Tinimu-liba

A Jehovah hii köni ta kumutu, nöö hën ta da sëmbë köni tu. Wan u dee fasi fa u sa ko köni, hën da te u ta haika te Gadu ta bai u a soni. Di soni aki ta heepi u fu wa go du soni di an bunu, söseei a ta heepi u fuu ku Jehovah dë mati u nöömö (Nöng. 2:10-12). Te u ta du sö, nöö u sa dë ku di mëni taa woo feni di libi u teego (Jud. 21). U di u dë zöndu libisëmbë, nasö u di u kiija a wan pei fasi, mbei a sa ta taanga da u fuu haika te sëmbë ta bai u a soni, nasö a sa ta taanga da u fuu si di bai di de ta bai u kuma wan soni di sa heepi u. Ma te u ko si dee wini dee u ta feni u di u ta haika te Gadu ta bai u a soni, nöö u ta ko fusutan unfa a lobi u tjika. Nöngö 3:11, 12 ta taki taa: „Baa o, na tuwë di lei u Jehovah buta a wan së e.” A ta taki tu taa: „Dee sëmbë dee Jehovah lobi, de a ta bai a soni.” U sa dë seiki taa Jehovah kë u soni waka bunu da u (Heb. 12:5-11). U di Gadu sabi u bumbuu, mbei hii juu a ta bai u a soni a wan fasi di fiti, nöö a ta du ën u di a sabi andi u abi fanöudu. w18.03 bld. 27 pal. 1, 2

Apösutu Petuisi bi sikifi di soni di u ta lesi a di tëkisi u tide da dee baaa ku dee sisa u Piki Asia, di bi dë sëmbë u peipei nasiön. De bi ta tja sitaafu di bi „hebi seei”. Wë andi bi o heepi dee baaa ku dee sisa aki u de pasa di taanga ten dë? (1 Pet. 1:1; 4:4, 7, 12, NW) Petuisi bi ta da dee baaa ku dee sisa fëën taanga u de ta kisi ’deseei’ ta hoi a wosu, hii fa de bi sabi deseei kaa, söseei hii fa de bi ta du soni makandi kaa. Ma unfa di soni aki bi o heepi de? Di hoi di de bi o ta hoi wotowan a de wosu, bi o mbei de ko ta möön lobi deseei. Ma unfa a dë ku i? I ta mëni jeti unfa soni bi suti da i tjika di wan sëmbë bi kai i ko nëën pisi ö? Kandë di i bi kai wan sëmbë ko a i pisi, nöö i ku di sëmbë dë bi ko dë möön gaan mati. Wan bunu fasi fa u sa ko sabi dee baaa ku dee sisa fuu möön bunu, hën da te u ta kai de ko a u pisi. Dee Keesitu sëmbë dee bi ta libi a di ten u Petuisi bi musu ko sabi deseei möön bunu, u di möönmöön di libi bi o ko taanga da de. Useei musu ta du di wan seei soni a „dee lasiti daka u di goonliba aki” tu.​—2 Tim. 3:1. w18.03 bld. 15, 16 pal. 1-3

Di Bëibel ta taki bunu soni u sëmbë di ta pakisei kumafa Gadu ta pakisei. Loomë 8:6 ta taki taa di pakisei di woo ko ta pakisei kumafa Gadu ta pakisei, o mbei u feni libi. A ta taki taa: ’Te i dë a di tii u di jeje kaa nöö i feni libi u teego e, söseei i feni kötöhati tu. Ma nöö ee di kë fuu libisëmbë hati ta tii i, nöö i ku Gadu paati kaa e. Ja abi di libi u teego.’ Fëën mbei ee nöunöu kaa u ta si soni kumafa Gadu ta si soni, nöö u ku Gadu o dë mati, söseei woo ta fii bunu, nöö woo feni di libi u teego tu. U ta libi a wan hogi goonliba. U di dee sëmbë u di goonliba aki an ta pakisei kumafa Gadu ta pakisei, mbei a sa ta taanga da u fuu tjubi di pakisei fuu, sö taa wa ko ta pakisei kumafa de ta pakisei. Ee wa ta mbei möiti fuu ta pakisei kumafa Jehovah ta pakisei, nöö di goonliba aki o mbei u ko ta du soni kuma dee sëmbë u di goonliba aki, söseei woo ko ta pakisei kuma de tu. Judasi bi taki taa a sa pasa taa Gadu an da dee lö sëmbë aki di jeje fëën möön.​—Jud. 18, 19. w18.02 bld. 17, 18 pal. 5, 7, 8

Sömëni data ku sömëni sösutu ta wooko ka sëmbë dë, di abi wan siki di sa kisi de tu. Dee data ku dee sösutu aki ta luku dee sëmbë dë u di de kë heepi de. Ma de musu ta köni tu u deseei an kisi di siki u dee sëmbë di de ta mbei möiti u de kula. Wë u sa taki taa u dee Jehovah Kotoigi seei ta du di wan seei soni tu. Sömëni fuu ta libi nasö ta wooko ku sëmbë di abi manii di an ta kai ku Gadu. Di soni aki sa ta toobi u seei. A dee lasiti daka u di goonliba aki, sëmbë di an lobi Gadu an ta hoi dee wëti fëën dee ta taki andi da bunu ku andi da hogi. Apösutu Paulosu bi taki u dee taku fasi di dee sëmbë dee an ta dini Gadu bi o abi, di a bi sikifi wan biifi manda da Timoteo (2 Tim. 3:1-5). Hii fa dee fasi aki sa ta toobi u, tökuseei a sa pasa taa u ko ta pakisei, nasö ta fan, nasö ta du soni kuma dee sëmbë aki (Nöng. 13:20). Fëën mbei u musu köni fu wa ko abi dee taku fasi aki, hii fa u ta heepi sëmbë u de ko sabi Jehovah. w18.01 bld. 27 pal. 1, 2

