Gaanliba

Te u lobi Gadu ku di Wöutu fëën, nöö di soni dë o heepi u fuu piki Jehovah buka, aluwasi dee famii fuu nasö dee mati fuu kë duwengi u fuu du soni di nama ku dëdë, di an ta kai du di Bëibel. De sa suku u mbei u fii sen. Kandë de sa taki taa wa bi lobi di sëmbë di dëdë, nasö taa wa ta lesipeki ën. Nasö kandë de sa taki taa di sëmbë di dëdë o du soni ku u. Wanlö sëmbë di ta libi a wan paati ta biibi taa te wan sëmbë dëdë, nöö „wan soni ta kumutu nëën sinkii”. De ta biibi taa di soni dë sa fika dë ta du soni ku dee sëmbë dee bi libi hogi ku ën ufö a dëdë. Wan buku ta taki seei taa dee sëmbë u di paati dë ta biibi tu taa „di soni dë sa toobi de a di köndë”. Wanlö sëmbë fu Afiikan abi wan guwenti u de. Di guwenti dë dë taa te wan sëmbë dëdë, nöö de ta tapa dee sipei a di wosu ka a bi ta dë, söseei de ta bia dee footoo fëën ku baka. Faandi mbei de ta du di soni aki? So sëmbë ta taki taa di dëdë sëmbë an musu si footoo fu hënseei! U dee dinima u Jehovah, wa ta biibi dee ganjanganjan woto dee Saatan ta mbei sëmbë ta biibi a di ten aki, nöö wa ta du soni di nama ku dee ganjanganjan woto dë tu!​—1 Kol. 10:21, 22. w19.04 bld. 16 pal. 11-12

Jesosi bi ta lei dee bakama fëën mama wëti di ta lei unfa de musu ta libi a wan leti fasi ku wotowan. Wë hii u tuu kë u sëmbë libi ku u a wan leti fasi. Fëën mbei useei musu ta libi a wan leti fasi ku sëmbë tu. Ma unfa a dë ee de an libi ku u a wan leti fasi? Jesosi bi lei dee bakama fëën tu taa „ee wan sëmbë [u Jehovah] ta begi ën nöömö a ndeti ku didia”, nöö a o heepi ën (Luk. 18:6, 7). Di soni aki dë sö tuutuu. Di Gadu fuu di ta kuutu soni a wan leti fasi ta sabi dee fuka dee ta miti u a dee lasiti daka u di goonliba aki, nöö a o kuutu soni da u a wan leti fasi te di juu fëën dou (2 Tes. 1:6). Te u ta libi ku dee mama wëti di Jesosi lei u, nöö woo ta libi ku wotowan a wan leti fasi. Ee u ta tja fuka a di goonliba u Saatan aki u di sëmbë an ta libi ku u a wan leti fasi, nöö u musu hoi a pakisei taa Jehovah o kuutu soni da u a wan leti fasi. w19.05 bld. 5 pal. 18-19

I da wan njönkuwan di nango a siköö u? Kandë dee mii fii kalasi an ta biibi taa Gadu hën mbei libisëmbë, ma de ta biibi taa hii soni ko fu hënseei. Kandë i bi o kë piki de faandi mbei i ta biibi taa Gadu hën mbei u, kumafa di Bëibel ta taki, ma kandë ja sabi unfa i musu du ën. Wë nöö a o dë fii öndösuku soni u di woto dë! Wë kandë tu soni sa mbei i bi o kë du di soni aki: (1) i kë ko ta biibi möön gaanfa taa Gadu hën mbei hii soni, (2) i kë ko sabi unfa i sa lei wan sëmbë dee tuutuu lei u Bëibel möön bunu (Lom. 1:20). Kandë di fosu soni di i sa hakisi iseei, hën da: ’Faandi mbei dee mii u mi kalasi ta biibi taa hii soni ko fu hënseei?’ Nöö bakaten, i sa öndösuku soni a dee buku fuu. Kandë joo ko si taa di hopo di i musu hopo taki da di biibi fii, an taanga kumafa i mëni. Dee sëmbë dee ta biibi taa hii soni ko fu hënseei, ta biibi di soni aki möön gaanfa u di wan sëmbë di de ta lesipeki bi piki de taa sö di soni dë dë tuutuu. Ee i feni wan, nasö tu soni di i sa piki di sëmbë, nöö kandë joo sa heepi ën u ko sabi soni u di tuutuu lei, ee a dë wan sëmbë di kë ko sabi unfa soni dë tuutuu.​—Kol. 4:6. w19.05 bld. 29 pal. 13

Di di tjabukama de kai Elia bi ta kule go tjubi u de an feni ën kii, nöö a bi fëëë tee taa an bi kë dë a libi möön. Jehovah bi manda wan ëngëli faa go da di womi aki taanga. Di ëngëli bi da Elia dee soni dee a bi abi fanöudu a di ten dë. A bi tja wan paabi ku soni u njan go da Elia, hën a dëën taanga faa njan (1 Kön. 19:5-8). Di soni aki ta lei taa so juu wan piki soni nöö u ta du da wan sëmbë, nöö a ta heepi ën kaa. Kandë ee wan njanjan i boi, nasö wan kado i tja go da wan sëmbë, nasö i sikifi soni a wan kaita da wan baaa nasö wan sisa di lasi hati, nöö di soni dë sa mbei a fii taa i lobi ën, söseei taa i ta booko i hedi ku ën. Ee a ta taanga da i fii haika wan sëmbë te a ta konda da i unfa a ta fii, nöö i sa du wan u dee soni di u taki u de aki fii sa heepi ën. A wan foombo fasi Jehovah bi heepi Elia ku dee soni dee a bi abi fanöudu faa waka di longi pasi go a di kuun de kai Holeb ka dee felantima fëën an bi o sa go du hogi ku ën. Andi u sa lei a di woto aki? Ee u kë da dee sëmbë di de du hogihogi ku de a piki mii ten u de, kötöhati, nöö di fosu soni di u sa du, hën da u sa heepi de u de fii taa soni o go bunu ku de. Aluwasi ee a de pisi nasö a di Könuköndë zali. w19.05 bld. 16 pal. 11; bld. 17 pal. 13-14

