Tanvuuwata-liba

Hii juu dee komakandi fuu ta toona mëni u andi Jehovah ku di Womi Mii fëën du da u. U di u dë ku tangi a hati, mbei u ta mbei möiti hiniwan daka fuu djeesi Jesosi a di fasi fa a bi ta libi (2 Kol. 5:14, 15). Boiti di dë, u ta feni taanga fuu gafa Jehovah u di a mbei di Womi Mii fëën ko dëdë da u. Wan fasi fa u sa du di soni dë, hën da te u ta da piki a dee komakandi. U sa lei fa u lobi Jehovah ku Jesosi tjika, te u dë kabakaba u disa soni di u bi o kë du, u de hedi. A ta pasa taa u ta disa soni di u bi o kë du, sö taa u sa dou a dee komakandi. Sömëni u dee kemeente ta abi wan mindiwiki komakandi baka wooko juu, a wan ten ka gaansë fuu ta wei. Nöö wan woto komakandi ta hoi a sata nasö a sonde te woto sëmbë ta dë a de pisi ta böö. A dë sö taa Jehovah ta si te u nango a dee komakandi aluwasi u ta wei ö? A musu u dë sö! Te u luku ën bunu, möön u ta mbei taanga möiti u nango a dee komakandi, möön Jehovah ta tei ën u bigi, u di u ta lei ën taa u lobi ën.​—Maik. 12:41-44. w19.01 bld. 28-29 pal. 12-13

So u dee fuka dee bi ta miti wotowan, bi ta miti Jesosi tu. Jesosi bi kiija a wan wosudendu ka de an bi gudu. U di Jesosi bi ta wooko makandi ku Josëfu, di tata di kiijëën, mbei a bi lei u wooko taanga (Mat. 13:55; Maik. 6:3). A ta djei kuma Josëfu bi dëdë kaa ufö Jesosi kaba di diniwooko fëën a goonliba aki. Fëën mbei a kan taa Jesosi seei bi fii di pen di sëmbë ta fii te sëmbë u de dëdë. Jesosi bi sabi tu andi a kë taki u libi a wan wosu dendu ka sëmbë an abi di wan seei biibi (Joh. 7:5). Hii dee soni aki, ku woto soni jeti, bi o sa heepi Jesosi faa ko sabi andi ta miti wotowan, söseei faa ko sabi unfa de ta fii. A bi ta dë u si taa Jesosi bi ta booko hën hedi ku wotowan, möönmöön te a bi ta du dee foombo wooko fëën. Jesosi an bi ta du dee foombo wooko dë, u di a bi musu u du de. Ma te fuka bi ta miti sëmbë, nöö „tjali u de” bi ta kisi ën (Mat. 20:29-34; Maik. 1:40-42). Jesosi bi ta fii ku dee sëmbë aki, nöö a bi kë heepi de.​—Maik. 7:32-35; Luk. 7:12-15. w19.03 bld. 16 pal. 10-11

Pakisei unfa soni bi hebi da Jesosi di lasiti ndeti fëën a goonliba aki. A bi o hoi hënseei a Gadu u te a dëdë u? Ee an bi hoi hënseei a Gadu, nöö na wan sëmbë bi o sa feni di libi u teego (Lom. 5:18, 19). Söseei di fasi fa a bi o du soni, bi sa poi di në fëën Tata (Jöpu 2:4). Boiti di dë, di lasiti pasi di Jesosi bi njan makandi ku dee apösutu, nasö dee mati fëën, hën dee mati fëën „kisi toobi ku deseei. De ta fia ku de na de ta hakisi taa fa de sai dë undi u de sa dë möön hei möön dee oto”. Ma u ta si taa Jesosi hati an bi boonu ku de. Ma a bi piki de a wan saapi fasi. A wan suti fasi Jesosi bi lei de unfa de musu ta tja deseei. Hën bakaten a bi gafa de u di hoi di de bi hoi deseei nëën (Luk. 22:24-28; Joh. 13:1-5, 12-15). Wë u sa djeesi Jesosi, nöö u du soni a wan saapi fasi, hii fa soni ta hebi da u, ee u ta hoi taa hii u tuu ta taki soni nasö du soni di ta hati wotowan so juu (Nöng. 12:18; Jak. 3:2, 5). Hii juu u musu ta gafa wotowan u dee bunu fasi di de abi.​—Ef. 4:29. w19.02 bld. 11-12 pal. 16-17

Di Wëti di Gadu bi da dee Isaëli sëmbë bi ta mbei taa an ta pasa hesihesi taa wan sëmbë mindi soni da wan wotowan taa a du wan hogi, hii fa di sëmbë dë an du na wan hogi. Wan sëmbë bi abi leti u hakisi ambë da di sëmbë di taki taa a du wan soni di an bunu (Deto. 19:16-19; 25:1). Tu sëmbë, nasö möön leki tu sëmbë bi musu taki ee wan sëmbë du wan soni tuutuu, ufö de sa kuutu ën (Deto. 17:6; 19:15). Ma unfa a dë ee wan Isaëli sëmbë bi du wan soni di an bunu, ma wan kodo sëmbë nöö si ën? Sö wan sëmbë an bi musu si kuma an o kisi sitaafu u di soni di a du. Jehovah bi si andi a du. Awa, Jehovah da di möön bunu sëmbë di u sa djeesi a di fasi fa a ta kuutu soni. Hii juu a ta kuutu soni a wan leti fasi. A ta hei dee sëmbë dee ta hoi dee wëti fëën, ma a ta sitaafu dee sëmbë dee abi taki a wotowan liba, ma di an ta du soni a wan leti fasi (2 Sam. 22:21-23; Eze. 9:9, 10). So juu a sa ta djei kuma dee sëmbë dee ta du soni di an bunu, an ta kisi sitaafu, ma te Jehovah buta taa di juu dou faa sitaafu de, nöö seiki a o sitaafu de (Nöng. 28:13). Ee de an bia de libi, nöö de o ko fusutan taa „a dë wan gaan soni u panta da tuutuu, fii musu ko kai a di libilibi Gadu maun fu hën musu sitaafu i”.​—Heb. 10:30, 31. w19.02 bld. 23-24 pal. 20-21