Baka di Jesosi bi weki ko a libi baka a di jaa 33, hën a bi fan ku möön leki 500 sëmbë. Womi ku mujëë bi dë a dendu, nöö a sa dë taa miii seei bi sai dë tu. Kandë a di pisiten dë nëën a bi taki di soni di sikifi a di tëkisi u tide (1 Kol. 15:6). Jesosi bi piki dee bakama fëën taa de musu heepi woto sëmbë u de ko toon bakama fëën tu. Hiniwan sëmbë di kë ko toon bakama fëën, musu tei dopu (Mat. 11:29, 30). Ee wan sëmbë kë dini Gadu a wan fasi di ta kai ku ën, nöö di sëmbë musu biibi taa Gadu tei Jesosi u heepi ën du soni, u mbei di kë fëën pasa. Te di sëmbë biibi di soni aki, nëën ufö di sëmbë dë sa tei dopu, nöö Gadu o wai ku di tei di a tei dopu. Sömëni soni sikifi a Bëibel di ta lei taa dee fosu bakama u Jesosi bi ta si dopu kuma wan fanöudu soni. De an bi ta biabia u tei dopu.​—Tjab. 2:41; 9:18; 16:14, 15, 32, 33. w18.03 bld. 5 pal. 8

Di goonliba ka u dë aki fuu ku sëmbë di ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, söseei ku sëmbë di ta dini poipoi gadu. Di Gaan Babilon hën ta mbei sëmbë ta du dee lö soni aki. Di Gaan Babilon da hii dee poipoi keiki dee dë a hii së u goonliba, nöö di Bëibel ta taki taa a dë ’wan kamian ka dee soni ta mbei deseei gadu ta daama nango ta ko’ (Ako. 18:2). Ma wa dë ku dee sëmbë u di goonliba aki a wan së. Fëën mbei sëmbë ta si taa u ku de tooka gaanfa seei, nöö de ta mbei u fa (Maik. 13:13). Ma boo mbei möiti kuma Daniëli, fuu ku Jehovah di Gadu fuu ko dë möön gaan mati. Te u abi sakafasi, söseei te u ta futoou Jehovah ta piki hën buka, nöö a o lobi u tu (Hag. 2:7). Dee mama ku dee tata sa lei wan fanöudu soni a Daniëli mama ku hën tata. Di Daniëli bi dë a Juda di a bi dë miii, nöö gaansë sëmbë bi ta du hogi. Ma tökuseei Daniëli bi ko lobi Jehovah. Unfa a du waka? Wë Daniëli mama ku hën tata bi ta lei ën soni u Jehovah (Nöng. 22:6). Di në Daniëli kë taki „Gadu da mi Kuutuma”, nöö di soni dë ta lei taa hën mama ku hën tata bi lobi Jehovah (Dan. 1:6). Un dee mama ku dee tata, un musu abi pasensi te un ta lei dee mii fuunu soni u Jehovah. Wan musu ko wei u lei de soni u Jehovah (Ef. 6:4). Un musu ta begi makandi ku de, söseei un musu ta begi da de. Un du hii soni di un sa du u heepi de u de ko lobi dee soni dee Jehovah lobi, nöö Jehovah o mbei un feni gaan bunu.​—Ps. 37:5. w18.02 bld. 6, 7 pal. 12, 14, 15

U ta da Jehovah soni u di a di lö fasi aki u ta lei taa u ta dini ën. Apösutu Johanisi bi jei wan basia u Gadu taki a wan wojolimbo sunjan taa: „Ke Masa Gadu o, i bigi. I nöö waiti tjika fii kisi gafa e. I wanwan fiti fii kisi hei, ku makiti a mundu o. Biga fa i sai naandë, nöö i wë mbei hii soni u mundu tuu. Nöö fu di i bi kë sö, nöö hën mbei i mbei de buta fa i si de sai dë” (Ako. 4:11). Wë u ta si taa Jehovah fiti u kisi hei ku gafa. Fëën mbei u kë dëën dee möön bunu soni dee u abi. Jehovah bi mbei Mosesi piki dee Isaëli sëmbë u de ta hoi dii piizii daka a wan jaa. De bi ta da Jehovah soni a dee piizii daka dë tu, u di a bi dë wan fasi fa de bi ta lei taa de ta dini Jehovah. Jehovah bi mbei Mosesi piki dee Isaëli sëmbë taa „hiniwan u de musu tja wan soni go da Jehovah, hën da de an musu go nëën maun hooo” (Deto. 16:16). A di ten aki, di da di u ta da wotowan soni söndö u pakisei useei nöö, da wan pisi u di dini di u ta dini Jehovah. Te u ta du sö, nöö u ta lei taa u kë u di wooko u Jehovah go a fesi, söseei taa u ta tei di wooko di di ölganisaasi fëën ta du, u bigi. w18.01 bld. 16 pal. 4, 5