Boo taa i ta lesi kapitë 12 u di buku Sakalia di ta taki soni u di dëdë u di Mësiasi (Sak. 12:10). Te i luku vers 12, nöö a ta taki taa „dee sëmbë u Naatan” bi o ta tjali gaanfa seei te di Mësiasi bi o dëdë. Tei ten fii buta pakisei a dee pikipiki soni dë tu, nöö i hakisi iseei dee soni aki: ’Unfa dee sëmbë u Naatan nama ku di Mësiasi?’ I musu öndösuku soni. Sakalia 12:12 ta tja u go a 2 Samuëli 5:14, ka u ta lesi taa Naatan da wan u dee womi mii u Könu Dafiti. Wan woto tëkisi ka a ta tja u go tu da Lukasi 3:31, nöö a ta taki taa Jesosi bi dë wan bakamii u Naatan, di bi dë wan avo u Malia. Kandë i ta wai seei fa i ko sabi dee soni aki! I bi sabi kaa taa Jesosi bi o dë wan bakamii u Dafiti (Mat. 22:42). Ma Dafiti bi abi möön leki 20 womi mii. A ta bigi da u seei fa u ko sabi taa Sakalia bi taki taa dee sëmbë u Naatan bi o ta tjali u di Jesosi bi o dëdë bakaten. w19.05 bld. 30 pal. 17

Andi u musu du ee wa dë seiki u soni? U musu ta lei soni u Bëibel hii juu, nöö u sa dë seiki u dee soni dee u ta lei. Woo dë seiki taa dee wëti u Jehovah bunu. Di soni dë o mbei woo ko dë kuma wan pau di lutu fëën saka go fundu a goon. Hën da di biibi fuu o ko taanga (Kol. 2:6, 7). Hoi a pakisei taa na wan woto sëmbë sa mbei di biibi fii ko taanga. Fëën mbei i musu ta mbei möiti hii juu fii sa ko dë wan njunjun sëmbë. I musu ta begi hii juu, i musu ta hakisi Jehovah faa da i di santa jeje fëën. I musu ta pakisei fundu u dee soni dee i ta lei, nöö i musu ta luku ee i ta pakisei kumafa Jehovah ta pakisei. I musu ta suku bunu mati. I musu ko dë mati u sëmbë di sa heepi i fii ko ta pakisei kumafa Jehovah ta pakisei. Te i ta du dee soni aki, nöö joo sa koti pasi da „hii dee sösö fia ku dee gaan heihei sabi dee sëmbë ta tei ta tja ko u puu sëmbë a pasi fu de an sabi Gadu kumafa a dë”.​—2 Kol. 10:5. w19.06 bld. 13 pal. 17-18

Leti kumafa Luti an bi disa Naomi möönsö, sö nöö useei an musu disa dee sëmbë dee sëmbë u de lasi libi (Luti 1:16, 17). Paula bi taki taa: „Kölö sö baka di mi manu lasi libi, hën sömëni sëmbë bi heepi mi, nöö de bi ta da mi kötöhati. Ma baka wan pisiten, nöö hii sëmbë bi bigi ta libi u de go dou kumafa de bi guwenti. Ma tökuseei di soni di bi pasa bi ta hati mi jeti. A dë wan gaan bunu soni seei te wotowan ta si taa wan sëmbë di sëmbë fëën dëdë, ta abi heepi fanöudu jeti, aluwasi di sëmbë fëën dëdë pasa liba kaa, nasö pasa jaa kaa.” A dë sö tuu taa sëmbë ku sëmbë tooka. So sëmbë ta kisi deseei hesihesi. Ma wotowan ta tjali jeti solanga de ta du wan soni di ta mbei de mëni di sëmbë u de di dëdë. Na hii sëmbë ta du soni di wan seei fasi te sëmbë u de lasi libi. Boo hoi a pakisei taa Jehovah da u di faantiwöutu fuu heepi dee sëmbë di de manu, nasö de mujëë lasi libi. w19.06 bld. 24 pal. 16

Te de tapa di wooko fuu, nöö u musu sabi taa a dë wan ten ka u musu ta köni ku dee soni dee u ta taki (Peleik. 3:7). Wa musu taki so soni a dee pisiten dë. Dee soni aki sa dë dee në u dee baaa ku dee sisa fuu, dee kamian ka u ta ko makandi, di fasi fa u ta du di peleikiwooko fuu, ku di fasi fa u ta feni soni di ta taanga di biibi fuu. Wa musu piki lanti u di köndë dee soni aki, söseei wa musu piki dee mati fuu, nasö dee famii fuu dee ta libi a di köndë ka u dë, nasö dee ta libi a woto köndë. Ee hën u du di soni aki, nöö u bi o sa mbei hogi miti dee baaa ku dee sisa fuu Na mbei pikipiki soni paati u. Saatan sabi taa te sëmbë u wan wosudendu ta libi paatipaati, nöö di wosudendu dë o booko (Maik. 3:24, 25). Hii juu Saatan o ta mbei möiti faa paati u. A o ta du di soni aki u di a kë taa u musu bigi ta feti ku useei, ka fuu feti ku ën. Keesitu sëmbë di taanga a di biibi seei musu ta köni u di soni aki an miti de. Ee u ta mbei taanga möiti fu u ku dee baaa ku dee sisa fuu ta libi fiifii, nöö na wan soni o sa paati u.​—Kol. 3:13, 14. w19.07 bld. 11-12 pal. 14-16

