Höndima-liba

Di soni di Jesosi bi taki aki bi musu u da dee apösutu fëën taanga! Dee apösutu an bi kaba fusutan taa an bi o tei longi möön, nöö de bi o kii Jesosi. Ma di soni dë an bi kë taki taa de an bi o abi sëmbë u heepi de möön. Jehovah bi dë kabakaba u piki dee begi u de, söseei u heepi de te de bi o ta du di peleikiwooko. Nöö a bi heepi de tuu. Baka di Jesosi dëdë, hën dee apösutu bi begi Jehovah hakisi ën faa da de degihati, hën Jehovah piki dee begi u de (Tjab. 4:29, 31). U dee bakama u Jesosi a di ten aki seei sa dë mati fëën tu. Te u ta du di peleikiwooko go dou, nöö u ku ën o ta dë mati u nöömö. U sa dë seiki taa Jehovah dë kabakaba u piki dee begi fuu, te u ta hakisi ën faa heepi u te a ta taanga da u fuu du di peleikiwooko (Fil. 4:13). U dë ku tangi a hati seei taa Jehovah ta piki dee begi fuu, söseei taa u ku Jesosi dë mati. Dee soni di Jehovah ta da u, ta da u taanga fuu ta du di peleikiwooko go dou.​—Jak. 1:17. w18.05 bld. 14 pal. 17-18

An bi dou feifi jaa di apösutu Paulosu taki di soni aki, hën wan soni bi pasa di bi ta lei faandi mbei a bi piki de di soni dë. A di ten dë, de bi ko si taa di daka u Jehovah ka a bi o kuutu dee sëmbë u Jelusalen bi ko zuntu. De bi ko si taa de bi musu kumutu a di foto kumafa Jesosi bi piki de (Luk. 21:20-22; Tjab. 2:19, 20). Di daka dë bi dou di dee Loomë sodati ko booko Jelusalen kaba a sösö a di jaa 70. Di wan seei soni nöö o pasa a di ten fuu aki tu. Di „gaan daka” u Jehovah di ta „mbei sëmbë fëëë”, dë zuntu seei (Joë. 2:11). Di soni di Sefanja bi taki o pasa a di ten fuu aki tu. A bi taki taa: „Di gaan daka u Jehovah dë zuntu. A dë zuntu, nöö a ta ko hesi seei” (Sef. 1:14). Fëën mbei u musu ta „buta mëni a di fa u sa du heepi u seei fuu libi bunu ta lobi u seei makandi” (Heb. 10:24). U musu ta möön booko u hedi ku dee baaa ku dee sisa fuu, nöö a sö wan fasi woo sa da de taanga te de abi ën fanöudu. w18.04 bld. 21-22 pal. 1-2

Jehovah bi da Josua taanga seei ufö a tja dee sëmbë fëën go a di Paamusi Köndë! Ma Jehovah bi da hii dee sëmbë fëën taanga tu. Jehovah bi sabi taa dee Dju bi o abi taanga fanöudu te de bi o tja de go a katibo a Babilon. Fëën mbei a da de taanga di a taki taa: „Na fëëë, biga mi dë ku i. Na fëëë, biga mi da di Gadu fii. Mi o mbei i ko taanga. Mi o heepi i tuutuu. Awa, mi o panjan i ku di leti së maun u mi di ta du soni a wan leti fasi” (Jes. 41:10). Bakaten, Jehovah bi da dee fesiten Keesitu sëmbë taanga, nöö a di wan seei fasi a ta da u taanga a di ten aki tu (2 Kol. 1:3, 4). Jehovah bi da di Womi Mii fëën taanga tu. Baka di Jesosi bi tei dopu, hën a jei wan töngö a liba ala taa: „Ja si di sëmbë aki ö? Hën wë da di lobi womi mii u mi. Libi fëën ta kai ku mi” (Mat. 3:17). U sa dë seiki taa dee wöutu aki bi da Jesosi taanga di a bi ta du di peleikiwooko a goonliba aki. w18.04 bld. 16 pal. 3-5

So sëmbë sa ta pakisei taa Jehovah an bi da Adam pasi faa sa du andi a kë. Ma de an ta fusutan taa di taki di wan sëmbë sa taki da hënseei andi a o du, an dë di wan seei soni kuma te a bi o taki andi da bunu ku andi da hogi. Adam ku Eva bi sa taki ee de bi o piki Gadu buka, nasö ee de an bi o piki hën buka. Ma Jehovah wanwan sa taki andi da bunu ku andi da hogi. Wë di pau di de bi ta kai „Sabi bunu ku hogi” bi ta mbei Adam ku Eva si taa sö di soni aki dë tuutuu (Ken. 2:9). Di piki di Jehovah bi piki Adam ku Eva taa de an musu njan di pau njanjan, bi mbei de ko fusutan taa de bi musu ta piki Jehovah buka ee de bi kë dë fiifii. w18.04 bld. 5-7 pal. 9-12

