Baimatu-liba

U ta libi „a dee lasiti daka u di goonliba aki”, nöö di ten aki dë wan „tumisi hogi ten” (2 Tim. 3:1). Ma soni o ko möön hogi seei ufö Jehovah poi di hogi goonliba aki, söseei ufö a tja bööböö libi ko a goonliba aki. Fëën mbei u musu ta hakisi useei di soni aki: ’Na ambë pakisei u mi ta dë, nasö na ambë mi ta suku heepi?’ Longi ten kaa wan Bëibel sikifima bi konda unfa u musu buta pakisei fuu a Jehovah tjika, te u dë ku bookohedi (Ps. 123:1-4). A bi taki taa te u ta buta pakisei fuu a Jehovah, nöö u dë kuma wan futuboi di nango nëën masa faa heepi ën. Unfa sö? Wan futuboi ta hoi taa hën masa o dëën soni u njan, söseei taa a o ta tjubi ën u hogi an miti ën. Ma a musu ta buta pakisei fëën a di masa fëën tu faa sa sabi andi di masa o kë faa du, nöö a musu du ën tu. Wë sö nöö useei musu ta tei ten ta lei soni a di Wöutu u Gadu hiniwan daka, fuu sa ko fusutan andi da dee soni dee Jehovah kë fuu du, nöö u musu du de tu. Te u du sö, nöö u sa dë seiki taa Jehovah o heepi u te u dë a fuka. w18.07 bld. 9 pal. 1-2

Di fii di Jesosi bi taki taa dee bakama fëën o ko fii, bunu möön di fii di dee sëmbë u di goonliba aki ta kë ko fii. Di Jesosi bi taki taa „ee di Mii u Gadu aki, hën puu i a saafu mbei i ko fii, nöö i ko fii tuutuu seei” (Joh. 8:34). nöö a bi ta taki u di fii di u bi o ko fii u zöndu. Ma na un fasi u dë saafu u zöndu? Wë zöndu ta mbei u ta du soni di an bunu. A sa tapa u tu fuu du bunu soni nasö fuu du soni kumafa u bi o kë. Di soni aki ta tja pen, sitaafu ku dëdë ko (Lom. 6:23). Te Gadu puu zöndu ufö woo ko dë fiifii kumafa Adam ku Eva bi dë bigibigi. Di Jesosi bi taki taa „ee un ta hoi dee lei mi ta lei unu aki nango nöömö”, nöö a bi ta lei taa ee u kë faa mbei u ko fii, nöö u musu du wantu soni. Andi da dee soni dee u musu du? (Joh. 8:31) Wë u di u dë Keesitu sëmbë di buta u libi a Gadu maun, mbei wa ta libi da useei möön, ma u ta du dee soni dee Jesosi bi piki dee bakama fëën taa de musu ta du (Mat. 16:24). Woo ko fii tuutuu a di ten di ta ko, te woo feni dee wini u di lusupaima, leti kumafa Jesosi bi paamusi u. w18.04 bld. 8 pal. 14-16

Jehovah ta booko hën hedi ku di fasi fa dee sëmbë fëën ta fii, aluwasi de an ta si soni a di soifi fasi. Luku di woto u Jona. Gadu bi manda di tjabukama aki faa go tja wan kuutu bosikopu go da dee sëmbë u Ninifei. Di de bi tjali u dee soni di de bi ta du, hën Gadu an kii de möön. Ma Jona an bi wai ku di soni aki. „Hati fëën boonu gaanfa seei”, u di di tjabukama woto di a bi konda an bi pasa tuutuu. Ma Jehovah bi abi pasensi ku Jona, nöö a bi heepi ën faa tooka di fasi fa a bi ta pakisei (Jona 3:10–4:11). Baka wan pisiten, Jona bi ko fusutan andi Jehovah bi ta lei ën, nöö Jehovah bi mbei a sikifi di buku Jona fuu sa feni wini fëën (Lom. 15:4). Di fasi fa Jehovah bi libi ku dee sëmbë fëën, ta lei u taa a ta fii ku dee dinima fëën. A sabi unfa hiniwan fuu ta tja fuka. A sabi andi u ta pakisei, unfa u ta fii, söseei a sabi andi u sa du ku andi wa sa du. Nöö ’an o disa u u soni musu wini u’ (1 Kol. 10:13). Di soni di Jehovah paamusi u aki, ta da u taanga seei! w19.03 bld. 16 pal. 6-7

Di Wëti di Gadu bi da Mosesi ta lei taa gaanwomi bi dë di de bi buta u luku di föluku, de bi musu kuutu soni di nama ku di dini u Jehovah nöö de bi musu ta kuutu, ma de bi musu ta kuutu soni tu te wan toobi bi ko dë a de mindi, nasö te wan sëmbë bi du hogi ku wan wotowan. Luku wantu u dee woto aki. Ee wan Isaëli sëmbë bi kii wan sëmbë, nöö de an bi ta kii ën wantewante. Dee gaanwomi bi ta öndösuku di woto luku ufö de taki ee di sëmbë fiti u kisi dëdë sitaafu (Deto. 19:2-7, 11-13). Dee gaanwomi bi ta kuutu sömëni soni u di libi u dee Isaëli sëmbë. De bi ta kuutu toobi di sëmbë ku sëmbë bi abi u gudu hedi, söseei de bi ta kuutu soni di nama ku wan womi ku hën mujëë tu (Ëki. 21:35; Deto. 22:13-19). Te dee gaanwomi bi ta kuutu soni a wan leti fasi, söseei te dee Isaëli sëmbë bi ta du dee soni dee sikifi a di Wëti, nöö hii sëmbë bi ta feni wini fëën. Söseei hii di köndë bi ta tja gafa ko da Jehovah (Leif. 20:7, 8; Jes. 48:17, 18). Di soni soni aki ta lei u taa hiniwan soni di u ta du a di libi fuu Jehovah ta luku. A kë fuu libi ku wotowan a wan leti fasi, söseei a kë fuu lei taa u lobi wotowan. A ta buta pakisei a dee soni dee u ta taki ku dee soni dee u ta du, aluwasi u dë u wanwan a wosu. w19.02 bld. 23 pal. 16-18