Möön gaanfa a ta pasa taa di fasi fa u ta fan hën ta mbei sëmbë haika di buka di u ta tja, ma na di soni di u ta taki hën ta mbei de haika sö. De lobi te u ta fan suti ku de, de lobi te u ta lesipeki de, söseei de lobi te u ta buta pakisei a de. Wa ta duwengi de u de haika u. Ma u ta mbei möiti u ko fusutan unfa de ta si keiki soni. Aluwasi fa a dë, tökuseei u musu ta mbei möiti u fusutan unfa de ta fii. Te Paulosu bi ta fan ku dee Dju, nöö a bi ta wooko ku di Wöutu u Gadu. Ma di a bi ta fan ku dee könima u Giikiköndë di a bi dë a di kamian de kai Aleopakusi, nöö an bi ta taki taa dee soni dee a bi ta taki, bi kumutu a Bëibel (Tjab. 17:2, 3, 22-31). Unfa u sa djeesi Paulosu? Ee i miti wan sëmbë di an ta biibi a Bëibel, nöö a möön bunu fii konda soni u di Bëibel söndö fii taki taa di soni di i taki, kumutu a Bëibel. Ee i si taa wan sëmbë o fii wan fasi te joo lesi di Bëibel ku ën, u di wotowan o si ën, nöö suku wan fasi fii sa lesi ën dëën u sëmbë an si taa di soni dë un ta du. Kandë i sa lesi dee tëkisi a tëlëfön nasö a tablet. w19.07 bld. 21 pal. 5-6

Saatan bi ganjan dee Isaëli sëmbë u de ko ta dini poipoi gadu. Wë a bi sabi taa de bi o abi soni u njan fanöudu. Fëën mbei a bi seti soni sö taa de bi sa ko ta du soni kumafa a kë. Di dee Isaëli sëmbë bi go a di Paamusi Köndë, nöö de bi musu lei u paandi soni a wan woto fasi. Di de bi dë a Egepiti, nöö de bi ta tei wata u di Nëili Lio u de bi sa munjan dee soni di de bi paandi. Ma soni bi dë woto fasi a di Paamusi Köndë. De an bi sa kisi wata a wan lio u de munjan dee soni di de paandi, ma de bi musu wakiti u te tjuba kai munjan dee goon u de, nasö de bi musu wakiti u do wata munjan dee goon u de (Deto. 11:10-15; Jes. 18:4, 5). Di soni aki mbei dee Isaëli sëmbë bi musu lei u paandi soni a wan njunjun fasi. Faandi mbei Jehovah bi piki dee sëmbë fëën u de an go dini poipoi gadu, hii fa a bi ta taki u di lei di de bi o lei wan njunjun fasi u paandi soni? Jehovah bi sabi taa dee sëmbë fëën bi o kë go a dee sëmbë di an bi ta dini ën, u de lei de unfa de musu paandi soni. Dee sëmbë u Kaana dee bi ta paandi soni, bi ta dini Baali, nöö de bi ta begi ën faa heepi de ku di wooko aki.​—Nöb. 25:3, 5; Kuutm. 2:13; 1 Kön. 18:18. w19.06 bld. 3 pal. 4-6

Di apösutu Paulosu, Silasi, Lukasi ku Timoteo bi dou a di foto Filipi, hën de bi feni sömëni sëmbë di bi kë ko sabi möön soni u di bunu buka di de bi ta paaja. Dee fö baaa aki bi seti wan kemeente, nöö hii dee sëmbë dee bi ko dë bakama u Keesitu bi bigi ta ko makandi. A kan taa de bi ta ko makandi a di wosu u wan sisa de kai Lidia. Lidia bi lo’ u kai sëmbë ko nëën pisi (Tjab. 16:40). Ma an bi tei longi seei, hën wan gaan soni bi ko pasa. Saatan bi mbei sëmbë di an bi lobi di tuutuu lei, tapa Paulosu ku dee sëmbë dee bi ta peleiki makandi ku ën, u de an peleiki möön. De bi söötö Paulosu ku Silasi buta a dunguwosu, söseei de bi hupi de. Baka di de puu de a dunguwosu, hën de go a dee sëmbë dee bi ko dë bakama u Keesitu, hën de da de taanga. Bakaten, Paulosu, Silasi ku Timoteo bi kumutu a di foto, ma a kan taa Lukasi bi fika dë. Andi dee njunjun sëmbë dee bi ko dë a di kemeente bi o du? Wë Jehovah bi da de di jeje fëën, nöö de bi dini ën ku hii de hati go dou (Fil. 2:12). U sa fusutan faandi mbei Paulosu bi ta wai ku de! w19.08 bld. 8 pal. 1-2

I foloisi kumutu ka i bi ta dë u? So juu i musu paka hia möni fii sa foloisi kumutu a wan kamian go a wan woto kamian. Nöö te fii kë mëni, i sa buta iseei a paima. Fëën mbei i musu mbei möiti fu ja go leni möni a sëmbë fii bai soni di an dë fanöudu, sö taa ja ko dë a gaan paima (Nöng. 22:3). A sa ta taanga da u fuu sabi un mëni möni u musu leni te u dë ku wan bookohedi. A sa ta taanga da u, u di kandë u musu sölugu wan sëmbë fuu di dë ku suwaki. Te a dë sö, nöö a bi o bunu fii hoi a pakisei taa ee i „ta begi Masa Gadu nöömö ta . . . tja hii dee fuka fii nango ta konda dëën”, nöö a sa heepi i fii du soni a wan köni fasi. Jehovah sa da i di kötöhati fëën di bigi pasa hii sëmbë fusutan, nöö a o ’tjubi i hati ku i fusutan’. Di soni aki o heepi i fii du soni a wan köni fasi (Fil. 4:6, 7; 1 Pet. 5:7). Dë mati ku sëmbë di o da i taanga fii du soni a wan bunu fasi. Konda da dee mati fii unfa i ta fii, söseei piki de andi ta taanga da i, möönmöön ee dee lö soni dë bi miti de tu. Ee i ta du di soni aki, nöö a sa heepi i fii ko ta fii möön bunu (Peleik. 4:9, 10). Dee mati dee i bi abi a di kamian ka i kumutu, o dë mati fii jeti. w19.08 bld. 22 pal. 9-10