Mosesi bi dë wan sëmbë di bi ta buta pakisei a Jehovah. Di Bëibel ta piki u taa „a hoi go dou leti kuma hënseei wojo ta si Gadu nëën fesi dë, di libisëmbë wojo an sa si” (Heb. 11:24-27). Bëina tu liba baka di dee Isaëli sëmbë kumutu a Egepiti, nasö bifö de dou a di kuun de kai Sinai, hën wan gaan soni ko pasa. Dee sëmbë bi bigi ta kuutu taa de an abi wata. De bi bigi ta guunjan Mosesi, söseei hati u de bi ko boonu tee taa „Mosesi bai kai Jehovah. Hën a taki taa: ’Andi mi musu du ku dee sëmbë aki? De dë fa u naki mi ku sitonu kii!’” (Ëki. 17:4) Jehovah bi piki ën gbelingbelin andi a musu du. Jehovah bi piki ën faa tei di pau fëën, nöö a naki di gaan sitonu di dë a Holeb. Di Bëibel ta taki taa: „Mosesi bi du di soni aki a dee gaan womi u Isaëli fesi.” Di a du sö, hën wata kumutu a di gaan sitonu. Dee Isaëli sëmbë bi feni te a hia wata u bebe, nöö sö a ko pasa taa di taki aki bi seeka.​—Ëki. 17:5, 6. w18.07 bld. 10 pal. 4-5

Jehovah ta tei dee sëmbë u di kemeente u lei u fa a lobi u tjika. Te u ta lei taa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu, nöö u ta lei taa u lobi Jehovah. U ta du hii soni di u sa du u lei dee baaa ku dee sisa fuu taa u lobi de, söseei taa Jehovah lobi de (1 Joh. 4:19-21). Apösutu Paulosu bi taki taa: „Wë nöö di un sabi sö kaa, dee sëmbë, nöö be un ta da unu seei degihati ta heepi unu na unu fuun nango fesi nöömö, leti kumafa un ta du dë kaa” (1 Tes. 5:11). Na dee gaanwomi wanwan nöö sa du di soni aki. Ma hiniwan fuu sa ta djeesi Jehovah ku Jesosi, ta da dee baaa ku dee sisa fuu kötöhati (Lom. 15:1, 2). Kandë so u dee baaa ku dee sisa u di kemeente o abi data fanöudu, u di de abi wan pei siki di ta mbei de ta fii bookosaka gaanfa (Luk. 5:31). Dee gaanwomi ku dee woto baaa ku dee sisa u di kemeente sabi taa aluwasi de na data, tökuseei di kötöhati di de sa da dee baaa ku dee sisa aki, ku di heepi i de ta heepi de, dë fanöudu seei. Hii sëmbë u di kemeente sabi taa ’ee wan fuu dë fëëëfëëë, nöö u musu fan ku ën be a kisi degihati. Ee wan fuu dë suwakisuwaki, nöö u musu heepi ën be a ko taanga. U musu abi pasensi ku hii sëmbë’.​—1 Tes. 5:14. w18.09 bld. 11 pal. 10-11

U ta ko futoou Jehovah möön gaanfa te u ta ko sabi ën möön bunu. Di wan kodo fasi fa u sa ko sabi Jehovah möön bunu da te u ta lesi di Bëibel, söseei te u ta pakisei fundu u dee soni dee u lesi. Di Bëibel ta konda sömëni woto u di fasi fa Jehovah bi tjubi dee sëmbë fëën a di ten di pasa. Dee woto aki ta mbei u dë seiki taa a o ta heepi u a di ten aki tu. Boo luku di fasi fa Jesaaja bi taki taa Jehovah ta tjubi u. Jesaaja bi taki taa Jehovah dë kuma wan sikapuma, nöö dee dinima u Gadu dë kuma sikapu mii. Jesaaja ta taki u Jehovah taa: „Ku hën maun a o tja dee sikapu mii ko makandi, nöö a o ta tja de a hati mindi” (Jes. 40:11). Te u ta si fa Jehovah ta heepi u, nöö wa ta fëëë. Di soni di i sa heepi i fu ja ta dë fëëëfëëë, hii fa sömëni fuka sa miti i, hën da i musu pakisei fundu u dee soni dee sikifi a di tëkisi u tide aki. De o heepi i fii sa pasa dee tesi dee o miti i a di ten di ta ko. w19.01 bld. 7 pal. 17-18