Te u ta booko u hedi poi ku wan soni, nöö a sa ta taanga da u fuu lei taa u abi saapifasi. Kandë woo bigi taki soni di sa hati wotowan. Ee di soni aki miti i kaa, nöö pakisei di woto u Jesosi. A dee lasiti liba di Jesosi bi dë a goonliba aki, nöö soni bi hebi dëën gaanfa seei. A bi sabi taa de bi o du ku ën gaanfa seei, nöö te u kaba fëën de bi o kii ën (Joh. 3:14, 15; Gal. 3:13). Wantu liba ufö a dëdë, a bi taki taa soni bi hebi dëën seei (Luk. 12:50). Nöö wantu daka ufö a dëdë, a bi taki taa: „Hati u mi nöö dë ku fuka sö.” Dee soni dee Jesosi bi taki ta lei taa a bi abi sakafasi, söseei taa a bi ta piki Gadu buka (Joh. 12:27, 28). Di di juu dou, hën Jesosi disa hënseei be dee felantima u Gadu ko tei ën tja go, hën de kii ën a wan hogihati fasi. Hii fa a bi hebi da Jesosi gaanfa seei, tökuseei a bi abi saapifasi, nöö a bi du andi Gadu bi kë faa du. U sa taki taa Jesosi da di möön bunu sëmbë di u sa djeesi a di saapifasi di a bi abi, hii fa soni bi ta hebi dëën!​—Jes. 53:10. w19.02 bld. 11 pal. 14-15

Ee u kë nango a hii dee komakandi, nöö u musu ta lei taa u abi degihati, hii fa sömëni fuka ta miti u. Sömëni baaa ku sisa nango a dee komakandi hii fa de dë ku gaan fuka, hii fa de ta lasi hati nasö hii fa de ta suwaki. Wotowan nango a dee komakandi, hii fa dee famii u de ta du ku de, nasö hii fa lanti ta tapa de. Pakisei luku unfa di hoi di u ta hoi dou sa heepi dee baaa ku dee sisa fuu dee dë a dunguwosu u di biibi u de hedi (Heb. 13:3). Te de ta jei taa u ta dini Jehovah go dou, hii fa tesi ta miti u, nöö a ta da de taanga u hoi gingin a di biibi, söseei u abi degihati go dou. Di Paulosu bi dë a dunguwosu a Loomë, nöö a bi ta wai te a bi ta jei taa dee baaa ku dee sisa fëën bi ta dini Gadu go dou (Fil. 1:3-5, 12-14). Paulosu bi sikifi wan biifi manda da dee Hebelejën baaa ku sisa fëën. A kan taa a bi sikifi ën kölö sö ufö de puu ën a dunguwosu, nasö di de puu ën a dunguwosu. A di biifi dë a bi da de taanga u de an disa di go di de nango a dee komakandi.​—Heb. 10:25. w19.01 bld. 28 pal. 9

Saatan kë fuu ko ta pakisei kumafa hën a ta pakisei. An kë fuu hoi dee wëti u Jehovah, ma a kë fuu ta pakisei useei nöö. A hii së u goonliba sëmbë dë di ta pakisei kumafa Saatan ta pakisei. Nöö Saatan ta seti soni sö taa u hulu dee lö pei sëmbë aki, u de sa „poi” di fasi fa u ta pakisei, söseei di fasi fa u ta du soni (1 Kol. 15:33). Saatan ta kë poi di hati fuu ku di mbei di a ta mbei möiti fuu buta pakisei a di fasi fa libisëmbë ta si soni, ka fuu buta pakisei a di fasi fa Jehovah ta si soni (Kol. 2:8). Boo luku wan u dee fasi fa a kë fuu pakisei. A kë fuu buta hii u pakisei a di ko di u sa ko gudu a di goonliba aki. Dee sëmbë dee ta pakisei sö sa ko gudu tuu, ma an fuu dë sö tu. Ma aluwasi ee de ko gudu, nasö ee de an ko gudu, tökuseei hogi sa miti de. Faandi mbei u taki sö? Wë dee sëmbë aki sa ta pakisei fa de musu ko abi möni sö gaanfa, taa de an ta booko de hedi ku di gösöntu u de, ku dee famii u de, nasö ku di dë di de ku Gadu musu ko dë mati (1 Tim. 6:10). U ta wai taa di köni Tata fuu di dë a liba ala ta heepi u fuu ko si möni a di soifi fasi.​—Peleik. 7:12; Luk. 12:15. w19.01 bld. 15 pal. 6; bld. 17 pal. 9

Hii fa Jesosi an bi ko a goonliba jeti u lei sëmbë unfa de musu da wotowan taanga, tökuseei dee dinima u Jehovah bi sabi taa de bi musu ta da wotowan taanga. Pakisei di woto u Esikia. Di dee Asilia sodati bi ko u ko feti ku dee sëmbë u Jelusalen, hën a bi kai dee hedima u sodati ku dee sëmbë u di köndë ko u da de kötöhati, nöö dee soni dee a bi taki „bi da de degihati” (2 Klon. 32:6-8). Hii fa hënseei bi abi kötöhati fanöudu, tökuseei a bi ta lei sëmbë unfa de sa da wotowan kötöhati. Jöpu bi piki dee womi dee bi ko u dëën kötöhati taa ee hën bi musu da de kötöhati, nöö a bi o taki soni u da de taanga, söseei u mbei de fii bunu, ka faa bi mbei de fii bookosaka (Jöpu 16:1-5). Ma te u kaba fëën, Jehovah ku Elihu bi da Jöpu taanga.​—Jöpu 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10. w18.04 bld. 16 pal. 6; bld. 17 pal. 8-9

