Tanvuuwata-liba

Jesosi bi ta dë bööböö, hii fa sëmbë bi ta du ku ën, u di a bi sabi taa a bi ta mbei hën Tata wai ku ën. A bi ta piki hën Tata buka a soni, hii fa so juu soni bi ta mbei a ta taanga dëën faa du ën. Jesosi bi lobi hën Tata, nöö di dini di a bi ta dini Jehovah bi dë di möön fanöudu soni dëën. Ufö Jesosi ko a goonliba aki, nöö a bi dë wan „gaan bunu wookoma” u Gadu a liba ala (Nöng. 8:30). Nöö di a bi dë a goonliba aki, a bi ta konda soni fëën Tata da wotowan (Mat. 6:9; Joh. 5:17). Di soni dë bi ta mbei Jesosi ta piizii seei (Joh. 4:34-36). U sa djeesi Jesosi te u ta piki Jehovah buka a soni, söseei te u ta „biinga hiniwanten a di wooko u Masa” (1 Kol. 15:58). Te u ta peleiki, ta du di „wooko u Masa Gadu ku telu”, nöö u ta ko möön sa’ u libi ku dee fuka fuu (Tjab. 18:5). A lo’ u pasa taa möön gaan fuka ta miti dee sëmbë dee u ta peleiki da, möön fa de ta miti u. Ma te de ko ta lobi Jehovah, ta hoi dee wëti fëën, nöö soni ta waka möön bunu da de, söseei de ta ko dë waiwai möön gaanfa. Hiniwan juu te u ta si fa di soni aki ta pasa, nöö u ta ko dë möön seiki taa Jehovah o ta heepi u. w19.04 bld. 10-11 pal. 8-9

Dee sëmbë aki bi du hii soni di de bi sa du, u koti pasi da dee taku jeje. Dee obia pampia u de bi dii seei. Ma hii fa de bi dii sö, tökuseei de an bi da sëmbë de, söseei de an bi sei de, ma de bi tjuma de. Dee sëmbë aki bi ta möön booko de hedi ku di du di de bi musu ta du soni di ta kai ku Jehovah. Fëën mbei de bi tjuma dee pampia u de, hii fa de bi dii. Unfa u sa djeesi dee fesiten Keesitu sëmbë aki? A bi o bunu seei ee u tuwë hii soni di u abi di nama ku dee taku jeje. Dee soni aki sa dë tatai, muunga, soni di sëmbë ta buta a këti buka, na andelu, nasö de sa dë hiniwan woto soni di sëmbë ta bisi, nasö di de abi ta tja u dee taku jeje an du hogi ku de (1 Kol. 10:21). Köni ku soni di i ta du u mbei piizii. Hakisi iseei dee soni aki: ’Wan u dee soni dee mi ta du u mbei piizii nama ku dee taku jeje u? I musu ta köni fu ja du soni di Jehovah ta buuse. U kë du hii soni di u sa du fuu sa ta dë ku wan „limbohati” a Gadu fesi hii juu.​—Tjab. 24:16. w19.04 bld. 22-23 pal. 10-12

Dee gaanwomi musu wegi sömëni soni luku te de jei taa wan sëmbë du wan gaan zöndu. De ta booko de hedi möön gaanfa ku di mbei di de musu ta mbei möiti u sëmbë an tja poi në ko da Jehovah (Leif. 22:31, 32; Mat. 6:9). Dee gaanwomi ta booko de hedi tu ku di dë di dee baaa ku dee sisa u de musu dë taanga a di biibi, söseei de kë heepi dee sëmbë di wotowan bi du wan hogi ku de. Boiti di dë, dee gaanwomi o mbei möiti tu u de ko sabi ee di sëmbë di du di hogi ta tjali u di soni di a du, nöö ee a ta tjali tuutuu, nöö de o heepi ën fu hën ku Jehovah ko bunu baka (Jak. 5:14, 15). Wan Keesitu sëmbë di du wan gaan zöndu dë kuma wan sëmbë di dë ku suwaki. Di soni aki kë taki taa hën ku Jehovah an dë bunu möön. U sa taki taa dee gaanwomi dë kuma data a di biibi. De ta mbei möiti u heepi di sëmbë ’di dë ku suwaki faa ko bëtë’. De ta tei dee soni dee sikifi a di Bëibel u de heepi di sëmbë fu hën ku Jehovah sa ko bunu baka. Ma di wan kodo fasi fa de o sa heepi di sëmbë, hën da ee a ta tjali tuutuu u di soni di a du.​—Tjab. 3:19; 2 Kol. 2:5-10. w19.05 bld. 10 pal. 10-11

Jehovah sa mbei u kë du soni dëën. Wë kandë u ko jei taa dee baaa abi heepi fanöudu a di kemeente nasö, nasö u jei taa heepi dë fanöudu a wan kamian. Di soni aki sa mbei u ko ta hakisi useei taa: ’Unfa mi sa heepi ku di wooko dë?’ Nasö kandë de da u wan wooko fuu du, ma u ta si kuma wa o sa du di wooko dë bunu tjika. Kandë u bi lesi wantu tëkisi u di Bëibel, nöö u ta hakisi useei ee unfa u sa wooko ku dee tëkisi dë u heepi wotowan. Te Jehovah si taa u dë kabakaba u du wan soni ku dee soni dee u lei, nöö a sa heepi u fuu du andi u abi a pakisei u du. Jehovah sa da u kaakiti tu fuu sa du soni dëën (Jes. 40:29). A sa da u di santa jeje fëën faa heepi u fuu sa ko möön sa’ u du soni (Ëki. 35:30-35). Jehovah sa tei di ölganisaasi fëën faa lei u unfa u sa du so wooko. Ee ja kaba sabi unfa i musu du wan wooko di de da i fii du, nöö hakisi sëmbë u de heepi i. Ma hoi a pakisei tu taa hii juu i sa hakisi di Tata fuu di dë a liba ala faa da i „di gaan kaakiti” di bigi pasa di u libisëmbë.”​—2 Kol. 4:7; Luk. 11:13. w19.10 bld. 21 pal. 3-4