Soni dë di i bi o kë du a di dini di i ta dini Jehovah u? Kandë i buta taa joo ta lesi di Bëibel hiniwan daka, nasö taa joo ta mbei möiti fii sa ta da möön bunu piki a dee komakandi, nasö taa joo ta hoi dee taki fii a wan möön bunu fasi. Nasö kandë i ta mbei möiti u wooko möön bunu ku di Bëibel te i dë a di peleikiwooko. Unfa i ta fii te i ta si taa i ta ko sa u du dee soni aki a wan möön bunu fasi, nasö unfa i ta fii te wotowan ta piki i taa i ta du dee soni aki a wan möön bunu fasi? Kandë i ta wai seei! Ma faandi mbei? Wë i ta wai u di i ta du andi Jehovah kë fii du, leti kumafa Jesosi bi ta du ën (Nöng. 27:11). Te i ta buta pakisei fii a di dini di i ta dini Jehovah, hën da i ta du wan soni di o mbei i ta dë waiwai, söseei di o ta da i piizii a di libi fii. Paulosu bi taki taa: „Un musu tan gingin a di biibi un ta biibi Masa Jesosi dë. Wan musu disa möönsö. Un musu ta biinga hiniwanten a di wooko u Masa, biga i sabi taa di wooko i ta wooko da Masa dë an dë u sösö” (1 Kol. 15:58). Ma te sëmbë ta buta hii de pakisei a di ko di de musu ko abi hia möni, nasö te de ta kë ko dë nëbai sëmbë u di goonliba aki, nöö de an ta dë waiwai tuutuu. Aluwasi ee soni ta waka bunu da de, tökuseei de an ta dë waiwai tuutuu.​—Luk. 9:25. w18.12 bld. 18 pal. 12-13

Dafiti bi ta taki u wan ten ka hii sëmbë a goonliba bi o ta piki Gadu buka (2 Pet. 3:13). Di tjabukama woto di sikifi a Jesaaja 65:22, ta taki taa: „Dee sëmbë u mi o libi longi kumafa wan pau ta libi longi.” Di soni aki ta lei taa dee sëmbë dee o dini Jehovah a di njunjun goonliba o libi dusudusu jaa longi. Biga Akoalimbo 21:1-4 ta taki taa Gadu o mbei soni waka bunu da libisëmbë, nöö wan u dee bunu dë da, „dëdë an o dë möön”. Adam ku Eva bi lasi di okasi di de bi abi u libi u teego a di Paladëisi, ma di goonliba o ko toon wan Paladëisi baka. Gadu o mbei dee sëmbë dee o dë a goonliba aki feni gaan bunu, leti kumafa a paamusi u. Dafiti bi taki taa dee sëmbë dee ta libi a wan leti fasi ku dee sakafasi sëmbë o feni di goonliba, nöö de o libi nëën u teego (Ps. 37:11). Dee tjabukama woto dee sikifi a di buku Jesaaja ta heepi u tu fuu buta mëni a di ten ka woo sa piizii u di libi a wan hanse paladëisi a goonliba aki (Jes. 11:6-9; 35:5-10; 65:21-23). Na un ten di soni aki o pasa? Wë di soni aki o pasa te Jesosi o du di soni di a bi paamusi di hogiduma (Luk. 23:43). Joo sa dë a di Paladëisi dë tu. A di ten dë, di soni di dee baaa ku dee sisa bi taki a di könklësi a Kolea, o pasa tuutuu: „Woo miti a di Paladëisi!” w18.12 bld. 8 pal. 22-23

U sa köni tee wa ta pakisei wan tjë sö seei kumafa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei ö? Wë nönö. U di wa sa kumutu a di goonliba aki go libi a wan woto kamian (1 Kol. 5:9, 10). Te u ta peleiki seei, woo ta jei sëmbë di o ta dë ku föutu pakisei nasö woo ta jei te de o ta taki poipoi soni di de ta biibi. Ma hii fa woo ta jei dee soni dë so juu, tökuseei wa a’ fu ta sindo ta pakisei de, nöö wa a’ fu ko ta pakisei sö tu. U musu djeesi Jesosi, u di wa o pakisei kumafa Saatan kë fuu ta pakisei. Nöö woo ta tjubi useei tu te u ta köni fu wa go nama ku soni di sa mbei u ko ta pakisei kumafa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei. Wan soni di u musu du, hën da u musu ta tei bumbuu mati. Di Bëibel ta piki u taa ee u ku sëmbë di an ta dini Jehovah ko dë gaan mati, nöö woo ko ta pakisei kumafa de ta pakisei (Nöng. 13:20; 1 Kol. 15:12, 32, 33). Te u ta köni fu wa haika soni nasö luku soni di ta da sëmbë taanga u ko lobi hogidu, fanafiti libi a di së u manu ku mujëë soni, nasö di lei de kai evolutie, nöö wa o ta poi u fusutan ku soni di an ta kai ku Gadu.​—2 Kol. 10:5. w18.11 bld. 25 pal. 16-17

Unfa u sa wooko ku dee lei u di Bëibel u waka a di pasi u Gadu go dou? Wan fasi fa u sa du ën, hën da u musu ta lei sëmbë soni u Bëibel kumafa u sa lei dou. Di Bëibel dë kuma wan feti ufangi. Leti kumafa wan sodati ta panjan di ufangi fëën bumbuu te a ta feti, sö nöö useei musu sa’ u wooko ku di Wöutu u Gadu tu (Ef. 6:17). U tuu sa ko sa’ u lei sëmbë soni u Bëibel möön bunu, hën da woo „ta tei di wöutu u Gadu ta lei ën leti kumafa a dë” (2 Tim. 2:15). Te u ta tei di Bëibel u lei sëmbë soni, nöö u ta ko sabi möön soni u Bëibel, söseei u ta ko möön lobi dee soni dë. Te u kaba fëën, nöö woo ko möön dë kabakaba u waka a di pasi u Gadu go dou. Di tuutuu lei di u dë nëën aki da wan dii kado di Jehovah da u. A ta mbei u ku di Tata fuu di dë a liba ala, ko dë möön gaan mati. Di ko di u ku Jehovah ko dë mati da wan gaan soni di u musu ta tei u bigi seei. Jehovah lei u sömëni soni kaa, ma u sabi taa a o lei u sömëni soni jeti! Jehovah paamusi u taa a o ta lei u soni u teego. Fëën mbei i musu ta tei di tuutuu lei u bigi, kumafa i bi o tei wan dii paaleli u bigi. I musu ta „bai di tuu tei”, nöö ja musu „sei ën”.​—Nöng. 23:23. w18.11 bld. 9 pal. 2; bld. 13-14 pal. 15-17