Jesaaja bi taki kaa unfa Jehovah bi o da dee sëmbë fëën taanga. A bi taki taa: „Jehovah seei o ko kuma wan gaan fetima, nöö di maun fëën o tii di köndë” (Jes. 40:10). Te di Bëibel ta taki soni u „maun”, hën da a ta taki soni u makiti. Fëën mbei te di Bëibel ta taki taa di ’maun u Jehovah o tii’, nöö a ta mëni u taa Jehovah da wan könu di abi makiti. A bi heepi dee dinima fëën a di ten di pasa, nöö a di ten aki a ta heepi dee sëmbë dee ta futoou ën söseei a ta da de taanga (Deto. 1:30, 31; Jes. 43:10). Möön dee felantima fuu ta du ku u, möön Jehovah ta hoi hënseei a di soni di a paamusi u. A bi taki taa: „Mi o mbei i ko taanga.” A di ten aki, a so köndë u di goonliba, dee felantima fuu ta mbei möiti u tapa di peleikiwooko fuu nasö u tapa di wooko di di ölganisaasi fuu ta du. Hii fa a dë sö, tökuseei wa ta booko u hedi poi. Di soni Jehovah paamusi u ta da u kaakiti ku degihati. A ta paamusi u taa: „Na wan fetilai di de o tei u ko feti ku i, o sa mbei de wini i.”​—Jes. 54:17. w19.01 bld. 5-6 pal. 12-13

Mbeti an ta fii taa de musu ko sabi di Sëmbë di mbei de. Ma u kuma libisëmbë abi di fii dë (Mat. 4:4). Te u ta haika Gadu, u ta ko fusutan soni möön bunu, u ta ko köni, nöö u ta ko dë waiwai. Gadu da u di Bëibel, söseei a da u „di köni saafu di dë u futoou” u de sa ta tja buku ko a döö da u di sa heepi u u di biibi fuu ko möön taanga (Mat. 24:45). Dee buku aki ta heepi u fuu ku Jehovah ko dë möön gaan mati. U ta lei sömëni soni di ta heepi u fuu ku ën ko dë mati! (Jes. 65:13, 14) Dee soni dee Gadu ta lei i, sa mbei i ko köni, söseei de sa heepi i fii si soni a di soifi fasi, nöö dee soni aki o heepi i a peipei futu (Nöng. 2:10-14). Dee fasi aki, o heepi i fii ko sabi andi da dee mindimindi woto di sëmbë ta paaja. Wantu u dee mindimindi woto aki da di taki di sëmbë ta taki taa na wan sëmbë mbei u, söseei na wan sëmbë mbei dee woto soni di dë a goonliba aki ku liba ala. Nasö taa möni ku gudu sa mbei i ta dë waiwai. Dee fasi aki sa heepi i tu fii köni ku soni di sa tja hogi ko da i. Fëën mbei i musu du hii soni di i sa du fii sa ko abi köni, söseei fii ko ta si soni a di soifi fasi. w18.12 bld. 16-17 pal. 6-7

Wan ten o ko ka woo ta „libi longi kumafa wan pau ta libi longi” ö? So pau ta libi dusudusu jaa. Ee libisëmbë musu libi sö longi, nöö de musu dë gösöntu te dou. Nöö ee de bi sa libi a di waiti kamian ka bööböö libi o dë kumafa Jesaaja bi taki, nöö u sa taki taa di libi bi o suti seei. A bi o dë wan paladëisi tuutuu! Wë di tjabukama woto aki o pasa tuutuu! Dee soni dee u taki u de djunsu dë ta lei u taa wan paladëisi o dë a goonliba aki a di ten di ta ko. Hii di goonliba o fuu ku sëmbë di Gadu feni bunu. Na wan sëmbë o ta fëëë taa hogi mbeti o ko du hogi ku ën, nasö taa sëmbë o ko du hogi ku ën. Dee bookowojoma, dee bookojesima, ku dee lanma o ko dë gösöntu baka. Hii sëmbë o mbei fu hënseei wosu, söseei de o ta paandi u deseei soni. Sëmbë o ta libi longi möön fa dee pau ta libi. Di Bëibel ta lei u soni di ta lei taa di paladëisi aki o ko abiti möön. Ma a sa pasa taa so sëmbë di u ta miti a di peleikiwooko ta piki u taa dee tjabukama woto aki, an ta lei tuutuu taa wan paladëisi o dë a goonliba. Andi ta mbei i dë seiki taa wan paladëisi o dë a goonliba aki tuutuu? Jesosi, di sëmbë di Gadu seei bi manda ko a goonliba aki, bi taki soni di ta lei u faandi mbei u sa dë seiki u di soni aki.​—Luk. 23:43. w18.12 bld. 6 pal. 13-15

