Sebitaa-liba

A wan ten pasa dë, sömëni sëmbë bi fusi kumutu a de köndë go libi a woto köndë. Wë di fosu soni di i sa du, hën da i sa lei unfa i sa da de odi a de töngö. I sa lei wantu soni fii sa sabi andi i sa taki u de sa kë fan ku i. Baka di dë, i sa pëë fëlön da de, söseei i sa lei de buku di de sa feni a de töngö a jw.org. Jehovah ta da u dee soni dee u abi fanöudu fuu sa peleiki a wan bunu fasi. Dee soni dee u ta lei a Di libi ku di diniwooko fuu komakandi, ta heepi u fu wa fëëë te woo toona go luku wan sëmbë di bi haika u, söseei de ta heepi u fu wa fëëë u bigi wan Bëibel studie. I sa heepi dee mii fii u de ta mbei möiti u de taki di soni kumafa de fusutëën söndö u sëmbë piki de. So sëmbë bi ko a di tuutuu lei u di de bi jei fa dee mii bi ta piki dee hakisi gbelingbelin kumafa de fusutëën.​—1 Kol. 14:25. w18.06 bld. 22-23 pal. 7-9

Hii u tuu musu ta hoi a pakisei taa wan ten bi dë ka u ku Gadu an bi dë mati (Ef. 2:12). Ma Jehovah hai u ko nëën së, u di a lobi u (Hos. 11:4; Joh. 6:44). Nöö Jesosi seei bi tei u ku wai. Jesosi bi seeka soni fuu sa ko dë sëmbë u di wosudendu u Gadu. Hii fa u dë zöndu libisëmbë, tökuseei Jesosi tei u ku wai. Fëën mbei useei musu tei wotowan ku wai tu! Möön di kaba u di goonliba aki ta zuntu, möönmöön sëmbë an o ta libi fiifii ku deseei, söseei möönmöön de o ta buuse deseei (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:13). Ma u di u dë sëmbë u Jehovah, mbei u ta mbei möiti fuu ko dë „sëmbë di Gadu da fusutan”, nöö di soni dë o heepi u fuu libi fiifii makandi ku hii sëmbë (Jak. 3:17, 18). U ta wai seei te u ko dë mati u sëmbë u woto köndë. U ta tei di fasi fa de ta du soni, nöö so juu u ta lei di töngö u de tu. Te u ta du di soni aki, nöö u sa ta libi fiifii ku de.​—Jes. 48:17, 18. w18.06 bld. 14 pal. 18-19

Wan Loomë sodati an bi nango a feti söndö susu. Basufutu u di susu u de bi ta dë ku dii pisi mbeti kakisa. Fëën mbei dee susu u de an bi ta booko hesi. Te wan sodati bi ta bisi dee susu aki, nöö an bi ta toobi ën a futu, söseei an bi ta kooga. Dee susu di dee Loomë sodati bi ta bisi bi ta heepi de u de wini feti, ma dee „susu” dee u ta bisi ta heepi u fuu ’konda da sëmbë fa Gadu ta puu sëmbë a hogi basu ta da de böö’ (Jes. 52:7; Lom. 10:15). Ma tökuseei i musu abi degihati u du di peleikiwooko. Wan baaa de kai Roberto, di abi 20 jaa ta taki taa: „Mi bi ta fëëë u peleiki da dee mii dee mi ku de bi dë a di wan kalasi. Mi si kuma a bi dë sö, u di mi bi ta sen gaanfa. Ma te mi ta pakisei soni u di ten dë, nöö ma ta fusutan faandi mbei mi bi ta fëëë sö. Nöunöu mi ta wai u peleiki da sëmbë di mi ku de abi di wan jaa.” Sömëni njönkuwan di dë Keesitu sëmbë ta si taa a ta möön bunu te de seeka deseei bunu a fesi, te de o go peleiki da sëmbë. w18.05 bld. 23 pal. 9-11

Jesosi bi piki dee apösutu fëën taa: „Di soni di mi ta disa da unu aki, hën da kötöhati” (Joh. 14:27). Unfa di kötöhati di Jesosi disa da u ta heepi u fuu du di peleikiwooko go dou? Te u ta du di peleikiwooko go dou, nöö u ta feni kötöhati u di u sabi taa u ta mbei Jehovah ku Jesosi ta wai ku u (Ps. 149:4; Lom. 5:3, 4; Kol. 3:15). Baka di Jesosi bi piki dee apösutu fëën taa a bi kë u de dë waiwai, hën a bi konda da de faandi mbei a dë fanöudu u de lobi hii sëmbë (Joh. 15:11-13). Baka di dë, hën a bi piki de taa: „Mati mi ta kai unu.” Di dë di wan sëmbë sa dë mati u Jesosi da wan gaan soni seei! Ma unfa dee apösutu u Jesosi bi o sa ta dë mati fëën u nöömö? Jesosi bi taki taa: ’Mi buta unu fu di libi fuunu musu ta pai hia fuuta’ (Joh. 15:14-16). Tu jaa ufö di dë, Jesosi bi piki dee apösutu fëën taa: „Nöö fa i si woon go dë, nöö un musu ta konda soni da de gbelingbelin, be de fusutan taa abiti möön nöö Gadu o seti di tii fëën” (Mat. 10:7). Fëën mbei di ndeti ufö Jesosi dëdë, a bi da dee bakama fëën taanga u de hoi dou a di peleiki di de musu ta peleiki da sëmbë.​—Mat. 24:13; Maik. 3:14. w18.05 bld. 13 pal. 15-16