Faandi mbei Jehovah tei di Gaan feti fëën maaka ku Mëgido? Wë na awooten, nöö sömëni feti bi ta feti a di kamian de kai Mëgido, söseei a di lagi kamian u Jesijëli di bi dë zuntu ku Mëgido. So juu Jehovah bi ta heepi dee sëmbë fëën u de feti wini dee felantima u de a di kamian dë. Wan u dee pasi, Gadu bi heepi di kuutuma u Isaëli de kai Balaki, faa feti wini dee sodati u Kaana, di Sisela bi ta tii. De bi feti a di së u di „lio u Mëgido”. Balaki ku di mujëë tjabukama de kai Debola, bi da Jehovah tangi u di a bi heepi de wini di feti a wan foombo fasi. De bi kanda taa: „Dee teeja bi dë a liba ala . . . ta feti ku Sisela. Jehovah o, sö hii dee felantima fii musu dëdë. Be dee sëmbë dee lobi i ko dë kuma te di sonu ta tuwë di limbo fëën” (Kuutm. 5:19-21, 31). A di feti u Amagedon, Gadu o kii dee felantima fëën, nöö a o tjubi dee sëmbë dee lobi ën. Ma di feti u Amagedon an o dë kuma dee feti dee bi ta feti a Mëgido. A di feti u Amagedon dee sëmbë u Gadu an o feti. De an o pena dë ku fetilai seei! ’Di wan kodo soni di de o du, hën da de o dë piii ta futoou’ Jehovah ku dee sodati fëën.​—Jes. 30:15; Ako. 19:11-15. w19.09 bld. 9 pal. 4-5

Wan fasi fa u sa go a Jesosi, hën da te u ta mbei möiti u ko sabi dee soni dee a bi taki, ku dee soni dee a bi du (Luk. 1:1-4). Na wan sëmbë sa du di soni aki da u. Useei hën abi di faantiwöutu u lei soni a Bëibel di ta taki soni u Jesosi. Wan fasi fa u ta lei taa u nango a Jesosi tu, hën da te u tei dopu fuu ko dë wan bakama u Keesitu. Wan woto fasi fa u ta lei taa u nango a Jesosi, hën da te u nango suku heepi a dee gaanwomi te a dë fanöudu. Jesosi ta wooko ku dee womi aki u heepi dee sikapu fëën (Ef. 4:7, 8, 11; Joh. 21:16; 1 Pet. 5:1-3). Useei musu mbei möiti fuu go suku heepi a dee gaanwomi. Wa sa ta hoi taa dee gaanwomi o sabi andi dë a u pakisei, nasö andi ta du u. Wan baaa de kai Julian bi taki taa: „Mi bi go suku heepi a de, nöö di fan di de bi fan ku mi di daka dë, bi dë wan u dee möön gaan kado di sëmbë bi da mi.” Gaanwomi dee dë kuma dee tu gaanwomi dee bi go luku Julian, sa heepi u fuu ko ta si soni kumafa Keesitu ta si soni. Hën da de sa heepi u fuu ko fusutan di fasi fa Keesitu ta si soni ku di fasi fa a ta du soni, sö taa u sa djeesi ën (1 Kol. 2:16; 1 Pet. 2:21). Te dee gaanwomi ta heepi u a di lö fasi aki, nöö a dë wan u dee möön gaan kado di de sa da u. w19.09 bld. 21 pal. 4-5

A hii di Bëibel, u ta lesi soni di ta taki u womi ku mujëë di di santa jeje u Gadu bi ta tii, hii fa dee sëmbë aki an dë a dendu u dee 144.000 sëmbë dee o go tii a liba ala. Johanisi di Dopuma da wan u dee sëmbë aki (Mat. 11:11). Dafiti da wan wotowan (Tjab. 2:34). Dee sëmbë aki ku sömëni wotowan o weki ko a libi baka u de libi u teego a goonliba aki. Hii dee sëmbë aki, ku dee „gaan hia sëmbë” tuu o abi di okasi u de sa lei taa de ta hoi deseei a Jehovah ku di leti di a abi u tii hii soni. Nöiti Gadu bi tja milionmilion sëmbë di kumutu a peipei nasiön ko makandi sö wan daka. Aluwasi ee woo go libi a liba ala, nasö ee woo libi a goonliba aki, tökuseei u musu mbei möiti fuu heepi sëmbë ka u sa heepi dou, u de ko dë a dee „gaan hia sëmbë” dendu, dee dë dee „oto sikafu” tu. Abiti möön Jehovah o tja di gaan fuka ko kumafa di Bëibel bi taki a fesi kaa. Di Gaan fuka dë Gadu o tei u puu dee tiima u goonliba a pasi, söseei hën a o tei u poi dee poipoi keiki dee ta tja fuka ko da sëmbë. Dee „gaan hia sëmbë” o feni wan apaiti gaandi. De o sa dini Jehovah u teego a goonliba aki!​—Ako. 7:14. w19.09 bld. 31 pal. 18-19