Na fii nöö Jehovah ta fii ku dee dinima fëën nöö a kaba. Ma a ta du wan soni u heepi de tu. Di dee Isaëli sëmbë bi dë saafu a Egepiti, nöö Jehovah bi ta fusutan unfa de ta fii, söseei a bi kë du wan soni u puu de a di fuka di de bi ta tja. Jehovah bi piki Mosesi taa: „Mi si unfa dee sëmbë u mi ta tja sitaafu a Egepiti, nöö mi jei fa de ta bai ta suku heepi. Mi sabi unfa de ta tja sitaafu tjika. Mi o go puu de a dee Egepiti sëmbë maun” (Ëki. 3:7, 8). U di Jehovah bi lobi dee sëmbë fëën mbei a bi puu de a katibo. Höndöhöndö jaa baka di dë, di dee Isaëli sëmbë bi dë a di Paamusi Köndë, hën wanlö felantima u de bi ko u feti ku de. Andi Jehovah du? Wë a „bi ta tjubi dee sëmbë fëën da dee felantima u de. Te dee sëmbë bi ta djëmë u di wotowan bi ta du ku de, söseei di de bi ta libi hogi ku de, nöö a bi ta hati Gadu”. U di Jehovah bi ta fii ku dee sëmbë fëën, mbei a heepi de. A bi manda wanlö kuutuma u puu dee Isaëli sëmbë a dee felantima u de maun.​—Kuutm. 2:16, 18. w19.03 bld. 15 pal. 4-5

Dee tu fosuwan u dee Teni Wëti, bi ta taki taa dee Isaëli sëmbë bi musu dini Jehovah wanwan, söseei de bi taki taa de an musu dini poipoi gadu (Ëki. 20:3-6). Dee wëti di Jehovah bi da dee sëmbë fëën, an bi dë u tja wini ko da Jehovah, ma de bi dë u tja wini ko da de. Ma te de bi go dini dee poipoi gadu u dee woto köndë sëmbë, nöö sömëni fuka bi ta miti de. Ma te dee sëmbë u Jehovah bi ta hoi deseei nëën, söseei te de bi ta libi bunu ku deseei, nöö Jehovah bi ta mbei soni waka bunu da de (1 Kön. 10:4-9). Te sëmbë ta du kuma de ta dini Jehovah, ma de an ta hoi dee wëti fëën, nöö de ta pena dee sëmbë fëën, nöö na Jehovah hën ta mbei di soni dë ta pasa. Jehovah lobi u, nöö a ta sabi te wotowan an ta libi bunu ku u. A ta fii di pen fuu möön leki fa wan mama ta fii te di mii fëën ta tja fuka. Hii fa Jehovah an o du wan soni wantewante, tökuseei abiti möön a o kuutu hii dee sëmbë dee an ta libi bunu ku wotowan ee de an tooka di fasi fa de ta libi. w19.02 bld. 22-23 pal. 13-15

A dee wiki ufö u mëni di dëdë u Jesosi, u ta taki soni a komakandi u di fasi fa u sa djeesi Jesosi ku di fasi fa a bi abi sakafasi u di a bi da di libi fëën kuma wan lusupaima. Di soni dë ta da u taanga fuu abi sakafasi kuma ën, söseei fuu du di kë u Jehovah aluwasi a ta taanga da u. U ta pakisei di fasi fa a bi lei taa a abi degihati a dee daka ufö a dëdë. A bi sabi taa dee felantima fëën bi o dëën sen, de bi o fon mën, söseei taa de bi o kii ën (Mat. 20:17-19). Ma tökuseei a bi dë kabakaba u dëdë. Di di juu bi dou, hën a piki dee apösutu fëën taa: „Un hopo boo go e, di sëmbë di sei mi hën wë ta waka ta ko dë” (Mat. 26:36, 46). Di dee sëmbë bi ko ku fetilai u ko kisi ën, hën a waka go miti de, söseei a piki de taa hën da di sëmbë di de ta suku, nöö be de disa dee apösutu fëën be de go (Joh. 18:3-8). Jesosi bi lei taa a abi degihati seei! A di ten aki, dee salufuwan ku dee sëmbë u di gaan hipi ta mbei möiti u djeesi Jesosi a di fasi fa a bi ta lei taa a abi degihati. w19.01 bld. 27 pal. 7-8

Wë leti kumafa wan sëmbë ta tei peipei kulölu faa buta a di peentje u di peentje sa ko waiti, sö nöö u musu abi peipei fasi fuu sa ko abi saapifasi. Wantu u dee fasi aki da sakafasi, degihati, ku di piki di u ta piki sëmbë buka a soni. Sëmbë di abi sakafasi wanwan o saka deseei a Gadu basu. Nöö Gadu kë taa u musu abi saapifasi (Mat. 5:5; Gal. 5:23). Te u ta du dee soni dee Gadu kë, nöö Saatan hati ta boonu te na soni. Fëën mbei aluwasi u abi sakafasi ku saapifasi, tökuseei sömëni sëmbë u di goonliba u Saatan aki ta buuse u (Joh. 15:18, 19). Fëën mbei u abi degihati fanöudu fuu sa finga futu da Saatan. Wan sëmbë di an abi saapifasi, da wan sëmbë di abi gaanfasi, wan sëmbë di hati fëën ta boonu gaanfa, söseei wan sëmbë di an ta piki Jehovah buka. Wë sö wë Saatan dë. Fëën mbei an ta foondo u taa Saatan ta buuse sëmbë di abi saapifasi! Dee saapifasi sëmbë ta lei unfa Saatan abi hogihati tjika, u di de abi bunu fasi di Saatan seei an abi. Boiti di dë, de ta lei tu taa Saatan da wan mindisonima. Faandi mbei u taki sö? Wë Saatan an sa tapa dee saapifasi sëmbë u de an dini Jehovah möön, aluwasi andi a ta taki, nasö aluwasi andi a ta du!​—Jöpu 2:3-5. w19.02 bld. 8-9 pal. 3-5