An ta foondo u te u ta si unfa dee sëmbë u di goonliba aki ta da wotowan taanga u de si deseei hei möön wotowan. Wan buku ta taki taa a dee jaa baka 1970, sëmbë bi mbei sömëni buku di ta taki unfa sëmbë bi musu si deseei. So u dee buku aki bi ta „piki sëmbë taa de an musu tooka na wan soni a deseei, de musu dë kumafa de dë. Na wan soni an föutu a di fasi fa de dë”. Luku wan soni di wan u dee buku aki bi taki: „Lobi iseei, biga i da di möön waiti sëmbë di ta libi a goonliba aki.” Di buku ta taki tu taa „hiniwan sëmbë musu taki da hënseei unfa a kë tja hënseei, söseei a musu du hiniwan soni di a fii taa bunu dëën”. I bi jei sëmbë taki di soni aki kaa u? Wë Saatan bi da Eva taanga faa du sö wan soni tu. Saatan bi piki Eva taa a bi sa ko „dë kuma Gadu seei”, söseei a bi o ko „sabi andi da bunu ku hogi” (Ken. 3:5). Wë a di ten aki sömëni sëmbë ta si deseei hei sö tee taa na Gadu seei sa piki de andi bunu ku andi an bunu. Wë di soni aki ko dë u si gaanfa a di fasi fa sëmbë ta si di tööu libi. w19.05 bld. 23 pal. 10-11

A wan pisiten, Könu Dafiti bi abi gaan bookohedi. Buta pakisei a dee soni dee bi miti ën. A bi ta fii bookosaka u di a bi mbei sömëni föutu (Ps. 40:12). Di womi mii fëën de kai Absalöm bi hopo fia ku ën, nöö te u kaba fëën Absalöm bi ko lasi hën libi (2 Sam. 15:13, 14; 18:33). Boiti di dë, wan u dee gaan mati u Dafiti bi bia baka dëën (2 Sam. 16:23–17:2; Ps. 55:12-14). Sömëni u dee soni dee Dafiti bi sikifi, ta taki u di fii di a bi ta fii bookosaka, söseei de ta taki tu u di futoou di a bi ta futoou Jehovah (Ps. 38:5-10; 94:17-19). Bakaten wan psalöm sikifima bi bigi ko ta haun ku dee sëmbë dee an bi ta dini Jehovah. A kan taa di psalöm sikifima aki bi dë wan bakamii u wan Leifi sëmbë de kai Asafu, di bi ta dini Gadu a di „gaan santa kamian” fëën. Di psalöm sikifima aki bi abi gaan bookohedi, nöö di soni aki bi mbei taa an bi ta dë waiwai möön. A bi bigi ta si seei kuma dee bunu dee Gadu ta mbei sëmbë feni te de ta dini ën, an ta dë wan apaiti soni.​—Ps. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21. w19.06 bld. 16-17 pal. 12-13

Saatan ta wooko ku dee soni di libisëmbë hati ta kë, u ganjan sëmbë. A dë sö tuu taa u abi di fii a u hati fuu sa ko sa’ u du wan wooko fuu sa ta heepi useei, söseei fuu sa ta sölugu dee sëmbë fuu wosudendu (1 Tim. 5:8). Möön gaanfa u ta ko sa’ u du wan wooko, te u lei a siköö. Ma tökuseei u musu ta köni ku di soni aki. A sömëni köndë de ta lei miii sömëni bunu soni di de sa ko sa’ u du bakaten, ma de ta lei dee mii aki di köni u di goonliba aki tu. De ta da dee mii taanga u de an biibi taa wan Gadu dë, sö taa an dë u de ta hoi deseei a dee soni dee sikifi a di Bëibel. De ta piki dee mii taa sëmbë di köni hën ta biibi taa hii soni ko fu hënseei (Lom. 1:21-23). Dee lei aki an ta kai ku di köni u Gadu (1 Kol. 1:19-21; 3:18-20). Mbei möiti u Saatan an ganjan i „ku dee sösö lei u di goonliba aki” (Kol. 2:8). Nöiti i musu da Saatan pasi faa ganjan i (1 Kol. 3:18). Nöiti i musu da Saatan pasi faa mbei i fëëkëtë ambë da Jehovah, söseei na dëën pasi faa mbei i fëëkëtë di fasi fa Jehovah kë fii ta dini ën. I musu ta hoi dee wëti u Jehovah. Na mbei Saatan ganjan i te nöö ja ko ta haika Jehovah möön. w19.06 bld. 6 pal. 13; bld. 7 pal. 17

Aluwasi andi joo taki te i ta peleiki da wan sëmbë, pakisei un pei sëmbë di sëmbë dë. Pakisei un wini dee sëmbë o feni te i lei de soni u Bëibel. A dë fanöudu fii ta haika di sëmbë te a ta fan, nöö i musu ta lei taa i ta lesipeki di sëmbë tu. Te i du sö nöö joo sa möön fusutan de, söseei de o kë möön haika dee soni dee i ta taki. Ufö wan sëmbë taki taa a kë lei soni u Bëibel, kandë i musu ta mbei möiti fii nango ta luku ën baka. Faandi mbei? U di a sa dë taa di sëmbë an dë a wosu te u toona go luku ën baka, nasö a sa dë taa wa ta feni pasi u fan ku ën. Söseei, kandë i musu toona go luku di sëmbë sömëni pasi baka ufö a o kë lei soni u Bëibel. Hoi a pakisei taa ee i kë u wan soni di i paandi göö, nöö i musu ta toona ta munjëën hii juu baka. Sö nöö a dë ku wan sëmbë di bi haika di u bi konda soni u Bëibel dëën. A o ko ta lobi Jehovah ku Keesitu möön gaanfa te u ta toona go nëën u konda soni u di Wöutu u Gadu dëën. w19.07 bld. 14 pal. 1; bld. 15-16 pal. 7-8

