Bakajailiba

U sa lei wan soni a di woto u Noa. Di Jehovah bi piki ën faa mbei di ark, nöö Noa an bi sabi unfa a bi musu mbei ën. A bi musu hakisi Jehovah faa heepi ën, nöö u ta lesi a di Bëibel taa a du soni leti kumafa Jehovah bi piki ën. „Leti sö a du gbolo.” Wë nöö unfa soni bi waka? Noa ku dee sëmbë fëën bi fika a libi! Noa bi dë wan tata di bi kiija dee mii fëën a wan bunu fasi. Unfa a du waka? Wë u di a bi ta futoou Gadu taa a o heepi ën. Noa bi lei dee mii fëën soni a wan bunu fasi, nöö hënseei bi ta libi bunu tu. Dee soni aki bi taanga u du a di pisiten dë, u di sëmbë u di ten dë bi ta libi hogi (Ken. 6:5). Ee i abi miii, nöö andi sa heepi i fii du soni kumafa Jehovah kë? Wë i musu ta haika Jehovah, nöö be a heepi i kiija dee mii fii. Du soni kumafa di Wöutu fëën ta taki, söseei du dee soni di di ölganisaasi fëën ta piki i fii du. A dë sö tuu taa so miii nango disa Jehovah, aluwasi de mama ku de tata mbei hii möiti u lei de soni u Jehovah. Ma ee mama ku tata mbei hii möiti u heepi di mii u de, nöö de háti an o fon de, söseei de o sa dë ku di mëni taa di mii o toona ko a Jehovah wan daka. w18.03 bld. 30 pal. 10, 11

A bi pasa ku i wan pasi kaa taa i bi kë kai sëmbë ko a i pisi, hën i ko ta fii kuma ja o sa du ën u? Kandë i ta sen, nasö i ta si kuma dee sëmbë dee joo kai ko a i pisi o ko sindo ta fuufei. Nasö kandë ja abi möni tjika, nöö i ta booko i hedi taa ja abi soni a di wosu fii kumafa woto baaa ku sisa abi. An dë fii abi diidii soni a i pisi ufö i sa kai sëmbë. Dee sëmbë dee joo kai dë o wai te de si taa di wosu fii dë limbolimbo, söseei taa a dë seekaseeka. De o wai tu te de si taa i tei de ku wai. An dë fii ta booko i hedi te joo kai sëmbë ko a i pisi, u di di möön fanöudu soni, hën da u musu lei dee sëmbë dee u kai ko a u pisi taa u lobi de. Hii juu a ta bunu te u ta buta pakisei a dee sëmbë dee u kai ko a u pisi (Fil. 2:4). Gaansë sëmbë lo’ u taki u di fasi fa soni bi waka a di libi u de. Ma te u ta ko makandi ku de ufö woo sa jei dee woto aki. Wan gaanwomi bi taki taa: „Te mi ta kai baaa ku sisa u di kemeente ko a mi pisi, nöö a ta heepi mi u mi ko sabi de möön bunu. Mi ta ko sabi unfa de ko a di tuutuu lei.” Ee i ta lei dee sëmbë dee i kai ko a i pisi taa i abi ten da de, nöö i sa dë seiki taa hii sëmbë o fii bunu di daka dë. w18.03 bld. 18 pal. 15-17

Dee mama ku dee tata kë u dee mii u de du soni a wan köni fasi. Ee wan mii ta wakiti faa tei dopu, hii fa soni an ta tapëën faa du di soni aki, nöö a sa pasa taa hën ku Jehovah an ko dë mati möön (Jak. 4:17). Ufö wan mii tei dopu, nöö mama ku tata di köni, o kë dë seiki taa di mii kaba faa ko toon wan bakama u Keesitu. Wantu keling-gaanwomi bi si taa sömëni njönkuwan ta tei dopu te de pasa 20 jaa ufö, hii fa de kiija de a di tuutuu lei. Gaansë u dee njönkuwan aki nango a dee komakandi, de nango a di peleikiwooko, nöö de ta si deseei kuma Jehovah Kotoigi. Ma tökuseei de an ta buta de libi a Jehovah maun, nöö de tei dopu. So juu di soni aki ta dë sö, u di de mama ku de tata ta si kuma de an kaba u tei dopu jeti. w18.03 bld. 9 pal. 1, 2