Jehovah bi sabi taa dee sëmbë u Babilon bi o ko ta fëëë. Di makiti könuköndë de kai Medo-Pëlsia bi o ko feti ku Babilon. Jehovah bi o tei di könuköndë aki u puu dee sëmbë fëën a katibo a Babilon (Jes. 41:2-4). Di dee sëmbë u Babilon ku dee woto köndë sëmbë, bi jei taa dee felantima u de bi ta ko feti ku de, hën de bi pooba u da deseei taanga u de an musu fëëë. De bi ta piki de na de taa: „Abi degihati.” De bi mbei möön hia pindi gadu ta dini, ku di mëni taa dee gadu dë bi o heepi de (Jes. 41:5-7). Ma a di seei ten dë, Jehovah bi da dee Dju dee bi dë a katibo, kötöhati u di a bi piki de taa: „Isaëli o, ju da di futuboi u mi e, [na dee woto köndë sëmbë ala]. Na fëëë, biga mi da di Gadu fii” (Jes. 41:8-10). Hoi a pakisei taa Jehovah bi piki dee sëmbë taa: „Mi da di Gadu fii.” Jehovah bi kë lei dee sëmbë fëën taa an bi dë u de booko de hedi, u di an bi fëëkëtë de, nöö de bi dë sëmbë fëën jeti tu. A bi piki de tu taa: ’Mi o heepi i, nöö mi o puu i a nöutu.’ Wë a musu u dë sö taa dee soni Jehovah bi taki aki bi da dee Dju kötöhati.​—Jes. 46:3, 4. w19.01 bld. 4 pal. 8

Jehovah bi dë a liba ala fan ku sëmbë dii pasi. Maikusi 1:9-11 ta taki u di fosu pasi di Jehovah seei bi dë a liba ala fan ku sëmbë a goonliba aki. Jehovah bi taki taa: „I da mi lobi Womi Mii. Libi fii ta kai ku mi.” Jesosi bi musu u wai di a jei hën Tata ta piki ën taa a lobi ën, söseei taa a ta futoou ën! Dee soni dee Jehovah bi taki ta lei u dii fanöudu soni di nama ku Jesosi. Di fosu soni di u ta lei, hën da Jesosi da di Womi Mii u Gadu. Di u tu soni, hën da Jehovah lobi di Womi Mii fëën, nöö di u dii soni, hën da di fasi fa di Womi Mii fëën bi ta libi bi ta kai ku ën. Jehovah taki taa, „I da mi Womi Mii”, u lei taa Jesosi bi kisi wan woto gaandi. Di Jesosi bi dë a liba ala, nöö a bi dë wan jeje. Ma di a tei dopu, hën Gadu salufu ën ku di santa jeje. A di ten dë, Gadu lei taa Jesosi bi ko dë di Womi Mii fëën di a salufu. Hën da Jesosi bi sa toona go libi a liba ala kuma di sëmbë di Gadu buta ko Könu ku Gaan Mindima (Luk. 1:31-33; Heb. 1:8, 9; 2:17). Fëën mbei di Jesosi bi tei dopu, nöö hën Tata bi abi leti u taki taa: „I da mi Womi Mii.”​—Luk. 3:22. w19.03 bld. 8 pal. 3-4

Na tide jaa sëmbë ta da wotowan poipoi lai. Saatan da di fosu sëmbë di bi da libisëmbë poipoi lai. A bi piki Eva taa hën ku Adam bi o ta möön dë waiwai ee de bi sa ta taki da deseei unfa de musu libi (Ken. 3:1-6). Saatan bi ta pakisei hënseei nöö. A bi kë u Adam ku Eva ku dee mii di de bi o pai bakaten, ko ta piki hën buka, söseei a bi kë u de ta dini ën ka u de dini Jehovah. Ma Jehovah hën da libisëmbë hii dee soni di de abi. Adam feni Eva, Eva seei feni Adam, de tuu feni wan waiti djai u de sa libi nëën, söseei sinkii u de bi dë söndö föutu, nöö de bi o sa libi u teego. Ma a tjali taa Adam ku Eva an piki Gadu buka. U di de du di soni aki, mbei de kumutu a di tii u di Sëmbë di da de libi. Wë soni an bi waka bunu seepiseepi. Pikipiki Adam ku Eva bi ta ko gaandi u te de dëdë, leti kumafa wan folo di de koti puu a di pau fëën ta dëdë pikipiki. Dee mii u de seei bi ko ta tja fuka tu, nöö di soni dë dë da hii u tuu (Lom. 5:12). Gaansë u dee sëmbë a di ten aki, an ta haika dee soni dee Gadu ta taki, nöö de ta kë du andi de kë (Ef. 2:1-3). Dee soni dee ta pasa ku dee lö sëmbë dë te u kaba fëën, ta lei u limbolimbo unfa u sa futoou di tëkisi u tide tjika. w18.12 bld. 16 pal. 3-4