Jesosi bi piki dee bakama fëën taa: „Un saka unu seei da mi o, . . . nöö dee lai dee mi o da unu fuun tjai, de dë fukëfukë” (Mat. 11:29, 30). Di soni aki dë sö tuu! So juu sinkii fuu ta wei te u musu kumutu a wosu go a komakandi, nasö a di peleikiwooko. Ma unfa u ta fii te u ko a wosu baka? Wë u ta fii bunu, nöö u ta dë kabakaba u hoi dou aluwasi u dë ku fuka. Wë di soni aki ta lei u taa dee lai u Jesosi fukë tuutuu. Boo luku wan woto u wan sisa fuu. A bi abi wan siki di bi ta mbei a bi ta wei gaanfa. A bi ta fii bookosaka tu, söseei hedi bi lo’ u njan mën gaanfa. Fëën mbei so juu a bi ta taanga dëën seei faa ta dë a dee komakandi. Ma wan daka a bi mbei möiti go a komakandi. A bi taki taa: „Di taki u di baaa bi nama ku di lasi di sëmbë ta lasi hati. Di baaa bi taki dee soni ku fii, söseei a bi hoi di taki a wan fasi di ta lei taa a ta booko hën hedi ku u, nöö di soni dë bi mbei wata pasa a mi wojo. Mi bi ko si taa mi musu ta dë a dee komakandi.” Di sisa aki bi wai seei taa a bi mbei möiti go a di komakandi! w18.01 bld. 5 pal. 6, 7

Andi i sa du ee di mii fii an ko ta biibi dee lei u Bëibel sö möön, baka di a tei dopu? Kandë di womi mii fii nasö di mujëë mii fii ko ta lobi dee soni u di goonliba aki. Nasö kandë a ta bigi si kuma ee a ta libi kumafa di Bëibel ta taki, nöö an o abi wan suti libi (Ps. 73:1, 3, 12, 13). Ma di fasi fa joo fan ku ën, sa mbei a dini Jehovah go dou, nasö a sa mbei an dini ën möön. Na buja ku di mii u di soni aki hedi, aluwasi a dë miii jeti, nasö aluwasi a ko bigi kaa. Ma lei ën taa i lobi ën, söseei taa i kë heepi ën. Wan njönkuwan di tei dopu, da wan sëmbë di buta hën libi a Jehovah maun. Di soni aki kë taki taa a paamusi Jehovah taa a o lobi ën möön hii woto soni, söseei taa hën wanwan a o ta dini (Maik. 12:30). Jehovah ta si di buta di wan sëmbë ta buta hën libi nëën maun, kuma wan gaan soni, nöö useei musu ta si ën sö tu.​—Peleik. 5:4, 5. w17.12 bld. 20 pal. 16, 17

Maita ku sömëni woto dinima u Jehovah, bi sabi taa sëmbë di dëdë o toona weki ko a libi baka. Pakisei di soni di Jehovah bi piki Abahamu faa du ku Isaki, di womi mii fëën di a bi ta wakiti sömëni jaa faa feni. Jehovah bi piki Abahamu taa: „Gaantangi, tei Isaki, di wan kodo womi mii fii di i lobi seei, nöö i go a di köndë de kai Molia. Te i dou ala, nöö mi o lei i wan kuun, nöö ala i musu tjuma di womi mii fii da mi” (Ken. 22:2). Unfa i si kuma Abahamu bi fii di a jei di soni aki? Jehovah bi paamusi ën taa dee bakamii fëën bi o mbei hii dee nasiön sëmbë u goonliba feni gaan bunu (Ken. 13:14-16; 18:18; Lom. 4:17, 18). Jehovah bi taki tu taa „Isaki” hën bi o mbei sëmbë feni di gaan bunu dë (Ken. 21:12). Ma unfa di soni dë bi o pasa ee Abahamu bi musu tjuma di womi mii fëën? Gadu bi mbei Paulosu taki bakaten taa Abahamu bi ta biibi taa Gadu bi o sa weki Isaki ko a libi baka (Heb. 11:17-19). Abahamu an bi sa sabi na un ten di womi mii fëën bi o weki ko a libi baka. Ma a bi ta biibi taa Jehovah bi o weki Isaki ko a libi baka. w17.12 bld. 6, 7 pal. 12-14

Kuma Paulosu, useei musu ta si di libi kumafa Jehovah ta si ën. Jehovah kë u hii sëmbë bia libi, sö taa de sa feni di libi u teego (2 Pet. 3:9). Ee u kë djeesi Jehovah, nöö u musu lobi sëmbë. Ee u abi tjalihati u sëmbë, nöö a o mbei u peleiki fajafaja, söseei a o mbei u ta dë waiwai te u ta du di wooko aki. Ee u kë ta djeesi Jehovah, nöö u musu ta si di köni di u musu ta köni ku sëmbë libi kuma wan gaan soni. U musu ta köni u wotowan an kisi makei nasö u de an lasi de libi, te u ta lëi wagi nasö woto soni, te u ta du wan wooko, te u ta mbei dee Könuköndë zali fuu, nasö te u ta seeka de. An musu dë taa u di wa kë lasi möni nasö ten, mbei sëmbë musu kisi makei, nasö lasi de libi. Hii juu di Gadu fuu ta du soni a wan leti fasi, nöö u musu ta djeesi ën. Dee gaanwomi musu ta möön köni u wotowan an kisi makei, nasö lasi de libi. Söseei de musu ta köni ku di u de seei libi tu (Nöng. 22:3). Ee wan gaanwomi piki i fii köni ku wan soni di sa mbei i kisi makei, nasö di sa mbei i lasi i libi, nöö i musu haikëën (Gal. 6:1). I musu ta si di libi kumafa Jehovah ta si ën, nöö „ja o abi buuu-paima”.​—Deto. 19:10. w17.11 bld. 18 pal. 11, 12