Ee u kë ko dë kuma Keesitu, nöö u musu ko sabi unfa a bi ta pakisei, unfa a bi ta fii, ku unfa a bi ta du soni. Jesosi bi ta booko hën hedi möön gaanfa ku di dë di hën ku Gadu bi musu dë gaan mati. Fëën mbei ee u ko dë kuma Jesosi, nöö woo sa djeesi Jehovah möön gaanfa. Fëën mbei u musu mbei möiti fuu ko ta si soni kumafa Jesosi bi ta si soni. Unfa u sa ko ta si soni kumafa Jesosi bi ta si soni? Dee bakama fëën bi si unfa a ta du foombo soni, de bi ta jei te a bi ta lei sëmbë soni, de bi ta si unfa a bi ta libi bunu ku hii pei sëmbë, söseei de bi ta si taa a bi ta du soni kumafa Jehovah kë (Tjab. 10:39). A di ten aki, wa ta si Jesosi. Ma u abi dee fö Giiki buku u Bëibel dee ta taki soni u di libi u Jesosi. Dee buku aki sa heepi u fuu ko sabi ën bumbuu seei. Te u ta lesi di buku Mateosi, Maikusi, Lukasi, ku Johanisi, nöö u ta ko sabi unfa Jesosi ta pakisei. Di soni aki ta heepi u fuu „waka nëën baka”, sö taa u sa ko ta si soni kumafa a ta si soni.​—1 Pet. 2:21; 4:1. w18.02 bld. 20, 21 pal. 15, 16

Sensi di ten u Adam ku Eva, hën sëmbë ta lei soni u Jehovah a dii pei fasi. De ta lei soni fëën te de ta luku dee soni dee a mbei, de ta lei soni fëën a woto dinima fëën di ta hoi deseei nëën, söseei de ta lei soni fëën te deseei si unfa a ta mbei de feni gaan bunu, u di de ta piki hën buka (Jes. 48:18). Kandë di luku di Noa bi ta luku dee soni dee Gadu mbei, bi mbei a ko sabi taa Gadu dë, söseei a bi mbei a ko sabi dee fasi fëën. Kandë di soni aki mbei Noa bi ko fusutan taa Jehovah abi kaakiti gaanfa, söseei taa hën da di wan kodo tuutuu Gadu (Lom. 1:20). Wë u ta si taa na biibi nöö Noa bi ta biibi taa wan Gadu dë, ma a bi ko ta biibi Gadu gaanfa. A kan taa Noa bi jei soni u Jehovah a dee gaan sëmbë fëën. De bi pai Noa tata Lamëki ufö Adam dëdë, nöö Lamëki bi abi biibi a Gadu. Söseei Noa bi abi wan avo de kai Metusela, nöö Jeleti, bi dë wan womi di Noa kai nënë. Di womi aki bi libi söwan 366 jaa jeti baka di de pai Noa (Luk. 3:36, 37). Noa bi lobi dee soni dee a bi lei, nöö dee soni aki bi dëën taanga faa dini Jehovah.​—Ken. 6:9. w18.02 bld. 10 pal. 4, 5

Te wan baaa nasö wan sisa nasö wan famii fuu taki wan soni nasö du wan soni di hati u, nöö a sa dë wan gaan soni a u seei. Unfa a dë te wa sa fëëkëtë di soni di de du ku u? Woo hoi de a bëë u nöömö u? Naa woo seeka soni wantewante fuu ku de ko ta libi bunu baka, kumafa di Bëibel ta taki? Möön u ta wakiti fuu go fan ku de, möönmöön a o taanga da u fuu ku de ko ta libi fiifii baka. Andi i sa du fii ku ën ko ta libi fiifii baka? Di fosu soni di i musu du, hën da i musu begi Jehovah. Hakisi ën faa heepi i fii sa fan ku di baaa fii, nasö di sisa fii a wan bunu fasi. Hoi a pakisei taa di baaa fii, nasö di sisa fii da wan mati u Jehovah tu (Ps. 25:14). Jehovah ta libi ku dee mati fëën a wan bunu fasi, nöö a kë fuu du di wan seei soni tu (Nöng. 15:23; Mat. 7:12; Kol. 4:6). Di u tu soni di i musu du, hën da i musu pakisei andi joo taki da di baaa nasö di sisa fii. Na si kuma ku sabi a bi du soni u hati i. Nöö hoi a pakisei tu taa kandë iseei bi du wan soni di mbei a ko ta fii sö tu. w18.01 bld. 7 pal. 15, 16

Dee dinima u Jehovah tooka seei ku gaansë u dee sëmbë u di goonliba aki, u di de ta lobi sëmbë ku hii de hati. Sö di soni aki bi dë gaanduwe kaa. Jesosi bi taki taa wan kodo wëti nöö dë a di Wëti u Mosesi, di hebi möön di wëti di ta taki taa u musu lobi wotowan. Di wëti dë da di wëti di ta taki taa u musu lobi Gadu (Mat. 22:38, 39). Jesosi bi taki tu taa sëmbë bi o sabi dee tuutuu Keesitu sëmbë a di lobi di de bi o ta lobi de na de (Joh. 13:35). Dee tuutuu Keesitu sëmbë bi o ta lobi hii sëmbë te kisi dee felantima u de seei tu (Mat. 5:43, 44). Jesosi bi lei taa a lobi sëmbë tuutuu. A bi lei taa a lobi sëmbë, u di a bi ta waka a dee köndëköndë ta konda soni u di bunu buka u di Könuköndë u Gadu da sëmbë. A bi ta kula dee bookowojoma, dee lanma, dee sëmbë dee bi abi kököbë, ku dee bookojesima. Söseei a bi weki sëmbë di bi dëdë ko a libi baka (Luk. 7:22). Jesosi dëdë da libisëmbë u puu de a zöndu ku dëdë basu. Jesosi bi ta djeesi hën Tata a di fa a lobi sëmbë. A hii së u goonliba, dee Jehovah Kotoigi ta lei taa de ta djeesi Jesosi, u di de ta lei taa de lobi wotowan. w18.01 bld. 30 pal. 11, 12