Apösutu Paulosu bi dë wan köni womi. A bi go a siköö, nöö kandë a bi ta fan möön leki tu töngö (Tjab. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3). Ma tökuseei an bi ta wooko ku di köni u di goonliba aki, ma a bi ta wooko ku dee soni dee dë a di Wöutu u Gadu (Tjab. 17:2; 1 Kol. 2:6, 7). Di soni dë bi mbei soni bi ta waka bunu dëën a di diniwooko di a bi ta du, nöö a bi ta wakiti di ten ka a bi o feni di paka di o dë u teego (2 Tim. 4:8). U ta si tuutuu taa di pakisei u Gadu hei möön di u dee sëmbë u di goonliba aki. Ee u ta libi ku dee wëti u Gadu, nöö woo dë waiwai tuutuu, söseei soni o waka bunu da u tu. Ma Jehovah an o duwengi u fuu ko ta pakisei kuma hën. Di köni saafu di dë u futoou an dë basi a u liba ta tii di pakisei fuu, nöö dee gaanwomi seei an ta du ën tu (Mat. 24:45; 2 Kol. 1:24). Hiniwan fuu musu luku da hënseei ee a o tooka di fasi fa a ta pakisei, sö taa a sa ko ta si soni kumafa Jehovah ta si soni. w18.11 bld. 24 pal. 12-13

Gadu bi mbei di tjabukama fëën de kai Jesaaja taki taa te dee Isaëli sëmbë bi o toona go a de köndë baka, nöö de bi o sa libi bööböö. Na wan sëmbë bi o ta fëëë taa sëmbë bi o ko du hogi ku de, nasö taa mbeti bi o ko du hogi ku de. Piki mii ku gaan sëmbë tuu bi o sa abi wan bööböö libi (Jes. 11:6-9; 35:5-10; 51:3). Jesaaja bi taki tu taa na dee Isaëli sëmbë nöö bi o sabi soni u Jehovah, ma hii di goonliba bi „o fuu ku di lei u Jehovah leti kumafa wata fuu ze”. Hoi a pakisei taa Jesaaja bi toona taki taa sëmbë an bi o du hogi ku dee Isaëli sëmbë te de bi kumutu a Babilon nango a de köndë, söseei taku mbeti an bi o du hogi ku de tu. Jesaaja bi taki tu taa dee goon u de bi o ta mbei de ta feni te a hia soni u njan u di wata bi o hia a di köndë, leti kumafa a bi dë a di djai u Eden (Ken. 2:10-14; Jel. 31:12). A di ten u dee Isaëli sëmbë nöö di tjabukama woto aki bi o pasa tuutuu ö? Hoi a pakisei taa di tjabukama woto bi ta taki tu taa dee bookowojoma, dee lanma, ku dee bookojesima bi o ko dë gösöntu baka. Ma di soni aki an bi pasa di dee Isaëli sëmbë bi kumutu a Babilon go a de köndë. Wë u sa taki taa Gadu bi kë lei ku di tjabukama woto aki taa sëmbë an bi o ta siki möön a di ten di ta ko. w18.12 bld. 5 pal. 11-12

Wa kë kumutu a di pasi di u dë aki, ma u kë ta waka nëën nöömö. Andi sa heepi u fuu sa ta waka a di pasi aki go dou? Di fosu soni di i musu du fii sa waka a di pasi u Gadu go dou, hën da i musu ta lei soni a di Bëibel, söseei i musu ta pakisei fundu u dee soni dee i ta lei. Buta wan ten ka joo ta du dee soni aki. Möön i lei soni u Bëibel, möön joo ko lobi di tuutuu lei, nöö möön joo ko dë kabakaba fu ja go disëën. Nöngö 23:23 ta taki taa u musu „bai di tuu tei”, söseei taa u musu bai „köni, lai, ku fusutan”. Wa musu sabi dee lei u Bëibel nöö a kaba. Ma u musu ta libi ku dee soni dee u ta lei. U sa taki taa u ta ko abi fusutan u soni, te u ko sabi unfa u musu tja dee soni dee u ta lei ku dee soni dee u bi lei kaa ko a wan, fuu sa libi ku de. Köni ta heepi u fuu du dee soni dee u ta lei. So juu di tuutuu lei ta leti u buta a pasi, u di a ta mbei u ko si andi ku andi u musu tooka a u libi. Te u ko sabi dee soni aki kaa, nöö u musu tooka de wantewante. Di Bëibel ta taki taa di leti di di tuutuu lei ta leti u buta a pasi, bunu möön soofu.​—Nöng. 8:10. w18.11 bld. 10 pal. 3; bld. 13 pal. 13-14

Andi da di soni di i ta möön kai gaan soni a di libi? Di soni di u dee sëmbë u Jehovah kai möön gaan soni, da di dë di u ku Jehovah dë mati. Na wan daka seei u bi o kë fuu ku Jehovah poi. U ta tei dee lei u Bëibel u bigi tu, u di de ta mbei u ku Jehovah ko dë mati (Kol. 1:9, 10). Jehovah da di Sëmbë di ta lei u soni. A ta lei u sömëni bumbuu soni a di Wöutu fëën, di Bëibel. A ta lei u unfa di në fëën hei tjika, söseei a ta lei u dee fasi dee a abi. A ta piki u taa a lobi u sö tee taa a mbei di Womi Mii fëën di a bi lobi gaanfa seei, ko dëdë da u. Jehovah ta lei u soni u di Könuköndë di di Mësiasi ta tii, söseei u di libi di sëmbë o libi a di Paladëisi a goonliba aki. Jehovah ta lei u unfa u musu libi. U ta si dee soni di Jehovah ta lei u aki kuma gaan gudu, u di de ta heepi u fuu ko dë möön gaan mati ku di sëmbë di mbei u, söseei de ta mbei u ko abi wan bunu libi. w18.11 bld. 3 pal. 1-2