Un dee njönkuwan, un du soni di o mbei Jehovah ta wai ku unu, söseei un buta maaka da unuseei a di dini di un ta dini ën. Ma u sabi taa piizii nöö so u dee njönkuwan ta kë ta piizii. De o ta kë kai i fii du dee soni di de ta du tu. Fëën mbei i musu mbei wotowan ko sabi taa i ta si dee maaka dee i buta da iseei kuma fanöudu soni di i musu du. Na da wotowan pasi u de puu i pakisei a dee maaka dë. Köni be ja go dë a wan kamian ka a o taanga da i fii hoi iseei te wotowan ta duwengi i fii du wan soni (Nöng. 22:3). Pakisei dee hogi dee sa miti i te i du wan soni di an bunu. I musu ta haika te wotowan ta da i lai. I musu ta piki i mama ku i tata buka, söseei i musu ta haika te dee baaa ku dee sisa u di kemeente dee abi öndöfeni, ta fan ku i (1 Pet. 5:5, 6). I abi sakafasi tjika fii sa tei lai ö? w18.04 bld. 31 pal. 14-16

A di buka di Jesosi bi manda da dee kemeente u Piki Asia, a bi gafa dee bakama fëën u dee wooko di de bi ta du. A di buka di a bi manda da di kemeente u Tiatila, hën a bi taki taa: „Mi sabi hii dee bunu dee un ta du a Tiatila ala. Mi sabi di gaan lobi fuunu tu. Mi sabi fa un ta biibi Gadu tjika. Mi sabi fa un ta dini oto sëmbë ta heepi de. Nöö mi sabi fa un ta tai hati ta biibi Gadu tu. Wan hai baka möönsö. Mi sabi taa un ta du bumbuu soni gaanfa möön leki fa un bi du a fesi” (Ako. 2:19). Jesosi an bi gafa de nöö u di de bi du sömëni soni da Gadu, ma a bi gafa de tu u dee bunu fasi di de bi abi, di bi mbei de du dee soni aki. Hii fa Jesosi bi musu da so baaa ku sisa u di kemeente u Tiatila lai, tökuseei dee soni dee a bi taki a bigi u di bosikopu ku dee lasiti soni dee a bi taki, bi dë soni u da de taanga (Ako. 2:27, 28). Pakisei di makiti di Jesosi abi, u di a dë hedima u hii dee kemeente. An bi musu u da u tangi u dee soni dee u ta du dëën. Ma tökuseei a ta du ën. Di soni aki da wan soni di dee gaanwomi sa djeesi ën nëën! w19.02 bld. 16 pal. 10

A di ten u dee fesiten Keesitu sëmbë, nöö Jehovah bi wooko ku di tii kulupu u da hii dee Keesitu sëmbë taanga, te kisi dee baaa dee bi ta tei fesi a dee kemeente. Di tii kulupu bi heepi Filipi di a bi go konda soni u Keesitu da dee Samalia sëmbë. De bi manda Petuisi ku Johanisi di bi dë a di tii kulupu tu, u de go begi da dee sëmbë dee bi ko toon Keesitu sëmbë, sö taa di santa jeje bi sa tii de (Tjab. 8:5, 14-17). Filipi ku dee baaa ku dee sisa aki bi feni kötöhati seei, u di di tii kulupu bi heepi de! A di ten aki di Tii Kulupu u dee Jehovah Kotoigi ta da dee sëmbë dee ta wooko a Bëtëli, taanga. Söseei a ta da dee baaa ku dee sisa dee ta du di pioniliwooko, ku hii dee woto baaa ku sisa tuu, taanga. Leti kumafa dee baaa ku dee sisa u di ten u dee fesiten Keesitu sëmbë bi wai di de bi da de taanga, sö nöö u ta wai a di ten aki tu! U di di Tii Kulupu bi kë da dee sëmbë dee go disa di tuutuu lei degihati u de bigi dini Jehovah baka, mbei a di jaa 2015 de tja di brochure Drai kon baka na Jehovah, ko a döö. w18.04 bld. 20 pal. 18-20

So sëmbë ta si kuma a bi o möön bunu ee de bi sa du hii soni di de kë. Ma di soni aki bi o dë wan bunu soni tuutuu ö? Wë a dë sö tuu taa i sa du sömëni soni te i dë fiifii. Ma unfa di libi bi o dë ee wa bi ta libi ku wëti? Di buku The World Book Encyclopedia ta taki taa dee wëti u wan köndë ta taanga u hoi u di de ta buta de u heepi sëmbë u soni an du de, söseei u tapa de u de an du so soni. So juu a ta taanga da sëmbë u hoi dee wëti aki. Fëën mbei de ta buta sömëni wëti ku sömëni kuutu bakaa di ta mbei möiti u konda da sëmbë faandi mbei de buta dee wëti, nöö deseei ta hoi dee wëti aki. Hën da ee u kë ko fii tuutuu, nöö u musu du tu soni. Di fosu soni di u musu du, hën da u musu ta du dee soni di Jesosi bi ta lei sëmbë. Di u tu soni di u musu du, hën da u musu ko toon wan bakama u Jesosi. Te u ta du dee soni aki, nöö woo ko fii tuutuu. Ma fuun soni woo ko fii? Jesosi bi taki taa: „Ee wan sëmbë i ta du hogi nango nöömö, nöö saafu wë i dë a hogi du basu e.” A bi taki söseei taa: „Ee di Mii u Gadu aki, hën puu i a saafu mbei i ko fii, nöö i ko fii tuutuu seei.”​—Joh. 8:34, 36. w18.04 bld. 7-8 pal. 13-14