Ma tökuseei u sa tooka di fasi fa u ta si soni. Woo sa tooka di fasi fa u ta pakisei te u ta pakisei soni di fiti. Ee u ta pakisei fundu u di fasi fa Jehovah ta si soni, nöö woo ta dë seiki taa di fasi fa a ta si soni hën da di bunu wan hii juu. Nöö woo ta kë ta si soni kumafa a ta si soni. Ma ee u kë ko ta pakisei kumafa Jehovah ta pakisei, nöö wa musu ta „djeesi dee sëmbë u di goonliba aki dee na sabi Gadu”. Hën da wa musu ta luku soni, ta lesi soni nasö ta haika soni di an ta kai ku di fasi fa Gadu ta pakisei. A dë fanöudu seei fuu tei di lai aki. Boo buta pakisei a wan woto di nama ku soni u njan, di o heepi u fuu ko fusutan unfa di soni aki dë fanöudu tjika. Wan sëmbë di kë dë gösöntu sa buta taa soni di dë gösöntu nöö a o ta njan. Ma ee hii juu a ta njan soni di an dë gösöntu, nöö a o dë taa u sösö a ta mbei möiti! A di wan seei fasi a bi o dë taa u sösö u ta mbei möiti u lei soni u di fasi fa Jehovah ta pakisei, ee u bi o ta da pasi u soni mbei u ko ta pakisei kumafa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei. w18.11 bld. 24-25 pal. 14-15

Fuu sa waka a di pasi u Gadu go dou, hën da hii daka u musu  ta dë kabakaba fuu libi ku dee soni dee u ta lei. Di Bëibel ta tei di tuu, maaka ku wan banti di wan sodati ta tei u banti mindi. Na awooten, sö wan banti bi ta bunu da wan sodati faa go a feti. Ma di sodati bi musu banti hënseei bumbuu. Ee an bi du di soni aki, nöö a bi o ko dë taa di banti aan heepi dëën. Unfa di tuu ta heepi u kumafa di banti ta heepi wan sodati? Wë ee u ta libi ku dee lei u Bëibel hii juu, nöö de o heepi u fu wa si soni a wan föutu fasi, söseei de o heepi u fuu du soni a wan köni fasi. Dee lei u Bëibel o heepi u fuu du soni di bunu, te u dë ku wan gaan fuka, nasö te hati fuu ta manda u fuu du wan soni di an bunu. w18.11 bld. 13 pal. 15

Ee u kë ko sabi dee lei u Bëibel, nöö u musu mbei möiti. A ta dë fuu disa so soni u dee lei dë hedi. Ma te u „bai di tuu tei” kaa, hën da te u ko sabi di tuutuu lei kaa, nöö u musu ta köni be wa „sei ën”. Hën da u musu ta köni be wa disëën nöiti. Na u di de an ta sei wan soni, mbei a musu u dë taa ja abi fu mbei möiti fii feni ën. Di Hebelejën wöutu di de puu ko ’bai tei’ a Nöngö 23:23 sa kë taki „ko abi”. Dee tu wöutu aki tuu ta lei taa wan sëmbë musu mbei möiti nasö a musu disa wan soni, faa ko feni wan soni di a ta si kuma gaan soni. Boo luku wan woto di sa heepi u fuu ko fusutan unfa wan sëmbë sa bai di tuu tei. Boo taki taa de ta da sëmbë bakuba u sösö a wan wojowojo. I si kuma woo sa dë fuu a wosu nöö dee bakuba ko dë a di tafa liba fuu ö? Wë nönö. U musu go a di wojowojo go tei de. Hën da hii fa de ta da sëmbë dee bakuba u sösö, tökuseei i musu mbei möiti fii sa feni de. Wë sö nöö a dë ku di tuutuu lei. Wa abi fu paka fuu ko sabi soni u di tuutuu lei, ma u musu mbei möiti fuu ko sabi ën, söseei u musu disa so soni fuu sa ko dë nëën. w18.11 bld. 4 pal. 4-5

Jesosi bi kai Petuisi, Jakobosi ku Johanisi u de tjëën go a wan hei kuun liba. Di de bi dë ala, hën de si wan wojolimbo sunjan. A bi dë wan gaan foombo soni seei. Jesosi fesi bi ko ta koti faja kuma sonu, dee koosu nëën sinkii bi ko weti faan te sëmbë wojo an bi sa kai ku de. Tu sëmbë bi ko ta fan ku ën. De bi ko ta taki soni u di dëdë di a bi o dëdë toona weki ko a libi baka. Dee tu sëmbë dë bi dë Mosesi ku Elia (Luk. 9:29-32). Baka di dë, hën wan gaan limbo bundji ko tapa de, hën de jei wan töngö ta fan a di bundji dendu. Gadu hën bi ta fan! Di wojolimbo sunjan bi ta lei unfa Jesosi bi o abi makiti te a bi o toon Könu u di Könuköndë u Gadu. An dë u taki taa Keesitu bi feni taanga faa bi sa hoi dou te a bi o tja sitaafu, söseei te de bi o kii ën a wan hogihati fasi. Di wojolimbo sunjan aki bi mbei di biibi u dee bakama u Jesosi ko taanga tu. A bi o heepi de u de sa hoi dou te sëmbë bi o du ku de, söseei a bi o heepi de u de bi sa du di wooko u de. Söwan 30 jaa baka di dë, hën apösutu Petuisi bi taki soni u di wojolimbo sunjan aki. Di soni aki ta lei taa an bi fëëkëtë ën.​—2 Pet. 1:16-18. w19.03 bld. 10 pal. 7-8