Andi Jesosi bi kë taki ku di soni aki? Jesosi an bi kë taki taa dee Keesitu sëmbë bi o lobi te sëmbë ta buuse de. Ma a bi ta piki u andi bi o pasa ku u. Wa dë ku dee sëmbë u di goonliba aki a wan së. U ta libi ku dee soni dee Jesosi bi lei u, söseei u ta paaja di bosikopu di a bi ta paaja. Fëën mbei dee sëmbë dee na sabi Gadu ta buuse u (Joh. 15:18-21). U kë du soni di ta kai ku Jehovah. Ee sëmbë ta buuse u u di u lobi di Tata fuu, nöö wa musu abi toobi ku de. Ma wa musu si kuma wa dë wan wojo soni ee sëmbë an lobi u. Wa sabi na un ten sëmbë o bigi ta du ku u, söseei wa sabi na un ten lanti o tapa di wooko fuu. Ma u sabi taa u sa bigi seeka useei nöunöu kaa fuu ku Jehovah sa ko dë möön gaan mati, u sa mbei möiti fuu ko abi möön degihati, söseei u sa mbei möiti fu wa ta booko u hedi tumisi ku di buuse di sëmbë ta buuse u. Di seeka di u ta seeka useei nöunöu kaa o heepi u fuu sa dini Jehovah go dou. w19.07 bld. 6 pal. 17-18; bld. 7 pal. 21

Te u ta lei dee sëmbë dee an nango a keiki, nasö dee sëmbë dee an ta biibi a Gadu, soni u Bëibel, nöö u musu ta mbei möiti u heepi de u de ko ta biibi taa wan Gadu dë. U musu heepi de u de ko ta biibi di Bëibel tu. Di soni aki mbei kandë u musu ta lei de so soni u Bëibel sömëni pasi. Hiniwan juu te woo lei de soni u Bëibel, nöö u musu lei de faandi mbei de sa biibi taa di Bëibel da di Wöutu u Gadu tuutuu. U sa taki u dee tjabukama woto u Bëibel dee bi pasa tuutuu, u sa taki unfa di Bëibel ta kai ku soni di dee könima ta taki a di ten aki, u sa taki u soni fu awooten, söseei u sa taki u köni lai di sikifi a Bëibel. U ta heepi sëmbë u de ko dë bakama u Keesitu, te u ta lei taa u lobi de aluwasi de nango a keiki, nasö aluwasi de an nango a keiki (1 Kol. 13:1). Te u ta lei sëmbë soni u Bëibel, nöö u ta kë lei de taa Gadu lobi u, söseei taa a kë fuu lobi ën tu. Hiniwan jaa dusudusu sëmbë di an bi kë sabi soni u Gadu, nasö di an bi kë sabi soni u keiki, ta tei dopu, u di de bi ko lobi Gadu. Fëën mbei ja musu pakisei hogi u dee sëmbë, ma i musu buta pakisei a hii pei sëmbë. Haika de bunu te de ta fan ku i. Pooba u ko fusutan faandi mbei de ta si soni a di fasi fa de ta si soni. Du soni di o sa mbei de djeesi i, u deseei sa ko toon bakama u Keesitu. w19.07 bld. 24 pal. 16-17

Jehovah bi tei dee mujëë mii u wan womi de kai Salum, u de wooko makandi ku dee woto Isaëli sëmbë, di de bi ta toona mbei dee peni u Jelusalen (Neh. 2:20; 3:12). Hii fa dee mujëë mii aki tata bi dë wan gaama, tökuseei de bi dë kabakaba u de du di wooko aki, hii fa a bi taanga, söseei hii fa soni bi sa miti de (Neh. 4:15-18). A di ten fuu aki, sisa dë di ta wai u du wan apaiti wooko da Jehovah. De ta heepi te di ölganisaasi ta mbei dee kamian ka u ta dini Jehovah, söseei de ta heepi te de ta seeka de tu. Dee sisa aki sa’ u du soni, de ta dë waiwai a di wooko, söseei de ta hoi deseei a Gadu. U di dee sisa aki abi dee fasi aki, mbei di wooko nango a fesi. Jehovah bi da Tabita taanga faa wooko dëën. „Hiniwan juu a [bi] ta puu sëmbë a fuka ta heepi dee pootima”, möönmöön dee mujëë dee manu u de bi dëdë kaa (Tjab. 9:36). U di di mujëë aki bi lo’ u da sëmbë soni, söseei u di a bi abi bunu fasi, mbei a bi hati sömëni sëmbë gaanfa seei di a bi ko lasi libi. Ma de bi wai gaanfa seei di apösutu Petuisi bi weki ën ko a libi baka (Tjab. 9:39-41). Andi u ta lei a Tabita? Wë u ta lei taa aluwasi u njönku nasö u gaandi, nasö aluwasi u dë wan womi sëmbë nasö wan mujëë sëmbë, tökuseei u sa du soni u heepi dee baaa ku dee sisa fuu. w19.10 bld. 23 pal. 11-12