U ta fii bunu te u dë ku sëmbë di ta lei taa de ta fii ku u, söseei di ta booko de hedi ku u. Dee lö sëmbë aki ta mbei möiti u de ko sabi unfa u ta pakisei, söseei de ta mbei möiti u de ko sabi unfa u ta fii. De ta fusutan andi u abi fanöudu, nöö de ta heepi u aluwasi wa bi hakisi de seei. U lobi te sëmbë ta lei taa de ta „fii ku” u. U di u da Keesitu sëmbë mbei hii u tuu kë lei taa u ta fii ku wotowan. Ma so juu a sa ta taanga da u fuu du di soni aki. Faandi mbei u taki sö? Wë wan u dee soni mbei u taki sö, hën da u di u da zöndu libisëmbë (Lom. 3:23). Fëën mbei u musu ta mbei taanga möiti fuu sa ta pakisei wotowan. Di fasi fa de kiija so fuu, nasö dee soni dee pasa a di libi fuu, ta mbei a ta taanga da u fuu lei taa u ta fii ku wotowan. Boiti di dë, a sa pasa taa u ko ta tja useei kumafa dee sëmbë ka u ta dë, ta tja deseei. A dee lasiti daka u di goonliba aki, sömëni sëmbë an ta hoi wotowan a pakisei. Ma de ta lobi „de seei nöö” (2 Tim. 3:1, 2). Ma tökuseei, u sa ko ta möön lei taa u ta fii da wotowan te u ta djeesi Jehovah Gadu, ku di Womi Mii fëën Jesosi Keesitu. w19.03 bld. 14 pal. 1-3

Di lasiti wëti u dee Teni Wëti di Gadu bi da dee sëmbë fëën, bi ta taki taa an bunu u wan sëmbë ta haun ku wotowan, nasö taa an bunu u wan sëmbë ko ta hangi di soni u wan woto sëmbë a wan föutu fasi (Deto. 5:21; Lom. 7:7). Jehovah bi da dee Isaëli sëmbë di wëti aki u di a bi kë lei de wan fanöudu soni. A bi kë u dee sëmbë fëën tjubi de hati. Hën da de bi musu tjubi di pakisei u de, söseei de bi musu ta köni ku dee soni di de bi ta pakisei, sö taa de an hangi u feni dee soni u wotowan a wan fasi di an fiti. Jehovah sabi taa sëmbë ta ko ta du soni a wan föutu fasi, u di de bi abi wan föutu fasi u pakisei. Könu Dafiti, bi mbei di lö föutu aki tu. A bi dë wan bumbuu womi. Ma wan daka, hën a bi ko abi wan taku hangi da wan mujëë u wan woto womi. Di taku hangi aki bi mbei a bi go du wan gaan zöndu (Jak. 1:14, 15). Dafiti bi libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni. A bi pooba u ganjan di manu u di mujëë tu, nöö te u kaba fëën a bi mbei de kii di womi (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11). Jehovah ta si möön leki fa libisëmbë wojo ta si. A ta si unfa wan sëmbë dë tuutuu nëën hati (1 Sam. 16:7). Sëmbë an sa tjubi wan pakisei, nasö wan fii da Jehovah. Jehovah ta luku dee bunu soni dee dë a u hati, nöö a kë fuu ta du dee bunu soni dë. Ma a kë tu taa u musu ko sabi dee föutu pakisei fuu, nöö a kë fuu duwengi useei sö taa an ko pasa taa u go du wan soni di an bunu.​—2 Klon. 16:9; Mat. 5:27-30. w19.02 bld. 21 pal. 9; bld. 22 pal. 11

Di Bëibel ta taki taa Mosesi bi dë „di möön saapifasi sëmbë u hii libisëmbë di bi dë a goonliba” (Nöb. 12:3). Di soni aki kë taki taa a bi ta fëëë sëmbë u, nasö taa a bi ta fëëë u du soni ö? Kandë sö so sëmbë bi o taki taa wan sëmbë di abi saapifasi dë. Ma na sö a dë tuutuu. Mosesi bi dë wan dinima u Gadu di an bi ta fëëë u du soni, nöö a bi abi degihati tu. Jehovah bi heepi ën faa go fan ku di makiti tiima u Egepiti, söseei faa tja söwan 3.000.000 sëmbë pasa di sabana. Jehovah bi heepi ën tu faa heepi dee Isaëli sëmbë u de wini dee felantima u de. Dee tesi dee bi miti Mosesi an ta miti u a di ten aki, ma hiniwan daka soni ta miti u ka a ta taanga da u fuu lei taa u abi saapifasi. Ma wan soni dë di ta da u di taanga fuu ko abi di fasi aki. Jehovah paamusi u taa „dee saapifasi sëmbë o feni di goonliba” (Ps. 37:11). I bi o taki taa i dë wan saapifasi sëmbë u? Wotowan ta si i kuma wan saapifasi sëmbë u? w19.02 bld. 8 pal. 1-2

Libisëmbë abi wan háti di ta tii de sensi di Gadu mbei libisëmbë buta a goonliba aki. Fëën mbei baka di Adam ku Eva pasa Gadu buka, hën de go tjubi dëën, u di háti u de bi ta fon de. Dee sëmbë dee an seeka di háti u de faa ta tii de a wan bunu fasi, dë kuma wan sipi di sa lasi go kaba a sösö. Wan sipi sa lasi go ee de an seeka di soni di i ta panjan u tja di sipi. Di ventu ku di seki wata sa tja wan sipi go lasi. Ma ee di soni di di sëmbë ta panjan u tja di sipi, ta wooko bunu, nöö a sa heepi di sëmbë faa tja di sipi a wan bunu fasi. U sa taki taa di háti fuu dë kuma di soni di i ta panjan u tja wan sipi. Di háti fuu da wan soni di dë a u dendu di ta tii u, nöö a ta piki u andi da bunu ku andi da hogi. A sa tja u a wan bunu fasi. Ma ee u kë u di háti fuu tii u a wan bunu fasi, nöö u musu ta seekëën faa sa ta wooko bunu. Ee wa seeka di háti fuu faa sa ta wooko bunu, nöö an o ta bai u te u bi o kë du soni di an bunu (1 Tim. 4:1, 2). Di háti fuu sa piki u seei taa „hogi da bunu”. w18.06 bld. 15-16 pal. 1-3