U sa dë ku di mëni taa möön di kaba u di goonliba u Saatan ta zuntu, möön gaangaan tesi o ta miti u ka u musu lei taa u ta hoi useei a Gadu ku di Könuköndë fëën. A kan taa sëmbë o ta mbei u fa go dou. Wan u dee soni di o mbei de o ta mbei u fa, hën da u di wa dë ku dee sëmbë u di goonliba u Saatan aki a wan së. U musu mbei möiti fuu ko ta möön hoi useei a Jehovah nöunöu kaa, sö taa u sa hoi useei nëën a di pisiten u di gaan fuka. Na dee baaa u di Tii Kulupu dee ta tei fesi nöunöu, de o tei fesi a hii di pisiten u di gaan fuka. Te di gaan fuka bigi te dou wan pisiten, nöö Gadu o tei hii dee salufuwan dee dë a goonliba aki jeti tja go a liba ala, u de sa go tei seeka u de sa feti a di feti u Amagedon (Mat. 24:31; Ako. 2:26, 27). Di soni aki kë taki taa dee baaa u di Tii Kulupu an o dë ku u a goonliba aki möön a di pisiten dë. Ma hii fa de an o dë aki möön, tökuseei dee sëmbë dee o fika a goonliba aki an o du soni fanjanfanjan. Wantu baaa di o dë a dee sëmbë dë dendu o tei fesi. A o dë fuu wooko makandi ku dee baaa aki ee u kë lei taa u ta hoi useei a Jehovah, u di dee baaa aki Gadu o tei u tii u a di ten dë. Di soni dë hën o heepi u fuu sa pasa di ten dë! w19.10 bld. 17 pal. 13-14

Naomi bi dë wan bumbuu mujëë di bi ta hoi hënseei a Jehovah. Ma di hën manu ku dee tu womi mii fëën ko lasi libi, hën a bi kë tooka di në fëën ko „Mara”, di kë taki „bita” (Luti 1:3, 5, 20, 21). Luti da wan mujëë di bi dë ku wan u dee womi mii u Naomi. Hii fa di womi mii u Naomi di Luti bi dë ku ën bi ko lasi libi seei, tökuseei Luti bi fika ku Naomi. Na heepi nöö Luti bi ta heepi Naomi a soni, ma a bi ta dëën kötöhati tu. Dee soni dee Luti bi ta taki da Naomi bi ta lei ën unfa a bi lobi ën tjika. Te wan baaa fuu mujëë lasi libi, nasö te wan sisa fuu manu lasi libi, nöö a ta dë fanöudu fuu heepi di baaa nasö di sisa fuu. Te tu sëmbë tööu, nöö u sa tei de maaka ku tu pau di ta göö bandja ku bandja. Möön dee jaa ta pasa, möön dee lutu u dee tu pau dë ta göö a de na de dendu. Te de hön wan u dee pau aki puu a di wotowan bandja, nöö di soni dë sa du wan soni ku di woto pau. Sö nöö a dë tu taa te wan womi mujëë, nasö te wan mujëë manu lasi libi, nöö di soni aki sa ta hati ën sömëni jaa longi. w19.06 bld. 23 pal. 12-13

U musu ta köni ku dee soni dee u ta tei u mbei piizii, ma u musu ta köni tu ku di un mëni ten di u ta tei u mbei piizii. Ee wa ta köni, nöö a sa pasa taa woo ta tei möön ten ta piizii, möön fa u ta tei ten ta dini Jehovah. Di fosu soni di i musu du, hën da i musu mbei möiti fii ko sabi un mëni ten i ta tei te i ta piizii. Luku unfa i ta wooko ku di ten fii a wan wiki dendu. Tei wan kalëndë, nöö i sikifi dee soni aki nëën: sikifi un mëni juu i ta tei ta luku teefei, un mëni juu i ta tei ta luku soni a Internet, ku un mëni juu i ta tei ta pëë game a di tëlëfön fii. Ee i ko si taa i ta tei hia ten ta du dee soni aki poi, nöö pooba u mbei wan skeima. Seti soni fii sa ta du dee möön fanöudu soni fosu, nöö baka di dë, nöö i buta di mëni ten di joo ta tei fii luku teefei, fii du soni a Internet, nasö fii pëë game. Te i kaba du dee soni aki, nöö hakisi Jehovah faa heepi i fii sa du soni kumafa i buta taa joo du ën. Te i du soni a di lö fasi aki, nöö joo ta feni di ten ku di kaakiti di i abi fanöudu, fii sa ta lei soni u Bëibel, fii sa ta du di Wosudendu Dini, fii sa nango a dee komakandi, söseei fii sa ta dini Jehovah, ta peleiki ta lei sëmbë soni u Bëibel. Boiti di dë, joo sa ta möön dë waiwai te i ta piizii, u di i sabi taa i ta buta Jehovah a di fosu kamian. w19.10 bld. 30 pal. 14, 16; bld. 31 pal. 17

A di pisiten u di jaa 55 baka Keesitu, hën dee sëmbë u Kolenti bi buta taa de bi o du wan fanöudu soni. Di de jei taa di libi bi ta taanga da dee baaa ku dee sisa u de dee bi ta libi a Jelusalen ku Judea, hën de buta taa de o pii möni u heepi de (1 Kol. 16:1; 2 Kol. 8:6). Ma wantu liba baka di dë, hën apösutu Paulosu ko jei taa dee sëmbë u Kolenti an bi pii di möni jeti. Di soni dë bi mbei taa de an bi sa kaba pii di möni u de bi sa mandëën go makandi ku di möni di dee woto kemeente bi da, u de tja go a Jelusalen (2 Kol. 9:4, 5). Dee sëmbë u Kolenti bi buta taa de bi o du wan bunu soni, nöö Paulosu bi gafa de, u di de bi lei taa de abi wan taanga biibi, söseei u di de bi lei taa de bi kë da wotowan soni. Ma a bi da de taanga tu u de du di soni di de bi buta taa de o du (2 Kol. 8:7, 10, 11). Di woto u de ta lei u taa Keesitu sëmbë di taanga a di biibi seei, a sa ta taanga da u de du wan soni di de bi buta taa de o du. Faandi mbei di soni dë sa ta taanga da u? Wë u di u da zöndu libisëmbë, mbei a sa pasa taa wa ta du wan soni di u bi musu du wantewante. Boiti di dë, soni di wa bi mëni sa mbei taa wa du di soni di u bi buta taa woo du.​—Peleik. 9:11. w19.11 bld. 26-27 pal. 3-5