A bi musu u dë sö taa Noa bi ta piki sëmbë taa di Gaan Wata bi o ko. Wë u sa taki sö u di Jesosi bi taki taa: „Dee sëmbë u di ten naandë bi dë ta njan u de ta bebe ta tei mujëë ta da mujëë manu, tee dou di daka Noa go a di gaan sipi. De an bi mëni seei taa sö wan hogi dë u ko miti de. Ma te u de kë mëni, nöö hën tjuba kai gbulululu singi di goonliba piii, sawa de tuu fia tja go kii puu dë. Nöö mi taki da unu taa leti sö nöö a o dë a di juu ten mi o toona ko a goonliba” (Mat. 24:38, 39). Wë hii fa gaansë sëmbë an bi kë haika Noa, tökuseei a bi ta konda soni u di Gaan Wata da sëmbë, leti kumafa Jehovah bi piki ën. A di ten aki useei ta konda soni u di Könuköndë da sëmbë, u heepi de u de ko sabi andi Gadu o du da libisëmbë a di ten di ta ko. Jehovah kë seei taa sëmbë musu haika di buka di u ta tja go da de, sö taa de sa „fika a libi”, nöö useei këën sö tu (Eze. 18:23). Te u go peleiki da sëmbë a de pisi, söseei te u ta peleiki a kamian ka hia sëmbë ta waka pasa, nöö u ta mbei möiti u piki hii sëmbë taa di Könuköndë u Gadu o ko poi di hogi goonliba aki kaba a sösö.​—Eze 3:18, 19; Da 2:44; Ako 14:6, 7. w18.05 bld. 11 pal. 8-9

Andi i musu du ee de tapa di wooko fuu a di köndë ka i ta dë, hën siköutu ko kisi i, hën de hakisi i soni u dee baaa ku dee sisa fii? I musu piki de hii soni di i sabi u de u? Andi Jesosi bi du di wan tiima u Loomë bi hakisi ën soni? Jesosi bi wooko ku di mama wëti di sikifi a Bëibel, di ta taki taa „wan ten dë u dë piii, söseei wan ten dë u fan”, nöö na hii soni di di tiima bi ta hakisi ën a bi ta piki! (Peleik. 3:1, 7; Mat. 27:11-14). Ee sö wan soni miti u, nöö u musu du soni ku köni sö taa wa mbei hogi miti dee baaa ku dee sisa fuu (Nöng. 10:19; 11:12). Andi joo du ee mati fii nasö wan famii du wan gaan zöndu, nöö i sabi soni u di woto dë? „konda soni di dë tuu”. Fëën mbei i musu dë kabakaba u piki dee gaanwomi unfa soni dë tuutuu, söndö fii tjubi soni da de. Dee gaanwomi musu sabi unfa soni dë tuutuu sö taa de sa heepi di sëmbë a wan bunu fasi, fu hën ku Jehovah ko dë mati baka.​—Jak. 5:14, 15. w18.10 bld. 7-8 pal. 17-18

Unfa u sa da sëmbë taanga ku di lei di u ta lei taa u lobi de? Wan fasi fa u sa du sö, hën da te u ta haika bunu te woto wan ta fan ku (Jak. 1:19). U ta lei taa u lobi wotowan te u ta haika de te de ta konda dee fuka u de da u. Hakisi di baaa nasö di sisa fii soni di sa heepi i fii ko fusutan unfa a ta fii. A o si taa i ta booko i hedi ku ën tuutuu. A o sa si ën tu te a ta luku unfa i ta buta fesi. Te a ta fan ku i, nöö i musu ta haikëën ku pasensi söndö fii koti hën buka. Te i ta haika bunu andi di sëmbë ta taki, nöö joo sa ko sabi unfa a ta fii, söseei di soni dë sa mbei a ko ta futoou i. Te i du soni a di lö fasi aki, nöö an o taanga dëën faa haika andi i kë piki ën. Te i ta booko i hedi tuutuu ku wotowan, nëën ufö joo sa da de kötöhati. w18.09 bld. 11 pal. 10; bld. 12 pal. 13

Wan sëmbë musu abi ten faa haika di Könuköndë bosikopu, faa lesi di Bëibel ku dee woto buku dee ta taki soni u Bëibel, faa lei soni u Bëibel ku dee Jehovah Kotoigi, faa seeka hënseei da dee komakandi, söseei faa go a de. Ee u kë du dee soni aki, nöö a o dë fuu tei di ten di u bi o du woto soni di an dë fanöudu sö, fuu du de (Ef. 5:15, 16). Un longi a ta tei u wan sëmbë sa ko sabi dee möön fanöudu lei u Bëibel? Wë di soni aki ta tooka a sëmbë ku sëmbë. Wa sa kaba lei soni u Jehovah fuu ko fusutan unfa a köni tjika, wa sa kaba lei soni u dee fasi dee a abi, söseei wa sa kaba sabi hii dee soni dee a du (Lom. 11:33). A di fosu Ingisitöngö Hei Wakitimawosu di de bi mbei, de bi taki taa di tuutuu lei dë kuma „wan piki folo”. De bi taki taa: „Ja musu wai ku di wan kodo folo di i feni. Ee wan kodo folo bi tjika, nöö Gadu an bi o mbei sö hia folo. Mbei möiti fii ko abi de möön hia.” Ee a ko dë taa u ta libi u teego seei, tökuseei woo sa ta lei soni u Jehovah jeti. A di ten aki, a dë fanöudu fuu ta tei di ten di u abi, fuu ta lei soni u Jehovah. w18.11 bld. 5 pal. 7