Andi da wan soni di ta mbei dee tuutuu Keesitu sëmbë tooka ku dee sëmbë dee nango a poipoi keiki? U ta „taki soni di dë tuu” (Sak. 8:16, 17). A o ta taki tuutuu soni aluwasi a ta fan ku wan sëmbë di an sabi, söseei a o ta taki tuutuu soni te a ta fan ku dee sëmbë dee de ku ën ta wooko a di wan kamian, dee mati fëën, nasö dee famii fëën. Te i njönku, nöö i ta kë u dee pei fii lobi i. Ma u di so njönkuwan kë di soni aki, mbei de ko ta libi tu pei libi. De ta du kuma de ta libi a wan fasi di fiti te de dë ku dee famii u de, nasö ku dee baaa ku dee sisa u di kemeente, ma te de dë a Internet nasö ku sëmbë di an ta dini Jehovah, nöö de ta dë wan hii woto sëmbë. Te a dë sö, hën da i ta ganjan i mama ku de tata, dee baaa ku dee sisa u di kemeente fii, söseei kandë i ta suku u ganjan Jehovah (Ps. 26:4, 5). Ma Jehovah ta sabi te u ta du kuma u ta lesipeki ën, hii fa u ta du soni di a ta buuse (Maik. 7:6). A bi o möön bunu fuu du di soni di wan nöngö ta taki. A ta taki taa: „Na haun ku sëmbë di ta du zöndu, ma hii daka i musu ta lesipeki Jehovah.”​—Nöng. 23:17. w18.10 bld. 7 pal. 14-15

Hii dee dinima u Jehovah dee dë a hii së u goonliba, ta libi kuma wan famii. De dë baaa ku sisa di lobi de na de (1 Joh. 4:21). So juu de ta du gaangaan soni da dee baaa ku dee sisa u de, ma möön gaanfa de ta du pikipiki soni da de u lei de taa de lobi de. A sa dë taa de taki wan soni di da dee baaa ku dee sisa u de taanga, nasö de du wan bunu soni da de. Te u ta fii da wotowan, nöö a sö wan fasi u ta djeesi di Tata fuu di dë a liba ala (Ef. 5:1). Jesosi bi djeesi hën Tata a wan bunu fasi seei. Hii juu a bi ta libi bunu ku wotowan. A bi taki taa: „Ee wan sëmbë i dë fukafuka, i ko wei u dee lai dee i ta tja, nöö be i ko a mi e. Nöö mi o mbei i ko dë bööböö” (Mat. 11:28, 29). Te u ta djeesi Jesosi, u di u ta lei taa u ta fii da „dee pooti sëmbë”, nöö Jehovah o ta wai ku u, söseei woo ta dë waiwai tu (Ps. 41:1). Fëën mbei un boo lei taa u ta fii da dee sëmbë fuu wosudendu, dee baaa ku dee sisa fuu, ku dee sëmbë dee u ta miti a di peleikiwooko. w18.09 bld. 27 pal. 1-2

U sa ta wooko makandi ku Jehovah tu, te u nango ta heepi dee baaa ku dee sisa fuu te wan gaan soni pasa. Kandë u sa da möni u heepi de (Joh. 13:34, 35; Tjab. 11:27-30). Wan woto fasi fa u sa heepi de, da te u ta heepi de seeka kamian nasö te u ta heepi de mbei wan soni di bi booko. Di wosu u wan sisa de kai Gabriela, di ta libi a di köndë Poland, bi booko seei di wan gaan wata bi ko. Di sisa aki bi wai seei di a bi si taa dee baaa ku dee sisa u di pisiwata ka a bi ta dë, bi ko heepi ën. Te a ta pakisei di soni di bi pasa dë, nöö a ta taki taa an ta booko hën hedi ku dee soni dee a lasi, ma a ta buta pakisei a dee soni dee a feni. A taki taa: „Di soni di pasa dë, mbei mi si taa di dë di mi dë a di ölganisaasi u Jehovah dë wan gaan soni seei, nöö di soni aki ta mbei mi ta dë waiwai.” Sömëni sëmbë bi taki di wan seei soni, di de bi si fa dee baaa ku dee sisa bi ko heepi de, di wan gaan soni bi miti de. Nöö dee sëmbë dee ta wooko makandi ku Jehovah u heepi dee baaa ku dee sisa aki, ta wai seei u di de bi si taa de bi du wan bunu soni.​—Tjab. 20:35; 2 Kol. 9:6, 7. w18.08 bld. 25 pal. 12

Ee u kë tjubi di hati fuu, nöö u musu sa ko si dee hogi dee sa miti u, nöö u kule da de. Di wöutu di de puu ko „tjubi” ta mbei u pakisei di wooko di wan wakitima ta du. A di pisiten di Könu Salumon bi ta tii, dee wakitima bi ta taanpu a dee gaan peni u di foto, nöö de bi ta bai basia te de bi ta si taa hogi ta ko miti de. Di woto aki ta heepi u fuu fusutan andi u musu du u Saatan an mbei u ko ta pakisei kumafa a ta pakisei. Na awooten, dee wakitima dee bi ta taanpu a dee gaan peni, bi ta wooko makandi ku dee sëmbë dee bi ta taanpu a dee gaandöö u di foto ta koti wakiti (2 Sam. 18:24-26). Dee tu kulupu wakitima aki bi ta wooko makandi u tjubi di foto. De bi ta mbei hii möiti u dee gaandöö u di foto ta dë tapatapa te dee felantima u de bi ta ko (Neh. 7:1-3). Te u ta seeka di háti fuu faa sa wooko kumafa di Bëibel ta piki u, nöö a o sa dë kuma wan wakitima da u. A o sa heepi u fuu si na un ten Saatan ta mbei möiti u poi di fasi fa u ta pakisei, ku di fasi fa u ta fii. Te di háti fuu ta bai u a soni, nöö u musu du hii soni di u sa u koti pasi da di hogi di sa ko miti u. w19.01 bld. 17 pal. 10-11