U musu sabi andi dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei, hii fa so juu di fasi fa de ta si soni an ta dë gbelingbelin u si. Te u ko sabi ën kaa, nöö u musu ta köni fu wa ko ta pakisei sö. So juu de ta da njunsu a sö wan fasi taa de ta tei wan politiki paatëi së. Nöö so soni di de ta lei a teefei ta da sëmbë taanga u de du soni di dee sëmbë u di goonliba aki ta lobi. So fëlön ku so buku ta da sëmbë taanga u de pakisei deseei nöö, nasö u de ta pakisei dee famii u de nöö. Dee soni aki ta mbei sëmbë ko ta si kuma a dë wan bunu soni u pakisei sö, nöö de sa ko ta si seei kuma sö wan fasi u pakisei da di möön bunu fasi. Ma di lö fasi u si soni aki an ta kai ku di Bëibel. Di Bëibel ta taki taa u ku dee famii fuu o abi wan piizii libi te u lobi Jehovah möön hii woto soni (Mat. 22:36-39). Di soni aki an kë taki taa a dë wan föutu soni u ta piizii. Ma u musu hakisi useei dee soni aki: ’Mi ta fusutan te sëmbë u di goonliba aki kë da mi taanga u pakisei kumafa de ta pakisei ö? Mi ta tjubi miseei ku dee mii u mi da so soni di de ta lei a teefei nasö di sëmbë ta sikifi ö? Mi ta heepi dee mii u mi u de ta si soni kumafa Jehovah ta si soni, sö taa dee soni di de ta jei nasö di de ta si, an mbei de ko ta si soni kuma dee sëmbë u di goonliba aki ö?’ w18.11 bld. 26 pal. 18-19

Jehovah ta lei u taa a dë ku u u di a ta buta pakisei a u, söseei u di a ta lei u taa a lobi u Luku andi a taki u lei u unfa a lobi u tjika. A bi taki taa: „Mi ta si unu kuma wan gudu, mi ta lesipeki unu, söseei mi lobi unu” (Jes. 43:4). Na wan soni a mundu aki sa mbei Jehovah an lobi dee dinima fëën möön. An ta disa u möönsö (Jes. 54:10). Jehovah an ta paamusi u taa a o puu dee fuka dee ta mbei di libi ta taanga da u, ma an o disa dee bookohedi fuu dee dë kuma „lio” nasö kuma „faja” u de möön u sö tee taa wa sa dini ën möön, söseei an o disa u ku dee bookohedi dë u nöömö. A ta paamusi u taa a o dë ku u, nöö a o heepi u fuu „pasa” dee taanga ten. Andi Jehovah o du u heepi u? A o heepi u fu wa fëëë sö möön, sö taa u sa dini ën ku hii u hati go dou, aluwasi woo sa lasi u libi (Jes. 41:13; 43:2). Te u ta biibi di soni di Gadu paamusi u, di a bi taki taa „mi o dë ku i”, nöö woo ko abi di degihati ku di kaakiti di u abi fanöudu fuu hoi dou, hii fa fuka ta miti u. w19.01 bld. 3 pal. 4-6

Ee i da wan njönkuwan, nöö kandë dee mësitë, dee laima, nasö woto sëmbë ta piki i taa i musu go a hei siköö, nasö taa i musu abi wan wooko di sa mbei i ko abi hia möni. Ma Jehovah ta da i woto lai. A dë sö tuu taa hënseei kë fii wooko bunu a siköö, sö taa i sa feni wan fasi fii sa sölugu iseei (Kol. 3:23). Ma a sabi tu taa te i njönku, nöö i musu du wanlö soni di o heepi i u soni waka bunu da i a di ten di ta ko. Fëën mbei a ta da i wanlö mama wëti di sa heepi i fii saandi i musu du a i libi, söseei di o heepi i fii du soni a wan fasi di o mbei a wai ku i a dee lasiti daka u di goonliba aki (Mat. 24:14). Jehovah sabi andi o pasa a di ten di ta ko, söseei a sabi unfa di kaba u di goonliba aki zuntu tjika (Jes. 46:10; Mat. 24:3, 36). Jehovah sabi i tu. A sabi andi o mbei i ta dë waiwai, söseei a sabi andi o ta mbei i ta tjali tu. So juu dee lai di libisëmbë ta da u, sa ta djei kuma de bunu, ma ee di soni di de ta piki u an ta kai ku dee soni dee sikifi a di Wöutu u Gadu, nöö hën da di soni dë an dë wan köni soni tuutuu. w18.12 bld. 15-16 pal. 1-2

