu sha kusambaana mu byooso” kutuusha. (2 Beena-Kodinda 1:3, 4; Beena-Fidipe 4:6, 7) Nkintu kinyi dingi kibaadi Yehowa mukitshiine Yoosefe? Olo Yehowa baadi ‘mumupe myabi kwi mulami a nshibo ya lukano.’
w14-F 1/11 15 ¶2
“Mbikunyi byandi mulombene kukita bubi bwi bino bukata?”
Mwanda waye awitupa lwalulo alwitunyingisha awamba’shi: “Yehowa bayikeele naaye, aye nku mwimeena.” (Kibangilo 39:21) Takwi kimano kya lukano sunga nkimune, sunga nkintu kampanda, sunga ndukano lulombene kukutshisha Yehowa bwadya kulesha bafubi baaye kifulo kina lulamato. (Beena-Looma 8:38, 39) Twibalombene kupwandikisha Yoosefe kwa kwete kutudila Nshaye a mwiyilu Yehowa twinyongoshi twaye mu luteko na kwapete butaale bwa mwishimba bilombene penda “Efile Mukulu sha kusambaana mu byooso”kutuusha. (2 Beena-Kodinda 1:3, 4; Beena-Fidipe 4:6, 7) Nkintu kinyi dingi kibaadi Yehowa mukitshiine Yoosefe? Olo Yehowa baadi ‘mumupe myabi kwi mulami a nshibo ya lukano.’
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
it-2-F 445
Onane
Onane [eshina adifiki ku kishima akipatuula bukome bwa kutandjisha, bukome bwibungi].
Mwana a Yuuda, mwana a kabidi batandjile Yuuda na Shua, mwana mukashi a mu Kaanana. (Kib 38:2-4; 1 Mya 2:3) Kunyima kwa Yehowa kwipa Er tutwaye na Onane mwanda wa kubakitshine milwisho, bu bibafwile Er kushiye kutanda mwana Yuuda balungwile Onane bwashi ayibakile Tamare mukashi a mu lufwila a tutu’aye. Su babatanda mwana, tekala mwana a mu kifuko kya Onane nya, anka akekala mpyanyi a Er, na yawa mwana nyi akapete matalwa a bu mwana- mbedi, kadi su ntambatande Onane nyi akekala na matalwa a bu mwana-mbedi. Binobino nsaa ibaadi Onane efikena peepi na Tamare, baadi ‘aponeshela bilume byaye mu nsenga’ pamutwe pa kwibitushisha munda mwa Tamare. Tabibaadi bu baadi afinafina bipindji byaye bya mbidi bya bufu nya, mwanda bifundwe abilesha’shi, ‘nsaa ibaadi efikeena peepi na mukashi a tutwaye’nyi ibaadi asumbula bilume byaye mu nsenga. Abimweka’shi, Onane baadi “atuusha mbidi yaaye munda mwa Tamare” bwa kusumbula bilume byaaye mu nsenga. Onane naye namu babaadi bamwipe kwi Yehowa kwashabandile kutanda mwana, kushi bwashi baadi asha maasha na mbidi yaaye, anka mwanda baadi mupele kukokyela nshaye na, bino abilesha’shi baadi akimbi penda buuwa bwaye aye nabene na bapelele kukokyela mpango ya Yehowa pabitale dibaka.—Kib 38:6-10; 46:12; Mb 26:19.
w04-F 15/1 30 ¶4-5
Nkonko ya bantu ababadikaa
Yuuda baadi mukite bi bubi paye kupela kupa Tamare mwana’aye Shela muyile bibaadi mwitshipe. Baadi dingi mwifikeene peepi na mukashi baadi bu mukashi a ndumba a mu ntempelo. Bino bibaadi mu kwikutwena na kikyebe ky’eshimba dya Yehowa, kyashi bibuwa kwifikena peepi na mukashi penda mu dibaka. (Kibangilo 2:24) Mu kwakula kwa kalolo, Yuuda tabaadi mwifikeene peepi na ndumba nya. Mwanda baadi mwate mbalo ya mwana’aye Shela kushi’aye kuuka abo nkutanda bana ba bupyanyi.