Womi di tööu musu ta fii da di mujëë fëën, söseei a musu ta fusutëën (1 Pet. 3:7). Wan womi di ta fusutan hën mujëë sabi taa aluwasi hën ku hën mujëë tooka a so soni, tökuseei di soni dë an ta lei taa a bunu möön hën mujëë (Ken. 2:18). A o ta fii da hën mujëë, söseei a o ta lesipeki ën. Wan womi di ta fii da hën mujëë an o ta kai lobi ku woto mujëë, söseei an o ta buta pakisei a woto mujëë a wan fasi di na fiti. An o ta du ën aluwasi ee hën ku wan mujëë dë a wan kamian ta fan, nasö ee a Internet a ta fan ku ën (Jöpu 31:1). An o ta kai lobi ku woto mujëë a Internet, söseei an o ta luku fanafiti soni a Internet tu. Hii juu a o ta hoi hënseei a di mujëë fëën, u di a lobi ën, u di a lobi Jehovah, söseei u di a buuse hogidu.​—Ps. 19:14; 97:10. w18.09 bld. 28 pal. 3-4

Faandi mbei a ta taanga da u fuu du dee soni dee sikifi a di Wöutu u Gadu? Wan u dee soni di mbei a ta taanga, hën da ee u kë du soni a wan bunu fasi, nöö u musu abi sakafasi. A dee „lasiti daka u di goonliba aki”, a ta taanga da u fuu lei taa u abi sakafasi u di sömëni sëmbë ’an lobi oto sëmbë möön leki de seei nöö, de abi langahati möön hii soni, de ta njan buka ta mbei deseei taa de dë gaan womi’, söseei de an ta duwengi deseei (2 Tim. 3:1-3). U di u da dinima u Gadu, mbei u sabi taa wa musu ta tja useei a dee lö fasi aki. Ma a sa ta djei kuma soni ta waka bunu da dee sëmbë dee ta libi a di lö fasi aki, nöö de ta dë waiwai (Ps. 37:1; 73:3). Kandë u sa ta hakisi useei taa: ’Mi o feni wini fëën ee mi ta booko mi hedi ku wotowan möön leki fa mi ta booko mi hedi ku miseei ö? Ee mi ta du soni a wan fasi di ta lei taa mi abi sakafasi, nöö sëmbë o ta lesipeki mi jeti ö?’ Ee u ko ta pakisei kuma dee sëmbë u di goonliba aki, nöö di soni dë sa mbei u ku dee baaa ku dee sisa fuu an dë mati möön, söseei a sa mbei a taanga da sëmbë u de si taa u da bakama u Keesitu. Ma te u ta lei soni u dee dinima u Gadu dee bi abi sakafasi, söseei te u ta djeesi de a di fasi fa de bi ta du soni, nöö soni o waka bunu da u. w18.09 bld. 3 pal. 1

Wan ten bi dë ka Jehovah bi dë hën wanwan. Nöö hën a mbei woto soni di abi fusutan buta a liba ala ku goonliba aki. Jehovah, „di piizii Gadu” lo’ u da sëmbë bumbuu soni (1 Tim. 1:11; Jak. 1:17). Nöö u di Jehovah kë taa u musu ta dë waiwai tu, mbei a ta lei u taa u musu lo’ u da wotowan soni (Lom. 1:20). Gadu mbei libisëmbë kumafa hënseei dë (Ken. 1:27). Di soni aki kë taki taa Jehovah mbei u ku dee fasi di hënseei abi. Ee u kë ta dë waiwai, söseei ee u kë u Jehovah mbei soni waka bunu da u, nöö u musu ta djeesi ën. U musu ta booko u hedi ku wotowan, söseei u musu dë wan sëmbë di lo’ u da wotowan soni (Fil. 2:3, 4; Jak. 1:5). Wë faandi mbei u musu ta du dee soni aki? Wë, u di Jehovah mbei u fuu ta du dee soni aki. Aluwasi u dë zöndu libisëmbë, tökuseei u sa djeesi Jehovah, u di woo ta da sëmbë soni tu. Jehovah kë fuu ta djeesi ën. Fëën mbei a ta wai te u ta da sëmbë soni.​—Ef. 5:1. w18.08 bld. 15 pal. 1-2; bld. 16 pal. 4

Dee bakama u Jesosi ta lei taa de ta haikëën u di de ta du dee soni dee a ta taki tu. De an ta mbei dee „sölugu u di goonliba aki” puu de pakisei a dee soni dee Jesosi bi taki (Luk. 21:34). Ma de ta si di piki di de musu ta piki Jesosi buka kuma di möön fanöudu soni a de libi, aluwasi soni ta taanga da de. Hii fa dee soni aki ta miti de, tökuseei dee baaa ku dee sisa fuu ta hoi deseei a Jehovah, aluwasi andi ta pasa. Wan woto fasi fa u sa lei taa u ta haika Jesosi, hën da te u ta wooko makandi ku dee baaa dee ta tei fesi a di ölganisaasi u Jehovah (Heb. 13:7, 17). Di ölganisaasi u Jehovah tooka sömëni soni a dee jaa dee pasa aki. U ko abi njunjun soni u du di peleikiwooko, u ko ta du di peleikiwooko woto fasi, di fasi fa u ta hoi di mindi wiki komakandi seei ko tooka. U ko abi njunjun fasi fa u ta mbei dee Könuköndë zali fuu, fa u ta seeka de, söseei fa u ta hoi de u de an booko kaba a sösö. U ta wai seei ku di fasi fa di ölganisaasi u Jehovah ta tii u, söseei u ta wai ku di fasi fa dee baaa ta lei taa de lobi u! U sa dë seiki taa Jehovah o heepi u fuu du dee soni di di ölganisaasi fëën ta piki u fuu du. w19.03 bld. 10-11 pal. 11-12