„Ma dee sakafasi sëmbë o feni di goonliba, nöö de o piizii seei biga bööböö libi o dë pasa maaka.” Dafiti bi taki tu taa: „Dee sëmbë dee ta libi a wan leti fasi, de o feni di goonliba, nöö naandë de o ta libi u teego” (Ps. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2). Unfa i si kuma dee sëmbë dee bi ta du di kë u Gadu bi ta fii di de jei dee soni di Gadu paamusi de? De bi sa dë ku di mëni taa wan daka bi o ko ka dee sëmbë dee ta libi a wan leti fasi nöö bi o libi a di goonliba, söseei taa di goonliba bi o ko toon wan paladëisi kuma di djai u Eden. A bi ko pasa taa pikipiki dee Isaëli sëmbë, an bi ko ta dini Jehovah möön. Fëën mbei Gadu bi disa dee sëmbë u Babilon u de ko feti wini dee sëmbë fëën, u de booko di foto, söseei u de tja sömëni u dee Isaëli sëmbë go a katibo kumafa a bi taki (2 Klon. 36:15-21; Jel. 4:22-27). Ma Gadu bi taki taa baka 70 jaa, nöö dee sëmbë fëën bi o toona go a de köndë. Nöö dee tjabukama woto aki bi pasa tuutuu. Ma de ta lei u taa u sa ta dë ku di mëni taa wan paladëisi o dë a goonliba aki, a di ten di ta ko. w18.12 bld. 5 pal. 9-10

Gaansë u dee soni aki an ta kai ku dee soni di di Bëibel ta taki. Dee soni di dee sëmbë u di goonliba aki ta taki, bunu da di ten fuu aki, möön dee soni di di Bëibel ta taki ö? Jesosi bi taki taa: „Dee bunu soni dee wan sëmbë ta du, ta lei taa a köni” (Mat. 11:19). Wë hii fa dee sëmbë u di goonliba aki mbei sömëni njunjun computer soni, tökuseei di soni dë an puu dee soni dee ta tapa u fuu ta dë waiwai. Soni kuma gaan feti, di buuse di sëmbë ta buuse sëmbë u wan woto köndë nasö u wan woto lö. Boiti di dë, dee sëmbë u di goonliba aki ta si fanafiti libi a di së u manu ku mujëë soni kuma wan bunu soni. Ma sömëni sëmbë ta taki tu taa di soni aki ta poi wosudendu libi, a ta mbei sëmbë kisi siki, söseei a ta mbei woto soni miti de. Ma unfa a dë ku dee soni dee Jehovah ta piki u? Keesitu sëmbë di ko ta si soni kumafa Jehovah ta si soni, ta abi wan möön suti wosudendu libi, de ta abi wan möön bunu gösöntu, söseei de ta dë bunu ku hii dee baaa ku dee sisa u de a hii së u goonliba (Jes. 2:4; Tjab. 10:34, 35; 1 Kol. 6:9-11). Di soni aki ta lei gbelingbelin taa dee pakisei u Jehovah hei möön di u dee sëmbë u di goonliba aki. w18.11 bld. 23 pal. 8-10

Wë an dë u taki taa woo ta mbei hii möiti fuu libi bunu ku dee sëmbë fuu. Ma wa sa booko dee wëti u Jehovah u di u kë du soni di ta kai ku de. Hii fa woo ta libi bunu ku dee famii fuu dee an ta dini Jehovah, madee mati fuu musu dë sëmbë di lobi Jehovah. Ee u kë ta waka a di leti pasi, nöö u musu dë limbolimbo a Jehovah wojo (Jes. 35:8; 1 Pet. 1:14-16). Di u bi ko sabi soni u di tuutuu lei, hën u bi tooka soni a u libi fuu bi sa libi ku dee wëti u Bëibel. So fuu bi tooka soni gaanfa seei. Ma tökuseei u musu ta köni be wa disa di libi di u ko ta libi a wan fasi di ta kai ku Gadu, fuu go ta libi a wan fasi di na fiti. Andi sa heepi u fu wa go du soni di an fiti? Pakisei di soni di Jehovah du da u fuu bi sa ko dë limbolimbo nëën wojo. A manda Jesosi Keesitu, di wan kodo Womi Mii fëën, ko dëdë da u (1 Pet. 1:18, 19). Ee u kë ta dë limbolimbo a Jehovah wojo, nöö hii juu u musu ta hoi a pakisei unfa di paima di Jesosi paka da u bigi tjika. w18.11 bld. 12 pal. 10-11

Sömëni baaa ku sisa di ta du di hii-ten diniwooko taki taa te de an mbei soni puu de pakisei a di dini di de ta dini Gadu, nöö a ta heepi de u de dë waiwai, aluwasi soni ko tooka a de libi. U si a di woto aki taa ee u ta mbei hii möiti u dini Jehovah fajafaja, ta futoou ën ku hii u hati, nöö wa o ta dë pantapanta, aluwasi andi ta pasa a di libi fuu. Bakaten u sa ko si taa di fasi fa u tooka soni a u libi, mbei u ku Jehovah ko dë möön gaan mati. Soni sa tooka vou sö a di libi fuu. Kandë de hakisi u fuu du wan woto wooko a di dini di u ta dini Jehovah, kandë u ko dë ku wan siki, nasö kandë u musu ta luku wan sëmbë fuu wosudendu di abi heepi fanöudu. Ma aluwasi andi ko pasa seei, i sa dë seiki taa Jehovah ta booko hën hedi ku i, nöö a o heepi i a di ten di fiti (Heb. 4:16; 1 Pet. 5:6, 7). Mbei hii möiti di i sa mbei a di dini di i ta dini Gadu, aluwasi fa soni dë a i libi nöunöu. Begi i Tata Jehovah, nöö lei u futoou ën ku hii i hati. A sö wan fasi, Jehovah o ta heepi i fu ja ta dë pantapanta, aluwasi fa soni dë da i. w18.10 bld. 26 pal. 17, 19; bld. 27 pal. 22