Keesitu sëmbë di dë salufuwan, o feni wan gaan bunu. De ta wakiti di ten ka de o go libi a Gadu köndë. Apösutu Paulosu bi taki taa de o „wini di paima a Masa Gadu Köndë” (Fil. 3:14). Hën da de o tii makandi ku Jesosi Keesitu a di Könuköndë fëën, nöö de o wooko makandi u puu libisëmbë a zöndu basu (Ako. 20:6). Di soni aki da wan gaan bunu soni seei! Dee woto sikapu ta wakiti u de feni wan woto gaan bunu. De ta wakiti u de libi u teego a di Paladëisi a goonliba aki, nöö di soni aki ta mbei de ta wai seei! (2 Pet. 3:13) Paulosu bi kë heepi dee woto salufuwan u de ta hoi deseei a Gadu nöömö, sö taa de bi sa feni di bunu di Gadu kë da de. A bi piki de taa: „Un buta pakisei fuunu a dee soni u Gadu Köndë ala” (Kol. 3:2). Dee salufuwan bi musu ta buta pakisei a dee soni di de bi o feni a Gadu köndë ala (Kol. 1:4, 5). Te dee dinima u Jehovah ta buta pakisei a dee gaan bunu di Jehovah o da de, nöö a ta heepi de u de an mbei na wan soni puu de pakisei a di dini di de ta dini ën.​—1 Kol. 9:24. w17.11 bld. 27 pal. 1, 2

Gaansë u dee kanda dee dë a di njunjun kanda buku fuu de kai Kanda ku piizii da Jehovah, dë kuma begi. Dee kanda aki sa heepi i fii konda da Jehovah unfa i ta fii. Wanlö u de ta da u taanga fuu ta „heepi u seei fuu libi bunu ta lobi u seei makandi” (Heb. 10:24). U musu mbei möiti fuu ko sabi dee kanda aki bumbuu seei. Wan fasi fa u sa du di soni aki, hën da te u ta haika unfa dee baaa ku dee sisa fuu ta kanda dee kanda aki a dee fëlön fuu. I sa feni dee fëlön aki a jw.org. Te i ta kanda dee kanda aki a wosu, nöö a sa heepi i fii ta kanda de ku hii i hati. Wa musu fëëkëtë taa kanda da wan fanöudu pisi u di dini di u ta dini Gadu. Di kanda di u ta kanda da wan bunu fasi fa u sa lei Jehovah taa u lobi ën, söseei fa u sa lei ën taa u ta tei hii dee soni dee a du da u, u bigi (Jes. 12:5). Te i ta kanda ku hii i hati, nöö i ta da wotowan taanga u de du di wan seei soni. Hii sëmbë a di kemeente sa ta dini Jehovah a di lö fasi aki, aluwasi de njönku, aluwasi de gaandi kaa, nasö aluwasi de an dë longi a di biibi. Fëën mbei ja musu ta fëëë fii kanda ku hii i hati. Kanda ku piizii da Jehovah! w17.11 bld. 7, 8 pal. 18, 19

Gaansë u dee sëmbë dee ta fusi kumutu a de köndë, ta kumutu a köndë ka de tapa di peleikiwooko. U di dee Kotoigi ta peleiki fajafaja, mbei dusudusu u dee sëmbë aki sa ta jei „di buka u di Njunjun Tii u Gadu” (Mat. 13:19, 23). Sömëni sëmbë di ’ko wei u dee lai dee de ta tja’ ta feni kötöhati a dee komakandi fuu, nöö de ta taki taa: „Gadu dë a unu mindi tuutuu” (Mat. 11:28-30; 1 Kol. 14:25). U musu du soni ku köni, söseei u musu ta dë „wekiweki ta wooko ku fusutan” te u ta peleiki da sëmbë di fusi kumutu a de köndë (Nöng. 22:3). U musu abi pasensi u haika dee sëmbë aki te de ta fan ku u, ma wa musu go ta da politiki woto ku de. U musu du dee soni di di bëikantoo fuu ta piki u, söseei u musu ta haika dee tiima tu, sö taa wa go du wan soni di sa mbei soni miti u. U di dee sëmbë aki ta kumutu a peipei kamian, söseei u di de ta biibi peipei soni, mbei u musu ko sabi dee soni aki, söseei u musu lesipeki di fasi fa de ta pakisei u soni. A so köndë sëmbë ta pakisei woto fasi u di fasi fa mujëë sëmbë musu ta bisi soni. Fëën mbei te u ta peleiki da de, nöö a bi o bunu fuu bisi a wan fasi di an o mbei de fii wan fasi. w17.05 bld. 8 pal. 17, 18

U sa begi Jehovah faa da u di santa jeje fëën faa heepi u fuu fan a wan saapi fasi, söseei a wan suti fasi ku dee famii fuu dee an ta dini Jehovah. Wa musu ta fia ku de a hii pikipiki soni di de ta biibi, di an ta kai ku Gadu. Ee de taki wan soni nasö ee de du wan soni di hati u, nöö u sa djeesi dee apösutu. Paulosu bi taki taa: „Te sëmbë ta kosi u, wa ta kosi de baka, u ta toona ta begi da de. Te de ta sitaafu u ta du hogihogi ku u, nöö u ta tjëën. Söseei te de ta lëgëdë da u ta mindi soni ta poi u në, töku u ta fan ku de suti” (1 Kol. 4:12, 13). Wë di fan di u ta fan a wan saapi fasi sa heepi u fuu libi fiifii ku dee famii fuu, ma di fasi fa u ta tja useei sa möön heepi u (1 Pet. 3:1, 2, 16). Du soni u dee famii fii si taa dee Jehovah Kotoigi ta abi wan bunu tööu libi, taa de ta sölugu dee mii u de bunu, taa de ta hoi dee wëti dee sikifi a Bëibel, söseei taa de abi wan bunu libi. Aluwasi dee famii fuu an ko tei di tuutuu lei möönsö, tökuseei u sa ta dë waiwai u di u sabi taa u ta tja useei a wan fasi di ta kai ku Jehovah. w17.10 bld. 12, 13 pal. 13, 14