Dee gaanwomi an musu ta kuutu dee njönku baaa ku di fasi fa deseei ta si soni, nasö ku di fasi fa de kiija, ma de musu ta du ën ku dee soni dee sikifi a di Wöutu u Gadu (2 Tim. 3:16, 17). Ee dee gaanwomi an ta wooko ku dee soni dee sikifi a Bëibel di ta taki andi wan baaa musu du faa toon dinai, nasö gaanwomi, nöö a o dë taa de ta hoi dee baaa aki a baka. A wan köndë, wan dinai bi ta tja dee faantiwöutu fëën a wan bunu fasi, nöö dee gaanwomi bi ta si taa a dou dee maaka dee sikifi a Bëibel, dee ta lei taa a sa toon gaanwomi. Ma so u dee gaanwomi di bi ko gaandi kaa, bi taki taa fesi u di baaa aki bi njönku poi. Fëën mbei de an bi mbei a toon gaanwomi. A tjali taa di lö soni aki bi pasa ku di baaa aki. A ta djei kuma di lö fasi u pakisei aki dë a sömëni köndë u goonliba. A dë fanöudu seei fuu ta luku andi di Bëibel ta taki u wan soni, ka fuu ta buta pakisei a di fasi fa useei ta si soni, nasö a di fasi fa sëmbë ta pakisei, ka de kiija u. Te u ta du sö, nöö a o dë taa u ta piki Jesosi buka, u di wa o ta kuutu wotowan ku dee soni dee u ta si.​—Joh. 7:24. w18.08 bld. 14 pal. 16-17

Wan woto soni dë di ta mbei taa an ta bunu u manda e-mail nasö app da wotowan söndö fuu pakisei ee unfa di woto dë tuutuu. A so köndë, wa sa ta du di diniwooko fuu kumafa u kë, söseei a so köndë de tapa di wooko fuu. Dee felantima fuu dee ta libi a dee köndë aki, ta konda soni u mbei u fëëë, nasö u mbei wa futoou useei möön. Pakisei andi bi pasa a Sovyet-Unie. Wanlö siköutu de ta kai KGB, bi taki taa wanlö baaa di sömëni sëmbë bi sabi, an ta dini Jehovah möön. Ma a tjali taa sömëni baaa ku sisa biibi dee soni aki, hën de go disa di ölganisaasi u Jehovah. Bakaten, sömëni u de bi toona ko baka, ma so u de an ko möön. Dee sëmbë aki bi mbei dee mindimindi woto aki mbei di biibi u de ko suwaki (1 Tim. 1:19). Unfa u sa köni ku di soni aki? Wë, na manda soni da wotowan di sa mbei de lasi hati, nasö na manda soni da wotowan ee ja sabi ee sö di soni dë dë tuutuu. Na biibi hii soni di i ta jei. Ma mbei möiti fii ko sabi unfa soni dë tuutuu. w18.08 bld. 5 pal. 8

A dee awoo buku u Bëibel di de bi sikifi a Giikitöngö, de an bi ta buta dee lö soni kuma köma sö, hii juu. Fëën mbei u sa ta hakisi useei ee Jesosi bi taki taa: „Tuutuu mi ta piki i taa, tide joo dë ku mi a di Paladëisi.” Nasö ee a bi taki taa: „Tuutuu mi ta piki i tide, taa joo dë ku mi a di Paladëisi.” Jesosi bi piki dee bakama fëën. A bi piki de taa: „Mi di ko dë Libisëmbë Mii aki o dë a goon basu dii daka ndeti ku didia ufö mi o kumutu” (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Maik. 10:34). Apösutu Petuisi bi taki taa di soni aki bi pasa tuutuu (Tjab. 10:39, 40). Hën da Jesosi an bi go a Paladëisi di daka di hën ku di hogiduma bi dëdë. Di Bëibel ta taki taa Jesosi bi dë „a Geebi” dii daka longi, hën Gadu weki ën ko a libi baka (Tjab. 2:31, 32). Di Jesosi bi ta piki di hogiduma soni u di Paladëisi, nöö an bi ta taki soni u wan paladëisi a liba ala. Unfa u du sabi di soni dë? Wë u di di hogiduma an bi pena sabi seei taa Jesosi bi mbei wan buka ku dee apösutu fëën dee bi ta hoi deseei nëën, taa de ku ën bi o dë a liba ala ta tii makandi a di Könuköndë u Gadu (Luk. 22:29). Boiti di dë, di hogiduma an bi dopu seei (Joh. 3:3-6, 12). Fëën mbei a bi musu u dë sö taa a bi ta taki u di paladëisi di bi o dë a goonliba aki. w18.12 bld. 6 pal. 17; bld. 7 pal. 18; bld. 8 pal. 20-21

Ma an bi tei longi seei, hën dee Isaëli sëmbë bi bigi dini di kau mii! Hii fa di soni di de bi du dë ta lei taa de an bi hoi di wëti u Jehovah, tökuseei de bi ta ganjan deseei u di de bi ta pakisei taa de bi dë a Jehovah së jeti. Di Alon seei bi si fa de bi ta dini di kau mii, hën a bi taki taa de bi ta hoi „wan piizii da Jehovah”! Andi Jehovah bi du? A bi piki Mosesi taa dee sëmbë bi „du soni di o tja hogi ko da de”, nöö de bi pasa ’dee wëti fëën’. Jehovah hati bi boonu sö tee taa a bi pakisei faa kii hii dee Isaëli sëmbë tuu kaba (Ëki. 32:5-10). Ma Jehovah bi buta taa an bi o kii hii dee Isaëli sëmbë (Ëki. 32:14). Hii fa Alon hën bi mbei di kau mii, tökuseei a bi tjali u di soni di a du. Te u kaba fëën, hën ku dee woto Leifi sëmbë bi tei Jehovah së. Sömëni u dee sëmbë dee bi dini di kau mii, bi dëdë. Ma dee sëmbë dee bi dë a Jehovah së bi fika a libi, nöö Gadu bi paamusi de taa a bi o mbei de feni gaan bunu.​—Ëki. 32:26-29. w18.07 bld. 18-19 pal. 13-16