Unfa a sa pasa taa u du soni di mbei wotowan ku Jehovah an dë mati möön? Pakisei di woto aki. Wan sëmbë ta lei soni u Bëibel, nöö baka wan longi pisiten ufö an bi ko ta bebe daan pasa maaka möön. A ko ta fusutan tu taa a bi o möön bunu fu an bebe daan möön seei. A tooka sömëni soni nëën libi, hën a tei dopu. Bakaten wan baaa kai ën faa ko a wan piizii, nöö hën a dëën wan soni u bebe di bi dë ku daan. Hën a piki ën taa: „Wan u dee soni di di jeje dë ta heepi i fii du, hën da fii duwengi iseei. Ee i duwengi iseei, nöö ja o bebe pasa maaka.” A bi o dë wan tjali soni seei ee di baaa aki bi du di soni di di woto baaa bi piki ën. Di soni aki bi o sa mbei di baaa aki toona ko ta bebe daan pasa maaka! Dee kemeente komakandi ta heepi u fuu du di soni di sikifi a di tëkisi u tide. Wan fasi fa de ta heepi u, hën da de ta mbei u ko sabi andi Jehovah ta si kuma di möön fanöudu soni. Söseei de ta mbei u ko sabi unfa u sa ta du dee soni dee u ta lei, sö taa u sa dë sëmbë söndö föutu a Gadu wojo. De ta da u taanga tu fuu lobi Gadu ku dee baaa ku dee sisa fuu ku hii u hati, nöö woo ta köni hii juu fu wa du soni di sa mbei dee baaa ku dee sisa fuu du wan zöndu. w19.08 bld. 10 pal. 9; bld. 11 pal. 13-14

Sëmbë di an ta fëëë u du soni nasö di an ta fëëë u taki unfa a ta pakisei, an abi fu dë wan sëmbë di abi gaanfasi nömönömö (Joh. 1:46, 47). Aluwasi unfa u dë, tökuseei hii u tuu musu mbei möiti fuu ko abi sakafasi. Pakisei di woto u apösutu Paulosu. Jehovah bi heepi ën faa seti wantu njunjun kemeente a sömëni foto. A kan taa a bi du möön hia soni möön dee woto apösutu u Jesosi Keesitu. Ma tökuseei Paulosu an bi ta si kuma a hei möön dee baaa fëën. Paulosu bi taki taa hën ku Jehovah bi dë gaan mati u di Jehovah bi abi bunuhati fëën, ma na u di a bi dë wan apaiti sëmbë nasö u di a bi du hia soni da Jehovah (1 Kol. 15:10). Paulosu bi dë wan sëmbë di wotowan bi sa djeesi a di sakafasi di a bi abi. Di a sikifi di biifi manda da dee Keesitu sëmbë u Kolenti, nöö an bi njan buka fa a du soni tjika, hii fa so baaa ku sisa u di kemeente bi ta taki hogi fëën!​—2 Kol. 10:10. w19.09 bld. 3 pal. 5-6

Wan soni di sa mbei a ta taanga da u fuu saka useei a Jehovah basu, hën da u di u dë zöndu libisëmbë. Fëën mbei na hii juu u ta kë piki Gadu buka. Baka di Adam ku Eva hopo fia ku Gadu, di de njan di pau njanjan di Gadu bi piki de taa de an musu njan, nöö di soni dë bi lei taa de bi bigi taki da deseei andi da bunu ku andi da hogi (Ken. 3:22). A di ten aki seei sömëni sëmbë an ta kë piki Gadu buka, nöö de ta kë taki da deseei andi da bunu ku andi da hogi. Hii fa wa dë kuma dee sëmbë aki, u di u sabi Jehovah, söseei u di u lobi ën, tökuseei a sa ta taanga da u so juu fuu du soni kumafa Jehovah kë. So juu soni bi ta taanga da apösutu Paulosu tu (Lom. 7:21-23). U kë du soni di ta kai ku Jehovah kumafa Paulosu bi ta du ën. Hii juu u musu ta köni fu wa go du soni di an bunu. Wan woto soni di sa mbei a ta taanga da u fuu saka useei a Jehovah basu, hën da di fasi fa de kiija u. Sëmbë lo’ u piki u soni di an ta kai ku dee soni dee Jehovah ta lei u. Fëën mbei u musu ta köni fu wa ko ta pakisei kumafa dee lö sëmbë dë ta pakisei. w19.09 bld. 15 pal. 4-6

Ma a bunu fuu fusutan taa na hii sëmbë sa du soni a di wan seei fasi. Fëën mbei a bunu fuu luku fosu andi u sa du ku andi wa sa du. A sa pasa taa u ta lasi kaakiti u di u ta biinga a gudu baka. Ma luku andi Jesosi bi piki wan womi di bi gudu seei. Di womi aki bi hakisi Jesosi taa: „Andi seei mi sa du u mi feni di libi u teego a Gadu?” A musu u dë sö taa a bi ta tja hënseei a wan bunu fasi, u di di Bëibel buku de kai Maikusi bi taki taa Jesosi bi „lobi ën seei”. Jesosi bi piki di womi aki faa du wan soni. Jesosi piki ën di soni di sikifi a di tëkisi u tide. Wë di womi aki bi kë waka a Jesosi baka, ma a bi abi „gudu te a hia”, nöö an bi kë disa de (Maik. 10:17-22). Te u kaba fëën, di womi an tei di wooko di Jesosi bi dëën faa du, hën a bi toona go fëën ta biinga a dee „gudu u goonliba aki baka” (Mat. 6:24). Andi ii bi o du? A bunu fuu ta toona hakisi useei ee andi u ta buta a di fosu kamian a u libi. Faandi mbei u taki sö? Wë a sö wan fasi u sa luku ee u ta wooko ku di kaakiti fuu a wan köni fasi. w19.09 bld. 24 pal. 17-18

Solanga Jehovah an taki taa di wooko kaba, nöö woo ta paaja di bunu buka u di Könuköndë go dou. Un mëni ten fika jeti u sëmbë sa feni pasi ko sabi soni u Jehovah Gadu ku Jesosi Keesitu? (Joh. 17:3) Wë wa sabi un mëni ten fika. Ma u sabi taa solanga di gaan fuka an bigi jeti, nöö „dee sëmbë dee a kai da u de feni di libi u teego” sa haika di bunu buka, nöö de bia ko ta dini Jehovah (Tjab. 13:48). Unfa u sa heepi dee sëmbë aki ufö a ko lati poi? Jehovah ta mbei di ölganisaasi fëën ta da u hii dee soni dee u abi fanöudu fuu sa ta lei sëmbë soni u Bëibel. De ta lei u soni hiniwan wiki a dee komakandi dee u ta hoi a mindi wiki. Dee komakandi aki ta heepi u fuu ko sabi andi u sa taki te u miti wan sëmbë di fosu pasi, nasö te woo toona go luku wan sëmbë di u bi miti kaa.Ee i fan ku wan sëmbë di kë ko sabi möön soni u Bëibel, hën i dëën wan talakitaati nasö wan u dee buku fuu, nöö a o sa ta lesi dee soni dë u te i toona miti ën baka. Hiniwan liba, u musu ta du hii soni di u sa du a di peleikiwooko. w19.10 bld. 9 pal. 7; bld. 10 pal. 9-10