Dee sëmbë dee ta du dee soni aki sa ganjan woto sëmbë, ma u musu hoi a pakisei taa de an sa ganjan Jehovah. Di Bëibel ta taki taa „hii soni tuu dë jabijabi hooo sö nëën wojo a ta si” (Heb. 4:13). Ananiasi ku hën mujëë Safila bi kë ganjan dee apösutu. De bi sei so u dee goon di de bi abi, hën de bi da dee apösutu hafu u di möni nöö. Ananiasi ku Safila bi kë u wotowan si fa de du soni tjika. Fëën mbei de bi piki dee apösutu taa de da de hii di möni u dee goon di de sei. Ma Jehovah bi sabi taa soni de bi ta mindi, hën a sitaafu de (Tjab. 5:1-10). Unfa Jehovah ta si dee sëmbë dee ta mindi soni? Wë de o tuwë hii dee sëmbë dee ta mindi soni go a di seei kamian ka de o tuwë Saatan go, ee de an bia libi. De o tuwë de go „a di gaan faja di ta kisi u nöömö”. Hën da de an o feni di libi u teego (Ako. 20:10; 21:8; Ps. 5:6). U sabi taa Jehovah an dë „wan libisëmbë faa musu mindi soni”, söseei u sabi taa „an sa ganjan u” (Nöb. 23:19; Heb. 6:18). „Jehovah buuse sëmbë di ta lëgëdë ta mindi soni” (Nöng. 6:16, 17). Ee u kë u Gadu feni u bunu, nöö u musu ta taki tuutuu soni. w18.10 bld. 5-6 pal. 10-13

Andi i bi o du ee di basi fii hakisi i fii buta wan möni sö taa de sa hoi wan soni di nama ku poipoi biibi? A bi o bunu fuu pakisei fundu nöunöu kaa u di fasi fa Jehovah ta si dee lö soni aki, ka fuu wakiti u te di soni pasa ku u ufö u du ën. Te u du sö, nöö ee sö wan soni ko miti u, nöö an o taanga da u sö fuu du soni a wan bunu fasi. Te u ta pakisei fundu u di fasi fa Jehovah ta si soni, nöö di soni dë sa heepi u fuu hoi useei nëën ee a ko dë taa u siki go a data. An dë u taki taa wa o tei buuu nasö wan u dee fö soni di de ta puu tei nëën (Tjab. 15:28, 29). Ma hiniwan Keesitu sëmbë musu wooko ku dee mama wëti u Bëibel u luku andi a o du ee de kë kulëën ku wan soni di ta nama ku buuu. Na un ten u musu luku andi woo du? I si kuma te u dë a hatiwosu ta fii pen ufö u musu du di soni aki ö? Wë nönö. Nöunöu kaa u musu öndösuku soni luku, nöö u fuu di pampia di ta lei taa wa kë buuu, u heepi dee data u de fusutan gbelingbelin andi u kë, söseei u musu fan ku di data fuu. w18.11 bld. 28 pal. 5; bld. 30-31 pal. 15-16

Jehovah ta heepi dee sëmbë fëën, leti kumafa wan sëmbë di ta kiija sikapu, di lobi dee sikapu fëën, ta sölugu de. Hii juu a ta tjubi de u hogi an miti de, söseei u felantima an feni de du hogi. Di soni aki ta da u taanga seei u di di kaba u di goonliba aki ta ko möön zuntu. Jehovah o ta heepi de jeti a di pisiten u di gaan fuka di ta ko (Ako. 7:9, 10). Hën da aluwasi dee sëmbë u Gadu njönku nasö aluwasi de ko gaandi kaa, aluwasi de dë gösöntu nasö aluwasi de dë ku suwaki, tökuseei de an o ta dë fëëëfëëë, söseei de an o dë pantapanta a di pisiten u di gaan fuka. Ma de o mëni dee soni dee Jesosi bi taki, di a bi taki taa: „Te un si dee soni naandë seti ko, nöö un musu dë waiwai awaa. Biga di juu zuntu fuun kumutu a di fuka di un dë aki” (Luk. 21:28). Aluwasi Gögi, di dë dee hia nasiön sëmbë di abi makiti o ko feti ku dee sëmbë u Gadu, tökuseei de o dë seiki taa Jehovah o tjubi de (Eze. 38:2, 14-16). Faandi mbei u taki sö? Wë u di de sabi taa Jehovah an ta tooka. A o toona lei taa hën da wan lobihati Gadu di ta heepi dee sëmbë fëën.​—Jes. 26:20. w18.09 bld. 26 pal. 15-16