An ta bigi da u taa sömëni sëmbë ta tooka de libi te de ko sabi dee tuutuu lei u Bëibel. A di pisiten u dee fesiten Keesitu sëmbë, dee baaa ku dee sisa dee bi o go libi a Gadu köndë ala seei bi tooka soni a de libi tu (1 Kol. 6:9-11). Paulosu bi taki u sëmbë di an o dë a di tii u Gadu basu, nöö a bi taki taa: „Sö so fuunu bi dë a fesi tu e.” Di Wöutu u Gadu, ku di santa jeje fëën, hën bi heepi dee sëmbë aki u de bia de libi. Ma hii fa de bi ko dë Keesitu sëmbë, tökuseei so u de bi mbei gaan föutu, di bi mbei de ku Jehovah an bi dë gaan mati möön. Di Bëibel bi taki u wan salufu baaa di de bi puu a di kemeente. Bakaten, hën a bi tooka soni nëën libi, sö taa de bi sa tei ën a di kemeente baka (1 Kol. 5:1-5; 2 Kol. 2:5-8). A ta da u taanga seei te u ta si taa dee baaa ku dee sisa fuu bi tooka sömëni soni a de libi, u di di kaakiti u di Wöutu u Gadu bi heepi de. Useei kë wooko ku ën a wan bunu fasi tu. w17.09 bld. 22 pal. 2, 3

A Jehovah lobi kumutu (1 Joh. 4:7). Di möön gaan lobi, da di lobi di nama ku dee mama wëti u Bëibel. Di Bëibel ta kai di lobi aki agape lobi, nöö di wöutu aki dë wan Giiki wöutu. Di lobi aki ta mbei wan sëmbë ta fii ku wotowan, söseei a ta mbei wan sëmbë lei taa a lobi wotowan tu. Ma di lobi aki an ta mbei i ta fii ku wan sëmbë nöö a kaba, ma a ta mbei i ta du soni da wotowan u tja wini ko da de, söndö u pakisei iseei nöö. Lobi hën ta da u taanga fuu du bunu soni da wotowan. Di lobi aki ta mbei u ta dë waiwai, söseei a ta mbei u abi wan bunu libi. Ufö Jehovah mbei Adam ku Eva, a bi lei kaa taa a lobi libisëmbë. A mbei di goonliba a sö wan fasi taa a abi hii soni nëën di sa hoi libisëmbë a libi. Boiti di dë, a mbei ën a sö wan fasi taa u sa ta libi waiwai a goonliba aki. Jehovah an bi du di soni aki da hënseei, ma a bi du ën da u. Di a kaba seeka di goonliba, hën a mbei libisëmbë, söseei a bi piki de taa de bi sa libi u teego a wan paladëisi a goonliba aki. w17.10 bld. 3 pal. 1, 2

Jakobosi bi taki tu taa: „Ee i ta luku taa di ala hei nöö di otowan möfina, nöö na Gadu soni i ta du möön e” (Jak. 2:9). Ee u lobi wotowan, nöö wa o ta si kuma wan sëmbë hei möön di wotowan, u di a go a hei siköö, u di a dë sëmbë u wan pei nasiön, nasö u di a ta du wan pei wooko. Wa musu ta du kuma u lobi hii dee baaa ku dee sisa fuu, hii fa an dë sö. Ma u musu lobi hii de tuu ku hii u hati. „Ee i lobi wan sëmbë joo ta hoi pasensi dëën e. Joo ta fii ku ën”, söseei „ja o mbei i seei hei dëën” (1 Kol. 13:4). Ee u kë ta paaja di bunu buka da sëmbë, nöö u musu abi pasensi, u musu abi sutifasi, söseei u musu abi sakafasi tu (Mat. 28:19). Dee fasi aki ta mbei u sa ta libi ku hii dee baaa ku dee sisa fuu a di kemeente. Te hii u tuu ta lei taa u lobi useei a di lö fasi aki, nöö woo ta libi makandi kuma wan famii a di kemeente, söseei woo ta tja gafa ko da Jehovah. Te wotowan si di soni aki, nöö de o kë ko a di tuutuu lei. Fëën mbei a kaba u di pisi di dë a Bëibel di ta taki taa u musu ko dë njunjun sëmbë di ko abi njunjun fasi, wan pisi ta taki taa: „U hii dee libi aki tuu, nöö lobi hën da di mama u de e. Biga te un lobi unu na unu, nöö un sa libi makandi ku wan hati kumafa Gadu kë.”​—Kol. 3:14. w17.08 bld. 25, 26 pal. 18, 19

A di wan seei fasi u musu ta lei taa u abi tjalihati u dee sëmbë dee an sabi Jehovah jeti, ma di sa bia de libi u de ko dë mati fëën. Jehovah an kë u na wan sëmbë dëdë te a o kuutu di goonliba aki abiti möön (2 Pet. 3:9). Wë u di di ten dë an dou jeti, mbei u kë piki hii sëmbë di soni aki, sö taa de sa feni wini u di tjalihati di Gadu abi da sëmbë. Jesosi bi abi tjalihati u sëmbë tu. Di Jesosi bi si wanlö sëmbë, nöö tjali u de bi kisi ën, u di a bi si taa de „dë fukafuka weiwei, kuma wanlö hia sikafu dë a mundu söndö sëmbë u kiija de”. Wë nöö, andi a du di a si di soni dë? Wë a bi „lei de sömëni soni” (Mat. 9:36; Maik. 6:34). Ma dee Faliseima an bi abi tjalihati u sëmbë, nöö de an bi ta kë heepi sëmbë tu (Mat. 12:9-14; 23:4; Joh. 7:49). I ta kë heepi sëmbë, söseei i ta kë lei sëmbë soni u Jehovah kuma Jesosi ö? w17.09 bld. 11, 12 pal. 6, 9