A kan taa i bi sa tei dopu di i bi njönku jeti. Ma ja sa sabi hii dee tesi dee o miti i a di ten di ta ko. Ee i kë hoi iseei a Jehovah, nöö hii juu i musu ta hoi a pakisei taa i bi paamusi Jehovah taa joo dini ën aluwasi andi ta pasa. Di soni aki kë taki taa i paamusi di Möön Hei Gadu taa joo dini ën, aluwasi dee mati fii, nasö i mama nasö i tata an ta dini Jehovah möön (Ps. 27:10). Aluwasi andi ta miti i, i musu ta hakisi Jehovah faa heepi i fii du di soni di i paamusi ën (Fil. 4:11-12). Jehovah kë fii ku ën dë mati. Ma i musu mbei möiti fii ku ën sa dë mati nöömö, söseei i musu mbei taanga möiti fii sa feni heepi nëën. Filipi 2:12, ta taki taa: ’Un musu ta biinga nöömö ku gaan lesipeki, ku panta u Gadu, be di heepi un feni a Gadu musu dë u sëmbë sa si a unu libi.’ Fëën mbei u musu ta pakisei fundu unfa u sa hoi useei a Jehovah, aluwasi andi ta pasa. U musu u mbei möiti fuu sa du di soni aki. Hoi a pakisei taa sëmbë di bi ta dini Gadu sömëni jaa longi seei an bi ko ta hoi deseei a Gadu möön te u kaba fëën. w17.12 bld. 22 pal. 4, 6, 7

Jehovah da u di gaandi fuu sa ta du soni u mbei di Könuköndë wooko go a fesi. A ta piki u a di Wöutu fëën taa te u ta du sö, nöö a o mbei u feni gaan bunu (Mal. 3:10). Jehovah paamusi u taa ee u lo’ u da sëmbë soni, nöö soni o waka bunu da u. (Nöng. 11:24, 25). A ta piki u taa woo ta dë waiwai ee u ta da sëmbë soni, biga „dee sëmbë ta da sëmbë soni, de dë waiwai möön leki dee sëmbë ta feni” (Tjab. 20:35). Dee soni dee u ta taki ku dee soni dee u ta du, sa heepi dee mii fuu ku dee woto sëmbë dee ta lei soni u Bëibel u de ko sabi unfa deseei sa ta du soni, u mbei di Könuköndë wooko go a fesi. Te de du di soni aki, nöö deseei o feni gaan bunu tu. Jehovah hën da u hii soni. Ma te u ta toona dëën soni, nöö u ta lei taa u lobi ën, söseei taa u ta tei hii dee soni dee a du da u, u bigi. Di dee Isaëli sëmbë bi ta mbei di Wosu u Gadu, nöö „dee hedima bi tja soni ko da Jehovah, hën dee sëmbë bi ta wai” (1 Klon. 29:9). Boo ta dë waiwai nöömö, te u ta toona da Jehovah dee soni dee a bi da u kaa. w18.01 bld. 20 pal. 18, 19

Baka di Keesitu toona ko, nëën ufö sëmbë bigi weki ko a libi baka u go libi a liba ala. Dee salufuwan dee o dë a libi jeti a di pisiten u di gaan fuka ’o hopo go makandi te a dee bundji ala’ (1 Tes. 4:13-17; Mat. 24:31). Andi di soni aki kë taki? Wë di Bëibel ta taki taa dee sëmbë dee ’o hopo go makandi te a dee bundji ala’ an o „dëdë”, nasö de an o fika sö u wan longi pisiten. Ma te de dëdë, nöö „di tutu böö kaa, nöö wantewante bifö i mëni, nöö Gadu o tooka di sinkii” u de (1 Kol. 15:51, 52). Gaansë u dee dinima u Gadu a di ten aki an dë salufuwan, nöö Gadu an tei de u de go tii ku Keesitu makandi a liba ala. Ma de ta wakiti di „daka” u Jehovah ka a o poi di hogi goonliba aki kaba a sösö. Na wan sëmbë sabi na un daka di soni dë o pasa, ma soni dë di ta lei taa di daka dë zuntu (1 Tes. 5:1-3). Te di njunjun goonliba u Gadu dou, nöö sëmbë o weki ko a libi baka a wan woto fasi. A di ten dë, sëmbë o weki ko a libi baka u de libi a goonliba aki, nöö de o feni di okasi u ko dë sëmbë di an abi zöndu, söseei de an o ta dëdë möön. w17.12 bld. 13, 14 pal. 15, 18, 19