U ta lei a di Bëibel fa Jehovah ta fii da dee sëmbë fëën tjika. Boo taki u dii woto u Bëibel. Di fosuwan ta lei fa Jehovah bi heepi Samuëli faa bi sa tja wan kuutu bosikopu go da di Gaan Mindima de kai Eli kuma fa a sikifi a 1 Samuëli 3:1-18. Di Wëti u Jehovah bi ta lei dee mii taa de bi musu ta lesipeki gaan sëmbë, möönmöön ee dee sëmbë dë bi abi taki a de liba (Ëki. 22:28; Leif. 19:32). Fëën mbei wa bi o sa fusutan unfa wan njönku womi mii kuma Samuëli bi o sa hopo wan fuuku mamate u tja wan kuutu bosikopu u Gadu go da Eli. Di Bëibel ta piki u taa Samuëli bi ta „fëëë u piki Eli di wojolimbo sunjan di a bi si”. Ma Gadu bi lei Eli gbelingbelin taa hën bi ta kai Samuëli. Te u kaba fëën, Eli bi piki Samuëli taa a musu konda hii soni di Gadu piki ën. Hën Samuëli piki Eli buka, hën a „konda hii soni di Gadu bi piki ën”, u di dee soni dee a taki dë kai ku wan bosikopu a bi tja ko da Eli kaa (1 Sam. 2:27-36). Di woto aki ta lei u unfa Jehovah köni tjika, söseei unfa a ta fii da sëmbë tjika. w18.09 bld. 21 pal. 2; bld. 22 pal. 4-5

Na dee sëmbë dee abi makiti nöö ta mindi soni a di ten aki. De bi sikifi wan woto de kai „Why We Lie” a wan buku, nöö di woto dë bi ta taki taa „sëmbë ko abi di guwenti u mindi soni, te a ko dë kuma sö libisëmbë dë kaa”. Hën da sëmbë an ko ta si mindi soni kuma hogi möön. Sëmbë lo’ u mindi soni u hogi an miti de. Kandë de ta du di soni aki te de mbei wan föutu nasö te de du wan hogi, nöö de an kë u sëmbë ko sabi taa sö de du. Sëmbë ta mindi soni tu u di de kë mbei möni nasö u di de kë feni wan woto soni. Di woto u di buku bi ta taki tu taa so sëmbë ta ganjan „sëmbë di de an sabi, sëmbë di de ku de ta wooko a di wan kamian, dee mati u de, nasö dee famii u de”. Andi ta pasa u di sëmbë ta mindi soni sö? Sëmbë an ta futoou wotowan möön, nöö di soni dë ta poi sëmbë ku sëmbë. Dafiti bi piki Jehovah a wan begi taa: „I ta wai te mi ta taki soni ku wan limbo hati” (Ps. 51:6). Dafiti bi sabi taa di möön fanöudu soni da di fa hati fuu dë tuutuu. Te dee tuutuu bakama u Keesitu ’ta fan ku deseei, nöö de musu ta taki soni di dë tuu’.​—Sak. 8:16. w18.10 bld. 4 pal. 4; bld. 5 pal. 9-10; bld. 8 pal. 19

A sa kan taa möön leki dii milion Isaëli sëmbë bi kumutu a Egepiti a di jaa 1513 bifö Keesitu. A sa kan taa piki mii, gaan sëmbë, ku sëmbë di bi dë ku suwaki bi dë a dendu. Dee gaan hia sëmbë aki bi abi wan Fesima fanöudu di bi o sa tii de a wan bunu fasi. Jehovah hën bi dë di sëmbë dë, nöö Mosesi a bi buta u du di wooko dëën. Te u kaba fëën, dee Isaëli sëmbë an bi fëëë di de bi ta kumutu a di wan kodo köndë di de bi sabi (Ps. 78:52). Andi Jehovah bi du u dee sëmbë an bi fëëë? A bi seti dee Isaëli sëmbë kuma „sodati”, di de bi kumutu a Egepiti (Ëki. 13:18). U di de bi seti a sö wan fasi, mbei de bi sa si gbelingbelin taa Gadu hën bi ta heepi de. Jehovah bi ta tja de ku wan „bundji a didia”, nöö te ndeti, nöö a bi ta tja de ku „wan gaan faja”. Dee soni dë bi ta lei de taa Jehovah bi dë ku de ta tii de, nöö a bi ta tjubi de (Ps. 78:14). Dee Isaëli sëmbë bi kë dë seiki taa Gadu bi o heepi de, te u luku fa soni ko pasa bakaten. w18.09 bld. 24 pal. 11-12

So u dee dinima u Gadu fu awooten seei an bi kë dë a libi möön, u di fuka bi ta möön de. Jöpu da wan u dee sëmbë aki. A bi ta tja pen tee taa a bi taki taa: „Ma abi peesa u di libi aki möön” (Jöpu 7:16). Jona bi booko saka sö tee taa a bi taki taa: „Jehovah, gaantangi, be mi dëdë, biga a möön bunu u mi dëdë ka u mi dë a libi” (Jona 4:3). Di tjabukama u Gadu de kai Elia bi lasi hati sö tee taa a bi taki taa: „A tjika awaa! Ke Jehovah, be mi dëdë” (1 Kön. 19:4). Ma Jehovah bi lobi dee dinima fëën, nöö an bi kë u de dëdë. An bi tei de u hogi u dee soni di de bi taki. Ma a bi heepi de u de an fii bookosaka möön, sö taa de bi sa dini ën ku hii de hati go dou. w18.09 bld. 9 pal. 4