Di Josëfu bi dë a dunguwosu a Egepiti, nöö an bi sa mëni taa a bi o ko dë di u tu möön hei sëmbë u Egepiti nasö taa Jehovah bi o tei ën u puu dee sëmbë fëën a hangi pena (Ken. 40:15; 41:39-43; 50:20). Di soni di Jehovah bi du da Josëfu bi bigi möön di soni di Josëfu bi mëni taa Jehovah bi o du dëën. I si kuma Sala bi o mëni taa Jehovah bi o dëën pasi faa pai wan womi mii hii fa a bi ko gaandi kaa u? Nöiti Sala bi sa mëni taa Jehovah bi o mbei a pai Isaki (Ken. 21:1-3, 6, 7). Wa ta dë ku di mëni taa Jehovah o puu hii dee fuka fuu a wan foombo fasi ufö di njunjun goonliba ko, nöö wa ta hakisi Jehovah faa du gaan foombo soni da u tu. Ma u sabi taa Jehovah bi heepi dee dinima fëën a wan foombo fasi a di ten di pasa. Nöö Jehovah an tooka (Jes. 43:10-12). U sa dë seiki taa a o da u di kaakiti di u abi fanöudu fuu du soni kumafa a kë (2 Kol. 4:7-9). Awa, Jehovah sa heepi u ee u hoi useei nëën. w17.08 bld. 13 pal. 13, 14

Di hii-ten diniwooko ta heepi i fii ko dë wan Keesitu sëmbë di abi wan taanga biibi, te i ta wooko ku woto sëmbë di ta du di hii-ten diniwooko. So sëmbë bi ko si taa u di de bi ta du di hii-ten diniwooko a dee njönku jaa u de, mbei a bi heepi de a di tööu libi u de. Möön gaanfa dee sëmbë dee bi ta du di pioniliwooko ufö de tööu, ta du di wooko aki makandi go dou baka te de tööu (Lom. 16:3, 4). Psalöm 20:4 taki taa: „Be [Jehovah] da i hii soni di i hati kë, söseei be a heepi i sö taa hii soni di i kë du, sa waka bunu.” Te joo taki andi i kë du bakaten, nöö i musu pakisei bunu andi i kë du ku di libi fii. Pakisei dee soni dee Jehovah ta du a di ten fuu aki, nöö luku un wooko i sa du dëën. Baka di dë, nöö du di soni di ta kai ku ën. Te i buta hii i libi a di dini u Jehovah, söseei te i ta gafëën, nöö joo ta dë waiwai seei. Joo „ta piizii gaanfa seei ku Jehovah, nöö a o da i di soni di i hati kë”.​—Ps. 37:4. w17.07 bld. 26 pal. 15-18

U lo’ u gafa wan sëmbë te a taki wan soni nasö te a du wan soni di bigi da u. Fëën mbei u musu ta möön gafa Jehovah Gadu! U ta gafëën da di gaan kaakiti di a abi, u di u ta si di kaakiti dë a dee waiti soni di a mbei, söseei u ta gafëën u di a lobi u gaanfa seei, u di a manda di Womi Mii fëën ko dëdë paka di lusupaima da u. Te u ta lesi kapitë 147 u di buku Psalöm, nöö u ta si gbelingbelin taa di sëmbë di sikifi di pisi aki bi ta gafa Jehovah gaanfa seei. A bi ta da wotowan degihati u gafa Gadu makandi ku ën tu (Ps. 147:7, 12). Wa sabi ambë sikifi kapitë 147 u di buku Psalöm. Ma kandë di sëmbë di sikifi di pisi aki bi ta libi a di pisiten di dee Isaëli sëmbë bi toona go a Jelusalen, baka di Jehovah bi puu de a katibo a Babilon (Ps. 147:2). Di psalöm sikifima aki bi ta gafa Jehovah, u di dee sëmbë u Jehovah bi sa ta dini ën baka a di köndë u de. Andi ta mbei taa i ta kë taki „Hallelujah!” nasö „gafa Jah”?​—Ps. 147:1. w17.07 bld. 15 pal. 1-3

Jesosi bi sabi taa gaansë u dee bakama fëën bi o suku wan fasi u de sa sölugu deseei a di goonliba aki. Di Bëibel ta taki gbelingbelin taa Gadu an bi kë u sëmbë ko abi hia möni u di de bi o ta sei soni. Jehovah bi da Adam ku Eva soni möön fa de bi abi fanöudu a di djai u Eden (Ken. 2:15, 16). Bakaten di Jehovah bi mbei di santa jeje fëën ko a dee salufuwan liba, nöö ’na wan sëmbë bi ta hoi ën gudu buta nëën wosu fëën wanwan, ma de tuu bi ta abi soni makandi’ (Tjab. 4:32). Di tjabukama de kai Jesaaja bi taki taa wan ten bi o ko ka hii libisëmbë o ta feni wini u dee soni dee Gadu mbei buta a goonliba (Jes. 25:6-9; 65:21, 22). Ma ufö di ten dë dou, nöö dee bakama u Jesosi musu ta du soni a wan „köni” fasi. De musu suku wan fasi u de sa wooko ku dee gudu u di goonliba aki u sölugu deseei, nöö a di wan seei ten de musu ta mbei möiti u ta du soni di ta kai ku Gadu.​—Luk. 16:8. w17.07 bld. 4 pal. 4-6