Leti kumafa di goboo felu soni u wan sodati bi ta tjubi wan hii pisi fu hën sinkii, sö nöö di biibi fii ta tjubi i da di fanafiti libi u di goonliba aki. A ta tjubi i tu da di hogilibi u di goonliba aki, ku di libi di sëmbë ta libi a wan fasi di an ta kai ku Gadu. U dee Keesitu sëmbë ta feti ku dee taku jeje (Ef. 6:10-12). Unfa i sa dë seiki taa di biibi fii o sa heepi i fii hoi dou te tesi ko a i? Di fosu soni di i musu du fii ko sabi di soni dë, hën da i musu begi Gadu faa heepi i. Baka di dë, nöö i musu wooko ku di Bëibel faa heepi i fii si iseei kumafa Gadu ta si i (Heb. 4:12). Di Bëibel ta taki taa: „Buta futoou a Jehovah ku hii i hati. Na buta futoou a iseei” (Nöng. 3:5, 6). Buta pakisei a wan soni di bi pasa ku i a dee ten dee pasa aki, nöö luku unfa i bi du soni. I bi dë ku möni fuka u? I bi buta mëni a di soni di Jehovah ta paamusi u a Hebelejën 13:5, di i bi ta luku unfa i sa puu iseei a di fuka dë u? A sikifi a di tëkisi dë taa: „Ma o disa i seepi, kwetikweti. Na wan juu mi o disa i wanwan möönsö.” Di tëkisi dë bi heepi i fii bi sa dë seiki taa Jehovah bi o heepi i ö? Wë ee sö soni bi dë, hën da i ta seeka di biibi fii faa ta dë bumbuu. w19.11 bld. 14 pal. 1, 4

Wan mii abi hën mama ku hën tata fanöudu. Fëën mbei di mama ku di tata tuu musu abi ten da di mii. Ma te wan womi ku wan mujëë di tööu pai sömëni mii di zuntu a jaa, nöö a sa taanga da de u de ta buta pakisei a hiniwan u dee mii kumafa a dë fanöudu. So mama ku tata di bi pai sömëni mii baka-na-baka, ta taki taa de an ta sabi andi de musu du, nöö a ta hebi da de seei. Wan mama sa ta fii taa hii juu a ta dë weiwei. A sa ta wei sö tee taa an ta abi peesa u lei soni u Bëibel, u begi, nasö faa nango a di peleikiwooko. A sa ta taanga dëën tu faa ta buta pakisei a dee komakandi, söseei faa ta feni wini u de. Ma an dë u taki taa wan womi di lobi hën mujëë o ta heepi hën mujëë luku dee mii te de dë a komakandi, söseei te de dë a wosu. Di womi sa ta heepi hën mujëë du soni a wosu. A o ta mbei möiti u hii dee sëmbë fëën wosudendu sa ta feni wini u di Wosudendu Dini. Boiti di dë, a o nango makandi ku dee sëmbë fëën a di peleikiwooko. w19.12 bld. 24 pal. 8

Ma unfa dee Isaëli sëmbë bi ta feni wini u di piizii di de bi ta hoi wan hii jaa longi, baka 50 jaa? Wë ee wan Isaëli sëmbë bi abi te a hia paima u paka, hën a bi sei di goon fëën faa bi sa paka dee paima dë, nöö di sëmbë bi musu toona dëën di goon fëën baka a di Piizii-jaa. A sö wan fasi di sëmbë bi sa „toona go baka a di kamian fëën”, nöö a bi o sa disa di goon dë da dee mii fëën bakaten. Nasö a sa kan taa wan sëmbë bi sei wan mii fëën kuma saafu faa bi sa paka wan paima, nasö a bi mbei hënseei ko dë saafu faa bi sa paka di paima. Ma te di Piizii-jaa bi dou, nöö di sëmbë bi musu mbei di saafu „toona go baka nëën famii” (Leif. 25:10). A di lö fasi dë, na wan sëmbë bi o dë wan saafu u nöömö! Jehovah bi taki söseei taa: „Na wan fuunu o pena, u di Jehovah di Gadu fuunu, o mbei un feni gaan bunu a di köndë di Jehovah da unu fuun libi” (Deto. 15:4). Wë di soni aki tooka gaanfa seei ku di fasi fa soni dë a di goonliba a di ten fuu aki! A di ten aki u ta si taa dee sëmbë dee gudu ta ko möön gudu, nöö dee sëmbë dee ta pena, ta möön pena. w19.12 bld. 8-9 pal. 3-4

Te tesi bi ta miti Jesosi, nöö Jesosi bi ta begi „ku bai këë, ku wata a wojo seei” (Heb. 5:7). Di begi di a bi ta begi ku hii hën hati bi ta lei taa a bi ta hoi hënseei a Jehovah, nöö dee lö begi dë bi ta heepi ën faa dë möön kabakaba u piki Jehovah buka. Dee begi u Jesosi bi ta dë da Jehovah kuma di sumëë suti fatu di de bi ta tjuma dëën. Di fasi fa Jesosi bi libi di a bi dë a goonliba aki bi kai ku Jehovah gaanfa seei, söseei di fasi fa a bi libi bi lei gbelingbelin taa Jehovah hën abi leti u tii. Useei sa djeesi Jesosi te u ta mbei hii möiti fuu ta piki Jehovah buka a soni, söseei te u ta hoi useei nëën hii juu. Te tesi ta miti u, nöö u ta begi Jehovah taangataanga faa heepi u, u di u kë du soni di ta kai ku ën. U ta fusutan taa Jehovah an o haika dee begi fuu ee u ta du soni di a ta buuse. Ma te u ta du dee soni dee a lobi, nöö u sa dë seiki taa dee begi fuu o dë da Jehovah, kuma sumëë suti fatu di de bi ta tjuma dëën. Boiti di dë, u sa dë seiki taa di hoi di u ta hoi useei a Jehovah, ku di piki di u ta piki hën buka hii juu, ta kai ku Jehovah, di Tata fuu di dë a liba ala. w19.11 bld. 21-22 pal. 7-8