Ee u ta mbei möiti fuu ta lobi wotowan ku hii u hati, söseei ee u abi sutifasi, nöö an o ta pasa hesihesi taa u haun ku wotowan. Di Wöutu u Gadu ta taki taa: „Ee i lobi wan sëmbë joo ta hoi pasensi dëën e. Joo ta fii ku ën. Ee i lobi wan sëmbë, ja o ta haun ku ën” (1 Kol. 13:4). Ee wa kë ko dë wan sëmbë di ta haun ku wotowan, nöö u musu ko ta si soni kumafa Jehovah ta si soni. U musu ta si kuma u ku dee baaa ku dee sisa fuu dë kuma dee kamiankamian u libisëmbë sinkii. Di sinkii aki da di kemeente. Di Bëibel ta taki taa: „Te wan pisi [u di sinkii] kisi gafa, dee oto pisi tuu ta wai” (1 Kol. 12:16-18, 26). Ee wan u dee baaa ku dee sisa fuu feni wan bunu, nöö woo wai ku ën, ma wa o haun ku ën. Pakisei fa di womi mii u Könu Saulosu de kai Jonatan bi du soni. De bi salufu Dafiti faa toon könu, ma de an bi salufu Jonatan. Hii fa a bi dë sö, tökuseei Jonatan an bi haun ku Dafiti, ma a bi da Dafiti taanga, söseei a bi heepi ën tu (1 Sam. 23:16-18). Wë useei sa lei taa u lobi wotowan, söseei taa u abi sutifasi kuma Jonatan. w17.11 bld. 29 pal. 10, 11

Jehovah mbei sëmbë sikifi dee wëti dee a bi da Mosesi, buta a di Bëibel. Wë nöö faandi mbei. A kë fuu ko fusutan dee „gaan wëti” fëën, söseei a kë fuu libi ku de. Hën da a kë fuu ko sabi faandi mbei a bi buta dee wëti aki (Mat. 23:23). Di Wëti di Gadu bi da Mosesi „ta mbei sëmbë ko sabi andi da tuu ku andi da ganjan”. A ta lei u soni u Jehovah ku dee mama wëti fëën (Lom. 2:20). Di woto u dee lowema foto ta heepi dee gaanwomi u de ko sabi unfa de musu „kuutu soni a wan leti fasi”. Söseei de ta lei hii u tuu unfa „u musu lei taa u lobi wotowan, söseei taa u abi tjali u wotowan” (Sak. 7:9). Hii fa a di ten aki wa ta hoi di Wëti di Jehovah bi da Mosesi möön, tökuseei Jehovah an tooka möönsö. A kë fuu ta kuutu soni a wan leti fasi, söseei fuu ta lei taa u abi tjalihati u wotowan a di ten aki tu. U musu tei ën u bigi seei taa u sa ta dini di Gadu aki. Boo djeesi ën a dee bunu fasi dee a abi, söseei boo ta suku heepi nëën nöömö! w17.11 bld. 15, 16, 20 pal. 2, 3, 18, 19

Te wan baaa ta hoi wan taki, nöö ku di Wöutu u Gadu a musu ta wooko möön gaanfa (Joh. 7:16). Fëën mbei i musu ta köni be dee woto dee i ta konda a di taki fii an hai sëmbë pakisei möön gaanfa möön di Bëibel. Nöö hoi a pakisei taa te i ta lesi wan tëkisi a di Bëibel da sëmbë, nëën da i ta lei sëmbë soni ku di Bëibel. Wë biga ee i ta lesi hia tëkisi poi, nöö gaansë u sëmbë an o sa toona mëni de. Fëën mbei i musu luku un tëkisi joo lesi. Tei ten u lesi de, nöö i puu de da dee haikama. Konda wan woto u heepi de u de fusutan de, söseei piki de unfa de sa du dee soni dee sikifi a dee tëkisi (Neh. 8:8). Mbei möiti fii ko fusutan unfa dee tëkisi nama ku di taki fii. Ma di möön fanöudu soni, hën da i musu begi Jehovah faa heepi i fii lei wotowan dee gudu dee dë a di Wöutu fëën.​—Ësl. 7:10. w17.09 bld. 24 pal. 11, 12

A di jaa 537 bifö Keesitu, dee sëmbë u Jehovah bi ta wai seei. Seibi teni jaa longi de bi dë a katibo a Babilon, ma de bi ko fii! De bi ta wai seei, u di de bi sa toona go a Jelusalen go mbei di Wosu u Gadu, sö taa de bi sa dini ën ala. Wan jaa baka di dë, hën dee Isaëli sëmbë bi seti di goonsei u di Wosu u Gadu. Teni a sikisi jaa bi ko pasa, ma tökuseei de an bi kaba mbei di Wosu u Gadu. Wan sëmbë bi musu go mëni dee sëmbë u Jehovah taa de musu toona go ta dini Jehovah baka, söseei taa de an bi musu ta pakisei deseei nöö. Fëën mbei a di jaa 520 bifö Keesitu, hën Jehovah manda di tjabukama fëën de kai Sakalia faa toona mëni dee sëmbë faandi mbei Jehovah bi puu de a katibo a Babilon. Di në Sakalia kë taki „Jehovah an fëëkëtë”. Hii fa dee Isaëli sëmbë bi fëëkëtë dee soni dee Jehovah bi du da de, tökuseei Jehovah an bi fëëkëtë de (Sak. 1:3, 4). Jehovah bi paamusi de taa a o heepi de u de toona ko ta dini ën baka a wan fasi di ta kai ku ën. Ma a bi piki de tu taa di wan kodo fasi fa a bi o feni di dini di de ta dini ën u bunu, hën da te de bi o du hii soni di de sa du u dini ën. w17.10 bld. 15, 16 pal. 2, 3