Ambë i kë taa musu feni i u bunu, Gadu naa libisëmbë? Wa musu kë taa sëmbë feni u u bunu, u di u go a hei siköö, u di soni ta waka bunu a di masikapei fuu, nasö u di u dë wan nëbai sëmbë a di goonliba aki. Paulosu bi taki taa: „Ma nöö di ten un ko sabi Masa Gadu, ma fuu taki, Masa Gadu hën fosu ko sabi unu, wë nöö andi mbei un toona go a dee lö sösö wëti dë möön u du? Saafu un kë dë sö möön nö?” (Gal. 4:9) A dë wan gaan soni te ’Gadu sabi u’, u di hën da di Möön Gaan Tiima u mundu! Jehovah sabi u bumbuu, a lobi u, nöö a kë fuu ku hën dë gaan mati. Jehovah mbei u a sö wan fasi taa u ku hën sa dë mati.​—Peleik. 12:13, 14. w18.07 bld. 4 pal. 3-4

Ee u kë u dee wëti u Gadu heepi u, nöö u musu lobi de, söseei u musu ta hoi de (Amös. 5:15). Ma unfa u sa du di soni di sikifi a di tëkisi aki? U musu ko ta si soni kumafa Jehovah ta si soni. Pakisei di woto aki. Boo taa ja sa ta duumi a ndeti, hën di data fii piki i taa i musu ta njan soni di möön bunu da i dendu, i musu ta buli sinkii, söseei taa i musu ko ta du soni woto fasi. Boo taa i du kumafa a piki i, hën i ko si taa a heepi i! Unfa i bi o ko ta si dee soni di di data piki i taa i bi musu ta du? Wë sö nöö di Gadu di mbei u, buta wëti da u fuu hoi. Dee wëti dë ta tjubi u u hogi an miti u, söseei de ta heepi u fuu sa abi wan möön bunu libi. Di Bëibel ta lei u taa wa musu ta mindi soni, wa musu ta fufuu, wa musu ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, wa musu ta du hogi, söseei wa musu ta du soni di nama ku taku jeje (Nöng. 6:16-19; Ako. 21:8). Te u ta si dee bunu dee u ta feni te u ta piki Jehovah buka, nöö u ta ko lobi hën ku dee wëti fëën möön gaanfa. w18.06 bld. 16 pal. 5-6

Kandë Pilati bi ta fëëë taa Jesosi bi o mbei dee sëmbë hopo fia ku dee Loomë sëmbë. Ma Jesosi bi piki ën taa: „Di Könu Tii u mi an dë wan tii kuma di u dee sëmbë u di goonliba aki e” (Joh. 18:36). Jesosi an bi kë go nama ku politiki soni u di goonliba aki, u di di Könuköndë fëën bi o dë a liba ala. A bi taki taa di wooko di a ko du a goonliba aki, hën da faa ko „lei sëmbë andi da tuu [ku andi da ganjan]” (Joh. 18:37). Jesosi bi sabi un faantiwöutu a bi abi. Te useei ta fusutan un faantiwöutu u abi, nöö woo ta köni fu wa tei di së u wan politiki paatëi. Na a u hati seei woo du di soni aki. So juu di soni aki sa ta taanga da u. Wan keling-gaanwomi bi taki taa möönmöön dee sëmbë a di pisiwata ka a ta dë, ta lobi di nasiön u de pasa maaka. De ta biibi taa libi u de o waka möön bunu ee wan sëmbë u di nasiön u de hën ta tii de. Di keling-gaanwomi aki ta taki tu taa: „Dee baaa ku dee sisa ta mbei möiti u de ta libi fiifii ku deseei, u di de ta paaja di bunu buka u di Könuköndë. De ta wakiti u Gadu seei hën ko puu de a fuka.” w18.06 bld. 5 pal. 6-7

Di Bëibel ta kai ën „Saatan”, nöö di në aki kë taki „Felantima nasö Fiama”. A dii u dee Hebelejën Buku u Bëibel nöö di në aki sikifi. A sikifi a di buku 1 Kloniki, a di buku Jöpu, söseei a di buku Sakalia. Ma faandi mbei de an taki hia soni u di felantima aki ufö di Mësiasi ko a goonliba aki? Jehovah an bi mbei sëmbë sikifi hia soni u Saatan a dee Hebelejën Buku u Bëibel. Jehovah bi mbei sëmbë sikifi dee Hebelejën Buku u Bëibel u heepi sëmbë u de ko sabi ambë bi o dë di Mësiasi (Luk. 24:44; Gal. 3:24). Di di Mësiasi bi ko a goonliba, hën Jehovah bi mbei di Mësiasi ku dee bakama fëën konda möön hia soni u Saatan ku dee ëngëli dee bi tei di së fëën, nöö fëën mbei u ko sabi möön hia soni u Saatan. (Luku di pisi a basu.) Wë a fiti taa Jehovah tei Jesosi ku dee salufuwan u mbei sëmbë ko sabi möön soni u Saatan ku dee bakama fëën, u di Jesosi ku dee salufuwan de o kii Saatan ku dee bakama fëën. (Lom. 16:20; Ako. 17:14; 20:10) Hoi a pakisei taa na hii soni Didibi sa du. Jehovah, Jesosi ku dee ëngëli dee ta hoi deseei a Jehovah, dë ku u. De sa heepi u fuu finga futu da di felantima fuu. w18.05 bld. 15-16 pal. 2-4