Jehovah bi paamusi wan tata de kai Simion, di bi ta libi a Jelusalen, taa a bi o si di Mësiasi ufö a dëdë. Di soni di Jehovah bi piki Simion aki bi musu u dëën taanga, u di a bi ta wakiti sömëni jaa longi kaa u di Mësiasi ko. Jehovah bi mbei Simion feni gaan bunu u di a bi abi wan taanga biibi, söseei u di a bi hoi dou. Wan daka, hën di „[santa jeje] manda Simion faa go a di Wosu u Masa Gadu dendu”. Di a go dou, hën a si Jesosi di a bi dë miii, hën Jehovah bi mbei Simion taki wan tjabukama woto di nama ku di ko di di mii dë bi o ko dë di Keesitu (Luk. 2:25-35). Hii fa kandë Simion an bi libi longi möön faa si unfa Jesosi bi ta du di diniwooko fëën a goonliba aki, tökuseei Simion bi wai taa Gadu bi tei ën faa du wan soni dëën. A di ten di ta ko, Gadu o mbei a feni möön gaan bunu! A di njunjun goonliba, di womi aki o si unfa di tii u Jesosi o tja gaan bunu ko da hii sëmbë a goonliba (Ken. 22:18). Useei sa ta tei dee soni dee Jehovah ta tei u fuu du dëën u bigi tu. w19.10 bld. 22 pal. 7; bld. 23 pal. 12

Aluwasi u gudu nasö u pooti, tökuseei u musu ta köni ku di hati fuu. Na un futu? I musu ta köni fu ja ko lobi gudu. Söseei ja musu mbei di wooko fii ko dë gaan soni da i möön di dini di i ta dini Jehovah. Unfa i sa sabi ee di wooko fii ta ko dë möön gaan soni da i möön di dini di i ta dini Jehovah? Wë i sa hakisi iseei dee soni aki: ’Mi lo’ u pakisei soni u di wooko u mi te mi dë a komakandi nasö a di peleikiwooko u? Mi lo’ u dë ta booko mi hedi ta hakisi miseei ee mi o abi möni tjika a di ten di ta ko u? Möni nasö gudu ta mbei taa soni an ta waka bunu a di tööu libi u mi ö? Mi o kë du wan wooko di wotowan ta si kuma lagi wooko, ee di soni dë o da mi pasi u mi sa dini Jehovah möön gaanfa u? (1 Tim. 6:9-12). Te u ta hakisi useei dee soni aki, nöö boo hoi a pakisei taa Jehovah ta paamusi dee sëmbë dee ta dini hën wanwan nöö, taa: „Ma o disa i seepi, kwetikweti. Na wan juu mi o disa i wanwan möönsö.” Fëën mbei Paulosu bi taki taa: „Fa un sai dë, dee sëmbë, wan musu lobi möni te a kisi unu buta nëën basu e.”​—Heb. 13:5, 6. w19.10 bld. 29 pal. 10

Te u ta wooko makandi ku woto baaa ku sisa, söseei te u ta si dee bunu fasi di de abi, nöö u ta lei sömëni soni a de, söseei u ku de ta ko dë möön gaan mati. Boo taa i dë a di peleikiwooko makandi ku di mati fii. Unfa i ta fii te i ta jei unfa di mati fii ta konda soni u di biibi fëën da wan sëmbë, nasö te i ta jei fa a ta konda soni u Jehovah ku dee soni dee a o du da libisëmbë? Wë an dë u taki taa joo ko lobi di mati fii möön gaanfa. Wan sisa de kai Adeline di abi 23 jaa, bi hakisi wan mati fëën de kai Candice u de go peleiki a wan kamian ka peleikima an nango peleiki hiahia. Adeline bi taki taa: „U bi kë suku fasi fuu du di peleikiwooko möön gaanfa. Mi ku Candice tuu bi abi taanga fanöudu, fuu bi sa mbei möiti go dou, fuu du hii soni di u bi sa du da Jehovah.” Un wini de feni u di wooko di de bi ta wooko makandi? Adeline bi taki taa: „A kaba u hiniwan daka, u bi ta konda da useei unfa u bi ta fii, söseei andi bi da u taanga. U bi ta konda da useei tu unfa u bi si taa Jehovah tii u di daka dë. U tuu bi lobi di fan di u bi ta fan ku useei, nöö u bi ko sabi useei möön bunu.” w19.11 bld. 5 pal. 10-11

Na awooten, sen bi o kisi wan sodati ee a bi toona ko a wosu söndö di goboo felu soni fëën. Wan womi u Loomë de kai Tacitus, di bi ta öndösuku soni, bi taki taa: „Ee wan sodati bi toona ko a wosu söndö di goboo felu soni fëën, nöö di soni dë bi o dë wan gaan sen soni.” Fëën mbei dee sodati bi ta mbei hii möiti u de panjan di goboo felu soni u de hoi gingin. Leti kumafa wan sodati bi ta panjan di goboo felu soni fëën hoi gingin, sö nöö useei sa abi wan taanga biibi go dou te u nango a dee komakandi hii juu, söseei te u ta konda soni u Jehovah ku di Könuköndë fëën da wotowan (Heb. 10:23-25). Boiti di dë, u musu ta lesi di Wöutu u Gadu hiniwan daka, söseei u musu ta begi Jehovah faa heepi u fuu du dee soni di di Wöutu fëën ta taki (2 Tim. 3:16, 17). Te u ta du dee soni aki, nöö Saatan an o sa feni wan fetilai di a sa tei u feti ku u te nöö a wini u (Jes. 54:17). Di biibi fuu di dë kuma wan goboo felu soni, o tjubi u. Woo wooko makandi ku dee baaa ku dee sisa fuu. Woo sa ta wini dee feti hiniwan daka. Ma di möön fanöudu soni, hën da woo feni di gaandi fuu sa dë ku Jesosi a wan së te a o feti wini Saatan ku dee bakama fëën.​—Ako. 17:14; 20:10. w19.11 bld. 19 pal. 18-19