Tamare ku lwaye lupese, tabaadi mutambukye lusandji. Bana baaye ba mpasa tababaadi bu bana ba masandji nya. Pabaadi Boaze a mu Betelema mwiyibakishene na Luuta mwina Moabe, bakulu ba mu Betelema babaadi abakula bi buwa pabitale Perse mwana a Tamare pabalungwile Boaze’shi: “Nkulutandwa alupeela Yehowa kwi uno mukashi mukinga, nshibo yoobe ikale bu nshibo ya Perese, abaabatandjiile Yuuda kwi Tamare.” (Luuta 4:12) Perse naye namu e mu mulongo wa ba nkambwa ba Yesu.—Mateo 1:1-3; Luka 3:23-33.
LUBINGO LWA 18-24/5
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | KIBANGILO 40-41
“Yehowa baadi mukalwile Yoosefe”
w15-F 1/2 14 ¶4-5
“Yehowa nyi apatuula bilotwa”
Mu kwilekene na mwedi mukata a malwa baadi mulube Yoosefe, Yehowa tabaadi mumulube nya. Bufuku kapanda Yehowa baadi muloteshe Faraone bilotwa bibidi bishibaadi bya kuluba nya. Mu kilotwa kya kumpala, baadi mumone ngombe musambobidi itame i mwimu ibaadi ayituuku mu mwela wa Nile na ngombe musambobidi inyane ishi mwimu ibaadi ku mongo kwayo. Ino inyane ibabangile kudya yaaya itame imwimu. Mu kilotwa kya kabidi, Faraone bamwene myepu musambobidi itame i buwa ibaadi imene ku kisa kimune. Na amona dingi myepu musambobidi itaate inyanunukye ma lupaapi ibaadi imene pamune na yaya itame, oyo nkubanga kumina yaya itame. Namashika, babukile mukalakashwe ngofu, aye nkwitanyina basha binangu booso na basha masende bwa kumupatulwila byabya bilotwa. Kadi takwi muntu sunga ngumune baadi mobeshe kupatuula. (Kibangilo 41:1-8) Tatuuku su bino bilotwa bibaadi bibakabile su babaadi na mpatulwilo mwilekene. Mu kwakula kwa kalolo Faraone baadi mukutwe kya kukita, tabaadi mukulupile’shi mulombene kupeta kipatulwilo kya kilotwa kyaye nya.
Nfudilo a byoso, mwedi mukata a malofu baadi mutentekyeshe Yoosefe! Kondo kaye keshimba kabadi kamukalakashe, nyi aye nkulungula Faraone bwa yawa nsongwalume sha binangu baadi mu lukano baadi mwibapatulwile bilotwa byabo aye na nkitshishi mukata a mikate kubapu kukila bipwa bibidi. Musango umune, Faraone baadi mutushishe Yoosefe mu lukano.—Kibangilo 41:9-13.
w15-F 1/2 14-15
“Yehowa nyi apatuula bilotwa”
Yehowa mufule bantu basha kwiyisha na bena lumato, nyi bwakinyi tabitukanyisha bwa bibaadi mupe Yoosefe ngobesha ya kupatuula bilotwa bibaadi basha binangu na ba tshite mwakwidi bakutwe kupatuula. Yoosefe baadi mupatulwile Faraone’shi bilotwa byoso bibidi abipatuula mwanda umune. Pabaadi Yehowa mwambulule uno mukandu misango ibidi bibaadi abilesha’shi: “mwate kitshibilo”—aye nabene akekilombasha. Ngombe itame na myepu itame abilesha bipwa musambobidi abikatuuka bya kudya bi bungi mu Ejiipitu, na ngombe inyane na myepu inyane abilesha bipwa musambobidi bya kikpupa kya nsala abikalondo kunyima kwa bipwa bya byakudya bi bungu. Kino kipupa kya nsala kibaadi na kya kukwata mwiumbo dishima.—Kibangilo 41:25-32.