Dee wöutu u di tëkisi u tide bi musu u da dee Isaëli sëmbë dee bi ta hoi deseei a Jehovah taanga. U sabi taa Jehovah ta si hiniwan fuu kuma wan gudu tu. Di Bëibel ta piki u taa: „A o ko heepi unu kuma wan Fetima di abi degihati. A o wai ku unu seei te na soni (Sef. 3:16, 17). Jehovah ta paamusi dee dinima fëën taa a o ta da de taanga, söseei taa a o ta da de kötöhati, aluwasi un fuka de abi. A bi taki taa: „Woon bebe hën bobi. A o tja unu a bandja, nöö a o buta unu a futu liba ta ganjan. Mi o ta da unu kötöhati hiniwan juu baka, leti kumafa wan mama ta da di womi mii fëën kötöhati hiniwan juu baka” (Jes. 66:12, 13). Pakisei fa wan mii ta fii te hën mama ta tjëën nasö te a ta pëë ku ën! Jehovah lobi i gaanfa, nöö a kë fii ta fii taa a ta tjubi i. Wë i sa dë seiki taa i dii nëën wojo gaanfa.​—Jel. 31:3. w18.09 bld. 9-10 pal. 6-7

A di ten di pasa, dee Isaëli sëmbë bi sa go heepi te de bi ta du wan wooko da Jehovah (Ëki. 36:2; Neh. 11:2). A di ten aki iseei sa heepi tu. I sa tei i ten, dee soni dee i abi, ku di köni di i abi u heepi dee baaa ku dee sisa fii. Te i ta du sö, nöö joo ta dë waiwai, söseei Jehovah o mbei i feni gaan bunu. A lo’ u pasa taa dee sëmbë dee nango ta heepi te di ölganisaasi ta mbei kamian ka u sa nango ta dini Gadu, ta feni njunjun mati. Wan sisa de kai Margie bi heepi mbei Könuköndë zali 18 jaa longi. Te a bi nango heepi, nöö a bi ta fan ku dee möön njönku sisa, söseei a bi ta lei de soni tu. A bi taki taa te sëmbë ta heepi a di lö fasi aki, nöö de sa ta da wotowan taanga, nöö deseei ta feni taanga tu (Lom. 1:12). Wë, di soni bi ko ta taanga dëën bakaten, nöö dee mati dee a bi ko feni dë, bi dëën taanga seei. w18.08 bld. 24 pal. 9, 11

Di Paulosu bi taki di soni aki, nöö a kan taa Timoteo bi abi 30 jaa. Ma tökuseei Paulosu bi dëën sömëni gaangaan faantiwöutu. Andi u ta lei a di soni aki? Wa musu ta kuutu wan baaa, u di a njönku. Pakisei hii dee soni dee Jesosi du u tefa a tapa 33 jaa! A so föluku, sëmbë an ta lesipeki womi sëmbë te de njönku. Di soni aki sa dë wan soni di sa mbei so gaanwomi an ta kë mbei wan njönku baaa toon wan dinai, nasö wan gaanwomi, hii fa a ta dou dee maaka di a musu dou. Ma Bëibel an ta taki a na wan kamian taa wan baaa musu dou wan apaiti jaa ufö a sa dë wan dinai nasö wan gaanwomi.​—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tit. 1:5-9. w18.08 bld. 13-14 pal. 15-16

Ee u kë du soni a wan köni fasi, nöö u musu ko sabi unfa soni dë tuutuu. Fëën mbei u musu ta köni ku dee soni dee u ta lesi (Fil. 4:8, 9). Wa musu ta lasi u ten ta luku njunsu a Internet ka de ta konda mindimindi woto, nasö wa musu ta lesi soni di sëmbë manda da u a Internet u paaja woto u sëmbë. Möön gaanfa u musu ta köni ku dee website ka sëmbë di kumutu a di tuutuu biibi, ta taki hogi u di ölganisaasi u Jehovah. Dee lö sëmbë aki kë u di biibi u dee sëmbë u Gadu ko suwaki, söseei de kë u de biibi dee mindimindi woto di de ta konda. Te wa sabi unfa soni dë tuutuu, nöö a sa mbei wa du soni a wan köni fasi. Ja musu ta si kuma dee soni aki an sa du soni ku i. Luku andi bi pasa a di ten u Mosesi, 12 womi bi go luku di Paamusi Köndë. Teni u dee womi aki bi ko taki taa soni an bi dë bunu a di köndë (Nöb. 13:25-33). De bi ta taki seei unfa soni bi hogi tjika, hii fa an bi dë sö tuutuu. Di soni dë bi mbei dee sëmbë u Jehovah ko ta fëëë seei, nöö de bi lasi hati (Nöb. 14:1-4, 14:6-10). Ka u de bi wegi luku u de ko sabi unfa soni dë tuutuu, nasö ka u de futoou Jehovah, hën de go ta biibi dee soni di dee teni womi bi taki. w18.08 bld. 4 pal. 4-5