Ee i sikifi dee soni dee i kë du buta a pampia, nasö a woto soni, nöö an o taanga da i fii du de (1 Kol. 14:40). Di ölganisaasi u Jehovah da dee gaanwomi u kemeente di lai u de musu buta wan u dee gaanwomi faa ta sikifi dee soni di de buta taa de o du. A musu ta sikifi ambë ku ambë musu du wan wooko, söseei na un ten de musu kaba di wooko. Soni ta waka möön bunu da dee gaanwomi dee ta du soni a di lö fasi aki. Kandë i sa du di wan seei soni te a nama ku soni dee i buta taa joo du. Hiniwan daka i sa ta sikifi dee soni dee i buta taa joo du a di daka dë, nöö i musu sikifi di fosu soni di i kë du te kisi di lasiti soni di i musu du. Di soni aki sa heepi i fii sa ta kaba dee soni dee i buta taa joo du, söseei fii sa ta du möön soni. Mbei möiti fii sa du di soni di i buta taa joo du. A sa taanga fii du dee soni dee i sikifi, söseei fii sa kaba de (Lom. 12:11). Paulosu bi piki Timoteo faa ta ’mbei möiti’ nöömö fa ko sa’ u lei sëmbë soni a wan möön bunu fasi. U sa du di soni Paulosu bi taki aluwasi andi u kë du da Jehovah.​—1 Tim. 4:13, 16. w19.11 bld. 29-30 pal. 15-16

Di Jehovah bi hakisi Mosesi faa tja dee Isaëli sëmbë kumutu a Egepiti, nöö di biibi fëën an bi taanga tjika. Sömëni pasi a bi ta toona piki Jehovah taa an bunu tjika faa sa du di soni di a mandëën. Di fasi fa Jehovah bi piki Mosesi, bi ta lei taa Jehovah abi tjalihati u sëmbë, söseei a bi ta lei taa a ta fusutan unfa Mosesi ta fii, nöö a bi heepi ën (Ëki. 4:10-16). Te u kaba fëën, Mosesi bi si di gaan kaakiti u Jehovah, di Jehovah bi tjubi dee Isaëli sëmbë, söseei di Jehovah bi kii Falao ku dee sodati fëën a di Bë Ze (Ëki. 14:26-31; Ps. 136:15). Baka di Mosesi tja dee Isaëli sëmbë kumutu a Egepiti, nöö de bi ta kaagi u sömëni soni hedi. Ma tökuseei Mosesi bi si unfa Jehovah bi lei taa a abi pasensi ku dee sëmbë dee a bi puu a katibo (Ps. 78:40-43). Di Mosesi hakisi Jehovah fu an kii dee Isaëli sëmbë, hën a ko si taa Jehovah abi sakafasi tuutuu, u di an bi kii de möön (Ëki. 32:9-14). Baka di dee Isaëli sëmbë bi kumutu a Egepiti, hën Mosesi bi ko dë möön gaan mati u Jehovah tee taa a bi dë kuma Mosesi bi ta si di Tata fëën di dë a liba ala ku wojo.​—Heb. 11:27. w19.12 bld. 17 pal. 7-9

Gaansë u dee bakama u Jesosi bi dë sëmbë u Galilea. Fëën mbei an bi o taanga sö u hoi wan komakandi ku sö hia sëmbë a di kuun u Galilea, ka u de hoi ën a wan sëmbë pisi a Jelusalen. Söseei Jesosi bi miti ku dee 11 apösutu fëën kaa a wan sëmbë pisi a Jelusalen, baka di a weki ko a libi. Wë ee Jesosi bi kë u dee apösutu fëën wanwan bi musu peleiki u heepi sëmbë ko dë bakama fëën, nöö a bi o piki de di soni dë a Jelusalen. Ma an bi o hakisi dee apösutu, ku dee mujëë, ku dee woto sëmbë u de ko makandi a Galilea (Lukasi 24:33, 36). Na dee fesiten Keesitu sëmbë wanwan bi musu go heepi sëmbë ko dë bakama u Jesosi. Unfa u du sabi di soni aki? Jesosi bi taki wan soni a kaba pisi u di tëkisi ka a bi manda dee bakama fëën u de go peleiki da sëmbë. A bi taki taa: „Mi o dë ku unu hiniwanten e, u tee a kaba u di goonliba aki” (Mat. 28:19, 20). Sömëni sëmbë ta heepi wotowan u de ko dë bakama u Jesosi a di ten aki. Pakisei di soni aki! Hiniwan jaa, bëina 300.000 sëmbë ta ko dë bakama u Jesosi. De ta tei dopu, nöö de ta ko dë Kotoigi u Jehovah! w20.01 bld. 2 pal. 1; bld. 3 pal. 5-6