Wa sa dë dinima u Jehovah ee libi fuu an ta „pai njanjan” (Mat. 13:23; 21:43). Te u luku di woto a Johanisi 15:1-5 ka Jesosi bi taki taa libi fuu o pai hia fuuta, nöö an sa dë taa a bi ta taki u di mbei di u musu mbei sëmbë ko toon bakama fëën (Mat. 28:19). Ee sö di soni aki bi dë, nöö sömëni Kotoigi di ta hoi deseei a Gadu, di an bi heepi sëmbë u de ko toon bakama u Jesosi, bi o dë kuma dee pau maun dee Jehovah bi o djafu puu. Fëën mbei u sa taki taa di soni aki an dë sö! Faandi mbei u taki sö? Wë u di wa sa musu sëmbë u de ko toon bakama u Jesosi. Jehovah da wan lobihati Gadu. Nöiti a bi o hakisi u fuu du wan soni di wa sa du. Dee soni dee a ta hakisi u, da soni di u sa du (Deto. 30:11-14). Ma nöö andi a kë taki taa libi fii musu ta pai njanjan? Wë a musu u dë wan soni di hii u tuu sa du. Un wooko Jehovah da hii dee dinima fëën u de du? Wë de musu paaja di bunu buka u di Könuköndë u Gadu da sëmbë.​—Mat. 24:14. w18.05 bld. 5 pal. 8-9

A di ten aki, i abi sömëni fesima u keiki tu. De ta kai dee sëmbë aki paiti, nasö de ta kai de woto fasi. Dee sëmbë aki an ta lei sëmbë dee tuutuu lei u Gadu, ma de ta „tuwë dee leti soni u Gadu tuu fiaa a kapëë go tei ganjanganjan soni” (Lom. 1:18, 25). Dee sëmbë aki ta lei wotowan taa Gadu ta tjuma sëmbë a faja, taa te wan sëmbë dëdë nöö wan soni ta dë nëën dendu ta libi go dou, taa sëmbë ta nasi baka, söseei taa Gadu an abi toobi ee womi ku womi ta libi ku deseei nasö ee mujëë ku mujëë ta libi ku deseei. Politikima ta ganjan sëmbë tu. Wan u dee möön gaan soni di de o taki abiti möön di an o dë sö seepiseepi, hën da di taki di de o taki taa „hii soni dë bunu kaa. An dë fuu fëëë möön”. Ma „te u de kë mëni, nöö di daka [u Jehovah] o dou a de vau sö, nöö kaba seei de o kaba a sösö”. Fëën mbei wa musu biibi dee politikima te de o taki taa  soni ta waka möön bunu. U dee dinima u Jehovah „sabi kaa taa di daka dë, na wan sëmbë o sabi ën. A o ko vau sö, leti kumafa fufuuma ta ko a ndeti”.​—1 Tes. 5:1-4. w18.10 bld. 4-5 pal. 6-8

Jesosi Keesitu ta tei dee salufu baaa fëën ku dee „gaama” dee a ta tei puu a dee woto sikapu dendu, u da u taanga. Dee baaa aki dë gaanwomi a kemeente, nöö de an dë „basi” a u liba ta taki da u unfa u musu biibi, ma de ta wooko makandi ku u ta heepi u fuu sa ta dë waiwai te dou (Jes. 32:1, 2; 2 Kol. 1:24). Dee gaanwomi sa djeesi apösutu Paulosu, a di mbei di a bi ta mbei möiti hii juu u da dee baaa ku dee sisa taanga. A bi sikifi wan biifi manda da dee baaa ku dee sisa u Tesalonika. A bi taki taa: „U bi lobi unu tee na soni, hën mbei u bi ta wai seei taa u sa paati di Buka u Masa Gaangadu da unu. Nöö na di buka wanwan u bi paati da unu e, dee sëmbë, ma di libi fuu seei tu. Sö un ko dë wan hati soni da u tjika” (1 Tes. 2:8). Paulosu bi piki dee gaanwomi u Efeise dee soni dee u ta lesi a di tëkisi u tide, u lei de taa so juu na taki nöö de musu ta taki soni u da wotowan taanga u. w18.04 bld. 22-23 pal. 6-8

Ee u kë ko fii tuutuu, söseei ee u kë feni wini fëën, nöö u ku Jehovah musu ko dë gaan mati (2 Kol. 3:16). Dee Isaëli sëmbë dee bi dë a di sabana bi ta si soni kumafa libisëmbë ta si soni, ma na kumafa Jehovah ta si soni. A bi dë sö kuma wan koosu bi tapa de fusutan ku de hati. De bi kë tei di fii di de bi ko fii u de sa ta du dee soni di de hati ta manda de u de du (Heb. 3:8-10). Di fii di di jeje u Jehovah ta mbei sëmbë ko fii an dë kuma di puu di de ta puu sëmbë a katibo u mbei de ko fii. Di jeje u Jehovah ta mbei sëmbë ko fii a wan apaiti fasi, nöö libisëmbë an sa mbei sëmbë ko fii a di lö fasi dë. Di jeje u Jehovah sa mbei u ko fii kumutu a zöndu ku dëdë basu, söseei a sa mbei u ko fii kumutu a poipoi biibi ku guwenti di an bunu (Lom. 6:23; 8:2). Di jeje u Jehovah ta mbei u ko fii tuutuu! Wan sëmbë di dë saafu nasö wan sëmbë di de buta a dunguwosu seei sa ko fii a di lö fasi aki tu.​—Ken. 39:20-23. w18.04 bld. 10 pal. 3-5