Hia sëmbë dë di abi bunu fasi. An musu u dë taa hii juu dee sëmbë dee na ta dini Jehovah ta du hogi soni. Kandë i sabi sëmbë di abi bunu fasi. Ma di soni dë tjika fuu taki taa dee sëmbë aki da sëmbë di u sa tei ko dë mati fuu ö? Wë unfa de sa mbei i ku Jehovah ko dë? De ta heepi i fii ku hën ko dë möön gaan mati ö? Ku andi dee sëmbë aki ta möön booko de hedi? Fuun soni de lo’ u taki? De lo’ u taki möön gaanfa u soni u bisi, u möni soni, u njunjun soni di könima ta mbei, u piizii nasö u dee lö pei soni dë u? De lo’ u kuutu wotowan u? De lo’ u taki u fanafiti soni u mbei sëmbë lafu ö? Jesosi bi taki taa: „Di hogi di dë a unu hati, hën nöö ta kumutu a unu buka te un ta fan” (Mat. 12:34). Ee i ko si taa dee sëmbë dee i ta hulu, ta du soni di sa mbei i ku Jehovah an dë mati möön, nöö i musu du wan soni wantewante! Na hulu de sö möön, nöö ee i si taa a dë fanöudu, nöö na hulu de möön seei.​—Nöng. 13:20. w18.07 bld. 18 pal. 11

Di Mosesi bi abi 80 jaa, hën Jehovah bi dëën di wooko faa a bi musu go puu dee Isaëli sëmbë a katibo a Egepiti (Ëki. 3:10). Sömëni pasi Mosesi bi ta taki faandi mbei an bi o sa. Ma Jehovah bi hoi pasensi da Mosesi, söseei a bi dëën di makiti faa bi sa du foombo wooko (Ëki. 4:2-9, 21). Wë a ta lei u taa u di Jehovah abi hii makiti, mbei a bi sa wooko ku di kaakiti fëën u mbei Mosesi fëëë, nöö a go du di soni di a bi piki ën. Ma Jehovah bi hoi pasensi da Mosesi, söseei a bi lei ën taa a bi o dë ku ën. Di soni aki bi heepi Mosesi ö? Wë, aai! Mosesi bi ko dë wan sëmbë di bi ta tei fesi da dee sëmbë u Gadu a wan bunu fasi. A bi ta mbei möiti u libi bunu ku wotowan, söseei a bi ta lei taa a bi ta fii da de, leti kumafa Jehovah bi libi ku ën. Ee i abi taki a wotowan liba, nöö a dë taanga fanöudu taa i djeesi Jehovah, u di joo ta fii da wotowan, ta libi bunu ku de, söseei u di joo ta hoi pasensi da de. Dee sëmbë aki sa dë di mujëë fii, dee mii fii, nasö dee baaa ku dee sisa a di kemeente (Kol. 3:19-21; 1 Pet. 5:1-3). Ee i ta djeesi Jehovah Gadu, ku Jesosi Keesitu di dë di möön Gaan Mosesi, nöö an o taanga da wotowan u de ko fan ku i, söseei joo sa ta da de degihati tu.​—Mat. 11:28, 29. w18.09 bld. 23-24 pal. 7-10

Wan fasi fa useei sa mbei dee baaa ku dee sisa fuu fii bunu, da te u ta libi bunu ku de. Di soni aki ta mbei dee sëmbë u di kemeente ta möön libi makandi kuma wan famii. Mbei möiti fii ko sabi dee baaa ku dee sisa u di kemeente fii möön bunu (2 Kol. 6:11-13). Libi fii sa dë seei kuma wan faja limbo, aluwasi ka i ta dë. Di libi di i ta libi bunu sa mbei dee sëmbë dee ta libi a i bandja, kë ko sabi soni u Jehovah. Hakisi iseei dee soni aki: ’Unfa dee sëmbë dee ta libi a mi bandja ta si mi? Di wosu u mi ta dë limbolimbo u? A ta da sëmbë piizii te de luku di wosu u mi ö? De ta si mi kuma wan sëmbë di lo’ u heepi wotowan a soni ö?’ I sa hakisi woto Kotoigi ee unfa di libi di de ta libi bunu, bi heepi dee famii u de, dee sëmbë dee ta libi a de bandja, dee sëmbë de ku de ta wooko a di wan kamian, ku dee mii de ku de nango a di wan siköö.​—Ef. 5:9. w18.06 bld. 24 pal. 13-14

Di soni aki dee sëmbë dee kii Sitefani bi ta mëni (Tjab. 6:8, 12; 7:54-60). A di ten di pasa, sömëni sëmbë di bi nango a keiki bi kii wotowan, nöö de bi taki taa Gadu de bi du ën da. Ma te u luku ën bunu, nöö di soni di de du dë an bi ta kai ku dee wëti u Gadu (Ëki. 20:13). Wë di soni aki ta lei taa háti u dee sëmbë dë an bi tii de a wan bunu fasi! Wë nöö andi u sa du sö taa di háti fuu sa ta tii u a wan bunu fasi? Dee wëti ku dee mama wëti u Bëibel „bunu u lei u soni, u bai u a soni, u leti u buta a pasi, u gandji da u sö taa u sa libi tololoo” (2 Tim. 3:16, NW). Hii juu u musu ta lei soni u Bëibel, u musu ta pakisei fundu u dee soni dee a ta taki, nöö u musu ta du dee soni dee u ta lei. Te u ta du sö, nöö möönmöön woo ko ta si soni kumafa Jehovah ta si soni. Te a dë sö kaa, nöö woo ko dë seiki taa háti fuu o ta tii u a wan bunu fasi. w18.06 bld. 16 pal. 3-4