So juu ja ta kaba jei hii soni u di woto. Di soni aki ta mbei a ta taanga da u fuu ko sabi unfa soni dë tuutuu. U sa lei wan soni a di soni di bi pasa ku dee Isaëli sëmbë dee bi ta libi a di së u sonu go u Joodan Lio, a di ten u Josua (Jos. 22:9-34). De bi jei taa dee Isaëli sëmbë dee bi ta libi a di së u sonu kumutu bi mbei wan gaan begi tafa. Nöö sö a bi dë tuu, ma wan pisi u di woto nöö de bi jei dë. Di soni aki bi mbei de bi ko ta si kuma dee Isaëli sëmbë dee bi ta libi a di së u sonu kumutubi hopo fia ku Jehovah (Jos. 22:9-12). Ma ufö de go feti ku de, hën de manda wanlö womi u de go öndösuku luku unfa soni dë tuutuu. Andi dee womi aki bi ko fusutan? De bi ko fusutan taa dee Isaëli sëmbë an bi mbei wan begitafa u de dini poipoi gadu. Ma de bi mbei ën kuma wan soni di bi o mbei wotowan si taa de ta dini Jehovah. Wë dee Isaëli sëmbë u di së u sonu go bi musu u wai taa de an bi go feti ku dee baaa ku dee sisa u de, ma taa de bi tei ten u de öndösuku hii soni luku u de ko sabi unfa soni dë tuutuu. w18.08 bld. 6 pal. 9-10

Wë leti kumafa Paulosu bi taki, nöö dee sëmbë dee ta dini Jehovah seei sa go du soni di an bunu. Kandë de sa ta mëni taa Jehovah ta feni de bunu jeti. Ma na u di wan sëmbë kë dë wan mati u Jehovah nasö u di a ta taki taa a ta hoi hënseei a Jehovah, mbei a musu u dë taa Jehovah ta feni ën u bunu (1 Kol. 10:1-5). Di Mosesi an bi saka kumutu a di kuun ko dou a dee Isaëli sëmbë a di ten di de bi ta mëni, hën de bi bigi ta booko de hedi. Ee di kaba u di goonliba aki an dou hesi kumafa u ta mëni, nöö useei sa bigi ta booko u hedi tu. Kandë woo bigi ta pakisei taa hii dee gaan soni dee Jehovah bi paamusi u taa o pasa, an o pasa jeti nasö taa de an o pasa möönsö. Nöö di soni dë sa mbei u bigi ko ta buta mëni a dee soni dee useei ta kë, ka fuu buta pakisei a dee soni dee Jehovah kë. Ee wa köni, nöö di soni dë sa mbei u go disa Jehovah, söseei a sa mbei u go du soni di wa bi mëni taa u bi o du wan daka. w18.07 bld. 19 pal. 17-18

Jehovah sa sabi u sö tu. Ma andi u musu du fuu ku Jehovah ko dë mati? Wë u musu lobi ën, nöö u musu buta u libi nëën maun (1 Kol. 8:3). U musu mbei möiti fuu ku di Tata fuu di dë a liba ala dë mati u nöömö. Wa musu ta biinga a dee „sösö” soni u di goonliba aki baka. Wa musu kë ko dë gaan nëbai sëmbë u di goonliba aki, kumafa dee Keesitu sëmbë u Galasia bi ta suku u ko dë (Gal. 4:9). Dee baaa ku dee sisa u Galasia bi ko sabi Gadu kaa, nöö Gadu seei bi ko sabi de tu. Ma tökuseei Paulosu bi taki taa dee baaa ku dee sisa aki bi „toona go” a dee sösö soni u di goonliba aki baka. Wë a dë kuma Paulosu bi ta hakisi de taa: ’Faandi mbei un toona go ta biinga a dee sösö soni u di goonliba aki baka?’ w18.07 bld. 4 pal. 5-6

Wa abi fu tja sitaafu u di u pasa dee wëti u Gadu, fuu sa ko sabi andi da bunu ku andi da hogi. U sa lei wan soni a dee föutu di woto sëmbë bi mbei. Dee woto u dee sëmbë dë sikifi a di Bëibel. Gadu hën ta lei u soni, nöö a ta lei u dee möön bunu soni! Pakisei fa Dafiti tja sitaafu tjika di a pasa Gadu buka, u di a bi duumi ku Batiseiba (2 Sam. 12:7-14). Te i ta lesi di woto dë, nöö i hakisi iseei dee soni aki: ’Andi Dafiti bi sa du u dee soni aki an miti ën? Andi mi bi o du ee mi bi dë a Dafiti kamian? Ee wan daka mi ko abi di fii u libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, mi bi o du andi Dafiti bi du ö, naa mi bi o du andi Josëfu bi du?’ (Ken. 39:11-15). Ee u ta pakisei dee hogi dee sa miti u te u du wan soni di an bunu, nöö ’wa o ta lobi hogi seepiseepi’.​—Amös. 5:15. w18.06 bld. 17 pal. 5, 7