A di jaa 1919, Jesosi bi tei wantu baaa, hën a buta de ko dë „di köni saafu di dë u futoou”. Di saafu aki ta tii di peleikiwooko, söseei a ta da dee bakama u Keesitu „njanjan a di soifi ten”. Saatan ku dee bakama fëën ta mbei möiti u de tapa di wooko u di saafu di dë u futoou. Ee Jehovah an bi dë ku di saafu aki, nöö an bi o sa du di wooko di a ta du nöunöu. Tu Goonliba Feti bi dë, söseei möni soni u di goonliba aki an bi ta waka bunu. Boiti di dë, sëmbë bi du ku dee sëmbë u Gadu, söseei de an bi libi ku de a wan leti fasi. Ma hii fa dee soni aki bi pasa, tökuseei di köni saafu di dë u futoou ta lei dee bakama u Jesosi soni u Bëibel go dou. Pakisei dee peipei buku ku dee woto soni dee u abi a di ten aki. Dee soni aki dë a möön leki 900 töngö, nöö u sa feni de söndö u paka! Di soni aki ta lei gbelingbelin taa Gadu dë ku di saafu aki. Di du di u ta du di peleikiwooko seei ta lei taa Jehovah dë ku u. Di bunu buka u di Könuköndë ta paaja te dou „hii goonliba”.​—Mat. 24:14. w19.11 bld. 24 pal. 15-16

Te di daka bi dou u dee Isaëli sëmbë bi musu hakisi paadon u dee zöndu u de, nöö di gaan mindima bi musu tjuma di fatu ufö a bi sa tjuma dee mbeti da Jehovah. Te a bi du di soni dë, nöö a bi o sa dë seiki taa Gadu ta wai ku ën. Di Jesosi bi dë a goonliba aki, a bi musu du wan gaan fanöudu soni ufö a bi sa dëdë paka zöndu da u. Di soni di a bi musu du, bi bigi möön di puu di a bi musu puu sëmbë a zöndu basu. Andi a bi musu du? A bi musu ta piki Jehovah buka hii hën libi longi, ufö Jehovah bi o sa tei di paima di a bi o paka da u, u bigi. Ee Jesosi bi piki Jehovah buka a hii soni, nöö a bi o lei taa di möön bunu soni di wan sëmbë sa du, da u du soni kumafa Jehovah kë. A sö wan fasi Jesosi bi sa lei tu taa Jehovah hën abi leti u tii. Di Jesosi bi dë a goonliba aki, a bi piki Jehovah buka a hii soni. Hii fa sömëni tesi bi ta miti ën,, tökuseei a bi dë kabakaba u lei taa di fasi fa hën Tata ta du soni da di möön bunu fasi.​—Fil. 2:8. w19.11 bld. 21 pal. 6-7

Hii di pisiten di Jesosi bi ta du di peleikiwooko, dee apösutu bi dë gaan mati u Jesosi (Nöng. 18:24). Jesosi bi lobi dee mati fëën aki gaanfa seei. A di pisiten di a bi ta du di diniwooko fëën, na wan u dee baaa fëën di de ku ën bi abi di wan mama bi biibi dee soni dee a bi ta lei sëmbë (Joh. 7:3-5). Wan pisiten dee famii u Jesosi bi bigi ko ta si kuma a ta siki a hedi (Maik. 3:21). Fëën mbei Jesosi bi sa piki dee apösutu fëën dee soni dee sikifi a di tëkisi u tide di ndeti ufö a dëdë. A dë sö tuu taa wantu pasi dee apösutu u Jesosi bi du soni di an kai ku Jesosi, ma an bi ta buta pakisei a dee föutu u de, u di a bi ta si taa de ta biibi ën (Mat. 26:40; Maik. 10:13, 14; Joh. 6:66-69). Di lasiti ndeti di Jesosi bi dë ku dee bakama fëën ufö de kii ën, hën a bi taki da de taa: „Mati mi ta kai unu. Biga hii dee soni dee mi jei a mi Tata tuu mi tei konda da unu finifini” (Joh. 15:15). An dë u taki taa dee mati u Jesosi bi ta dëën taanga. w19.04 bld. 11 pal. 11-12

Unfa wan sëmbë sa sabi ee Gadu kai ën faa go libi a liba ala? U sa feni di piki aki a di soni di apösutu Paulosu bi taki di a bi dë a Loomë. A bi piki dee sëmbë dee bi „ko dë apaiti sëmbë” da Gadu, dee soni dee sikifi a tëkisi u tide. A bi piki de taa: „Di jeje u Gadu an ta mbei u ko toon saafu möön, fuun musu ta dë fëëëfëëë hiniwan ten kumafa un bi dë a fesi. Ma di jeje mbei taa Gadu tei unu ko miii fëën. Nöö hën mbei u ta kai Gadu „Abba, Taata!” (Lom. 1:7; 8:15, NW). Ku di santa jeje fëën, Gadu ta mbei dee salufuwan sabi taa a kai de u de go libi a liba ala (1 Tes.2:12). Jehovah ta mbei dee sëmbë dee a kai u go libi a liba ala sabi gbelingbelin taa de o go ala tuutuu (1 Joh. 2:20, 27). An dë u wan sëmbë piki dee salufu Keesitu sëmbë taa Gadu salufu de. w20.01 bld. 22 pal. 7-8