Dee Loomë sodati bi ta abi së ufangi di bi ta langa söwan 50 centimeter. Dee sodati aki bi sa’ u wooko ku dee së ufangi aki a wan bunu fasi, u di hiniwan daka de bi ta lei fa de musu wooko ku dee së ufangi aki. Apösutu Paulosu bi taki taa di Wöutu u Gadu dë kuma wan së ufangi. Jehovah hën da u di Wöutu fëën. Ma u musu ko sabi unfa u musu wooko ku di Wöutu u Gadu fuu sa hopo taki da di biibi fuu, söseei fuu tooka di fasi fa u ta pakisei (2 Kol. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15). Wa musu ta fëëë Saatan ku dee taku jeje fëën. A dë sö tuu taa de taanga möön u, ma de an taanga möön Jehovah. Söseei de an o libi u teego. De o söötö de, nöö de an o sa du hogi ku sëmbë a di pisiten u di Dusu Jaa Tii u Keesitu. Baka di dë, nöö de o kii de (Ako. 20:1-3, 7-10). U sabi di felantima fuu, u sabi dee soni dee a ta tei u ganjan u, söseei u sabi andi a kë du ku u. U di Jehovah ta heepi u, mbei an o sa feni u ganjan! w18.05 bld. 25 pal. 15; bld. 26 pal. 19-21

Adam bi sabi taa sindeki an ta fan. Fëën mbei di a jei taa wan sindeki bi fan ku Eva, nöö a bi sa dë sö taa a bi fusutan taa wan jeje hën bi fan ku ën (Ken. 3:1-6). Adam ku Eva an bi sabi ambë da di jeje dë. Ma tökuseei Adam bi tei di së u di jeje aki hii fa an bi sabi ën, nöö sö a bi ko hopo fia ku di Tata fëën di bi lobi ën (1 Tim. 2:14). An bi tei longi seei, hën Jehovah bi konda soni u di hogihati felantima aki, söseei a bi taki taa a o kii ën. Ma Jehovah bi taki tu taa di jeje di bi tei di sindeki u fan ku Eva bi o ta du ku hii dee sëmbë dee lobi Gadu (Ken. 3:15). Jehovah an piki u andi da di tuutuu në u di ëngëli di bi hopo fia ku ën. Baka 2500 jaa di de hopo fia ku Jehovah a di djai u Eden, hën Jehovah bi mbei sëmbë ko sabi ambë da di ëngëli dë.​—Jöpu 1:6. w18.05 bld. 15 pal. 1-2

I bi lasi hati wan daka, u di dee sëmbë u di pisiwata ka i ta peleiki an ta kë haika di bunu buka u di Könuköndë u? Wë ee sö a dë, nöö a di woto aki, joo ko fusutan unfa apösutu Paulosu seei bi fii tu. Dii-teni jaa longi Paulosu bi du di peleikiwooko, nöö a bi heepi sömëni sëmbë u de ko toon Keesitu sëmbë (Tjab. 14:21; 2 Kol. 3:2, 3). Ma tökuseei an bi sa heepi sömëni u dee Dju u de ko toon Keesitu sëmbë. Sömëni u de an bi ta kë haikëën, nöö so u de bi ta du ku ën seei (Tjab. 14:19; 17:1, 4, 5, 13). Unfa Paulosu bi ta fii di dee soni aki bi ta miti ën? A bi taki taa: „Mi dë ku wan gaan fuka a mi hati ta kusumi seei nöömö te na soni” (Lom. 9:1-3). Unfa a du ko taa a bi ta fii sö? Wë u di a bi lobi di peleikiwooko, söseei a bi lobi sëmbë. Paulosu bi ta booko hën hedi ku dee Dju. Fëën mbei a bi ta tjali te de an bi kë tei di bunu di Gadu ta da de. Wë useei ta peleiki da sëmbë, u di u ta booko u hedi ku de, söseei u di u kë heepi de, leti kuma Paulosu.​—Mat. 22:39; 1 Kol. 11:1. w18.05 bld. 4 pal. 4-5

Paulosu bi taki taa dee sëmbë dee abi di faantiwöutu u da wotowan taanga seei ta abi taanga fanöudu tu. A bi sikifi wan biifi manda da dee baaa ku dee sisa dee bi dë a Loomë. A bi taki taa: „Mi hangi u si unu gaanfa seei, dee sëmbë, u mi musu tja wan soni u di [santa jeje] u Gadu ko paati ku unu, be di biibi fuunu ko möön taanga. Boo taki ën sö taa mi kë fu mi ku unu tuu musu miti fuu da u seei taanga, fa u ta biibi Gadu makandi aki” (Lom. 1:11, 12). Di tëkisi aki ta lei u taa so juu apösutu Paulosu seei bi ta abi taanga fanöudu tu (Lom. 15:30-32). A di ten aki, u sa da dee baaa ku dee sisa dee ta du di hii-ten diniwooko taanga. U sa ta da dee baaa ku dee sisa taanga dee an tööu jeti, u di de kë tööu ku wan sëmbë di „dë wan biibima tu”, kumafa Jehovah taki (1 Kol. 7:39). Dee Keesitu sëmbë dee ta hoi dou hii fa sëmbë ta du ku de, nasö hii fa de abi wan siki di data an sa kula, abi taanga fanöudu tu.​—2 Tes. 1:3-5. w18.04 bld. 22 pal. 3-5