Wantu data ta taki taa te u ta lei taa u abi tjalihati u wotowan, nöö u ta ko abi wan möön bunu gösöntu, söseei u ku wotowan ta ko dë mati tu. Te i ta heepi sëmbë di dë a fuka, nöö joo ta möön dë waiwai, joo ta si taa soni o waka bunu, ja o ta fii taa i dë i wanwan, söseei ja o ta pakisei hogi soni. Te i abi tjalihati u wotowan, nöö a ta mbei i dë gösöntu. Te u ta heepi wotowan u di u lobi de tuutuu, nöö u ta dë ku wan limbo háti, u di u sabi taa u ta du andi Jehovah kë. Te i abi tjalihati u wotowan, nöö joo ko dë wan möön bunu mama nasö wan möön bunu tata, joo ko dë wan möön bunu mujëë da di manu fii, nasö wan möön bunu womi da di mujëë fii, söseei joo ko dë wan möön bunu mati da wotowan. Boiti di dë, sëmbë ta möön heepi wan sëmbë di ta abi tjalihati u wotowan, te a dë a fuka (Mat. 5:7; Luk. 6:38). Hii fa di lei di u ta lei taa u abi tjalihati u wotowan ta mbei u ta dë gösöntu, tökuseei di soni mbei u musu ta lei möön gaanfa taa u abi tjalihati u wotowan, hën da u di u kë djeesi Jehovah, söseei u di u kë tja gafa ko dëën. A Jehovah lobi ku tjalihati ta kumutu.​—Nöng. 14:31. w17.09 bld. 14 pal. 16, 17

Di Jesosi toon Könu ku Gaan Mindima, hën de dëën di wooko faa „mbei di wosu u Jehovah”. A di jaa 1919, hën a bi mbei di Wosu u Gadu, u di a bi puu dee sëmbë u Gadu a poipoi biibi, nasö a di Gaan Babilon. Jesosi bi toona seti di kemeente, hën a buta „di köni saafu di dë u futoou”. Dee salufu baaa aki ta tii di wooko di ta du a di pisi u di ölganisaasi u Gadu di dë a goonliba aki, di dë kuma di Wosu u Gadu (Mat. 24:45). Boiti di dë, Jesosi ta seeka dee sëmbë u Gadu u de dë limbolimbo a Gadu wojo, sö taa de sa ta dini Gadu a wan limbolimbo fasi (Mal. 3:1-3). Jesosi ku dee 144.000 sëmbë dee dë könu ku mindima tuu, o tii wan dusu jaa longi. A di pisiten dë, nöö de o puu libisëmbë a zöndu basu. Te de du di wooko aki te de kaba, nöö dee dinima u Jehovah wanwan nöö o fika a goonliba aki. Te u kaba fëën, di tuutuu biibi o ko dë a hii së u goonliba! w17.10 bld. 25, 26 pal. 15, 16

Ee wan sëmbë bi kii wan wotowan fëën, ma na ku hënseei kë, nöö a bi musu kule go a di lowema foto di bi dë möön zuntu ku di kamian ka a bi dë, ee a bi kë u de dëën paadon (Jos. 20:4). Di kule di a bi o kule go a di foto ku di fika di a bi o fika ala u te di gaan mindima dëdë, hën bi o mbei taa de an kii ën. Di soni dë bi musu u dë wan gaan soni da di sëmbë di bi kii di wotowan fëën. A bi musu go disa di wooko fëën, di bumbuu wosu fëën, söseei an bi o sa go a woto kamian kumafa a bi o kë. Ma ee a bi go disa dee soni aki, nöö a bi o feni wini fëën. A di ten aki, ee wan sëmbë du wan gaan zöndu, nöö wantu soni dë di a musu du tu ee a kë u Gadu dëën paadon. A musu kaba ku di zöndu fasi fa a ta libi. Di soni aki kë taki tu taa a musu koti pasi da hiniwan soni di sa mbei a go du wan gaan zöndu. Ee u ta du hii soni di u sa du fu wa du di zöndu dë möön, nöö woo lei Jehovah taa di soni di u du ta hati u gaanfa seei, söseei woo lei ën taa wa ta si kuma a musu u abi tjalihati fuu.​—2 Kol. 7:10, 11. w17.11 bld. 12 pal. 10, 11