Di wëti u Keesitu abi di möön bunu goonsei di wan wëti sa abi. Di goonsei fëën da lobi (Gal. 6:2). Te wan sëmbë ta fii da wotowan, nöö di soni dë ta lei taa a lobi di wotowan fëën. Di lö fii aki hën bi mbei Jesosi bi ta lei sömëni sëmbë soni. Hën bi ta mbei a bi ta kula sëmbë, hën bi ta mbei a bi ta da sëmbë soni u njan, söseei hën bi ta mbei a bi ta weki sëmbë ko a libi baka (Mat. 14:14; 15:32-38; Maik. 6:34; Luk. 7:11-15). Jesosi bi ta dë kabakaba u du soni da wotowan möön fa a bi ta du soni da hënseei. Di fasi fa Jesosi bi lei möön gaanfa taa a lobi wotowan, da di dëdë di a bi dëdë da libisëmbë. U sa djeesi Jesosi te u ta möön buta pakisei a soni di wotowan abi fanöudu. U sa djeesi ën tu te u ta lei taa u ta fii da dee sëmbë a di pisiwata ka u ta peleiki. Ee dee soni aki de ta mbei u ta du di peleikiwooko, ta lei sëmbë soni u di bunu buka, hën da u ta hoi di wëti u Keesitu. w19.05 bld. 4 pal. 8-10

Jesosi bi heepi sëmbë u de an ta biibi dee poipoi lei di dee Dju keiki fesima bi ta lei sëmbë möön. De bi ta duwengi sömëni u dee Dju u di ten dë, u de ta hoi dee wëti di libisëmbë seei mbei, söseei de bi ta duwengi de u de biibi poipoi lei (Mat. 5:31-37; 15:1-11). Dee sëmbë dee bi ta taki taa de ta heepi sëmbë u de dini Gadu seei, an bi ta dini Gadu a di soifi fasi. Fëën mbei u sa taki taa de bi dë kuma bookowojoma. Dee sëmbë aki an bi kë biibi di Mësiasi ku dee soni dee a bi ta lei sëmbë. Fëën mbei de an bi ko sabi Gadu, nöö Gadu an bi da de paadon u dee zöndu u de (Joh. 9:1, 14-16, 35-41). Jesosi bi mbei sëmbë ko sabi di tuutuu lei, söseei a bi du soni a wan bunu fasi. Fëën mbei dee sakafasi sëmbë bi sa ko fii u di ganjan di sëmbë bi ta ganjan de ku poipoi lei (Maik. 1:22; 2:23–3:5). Boiti di dë, Jesosi bi mbei libisëmbë ko fii kumutu a zöndu basu. U di Jesosi dëdë paka di lusupaima, mbei Gadu sa da wan sëmbë paadon u dee zöndu fëën, ee a du soni di ta lei taa a ta biibi a di lusupaima.​—Heb. 10:12-18. w19.12 bld. 10 pal. 8; bld. 11 pal. 10-11

U ta si gbelin taa Jehovah ta wooko ku di santa jeje fëën faa mbei hii dee salufu Keesitu sëmbë sabi taa a de dë wan salufuwan. A di lö fasi aki di santa jeje dë kuma wan „sitampu” di ta mbei de dë seiki taa a di ten di ta ko, de o libi u teego a liba ala, ma na a goonliba aki (2 Kol. 1:21, 22). A dë sö tuu taa u di Jehovah salufu wan Keesitu sëmbë, mbei a musu u go a liba ala u? Wë nönö. Di sëmbë ta dë seiki taa Jehovah salufu ën faa go libi a liba ala, ma a musu hoi wan soni a pakisei. Wë di soni dë, da di soni di sikifi a di tëkisi aki. A ta taki taa: ’Faa i si taa Masa Gaangadu kai i tei fii ko sëmbë fëën, nöö i musu biinga be a dë sö tuu a i libi fu sëmbë si e. Biga te i biinga ku dee soni u taki dë, nöö ja o kai kumutu a di pasi u Gadu möönsö’ (2 Pet. 1:10). Aluwasi ee Jehovah salufu wan Keesitu sëmbë faa go libi a liba ala, tökuseei a musu hoi hënseei a Jehovah hii hën libi longi ufö a o sa feni di paka dë.​—Fil. 3:12-14; Heb. 3:1; Ako. 2:10. w20.01 bld. 21-22 pal. 5-6

Dee dii mati u Jöpu an bi lei taa de abi tjalihati fëën, u di de an bi mbei möiti u de fusutan andi bi ta miti Jöpu. Di soni dë mbei de bi kuutu ën, hii fa an bi du na wan soni. Unfa u sa köni fu wa mbei di seei föutu aki sö tu? Hoi a pakisei taa Jehovah wanwan sabi hii soni di ta pasa a wan sëmbë libi. Te wan sëmbë di ta tjali ta konda dee fuka fëën da i, nöö haikëën bunu. Mbei möiti fii ko fusutan unfa a ta fii. Te i du sö, nëën ufö joo sa lei tuutuu taa i ta fii ku wan baaa, nasö wan sisa fii. Te u abi tjalihati u sëmbë, nöö di soni dë o heepi u fu wa go ta konda di fuka u wan sëmbë da wotowan. Wan sëmbë di ta du di soni aki, an ta mbei sëmbë ku sëmbë libi fiifii ku deseei a di kemeente, ma a ta paati de (Nöng. 20:19; Lom. 14:19). Dee soni dee sö wan sëmbë ta taki sa hati wotowan, möönmöön ee a ko dë taa a go konda soni u wan sëmbë di bi ta tjali kaa (Ef. 4:31, 32). A bi o möön bunu fuu ta buta pakisei a dee bunu fasi u wotowan, söseei a bi o möön bunu fuu luku unfa u sa heepi de te de dë a fuka. w19.06 bld. 21-22 pal. 8-9