Sëmbë sabi taa dee dinima u Gadu da sëmbë di lo’ u tei wotowan ku wai a wosu. A di Bëibel, di Giiki wöutu di de puu ko „kisi oto sëmbë hoi a unu wosu” kë taki „libi bunu ku sëmbë di ja sabi” (Heb. 13:2). Woto dë a di Bëibel di ta lei u unfa u sa lei taa u ta libi bunu ku wotowan (Ken. 18:1-5). U musu ta heepi wotowan solanga u feni pasi u du ën, aluwasi de dë „sëmbë dee ta biibi Masa kuma u” nasö ee de an dë sëmbë di ta biibi Masa (Gal. 6:10). I sa ta tei sëmbë di ta du di hii-ten diniwooko a i wosu, faa dë taa i ta wooko makandi ku Jehovah (3 Joh. 5, 8). Te u ta du di soni aki, nöö u ku dee baaa ku dee sisa aki tuu ta feni wini fëën. Di Bëibel ta taki taa te u ta du soni a di lö fasi aki, hën da u ta „da u seei taanga” (Lom. 1:11, 12). Di Bëibel ta da dee womi taanga u de wooko makandi ku Jehovah a di kemeente. De sa du sö, te de ta mbei möiti u de ko toon dinai nasö gaanwomi a di kemeente (1 Tim. 3:1, 8, 9; 1 Pet. 5:2, 3). Dee baaa dee ta du di soni aki ta kë heepi wotowan a soni, söseei de ta kë heepi de a di dini di de ta dini Jehovah tu (Tjab. 6:1-4). Söseei, dee baaa dee ta du dee wooko aki a di kemeente ta taki taa dee wooko aki ta mbei de ta piizii seei. w18.08 bld. 23 pal. 6-7; bld. 24 pal. 10

Hii fa Timoteo bi sa da dee lö gaan pei baaa aki lai, tökuseei a bi musu ta hoi de a pakisei, söseei a bi musu ta lesipeki de. Ma unfa a dë ee wan gaan pei sëmbë du wan zöndu ku hënseei kë, nasö ee a ta du wan soni di an ta kai ku Jehovah? Jehovah an o tapa wojo da wan zöndu di wan sëmbë du ku hënseei kë, aluwasi di sëmbë dë, dë wan gaan pei sëmbë, nasö aluwasi ee sëmbë ta lesipeki ën. Luku wan mama wëti di sikifi a Jesaaja 65:20. A ta taki taa: ’Wan sëmbë di du zöndu o dëdë, aluwasi a abi wan höndö jaa.’ Di wan seei mama wëti aki u ta ko fusutan te u luku di wojolimbo sunjan u Ezekiëli (Eze. 9:5-7). Di möön fanöudu soni, hën da u musu ta lesipeki Jehovah, di Sëmbë di bi dë sensi awooten (Dan. 7:9, 10, 13, 14). Di lesipeki di u ta lesipeki Jehovah, o da u di degihati fuu sa leti wan sëmbë buta a pasi te a mbei wan föutu, aluwasi a dë wan gaansëmbë.​—Gal. 6:1. w18.08 bld. 13 pal. 13-14

Hii u tuu musu ta wegi soni ta luku, fuu sa ko sabi unfa soni dë tuutuu (Nöng. 3:21-23; 8:4, 5). Ee wa ta du di soni aki, nöö Saatan ku di goonliba fëën o sa poi u fusutan (Ef. 5:6; Kol. 2:8). A dë sö tuu taa ee u kë du soni a wan köni fasi, nöö u musu ko sabi unfa soni dë tuutuu. A di ten aki u ta jei sömëni soni. U ta jei soni a Internet, a teefei, nasö a woto soni. Sëmbë ta manda e-mail, ku app da u, söseei mati fuu ta konda soni da u. So juu dee soni aki ta hia te na soni. Fëën mbei u musu ta köni ku dee soni aki. Kandë dee mati fuu ta manda soni da u u di de kë fuu sabi so soni, ma ku sabi so sëmbë ta konda mindimindi woto da wotowan. w18.08 bld. 3 pal. 1, 3

Jehovah bi mbei wan njönku mujëë de kai Malia, pai di Womi Mii fëën de kai Jesosi. Malia bi ta libi a wan piki foto de kai Nazalëti. Di foto aki bi longi ku Jelusalen, ka di waiti Wosu u Gadu bi dë (Luk. 1:26-33). Wë u ta si taa Malia ku Jehovah bi dë gaan mati, te u luku di soni di Malia bi piki Elizabëti (Luk. 1:46-55). Jehovah bi ta buta pakisei a Malia, nöö u di Malia bi ta hoi hënseei nëën, mbei a bi mbei a feni gaan bunu a wan fasi di an bi mëni seei. Ambë Jehovah bi piki taa de pai Jesosi? Wë an bi piki na wan u dee heihei tiima u Jelusalen ku Betelehem. Ma a bi manda wanlö ëngëli go piki wanlö sikapuma di bi ta luku wanlö sikapu a döösë u Betelehem (Luk. 2:8-14). Bakaten dee sikapuma aki bi go luku di mii di de pai (Luk. 2:15-17). A bi musu u bigi da Malia ku Josëfu di de bi si unfa sëmbë bi ko gafa Jesosi. w18.07 bld. 5-6 pal. 11-12