Te sëmbë ta si fa sëmbë ta libi hogi ku wotowan, nöö de ta kë go nama ku politiki soni u di goonliba aki. A di ten u Jesosi, di paka di sëmbë bi musu ta paka lantimöni, bi ta mbei sëmbë bi nango nama ku politiki soni u di köndë. Judasi u Galilea bi hopo fia ku dee Loomë sëmbë, u di de bi ta mbei sëmbë sikifi de në a lanti buku, u de sa ta paka lantimöni. Söseei de bi musu ta paka sömëni möni. De bi musu ta paka u hiniwan soni di de bi abi, de bi musu ta paka u di goon u de, söseei de bi musu ta paka u di wosu u de. Ma dee pii-lantimönima, bi ta ganjan sëmbë, nöö di soni dë bi ta mbei soni ko möön hogi. So juu de bi ta paka dee Tiima u de sa da de möön makiti, nöö de bi ta wooko ku di makiti dë u feni hia möni. Zakeosi, di bi dë wan hedima u dee sëmbë dee ta pii lantimöni a Jelikou, bi ko gudu u di a bi ta mbei sëmbë paka hia möni (Luk. 19:2, 8). Dee felantima u Jesosi bi ta suku fasi u de mbei a taki ee a fiti u paka lantimöni. De bi hakisi ën soni u di „lantimöni” di de bi musu ta paka di „Gaan Könu”. De bi musu ta paka wan dinai, nöö hii dee Dju bi musu ta paka di möni aki (Mat. 22:16-18). Dee Dju an bi lobi fa de bi buta de ta paka di möni dë seepiseepi, u di a bi ta mbei de fii unfa dee Tiima u Loomë ta sitaafu de tjika. w18.06 bld. 6 pal. 8-10

Te wan sëmbë tei Saatan së, nöö hogi ta miti ën bakaten. Sëmbë an ta feni wini te de tei di së u Saatan! (Jöpu 21:7-17; Gal. 6:7, 8) Faandi mbei a bunu fuu ko sabi taa Saatan hën ta tii di goonliba? Wë a ta heepi u fuu ko ta si dee tii u di goonliba aki a di soifi fasi, söseei a ta heepi u fuu paaja di bunu buka. U sabi taa Jehovah kë fuu ta saka useei a dee tii u di goonliba aki basu (1 Pet. 2:17). Jehovah kë fuu ta hoi dee wëti di dee tiima buta, solanga de an o mbei u pasa dee wëti fëën (Lom. 13:1-4). Ma u sabi tu taa wa musu tei së a politiki soni u wan köndë (Joh. 17:15, 16; 18:36). U di u sabi taa Saatan ta suku u tapa sëmbë u de an ko sabi di në u Gadu, söseei taa a ta suku u poi Gadu në, mbei u ta du hii soni di u sa du u lei sëmbë soni u Gadu. U ta wai taa u ta tja di në u Gadu, söseei taa u ta kai di në fëën. U ta si di lobi di u lobi Gadu möön fanöudu möön gudu nasö woto soni.—Jes. 43:10; 1 Tim. 6:6-10. w18.05 bld. 17 pal. 8-9

De sa paati ku deseei ee de abi bookohedi a di tööu libi u de u? Di Bëibel an ta taki andi da dee soni di sa mbei wan womi ku hën mujëë paati ku deseei. Paulosu bi taki taa: „Ee wan mujëë dë biibima ma hën manu an ta biibi, ma di womi dë tifihedi faa sa tan libi ku di mujëë, nöö di mujëë dë an musu tuwë di womi” (1 Kol. 7:12, 13). Di soni aki dë da di ten fuu aki tu. So juu a ta pasa taa wan womi di an dë biibima, ta lei taa an „dë tifihedi faa sa tan libi ku di mujëë” fëën. Kandë a ta fon di mujëë fëën sö tee taa di mujëë ko ta fëëë taa di womi o dëën makei nasö taa di womi sa kii ën. Kandë an ta sölugu di mujëë ku dee mii möön, nasö kandë a ta tapa di mujëë faa dini Gadu. Te a ta pasa sö, nöö wan mujëë di dë Keesitu sëmbë sa taki taa a kë fu hën ku hën manu paati, u di a ta feni taa hën manu an „dë tifihedi faa sa tan libi” ku ën. Ma so Keesitu sëmbë di dee lö soni aki bi miti, bi buta taa de an o paati ku di sëmbë di de ku ën tööu. De bi hoi dou, nöö de bi seeka soni u mbei soni ko ta waka möön bunu a di tööu libi u de. w18.12 bld. 13 pal. 14, 16; bld. 14 pal. 17

A di woto di Jesosi bi konda u di sëmbë di bi ta paandi goon di sikifi a Lukasi 8:5-8, 11-15, nöö a bi taki taa dee sii, da „di Wöutu u Gadu” nasö di bosikopu u di Könuköndë u Gadu. Di goon da wan sëmbë hati. Di sii di kai a wan bunu goon, ta göö ko toon wan pau. Bakaten di pau ta pai „njanjan te a hila”. Leti kumafa di pau di u bi taki fëën an bi pai wan woto pau, ma a bi buta njanjan, sö nöö useei wa ta mbei sëmbë ko toon bakama u Jesosi, ma u ta paandi sii. Unfa u ta du di soni aki? Hiniwan ten te u konda soni u di Könuköndë u Gadu da sëmbë, nöö a dë kuma u ta du wan soni di ta mbei u ta ko möön hia, söseei a dë kuma u ta jaa di sii di de bi paandi a u hati (Luk. 6:45; 8:1). Fëën mbei solanga u ta paaja di bunu buka u di Könuköndë u Gadu, hën da u ta mbei libi fuu „ta pai njanjan nöömö”. w18.05 bld. 5-6 pal. 10-11