w15-F 1/2 15 ¶3
“Yehowa nyi apatuula bilotwa”
Faraone baadi mulombashe mayi aye. Aye nkupa Yoosefe kilamba ki buwa. Akupu nkumupa dingi kikano kya oolo kya mu nshingo na kakano ka oolo ka ku minwe akupu aye nkumukamisha p’etempu dya bu nfumu, aye nkumupa matalwa akwifunya mwiumbo dishima bwa kukita midimo yaaye. (Kibangilo 41:42-44) Mu kipindji ky’efuku nshalelo a Yoosefe nkushintulu, nkutuuka mu lukano bwa kushala pa mwasu ukata. Aye nkukatuka bu mwina lukano sha kwiyisha na nkwikala bu muntu a kabidi mu Ejiipitu mushima kukasha Faraone. Bu bibaadi Yoosefe na lukumiino lwi bukopo, Yehowa baadi amono yaya myanda yoso ya kukutwa kululama ibabadi abamukitshina munda mwa bipwa. Na aye nkwiyipudisha mu kipungo kikumbane, kepatshila kaye takabaadi penda ka kukalwila Yoosefe anka kabadi dingi ka kukalwila mwilo aukafiki wa Isaleele. Atukebimono mu kingi kipindji akilondo.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
w15-F 1/11 9 ¶1-3
Owukanga su?
Bwakinyi Yoosefe baadi mutshibe nyene na myefu kumpala kwa kwenda kwi Faraone?
Muyile mwisambo wi mu mukanda wa Kibangilo, Faraone batumine eyi bwa’shi batushe Yoosefe mwina Ebelu mu lukano bukidi bukudi bwa’shi amupatulwile bilotwa bi baadi abimukalakasha. Takubaadi kupwe kukila bipwa bi bungi na Yoosefe kwedibwa mu lukano. Sunga shi Faraone baadi mwitamine Yoosefe bukidi bukidi, Yoosefe batshile nsaa ya kutshiba nyene na myefu. (Kibangilo 39:20-23; 41:1, 14) Bu bi bafundji mbaleshe mpa na tuno tu myanda tupela abilesha’shi pangi babadi beubidishene na bipikwa bya mu Ejiipitu.
Bantu bebungi ba kala bu bena Ebelu baadi abalekye myefu. Byabya ingi mikanda ayipatula myanda ya mu Bible ya McClintock na Strong (Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature) awulesha’ shi: “Bena Ejiipitu ba kala babadi penda mwilo umune ushibaadi awukumina kulama myefu.”
Babadi abatshibi penda myefu? Ungi jurnale a (Biblical Archaeology Review) apatuula’shi, bingi bipikwa bya bena Ejiipitu bibaadi abikamika’shi kumpala kwa kwenda mu kwimonena na Faraone, abitungu muntu elumbule nka bu aye akyebe kutwela mu ntempelo. Bwa byabya, Yoosefe baadi mutshibe nyene na myefu.
w09-F 15/11 28 ¶14
Tulesheyi bukalanga bu byatudi bafubi b’Efile Mukulu
14 Mafuku a kala baledi bafule Yehowa babaadi abalongyesha baana babo bukalanga mu kifuko. Tala Abrahame na mwana’aye Isaake byabeleshena kanemo mu mukanda wa Kibangilo 22:7. Akupu abalesha dingi mwanda wa Yoosefe ababadi balongyeshe kalolo kwi baledi baye. Pababadi bamwele mu lukano, baadi alesha bukalanga mpana kwi bangi bena lukano naaye. (Kib 40:8, 14) Ngakwilo aaye kumpala kwa Faraone alesha’shi, baadi awuku bya kwakula na kanemo kumpala kwa muntu sha kinemo.—Kib. 41:16, 33, 34.
LUBINGO LWA 25-31/5
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | KIBANGILO 42-43
“Yoosefe baadi muleshe butontshi bwa mbidi”
w15-F 1/5 13 ¶5
“Ne pa mbalo y’Efile Mukulu su?”
Atwamba naminyi bwa Yoosefe? Baadi mutundule bakwambo musango umune! Pabaadi mwibamone abamukunamina, baadi mutentekyeshe myanda yaaye ya ku bukinga. Mwanda waye aulesha’shi: “Musango umune Yoosefe baadi mutentekyeshe bilotwa byaye” bibaadi Yehowa mu muloteshe pabaadi ki ka nsongwalume, byabya bilotwa bibaadi abilesha’shi bakwabo abakamukunamina—byabya namu nyi bibabakitshi! (Kibangilo 37:2, 5-9; 42:7, 9) Yoosefe badya kukita kinyi? Badya kwibanya bipa? Su nkwibalwisha bubi ku bubi?
w15-F 1/5 14 ¶1
“Ne pa mbalo y’Efile Mukulu su?”