Wan njönku baaa go a data, hën di data piki ën taa a abi wan taku siki di o mbei a o ta suwaki nango nöömö. I ta ko gaandi ma ja sa feni wooko. Wan sisa di ko gaandi kaa, an sa ta du hia soni da Jehovah möön. A sa kan taa wan u dee fuka aki ta miti i, nöö kandë i ta fii kuma ja dë na wan hojo soni möön. Dee lö fuka aki sa mbei ja dë waiwai möön, de sa mbei i fii bookosaka, söseei de sa mbei i ku woto sëmbë an dë gaan mati möön. Dee sëmbë dee an ta dini Jehovah ta si di libi kumafa Saatan ta si ën. Gaanduwe kaa Saatan ta si di libi fuu kuma wan sösö soni. A bi piki Eva taa ee a bi pasa Gadu buka, nöö a bi o ko fii, hii fa a bi sabi taa dëdë Eva bi o dëdë te a du di soni aki. Saatan hën ta tii di goonliba aki. Fëën mbei an ta foondo u te u ta si taa dee sëmbë dee tiima an ta si di libi u wan sëmbë kuma wan gaan soni. Söseei an ta foondo u tu te u ta si taa de an ta booko de hedi ku di fasi fa wotowan ta fii. Jehovah an dë kuma Saatan. Jehovah kë fuu sabi taa u dii nëën wojo, nöö a ta heepi u te soni ta miti u di ta mbei u fii kuma wa dë na wan hojo soni.​—Lom. 12:3. w20.01 bld. 14-15 pal. 1-4

Söwan 40 jaa longi Jelemia bi ta libi a sëmbë dendu di an bi dë u futoou. So u de bi dë sëmbë di bi ta libi a di köndë Anatötu, ka Jelemia bi ta libi, nöö a kan taa so u dee famii fëën bi dë a dendu tu (Jel. 12:6). Ma Jelemia an bi go dë hën wanwan a wan kamian u di soni dë hedi. A bi konda unfa a bi ta fii da di sikifibiifima fëën de kai Baluku, nöö useei sabi unfa a bi ta fii tu, u di de sikifi dee soni dë buta a di Bëibel (Jel. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1). U sa fusutan taa di Baluku bi ta sikifi dee soni dee bi ta miti Jelemia, nöö hën ku Jelemia bi ko ta lobi deseei möön gaanfa, söseei de bi ko ta möön lesipeki deseei (Jel. 20:1, 2; 26:7-11). Sömëni jaa longi Jelemia bi ta piki dee Isaëli sëmbë andi bi o pasa ku Jelusalen (Jel. 25:3). Jehovah bi toona da dee sëmbë fëën taanga u de bia libi, u di a bi piki Jelemia faa sikifi di bosikopu fëën a wan pampia lolu (Jel. 36:1-4). A sa kan taa Jelemia ku Baluku bi wooko makandi sömëni liba longi u du di wooko di Jehovah bi da de u de du, nöö a musu u dë sö taa de bi ta da deseei taanga. w19.11 bld. 2-3 pal. 3-4

Unfa u musu ta libi ku dee baaa ku dee sisa dee dë salufuwan? An bi o bunu fuu kai wan sëmbë gaan soni poi, aluwasi ee di sëmbë dë wan u dee salufu baaa u Keesitu (Mat. 23:8-11). Di Bëibel ta piki u wan soni u dee gaanwomi u kemeente. A ta piki u taa u musu ta „djeesi de a di fa de ta biibi”. Ma an ta piki u taa u musu tei wan libisëmbë ko dë fesima fuu (Heb. 13:7). A dë sö tuu taa di Bëibel ta taki taa u „musu ta möön lesipeki” so sëmbë. A ta taki sö u di dee sëmbë aki ta „tei fesi a wan bunu fasi”, söseei u di de ta „wooko taanga u taki soni u di wöutu u Gadu, ta lei sëmbë soni u di wöutu dë”. Ma an ta taki sö u di de dë salufuwan (1 Tim. 5:17, NW). Ee u ta gafa dee salufuwan poi, söseei ee u ta buta pakisei a de poi, nöö u sa mbei de fii wan fasi. Ma di möön hogi soni, hën da a sa pasa taa u mbei de ko abi gaanfasi (Lom. 12:3). Wë na wan fuu bi o kë du wan soni, di bi o sa mbei wan u dee salufu baaa u Keesitu ko mbei sö wan gaan föutu!​—Luk. 17:2. w20.01 bld. 28 pal. 8

Dee soni dee bi o sa da apösutu Paulosu bookohedi bi hia. A bi ta booko hën hedi gaanfa te soni bi ta miti dee baaa ku dee sisa fëën (2 Kol. 2:4). Sëmbë bi ta fon mën, nöö de bi ta butëën a dunguwosu. A bi ta pasa tu taa so juu Paulosu an bi ta abi so soni di a bi abi fanöudu. Dee lö soni dë seei bi o ta dëën bookohedi tu (Fil. 4:12). A kan taa Paulosu bi singi ku boto möön leki dii pasi, a di pisiten di hii dee soni aki bi ta pasa ku ën. Fëën mbei u sa fusutan taa na piki booko a bi o ta booko hën hedi te a bi ta waka ku boto (2 Kol. 11:23-27). Andi bi heepi Paulosu di a bi dë ku bookohedi? Paulosu bi ta booko hën hedi ku dee baaa ku dee sisa fëën te soni bi ta miti de. Ma an bi ta suku u heepi de hën wanwan. A bi sabi taa an bi o sa du hii soni. Paulosu bi seeka soni u woto sëmbë bi sa ta heepi dee sëmbë u di kemeente baaa di dë u futoou kuma Timoteo ku Titusi. Dee wooko di dee baaa dë bi ta du, bi musu u heepi Paulosu fu an ta booko hën hedi sö möön.​—Fil. 2:19, 20; Tit. 1:1, 4, 5. w20.02 bld. 22-23 pal. 11-12