Jehovah ta piki u taa u musu lo’ u da dee baaa ku dee sisa fuu soni (1 Joh. 3:17). Ma wa musu suku wini da useei te u ta kai sëmbë ko a u pisi. U sa hakisi useei dee soni aki: ’Dee mati u mi ku dee sëmbë dee mi ta si kuma fanöudu sëmbë a di kemeente nöö mi ta kai ko a mi pisi ö? Sëmbë di mi ta si taa o sa toona du wan soni da mi nöö mi ta kai ko a mi pisi ö? Naa mi ta kai baaa ku sisa ko a mi pisi di ma sabi wan apaiti, nasö di an sa toona du soni da mi?’ (Luk. 14:12-14). Pakisei dee soni aki luku: Boo taa wan baaa abi heepi fanöudu u di an bi du soni a wan köni fasi, nasö kandë wan sëmbë di u bi kai ko a u pisi an da u tangi möönsö. Andi woo du te a dë sö? Woo du di soni Jehovah piki u fuu du. Woo ta dë waiwai te u ta da wotowan soni söndö fuu suku wini da useei.​—Tjab. 20:35. w17.10 bld. 6 pal. 12

Josëfu bi dë „wan gadja womi, nöö a bi hanse tu”. Fëën mbei di mujëë u Potifali bi këën, nöö a bi ta pooba sömëni pasi u mbei Josëfu duumi ku ën. Ma Josëfu bi ta koti pasi da di soni aki. Fëën mbei di di mujëë kisi di djakiti fëën hoi, hën a kule go. Andi u sa lei a di woto u Josëfu? Wë u ta lei taa ee soni ta pooba u fuu pasa dee wëti u Gadu, nöö u musu koti pasi da dee soni dë (Nöng. 1:10). Ufö u ko dë Jehovah Kotoigi, nöö so fuu bi ta njan pasa maaka, so fuu bi ta bebe daan dööngö, so fuu bi ta sumuku, ta hai taku tabaku, ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, nasö u bi ta du woto soni di an bunu. Hii fa so fuu dopu kaa, tökuseei so juu u ta kë toona du dee soni dë baka. Ee di soni aki ta miti i, nöö pakisei unfa i ku Jehovah o ko dë ee i toona go ta du dee hogi soni dë. Kandë i sa suku u ko sabi andi da dee soni dee sa pooba i, nöö luku unfa i sa koti pasi da de (Ps. 26:4, 5; Nöng. 22:3). Ee wan soni ta pooba i fii du hogi, nöö hakisi Jehovah faa da i köni, söseei faa heepi i fii sa duwengi iseei. w17.09 bld. 5 pal. 8, 9

Wan fasi fa u sa ko dë Jehovah mati tu, da te wa ta biinga nöömö u ta mbei möni a di goonliba aki, söseei te wa ta suku „gaan” gudu. Di soni aki Abahamu bi du. A bi piki Jehovah buka, nöö a bi go kumutu a di gudu foto de kai Uli u go libi a tenti, u di a bi kë dë mati u Jehovah (Heb. 11:8-10). Hii juu a bi ta buta futoou a Gadu, ma an bi ta buta futoou a gudu (Ken. 14:22, 23). Jesosi bi da wotowan taanga u de ko ta biibi Gadu a di wan seei fasi. A bi piki wan gudu kijoo taa: „Ee i kë ko dë wan bumbuu sëmbë te dou, nöö i go sei hii dee gudu fii dee i abi tuu te i kaba, nöö i tei di möni paati da dee möfina sëmbë u di köndë. Nöö te i du sö kaa, nöö joo abi gudu a Masa Gaangadu köndë te a hia e. Nöö te i kaba, nöö i ko bakama u mi ta waka a mi baka” (Mat. 19:21). Di njönku kijoo aki an bi abi biibi kuma Abahamu. Ma woto sëmbë bi dë di bi ta buta futoou a Gadu. w17.07 bld. 6 pal. 12

Baka 430 jaa di Abahamu bi aba di lio de kai Efaata, ufö dee bakamii fëën bi ko dë di föluku di bi ta libi a di köndë dë (Ëki. 12:40-42; Gal. 3:17). Abahamu bi dë kabakaba u wakiti u di a bi dë seiki taa Jehovah bi o du dee soni dee a bi paamusi ën. A bi abi biibi a Jehovah (Heb. 11:8-12). Abahamu bi ta wakiti ku wai, hii fa an bi si fa dee soni dee Gadu bi paamusi ën bi pasa tuutuu ufö a dëdë. Ma pakisei unfa Abahamu o wai tjika te Jehovah weki ën ko a libi baka a di Paladëisi a goonliba aki. A o foondo ën seei te a ko si taa Jehovah mbei sëmbë sikifi sömëni soni fëën ku dee sëmbë fëën buta a di Bëibel. Pakisei unfa a o wai tjika te a ko sabi taa hën da wan u dee sëmbë di Jehovah bi tei u ko dë avo u di Mësiasi! U sa dë seiki taa an o hati ën taa a bi wakiti u Jehovah du dee soni dee a bi paamusi ën. w17.08 bld. 6 pal.10, 11