Pangi tokafumankana na mwanda wi mumune na uno nya. Anka, kwikutwena na kwitshibula mukantshi mwa kifuko kwi bungi ngofu lelo uno. Patudi kumpala kwa mwanda bu uno, twi balombene kukyeba kulonda eshimba dyetu na binangu byetu bikutwe kupwidika. Mbikile buwa kwambula Yoosefe pakutompa kwela binangu mu mushindo aukumiina Efile Mukulu bwashi tukishe myanda mu kalolo. (Nkindji 14:12) Tentekyesha byabidi na muulo ukata kutuula butaale munkatshi mwa bena kifuko, bikishekishe kwikala mu butaale n’Efile Mukulu mpa na Mwana’aye.—Mateo 10:37.
w15-F 1/5 14 ¶2
“Ne pa mbalo y’Efile Mukulu su?”
Yoosefe babangile kutompa bakwabo mu mwanda kampada bwa kuuka ki munda mwabo. Babangile kwakula nabo na kapesha, ku bukwashi bwa muntu baadi apatulaa, ebamba bu ba mpupa ba mu dingi eumbo. Bwa kulesha shi ta ba mpupa bababangile kumupatulwila bi kifuko kyabo, nkutusha bishikamisho bi na muulo ukata shi bena mukwabo mukinga e kwabo. Yoosefe batompele kunyinga eshimba. Mwina aye ki nka na muwa? Anka binobino, Yoosefe auku kya kukita. Aye kwamba shi: “Paapa nyi pa nenutompela” akupu ebalungula’shi, abitungu amone yawa mukwabo ki mukinga. Kunyima, badi mukumine kwibaleka bende bakakimbe mukwabo mukinga, umune a kwabadi ashale bu kyeeko.—Kibangilo 42:9-20.
it-2-F 50 ¶4
Yoosefe
Muyile bibakidikile myanda, bakwabo na Yoosefe babaadi bapwandikishe’shi Yehowa nyi baadi mwibele mulwa mwanda wa kubabapanyine mukwabo mu bupika bipwa bishale. Abo be nkumpala kwa Yoosefe, tababaadi sunga mbamutundule nya, pababaadi abesamba na kwitopeka. Yoosefe pabapushishe mwisambo wabo, ubaadi aulesha’shi babelanga, baadi mukalakashwe ngofu aye nkwenda ku lupese mu kudila. Pabaadi mwalukye, baadi mukwatshishe Simeone na kumwanyisha myoshi mpana nsaa ibabafikile na mwina abo mukinga ku booso.—Kib 42:21-24.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
it-2-F 835
Rubene
Ingi ya ku ngikashi ya Rubene ibuwa ibamwekyele pabadi mulungule bakwabo kitema bwa kwela Yoosefe mu bwina bushi meema pamutwe pabo kumwipa, mwanda baadi na binangu bya kwalukila mu bufyefye bwa kumupasha mwanka. (Kib 37:18-30) Kunyima kwa bipwa 20, pabaadi bakwabo na Yoosefe mu Ejiipitu babaadi abakula shi, su babebamwene bu ba mpupa mwanda babaadi bakyengeshe Yoosefe, Rubene bebatentekyeshe shi tabaadi mudye naabo lukuku lwa kumwipa nya. (Kib 42:9-14, 21, 22) Mu ungi mususa, nsaa ibapelele Yaakobo bwashi Benyamine tendanga na bakwabo mu Ejiipitu dya kabidi, Rubene dingi ngi baadi mutushe baana baye babidi bu kyeeko, na amba’shi: “We mulombene kwipaisha baana bande balume babidi su ntshi mukwalwishe anka.”—Kib 42:37.
w04-F 15/1 29 ¶1
Myanda ikata ya mu mukanda wa Kibangilo—II
43:32—Bwakinyi bena Ejiipitu tababaadi abakumiina kudya pamune na bena Ebelu? Babaadi abakitshi bino pangi mwanda wa nkumino ya ndangwilo yabo sunga mwanda wa kwitatula. Na dingi bena Ejiipitu babaadi bashikwe balami ba mikoko. (Kibangilo 46:34) Bwakinyi? Abimweka’shi balami ba mikoko babaadi bantu bashi na kinemo bantu bashadile mu Ejiipitu. Mbilombene kwikala dingi’shi, bu bibaabadi ta bena bipindji bya nsenga bi bungi bwa kukita mafuba, bena Ejiipitu tababaadi abakumina bantu abadisha nyema yabo mu mapya nya.