Di buku Jöpu dë wan u dee fosu Bëibel buku di de sikifi. A di buku aki u ta lesi taa Saatan bi taki taa ee Jöpu tja sitaafu, nöö an o dini Gadu möön. Saatan bi hakisi Gadu faa mbei Jöpu tja sitaafu. Jehovah an bi o du di soni aki, ma a disa Saatan be a pooba Jöpu luku. Kölö sö baka di dë, hën dee futuboi u Jöpu dëdë, nöö a bi lasi hii dee gudu fëën. Baka di dë, hën a ko jei taa dee teni mii fëën dëdë. Saatan bi mbei a djei kuma Gadu hën bi ta du dee soni aki ku Jöpu (Jöpu 1:13-19). Baka di dë, hën Saatan mbei Jöpu siki wan gaan siki (Jöpu 2:7). Nöö di soni di bi mbei soni ko möön hogi, hën da di mujëë u Jöpu seei ku dee dii mati fëën tuu bi taki soni di bi hati ën, söseei di bi mbei a fii booko saka (Jöpu 2:9; 3:11; 16:2). Di soni di Saatan bi taki bi dë sö tuu ö? Wë nönö. Hii fa gaan hogi soni bi miti Jöpu, tökuseei an bi disa Jehovah.​—Jöpu 27:5. w17.06 bld. 17 pal. 9, 10

A di ten aki Jehovah da dee hedima u dee wosudendu di faantiwöutu u sölugu dee sëmbë u de wosudendu. De musu ta wooko taanga u du di soni aki. Ma a dee lasiti daka u di goonliba aki, di wooko di u ta du sa tja sömëni bookohedi ko da u. Sömëni sëmbë ta suku wooko, ma wooko an ta dë u feni. Fëën mbei sëmbë lo’ u fia ku deseei u feni wan wooko. Sömëni sëmbë ta si taa de musu wooko pasa juu, hii fa de an ta paka de hia möni. A di ten aki dee masikapei ta mbei möiti u du möön hia soni ku wantu wookoma nöö. Fëën mbei dee wookoma ta ko wei, nöö te u kaba fëën so u de ta siki. Sömëni u de ta fëëë taa de o puu de a wooko ee de an du andi di basi u de ta piki de. U kuma Keesitu sëmbë ta hoi useei a Jehovah möön leki hiniwan woto sëmbë, te kisi di basi fuu seei (Luk. 10:27). U ta wooko fuu sa bai dee soni dee u abi fanöudu, söseei fuu sa ta du di diniwooko fuu. Ma ee wa luku bunu, nöö dee faantiwöutu dee u abi a di wooko fuu sa tapa u fu wa dini Jehovah kumafa u musu dini ën. w17.05 bld. 22, 23 pal. 5-7

So juu sëmbë di bigi lei soni u Bëibel, sa hakisi u fuu ko ta lei dee mii u de soni u Jehovah. Te wan mama nasö wan tata hakisi u fuu lei di mii u de soni u Bëibel, nöö a bunu fuu hoi a pakisei taa wa abi taki a di mii liba kuma hën mama ku hën tata (Ef. 6:1-4). So juu u sa ta lei wan mii soni u Bëibel, hii fa hën mama ku hën tata an dë a di tuutuu lei. Te u ta lei wan mii soni u Bëibel, ma an dë miii fuu, nöö a bi o dë wan köni soni fuu lei ën soni nëën pisi te hën mama ku hën tata nasö wan woto Kotoigi dë ku u, nasö a wan kamian ka sëmbë sa si u. Te u du di soni aki, nöö sëmbë an o pakisei föutu soni fuu. Nöö kandë te u kaba fëën di mama ku di tata u di mii seei o sa lei dee mii u de soni u Jehovah. w17.06 bld. 8 pal. 15, 16

Ee miii an ta si kuma de ku de mama ku de tata abi di wan seei guwenti, nöö kandë de an o kë lei di töngö u de mama ku de tata, söseei de an o kë tei di biibi u de tu. Mama ku tata di dë Keesitu sëmbë musu ta möön buta pakisei a dee soni u dee mii u de ka u de ta buta pakisei a soni u deseei (1 Kol. 10:24). Wan baaa de kai Samuel, bi taki taa: „Mi ku mi mujëë bi öndösuku dee mii fuu fini fuu ko sabi ee na un töngö dee lei u Bëibel ta dou de hati, nöö u bi ta begi Jehovah faa da u köni tu. . . . Di u si taa de an bi ta lei hia soni a dee komakandi a di töngö fuu, mbei u bi buta taa woo go a di kemeente ka de ta fan di töngö u di köndë. Hii u tuu bi nango makandi a dee komakandi ku di peleikiwooko. U bi ta kai dee baaa ku dee sisa u di köndë u de ko njan a u pisi, söseei u bi nango köi makandi ku de. Hii dee soni aki bi heepi dee mii fuu u de ko sabi dee baaa ku dee sisa möön bunu. Nöö a bi heepi de söseei u de ko sabi Jehovah kuma de Gadu, de Tata, ku de Mati. U bi ta si di soni aki möön fanöudu möön di lei di de musu lei di töngö fuu.” w17.05 bld. 12 pal. 11-13