Te di Bëibel ta taki u fanafiti libi, nöö na ku fanafiti libi a di së u manu ku mujëë nöö a ta nama. Ma a sa nama ku di sumuku di sëmbë ta sumuku taku tabaku, nasö di konda di sëmbë ta konda dëëwojo woto u mbei sëmbë lafu (2 Kol. 7:1; Ef. 5:3, 4). A sa nama tu ku soni di sëmbë ta du tjubitjubi. Kandë di lesi di wan sëmbë ta lesi buku di ta weki dee manu ku mujëë fii fëën, nasö di luku di wan sëmbë ta luku fanafiti soni u womi ku mujëë. Ee wan sëmbë ta du dee soni aki, nöö a sa mbei a ta pëë ku dee sen kamian fëën. Sëmbë di abi di guwenti u ta luku fanafiti soni u womi ku mujëë, ta ko abi wan „taku hangi a di së u manu ku mujëë” soni, nöö de sa ko dë saafu u di duumi di womi ku mujëë ta duumi ku deseei. Öndösukuma ko si taa di dë di wan sëmbë ta ko dë saafu u di luku di a ta luku fanafiti soni u womi ku mujëë, dë kuma te wan sëmbë ko dë saafu u di bebe di a ta bebe daan, nasö u di sumuku di a ta sumuku taku tabaku. Fëën mbei an ta foondo u taa di luku di wan sëmbë ta luku fanafiti soni u womi ku mujëë sa tja hogi ko dëën. Di soni aki sa mbei wan sëmbë ko ta sen gaanfa, a sa mbei an sa ta wooko bumbuu, a sa mbei dee sëmbë u di wosudendu fëën an ta dë ku piizii möön, söseei a sa booko tööu nasö a sa mbei a go kii hënseei. w17.08 bld. 17 pal. 8, 9

U di di Psalöm sikifima bi ta pakisei di seeka di de bi o toona seeka Jelusalen ko bunu baka, mbei a bi kanda di pisi di sikifi a di tëkisi u tide. U di Jehovah bi o mbei dee gaan döö u di foto ko taanga, mbei di psalöm sikifima an bi ta fëëë. Di soni aki bi ta mbei a dë seiki taa Jehovah bi o tjubi dee sëmbë fëën. Kandë i ta booko i hedi u di fuka ta miti i, ma Jehovah sa da i di köni fii sa libi ku dee bookohedi fii. Di psalöm sikifima bi taki taa Gadu „da di goonliba dee wëti fëën. Di bosikopu fëën ta paaja hesi”. Bakaten hën a taki soni u ëisi di ta kai, ku logologo ëisi pisi di ta kai kuma tjuba. Hën a hakisi taa: „Ambë seei sa tei di kötö fëën?” Baka di dë hën a taki taa te Jehovah „taki wan soni nöö di ëisi ta jö” (Ps. 147:15-18). Di Gadu fuu di sabi hii soni, söseei di sa du hii soni, di ta basi di tjuba, ku di ëisi di ta kai kumutu a liba ala, sa heepi i ku hiniwan bookohedi di i abi. w17.07 bld. 19 pal. 14, 15

A musu ko dë gbelingbelin u si taa di fasi fa Jehovah ta tii da di möön bunu wan, söseei taa a fiti fuu dini ën ku hii u hati. Faandi mbei? U di Jehovah wë mbei hii soni u mundu tuu. Fëën mbei a abi di leti u tii hii sëmbë, aluwasi a liba ala, nasö a goonliba aki. Saatan an mbei na wan soni. Fëën mbei an abi di leti u tii di mundu. Saatan ku Adam ku Eva an bi piki Jehovah buka di de bi hopo fia ku ën, di sëmbë di abi di leti u tii (Jel. 10:23). Di taki di de bi sa taki da deseei bi da de di leti u de an tei Jehovah kuma di Tiima u de u? Wë nönö. Di taki di wan sëmbë sa taki da hënseei ta dëën di leti faa taki andi a o du ku ën libi, ma an ta dëën di leti u hopo fia ku Jehovah di Gadu di mbei ën. A dë gbelingbelin u si taa te wan sëmbë ta hopo fia ku Gadu, hën da an ta wooko bunu ku di taki di a sa taki da hënseei. w17.06 bld. 21, 22 pal. 2-4