Jehovah kë fuu ta piki hën buka a soni . A fiti fuu ta piki Jehovah buka, u di hën mbei u. Hën da u libi, nöö a köni möön dee tata fuu dee pai u. Ma di fosu soni mbei u ta piki Jehovah buka, hën da u di u lobi ën (1 Joh. 5:3) Hii fa sömëni soni dë di musu mbei u ta piki Jehovah buka, tökuseei an ta duwengi u fuu piki hën buka. Jehovah da u di okasi fuu sa taki da useei andi u kë. Fëën mbei a ta wai te useei buta taa woo ta piki hën buka, u di u lobi ën. Mama ku tata an kë u soni du dee mii u de. Fëën mbei de ta buta wëti da dee mii di nama ku di fasi fa de musu tja deseei. Te miii ta hoi dee wëti aki, nöö de ta lei taa de ta biibi de mama ku de tata, söseei taa de ta lesipeki de tu. Wë an dë u taki taa a möön dë fanöudu fuu sabi dee wëti u di Tata fuu di dë a liba ala, söseei fuu ta hoi de tu. Te u ta du sö, nöö u ta lei taa u lobi Jehovah, söseei taa u ta lesipeki ën. Te u kaba fëën u ta feni wini fëën tu (Jes. 48:17, 18). Ma sömëni fuka ta miti dee sëmbë dee an ta kë hoi deseei a dee wëti u Jehovah.​—Gal. 6:7, 8. w20.02 bld. 9-10 pal. 8-9

U musu abi degihati kuma Abigaëli tu, fuu sa fan ku wan sëmbë te u si taa a ta du wan soni di sa mbei a go du wan gaan hogi (Ps. 141:5). U musu abi lesipeki, ma u musu abi degihati tu. Te u ta da wan sëmbë lai a wan fasi di ta lei taa u lobi ën, nöö u ta lei taa u da wan tuutuu mati u di sëmbë (Nöng. 27:17). Möön gaanfa dee gaanwomi musu abi di degihati u fan ku wan sëmbë u di kemeente di ta bigi tei wan pasi di an bunu (Gal. 6:1). Dee gaanwomi seei sabi taa de da zöndu libisëmbë, nöö wan daka deseei o abi lai fanöudu tu. Ma dee gaanwomi an ta mbei di soni dë tapa de u de an fan ku wan sëmbë di ta tja hënseei a wan fasi di an fiti (2 Tim. 4:2; Tit. 1:9). Te dee gaanwomi ta da wan sëmbë lai, nöö de ta fan a wan köni fasi u lei di sëmbë soni ku pasensi. De lobi dee baaa ku dee sisa u de, nöö di soni dë hën ta mbei de heepi wotowan (Nöng.  13:24). Di möön fanöudu soni da dee gaanwomi, hën da u de gafa Jehovah, u di de o ta da wotowan taanga u de hoi dee wëti fëën, söseei u tjubi dee sëmbë u di kemeente u hogi an miti de.​—Tjab. 20:28. w20.03 bld. 20 pal. 8-9

Jehovah bi mbei Mosesi puu dee Isaëli sëmbë a katibo. Ma na un ten Jehovah bi tei Mosesi faa du di soni dë? I si kuma Jehovah bi tei ën faa du di soni aki baka di dee ’Egepiti sëmbë bi lei ën hii dee köni di de abi, ku hii dee sabi di de bi abi’ ö? (Tjab. 7:22-25) Wë nönö. Jehovah bi tei Mosesi faa wooko dëën baka di a bi heepi ën faa ko dë wan sëmbë di abi sakafasi ku saapifasi (Tjab. 7:30, 34-36). Jehovah bi da Mosesi di degihati di a bi abi fanöudu faa bi sa go fan ku di möön makiti tiima a Egepiti (Ëki. 9:13-19). U ta lei a di soni aki taa dee sëmbë dee ta mbei möiti u ko abi dee fasi dee Jehovah abi, ku dee sëmbë dee ta suku heepi nëën, de a ta tei u wooko dëën. Sensi na awooten, Jehovah ta tei dee dinima fëën u de du peipei wooko dëën. Andi Jehovah o tei i fii du dëën? Wë di wooko di a o tei i fii du dëën, o nama ku di fasi fa i kë wooko dëën tjika (Kol. 1:29.). Ee i da Jehovah pasi faa tei i fii wooko dëën, nöö a sa tei i fii ko dë wan sëmbë di ta paaja di bunu buka fëën hii juu, wan sëmbë di sa’ u lei sëmbë soni u Bëibel, wan sëmbë di sa’ u da sëmbë kötöhati, wan sëmbë di sa’ u wooko, wan sëmbë di ta da dee mati fëën taanga, nasö a sa tei i fii du hiniwan woto wooko dëën. w19.10 bld. 21 pal. 5; bld. 25 pal. 14

Te u abi bumbuu mati, nöö de ta heepi u fuu hoi useei a Jehovah. Di möön bunu fasi fa u sa feni bumbuu mati, hën da useei musu ko dë wan bumbuu mati tu (Mat. 7:12). Di Bëibel ta da u taanga fuu wooko ku di ten fuu ku di kaakiti fuu u heepi wotowan, möönmöön „dee sëmbë dee dë a fuka” (Ef. 4:28). Te u ta buta pakisei a di heepi di u musu heepi wotowan, nöö woo ta möön dë waiwai (Tjab. 20:35). Dee mati fuu dee u ta heepi te fuka ta miti de, de o heepi u fuu sa dë bööböö te fuka ta miti u. Leti kumafa Elihu bi haika Jöpu di a bi ta konda dee fuka fëën dëën, sö nöö dee mati fuu ta heepi u, u di de ta haika u ku pasensi te u ta konda dee fuka fuu da de (Jöpu 32:4). Wa musu dë ku di pakisei taa dee mati fuu o piki u andi u musu du, ma u musu du soni ku köni u di woo haika dee lai u Bëibel di de ta da u (Nöng. 15:22). Leti kumafa Dafiti bi ta mbei dee mati fëën heepi ën u di a bi abi sakafasi, sö nöö useei musu abi sakafasi, nöö u musu ta mbei dee mati fuu heepi u te u dë a fuka (2 Sam. 17:27-29). Jehovah hën da u dee bumbuu mati dee u abi.​—Jak. 1:17. w19.04 bld. 11 pal. 12; bld. 12 pal. 14-15