Faandi mbei Jehovah hati bi boonu ku Salumon? Di Bëibel ta taki taa: „Jehovah hati bi ko boonu ku Salumon, u di an bi ta dini Jehovah möön.” Jehovah Gadu bi pooba u heepi Salumon. „Tu pasi a bi ko a Salumon. Jehovah bi bai ën taa an musu dini woto gadu, ma an bi du andi Jehovah piki ën.” Te u kaba fëën, hën ku Jehovah an bi ko dë mati möön. Boiti di dë, Jehovah an bi da pasi u dee bakamii u Salumon tii hii di köndë Isaëli, nöö sömëni soni bi miti de bakaten tu (1 Kön. 11:9-13). Ee u ta tei mati di an ta fusutan dee wëti u Gadu nasö di an abi lesipeki da dee wëti fëën, nöö de sa mbei u ko ta si soni a wan föutu fasi, söseei de sa mbei u ku Jehovah an dë mati möön. Dee mati aki sa dë sëmbë u di kemeente, ma de ku Jehovah an dë gaan mati. Nasö de sa dë sëmbë di an ta dini Jehovah. Kandë de dë famii fuu, sëmbë di u ku de ta libi bandja ku bandja, sëmbë di u ku de ta wooko a di wan kamian, nasö miii di u ku de nango a di wan siköö. Ee dee sëmbë dee u ku de ta hulu an ta libi ku dee wëti u Jehovah, nöö de sa mbei u ko tooka sö tee taa u go du soni di sa mbei u ku Jehovah an dë mati möön. w18.07 bld. 17 pal. 9-10

Saatan ta wooko ku fëlön ku woto soni di i sa luku a teefei, u mbei sëmbë ko ta pakisei kumafa a ta pakisei. A sabi taa sëmbë lo’ u haika woto, söseei a sabi taa dee soni di de ta jei nasö di de ta si, sa mbei de go pakisei wan fasi, a sa mbei de fii wan fasi, söseei a sa mbei de go du so soni. Jesosi bi ta konda woto u lei sëmbë soni. Pakisei di woto di a bi da u di Samalia womi, nasö di u di womi mii di bi kumutu nëën tata wosu go poi di möni fëën (Mat. 13:34; Luk. 10:29-37; 15:11-32). Wë dee sëmbë dee Saatan feni ganjan kaa sa ta konda woto tu u poi di fasi fa u ta pakisei. Ma u musu ko sa’u wegi soni luku. Na hii fëlön ku woto soni di u sa luku a teefei ta poi di fasi fa u ta pakisei. So juu u sa lei soni a de. Ma u musu köni ku dee soni aki. Fëën mbei te u ta luku soni a teefei, nöö a bunu fuu hakisi useei di soni aki: ’Di fëlön aki kë lei mi taa aan toobi ee mi du andi di hati u mi kë u?’ (Gal. 5:19-21; Ef. 2:1-3) Andi i musu du ee i ko si taa wan soni di i ta luku a teefei kë mbei i ko ta pakisei kumafa Saatan ta pakisei? Koti pasi dëën kumafa i bi o koti pasi da wan siki di sa kisi i! w19.01 bld. 15-16 pal. 6-7

Leti kumafa wan felu kaapusa bi ta tjubi wan sodati hedi, sö nöö ’di mëni di u ta mëni fa Gadu o puu u a hogi basu’, ta tjubi di pakisei fuu (1 Tes. 5:8; Nöng. 3:21). Na un fasi Saatan sa ganjan u fuu kë puu di felu kaapusa fuu? Pakisei dee soni dee a bi kë du ku Jesosi. Saatan bi sabi taa Jesosi bi o tii libisëmbë. Ma Jesosi bi musu tja sitaafu, nöö a bi musu dëdë ufö di ten dë dou. Baka di dë, a bi musu wakiti u Jehovah butëën ko Könu. Fëën mbei Saatan go nëën u lei ën taa a bi o sa toon Könu möön hesi. Saatan bi piki Jesosi taa ee a dini ën wan kodo pasi nöö, nöö wantewante dë a bi o sa ko toon di tiima u di goonliba (Luk. 4:5-7). Saatan sabi tu taa Jehovah paamusi u taa a o mbei u libi a wan njunjun goonliba. Ma u musu wakiti u di soni aki sö pasa, söseei u musu hoi dou hii fa sömëni fuka ta miti u a di ten aki jeti. Fëën mbei Saatan ta mbei u si kuma u sa ko abi wan möön bunu libi a di ten aki. A kë fuu buta dee soni dee useei ta kë a di fosu kamian, nöö u buta dee soni u di Könuköndë u Gadu a di u tu kamian.​—Mat. 6:31-33. w18.05 bld. 25 pal. 15-17

Jehovah kë fii ta dë waiwai te i njönku. Buta maaka dee i kë dou a di dini u Gadu, nöö hii juu i musu ta wooko ku dee lai u Jehovah a dee soni dee i buta taa joo du. Ee i du dee soni aki te i njönku jeti, nöö joo si fa Jehovah ta tii i, fa a ta tjubi i, söseei fa a ta mbei i feni bunu. Pakisei hii dee bunu lai dee a ta da i a di Wöutu fëën, nöö du di soni aki: „Mëni di Gadu di mbei i a dee njönku jaa fii” (Peleik. 12:1). Un dee njönkuwan, un fiti gafa, u di un buta taa woon dini Jehovah hii unu libi longi, hii fa a ta taanga da unu so juu. Un buta maaka da unuseei a di dini u Gadu, nöö un ta si di peleikiwooko kuma wan u dee möön fanöudu soni a unu libi. Söseei wan ta mbei di goonliba mbei un fëëkëtë dee maaka dee un buta da unuseei. Un sa dë seiki taa dee soni un ta du an dë u sösö. Un abi baaa ku sisa di lobi unu, söseei di ta heepi unu. Fëën mbei „Buta dee wooko fii a Jehovah maun, nöö dee soni dee i kë du o waka bunu”. w18.04 bld. 31 pal. 17; bld. 32 pal. 19