Paulosu bi ’dë seei kabakaba faa lasi hii soni te dou ku hënseei tu’, da dee baaa ku dee sisa. Dee soni dee a bi ta du bi ta lei taa a bi dë kabakaba u du hiniwan soni da de (2 Kol. 12:15). Wë sö nöö dee gaanwomi an musu ta da wotowan taanga ku kötöhati ku dee soni di de ta taki nöö, ma de musu ta du ën tu ku dee soni di de ta du. Te de ta du ën sö, nöö de ta lei taa de ta booko de hedi ku dee baaa ku dee sisa u de tuutuu (1 Kol. 14:3). Ee dee gaanwomi kë da dee baaa ku dee sisa taanga, nöö so juu de musu ta fan ku de u heepi de u de sabi andi de musu du. Di Bëibel sa heepi dee gaanwomi u de du di soni aki a wan bunu fasi. Jesosi bi lei unfa de sa du ën a wan bunu fasi, di a bi manda buka da dee kemeente a Piki Asia, baka di a bi weki ko a libi baka. A bi musu piki dee kemeente u Efeise, Peegamu ku Tiatila wantu fanöudu soni. Ma ufö a piki de dee soni dë, a bi gafa de u dee bunu soni di de bi ta du (Ako. 2:1-5, 12, 13, 18, 19). Dee gaanwomi ta mbei möiti u waka a Jesosi baka a di fasi fa de ta da sëmbë lai. w18.04 bld. 23 pal. 8-9

Un dee mama ku dee tata, an dë u taki taa i ta mbei möiti u di mii fii dë gösöntu. I ta seeka di wosu fii faa dë limbolimbo, i ta tuwë hii soni di sa mbei i ku dee mii fii ko suwaki. A di wan seei fasi i musu tjubi dee mii fii da fëlön, game, ku soni a Internet di sa mbei de ko ta pakisei kumafa Saatan ta pakisei. Jehovah hën da i di faantiwöutu fii heepi dee mii fii u de ko dë mati ku ën (Nöng. 1:8). Fëën mbei ja musu fëëë u buta wëti a di wosu. Piki dee mii fii andi de sa luku a teefei ku andi de an sa luku. Nöö heepi de u de ko fusutan faandi mbei i buta dee wëti aki (Mat. 5:37). Möön dee mii fii ta ko bigi, möön i musu heepi de u de ko sabi andi ta kai ku Jehovah ku andi an ta kai ku ën (Heb. 5:14). Hoi a pakisei taa dee mii o möön soni a dee soni dee i ta du.​—Deto. 6:6, 7; Lom. 2:21. w19.01 bld. 16 pal. 8

Aluwasi i njönku, tökuseei i sa du soni tu u mbei dee sëmbë u di kemeente ka i dë, si taa i ta wai taa de dë a di kemeente. Wan fasi fa i sa du di soni aki, da te i ta mbei möiti u ko dë mati ku dee baaa ku dee sisa dee ko gaan sëmbë kaa. Hakisi de ee andi bi heepi de u de bi sa dini Jehovah dee jaa dee pasa. De o lei i te a hia soni. I ku de tuu o feni taanga te i du sö! Boiti di dë, aluwasi u njönku nasö aluwasi u ko gaandi kaa, tökuseei hii u tuu sa mbei sëmbë fii bunu te de ko a di Könuköndë zali. Ee i dë wan sëmbë di ta hoi di peleikiwooko komakandi, nöö i sa heepi dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi kaa, u libi u de sa ta dë kuma wan faja limbo. I sa mbei de go peleiki a wan kamian di o suti da de u de peleiki. I sa mbei de wooko makandi ku sëmbë di njönku möön de. Baaa ku sisa di ko gaandi kaa ku wotowan di dë ku suwaki, sa lasi hati te de an sa ta peleiki möön kumafa de bi naa peleiki. Ma de o feni taanga te de sabi taa i ta booko i hedi ku de, söseei taa i ta fusutan de. Aluwasi de ko gaandi kaa, nasö aluwasi de an dë a di biibi sö longi jeti, tökuseei te i ta libi ku de a wan suti fasi, nöö joo ta da de taanga u de ta peleiki ku hii de hati go dou.​—Leif. 19:32. w18.06 bld. 23-24 pal. 10-12

Wa musu fëëkëtëën taa Jehovah hën puu u a zöndu ku dëdë basu. Di lusupaima hën mbei u sa dini Gadu ku wan limbo háti, nöö di soni aki ta mbei u ta dë waiwai tuutuu (Ps. 40:8). Na taki nöö u musu ta taki taa u ta tei dee soni dee Jehovah ta du da u u bigi, ma u musu ta köni fu wa wooko a wan föutu fasi ku di fii di Jehovah mbei u ko fii. Apösutu Petuisi bi taki taa wa musu tei di fii di u ko fii u du soni di an bunu. Di soni aki ta mbei u pakisei di soni di bi miti dee Isaëli sëmbë di de bi dë a di sabana, nöö u musu ta köni be di soni aki an miti u tu. Saatan ku di goonliba fëën ta kë piki u andi u musu bisi, andi u musu njan, andi u musu bebe, söseei andi ku andi u musu du u mbei piizii. De ta buta hansehanse sëmbë u mbei popokanda sö taa u sa kule go bai soni, hii fa wa bi abi de fanöudu. Di goonliba aki sa ganjan u fuu wooko a wan föutu fasi ku di fii di Jehovah mbei u ko fii. w18.04 bld. 11 pal. 7-8