Abiti möön hii sëmbë a goonliba aki o kë u Jehovah wanwan nöö tii de. U ta wakiti di ten dë seei! U ta fii kuma Debola ku Balaki di bi kanda taa: „Jehovah o, sö hii dee felantima fii musu dëdë. Be dee sëmbë dee lobi i ko dë kuma te di sonu ta tuwë di limbo fëën” (Kuutm. 5:31). Di soni aki o pasa te Jehovah o poi di hogi goonliba u Saatan kaba a sösö. Te di feti u Amagedon o bigi, nöö Jehovah an o abi libisëmbë fanöudu u heepi ën kii dee felantima fëën. Ma woo ’taanpu piii, nöö woo luku fa Jehovah o heepi u’ (2 Klon. 20:17). Ma nöunöu u abi di okasi u lei taa u abi degihati, söseei taa u dë fajafaja u heepi di tii u Jehovah. „A bigi u di kanda di Debola ku Balaki bi kanda, de bi ta gafa Jehovah, ma de an bi ta gafa libisëmbë. De bi kanda taa: „Dee sëmbë bi dë kabakaba u go a feti, fëën mbei u musu gafa Jehovah!” (Kuutm. 5:1, 2) A di wan seei fasi, te u ta wooko da Jehovah a hiniwan fasi di dë fanöudu, nöö woo ta da wotowan taanga u de ta „gafa Jehovah” tu. w17.04 bld. 32 pal. 17, 18

Josëfu an bi fëëkëtë dee soni di de bi du ku ën a dee 13 jaa dee a bi tja sitaafu, ma tökuseei hati fëën an bi boonu (Ken. 45:5-8). Ma di möön fanöudu soni, hën da an bi mbei dee föutu u wotowan mbei hën ku Jehovah an dë mati möön. Di hoi di Josëfu bi ta hoi hënseei a Jehovah bi dëën di okasi u si taa Jehovah ta kuutu soni a wan leti fasi, söseei Jehovah bi mbei hën ku dee famii fëën feni gaan bunu. A di wan seei fasi u musu tei ën u bigi taa u ku Jehovah dë mati, nöö nöiti u musu du soni fuu ku ën poi. Nöiti u musu mbei dee föutu u dee baaa ku dee sisa fuu paati u ku di Gadu fuu di u lobi, söseei di u ta dini (Lom. 8:38, 39). Ma ee de an kuutu u a wan leti fasi a di kemeente, nöö boo djeesi Josëfu, söseei boo ko möön zuntu ku Jehovah. Pooba u ta si soni kumafa a ta si soni. Te u du hii soni di u bi sa du u seeka wan toobi, u di u bi wooko ku dee mama wëti u Bëibel, nöö u musu disa hii soni a Jehovah maun. U sa dë seiki taa a o seeka di soni te di juu fëën dou, söseei a o seekëën a di u fëën fasi tu. w17.04 bld. 19, 20 pal. 12, 15, 16

Hana du di soni di a bi paamusi Jehovah. A bi tja Samuëli go da di Gaan Mindima de kai Eli a di tenti u Gadu di bi dë a Silo. Hën a taki taa: „Di womi mii aki mi bi ta begi Jehovah faa da mi. Nöunöu mi ta leni Jehovah di womi mii aki. Solanga a dë a libi, nöö a dë u Jehovah” (1 Sam. 1:24-28). Sensi di ten dë, Samuëli bi ta libi a di tenti u Gadu. Di Bëibel ta taki taa „Samuëli bi ta göö ta ko bigi a di tenti u Jehovah” (1 Sam. 2:21). A bi musu u dë wan taanga soni da Hana u du di soni di a bi paamusi Jehovah. Hën da an bi o sa dë hiniwan daka ku di womi mii fëën di a bi lobi gaanfa. An bi o sa si fa a ta göö ta ko bigi. Ma Hana an bi si di soni di a bi paamusi Jehovah kuma wan pëëpëë soni. A bi dë kabakaba u da Jehovah dee soni dee a bi lobi, sö taa a bi sa du di soni di a bi paamusi ën.​—1 Sam. 2:1, 2; Ps. 61:1, 5, 8. w17.04 bld. 5 pal. 7, 8

Apösutu Paulosu bi taki taa a dee lasiti daka „wan tumisi hogi ten o ko”. Hën a taki möön taa: „Dee takusëmbëma ku dee sëmbë ta ganjan sëmbë taa de dë leima dë, nöö de o ta hogi nango fesi nöömö” (2 Tim. 3:2-5, 13). I ta si taa dee soni aki ta pasa u? Hogihati sëmbë du hogi ku sömëni fuu kaa. Kandë de fon u, kandë de bi ta buuse u u di u dë u wan woto föluku, nasö kandë de fufuu soni fuu. So u dee hogihatima an ta pena tjubi dee hogi soni di de ta du seei. So u de ta du kuma de kë heepi wotowan, ma te i luku di libi u de te i kaba, nöö ganjan de ta ganjan sëmbë. Ma aluwasi de an du hogi ku u, tökuseei dee hogi soni di de ta du ta toobi u. A ta hati u seei te u ta jei fa de ta du hogihati soni ku piki mii, ku gaan sëmbë, söseei ku woto sëmbë di an sa tjubi deseei u hogi an miti de. Di fasi fa dee hogihati sëmbë aki ta libi ta mbei sëmbë ta si de kuma taku mbeti, nasö taku jeje (Jak. 3:15). U dë ku tangi a hati seei taa di Wöutu u Jehovah ta mbei u abi di biibi taa abiti möön woo feni wan möön bunu libi. w17.04 bld. 11 pal. 4