Ee u ta si di peleikiwooko fuu kuma wan gaan gudu, nöö woo dë kuma apösutu Paulosu u di woo ta peleiki nöömö hii fa sëmbë ta du ku u (Tjab. 14:19-22). A di pisiten u di jaa 1930 te go miti di jaa 1944, nöö de bi du ku dee baaa ku dee sisa fuu na Amëëkanköndë gaanfa seei. Ma de bi ta peleiki go dou. Di lanti bi kë tapa dee baaa ku dee sisa fuu u peleiki, hën de bi tja di taki go a kuutu, nöö de bi wini sömëni kuutu. A di jaa 1943, hën Baaa Knorr bi taki soni u wan u dee kuutu di u bi wini a di möön Hei Kuutubangi fu Amëëkanköndë. A bi taki taa soni an bi o dë fuu tja go a di kuutu aki ee dee baaa ku dee sisa an bi ta peleiki go dou. U di u lobi di peleikiwooko fuu, mbei na wan soni di sëmbë ta du ku u, sa tapa u fuu du ën. Te u ta si di peleikiwooko fuu kuma wan gudu di Gadu da u, nöö wa o ta booko u hedi nöö taa u musu ta sikifi hia juu a di peleikiwooko pampia fuu. Ma woo ta du hii soni di u sa du fuu „ta konda di bunu buka fëën nöömö da sëmbë”.​—2 Tim. 4:5. w17.06 bld. 12 pal. 11, 12

Di lobi di u lobi Jehovah ta heepi u fuu hoi dee wëti fëën, fuu hoi dou, söseei fuu ta buuse hogidu (Ps. 97:10). Ma Saatan ku di goonliba fëën an kë fuu lobi Gadu möön. Dee sëmbë u di goonliba aki an ta kaba fusutan andi da lobi. Ka u de lobi Gadu, nöö de ta lobi „de seei nöö” (2 Tim. 3:2). De ta buta hii de pakisei a „dee taku kë u libisëmbë hati ku langawojo ku gaan fasi, nöö dee lö soni dë dë soni u goonliba” (1 Joh. 2:16). Apösutu Paulosu bi taki andi sa pasa ee u ta pakisei useei fosu. A bi taki taa: „Ee di kë fuu libisëmbë hati ta tii i, nöö i ku Gadu paati kaa e” (Lom. 8:6, 7). Dee sëmbë dee ta pakisei möön gaanfa u wooko möni, nasö dee sëmbë dee ta buta pakisei möön gaanfa a dee manu ku mujëë fii u de, ta lasi hati gaanfa seei te u kaba fëën.​—1 Kol. 6:18; 1 Tim. 6:9, 10. w17.05 bld. 16 pal. 5, 6

Dee baaa ku dee sisa dee fusi kumutu a de köndë, musu tei dee soni di de ta du da de u bigi. De an musu si kuma dee baaa ku dee sisa bi musu u du möön soni da de. Di soni aki o mbei taa dee baaa ku dee sisa dee ta da de soni o ta dë waiwai. Ma tökuseei dee baaa ku sisa di fusi go libi a wan woto köndë musu mbei möiti u sölugu deseei. Te de du sö, nöö a o heepi de u de abi lesipeki da deseei, söseei u de sa ta libi fiifii ku dee woto baaa ku sisa u di köndë (2 Tes. 3:7-9). Tökuseei u musu heepi dee baaa ku dee sisa fuu dee fusi ko libi a di köndë fuu. Wa abi hia möni fanöudu fuu heepi dee sëmbë aki. Di soni di de möön abi fanöudu, hën da di ten fuu, söseei di lei di woo ta lei taa u lobi de. Kandë i sa lei de unfa de sa tei besi a di köndë, nasö unfa de sa bai bumbuu soni u njan di an dii poi. Söseei i sa piki de ka de sa bai soni kuma masini u nai soni, nasö masini u koti kamian, sö taa de sa ta wooko ku de u feni wan piki möni. Möön gaanfa i sa heepi de u de fii bunu a di njunjun kemeente u de. Kandë i sa ta tja de ku wagi go a dee komakandi. I sa konda da de tu unfa de musu peleiki da sëmbë u di pisiwata dë, söseei i sa wooko ku de a di peleikiwooko. w17.05 bld. 5, 6 pal. 11, 12

Sömëni sëmbë ta möön buta pakisei a dee soni di de lobi, nöö fëën mbei a ta taanga da de u si gudu a wan soifi fasi (1 Kol. 2:14). U di dee sëmbë aki an ta pakisei bumbuu soni, mbei a sa taanga da de u sabi andi da bunu ku andi da hogi (Heb. 5:11-14). Möönmöön de o ta pakisei u ko abi gudu. Nöö möön de abi gudu, möön de ta kë abi gudu (Peleik. 5:10). Ma wan soni dë di u sa du fu wa ta pakisei gudu nöömö. Te u ta lesi di Bëibel hiniwan daka, nöö a o heepi u fu wa ta pakisei u ko abi möön gudu. Di pakisei di Jesosi bi ta pakisei fundu u di köni u Jehovah, bi heepi ën faa hoi hënseei a Jehovah di Didibi bi ko poobëën (Mat. 4:8-10). Ee wa kë ko dë wan sëmbë di ta kule a gudu baka a di ten aki, nöö u musu ta du dee soni dee sikifi a di Wöutu u Gadu. A sö wan fasi Jesosi o si taa u lobi ën möön dee gudu u di goonliba aki. w17.05 bld. 26 pal. 17