Tinimu-liba

A di ten aki u ta si gbelingbelin taa Jehovah ta tjubi dee sëmbë fëën. Pakisei di soni aki luku: U ta peleiki ta lei sëmbë soni u Bëibel a hii së u goonliba (Mat. 28:19, 20). A di lö fasi aki u ta mbei sëmbë ko sabi dee hogi soni di Saatan Didibi ta du. Wë an dë u taki taa ee Saatan bi sa tapa u fu wa dini Jehovah möön, nöö a bi o du ën. Ma an sa du ën. Fëën mbei an dë fuu fëëë dee taku jeje. Ee u ta hoi useei a Jehovah, nöö dee taku jeje an o sa du wan soni ku u di o sa mbei u lasi go kaba a sösö. Ma hiniwan fuu musu ta finga futu da dee taku jeje, söseei u musu ta futoou Jehovah. Ee u ta du dee soni aki, nöö woo feni gaan bunu seei, söseei Saatan an o feni u ganjan. Wa o mbei di fëëë di sëmbë ta fëëë dee taku jeje tapa u fu wa dini Jehovah. Ma woo mbei möiti fuu ku Jehovah ko dë möön gaan mati. Jakobosi bi taki taa: „Un musu feti ku di didibi . . . , nöö a o kule go disa i. Pusa go a Gadu e, nöö Gadu seei o pusa ko a i tu.”​—Jak. 4:7, 8. w19.04 bld. 24 pal. 15; bld. 25 pal. 18

Dee mii fii da „wan gudu di Jehovah da i”. Jehovah da i di faantiwöutu u tjubi dee mii fii. Andi i sa du fii tjubi dee mii fii u de an du hogihogi ku de? Di fosu soni di i musu du, hën da i musu mbei möiti fii ko sabi soni u di du di sëmbë ta du hogihogi ku piki mii. Mbei möiti fii ko sabi un pei sëmbë lo’ u du hogihogi ku piki mii, söseei mbei möiti fii ko sabi andi dee lö sëmbë dë lo’ u du u ganjan piki mii. I musu ta köni te i si taa wan sëmbë sa kë du hogihogi ku di mii fii (Nöng. 22:3; 24:3). Hoi a pakisei taa möön gaansë u sëmbë di ta du dee lö soni aki ku piki mii ta dë sëmbë di di mii sabi kaa, nasö di a ta futoou. Di u tu soni, hën da i musu lo’ u da woto ku di mii fii, nöö i musu ta dëën taanga faa sa ta piki i soni tu (Deto. 6:6, 7; Jak. 1:19). Hoi a pakisei taa a ta pasa möön gaanfa taa wan mii di de du hogihogi ku ën, an ta kë piki sëmbë taa sö de du ku ën. De sa ta fëëë taa sëmbë an o kë biibi de, nasö de sa ta fëëë u di di sëmbë bi piki de taa a o du soni ku de ee de piki sëmbë. Ee i ta si kuma wan soni an nango bunu ku di mii fii, nöö hakisi ën faa piki i andi du ën, nöö haika bunu andi a o piki i. Di u dii soni, hën da i musu lei dee mii fii soni. Piki de andi de musu taki ku andi de musu du te wan sëmbë panjan de a wan fasi di an fiti. w19.05 bld. 13 pal. 19-22

Faandi mbei Jehovah ta buuse sëmbë di abi gaanfasi? Wan u dee soni mbei Jehovah ta buuse dee lö sëmbë dë, da u di dee sëmbë dë ta ko abi wan fasi di Saatan seei abi. De ta si deseei hei. Pakisei di soni aki. Gadu bi wooko makandi ku Jesosi u mbei hii woto soni. Hën tökuseei Saatan bi si hënseei hei tee taa a bi kë u Jesosi tjökö kini nëën fesi, nöö a begi ën! (Mat. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Wë u ta si tuutuu taa a dë wan sösö soni a Gadu wojo, te sëmbë ta si deseei hei möön fa de dë (1 Kol. 3:19). Ma di Bëibel ta heepi u fuu si useei a di soifi fasi. A ta lei u tu taa na hii juu a föutu u lobi useei. Jesosi bi taki taa: „I musu lobi hii sëmbë kumafa i lobi i seei.” Di soni aki ta lei taa so juu a fiti fuu buta pakisei a soni fu useei tu (Mat. 19:19). Ma di Bëibel an ta piki u taa u musu si useei hei möön wotowan. A ta piki u taa: „Wan musu ta du soni fuun feni nëbai hedi e, dee sëmbë. Wan musu mbei taa i hei möön otowan tu, ma be i saka i seei da dee otowan fii ta luku de kuma de hei möön i.”​—Fil. 2:3; Lom. 12:3. w19.05 bld. 24 pal. 13-14

Pakisei dee soni dee i bi musu tooka di i bi ko sabi dee tuutuu lei dee dë a di Wöutu Gadu, söseei di i bi bigi ta dini Jehovah. Sömëni fuu bi tooka soni di u bi ta du, di an bi bunu (1 Kol. 6:9-11). U ta wai seei taa Jehovah bi heepi u fuu bi sa disa dee soni dë! Wa musu ta si kuma an dë fuu tooka soni a u libi möön. Hii fa wa ta du gaan zöndu möön baka di u tei dopu, tökuseei u musu ta köni ku soni di sa mbei u toona go ta du dee soni dë baka. Wë u musu du tu soni. Di fosu soni di u musu du, hën da wa „musu ta djeesi dee sëmbë u di goonliba aki”. Di u tu soni, hën da u ’musu da Gadu pasi faa tooka di pakisei fuu’, sö taa u ko abi wan hii woto pakisei. Di tooka di u musu tooka, an dë di tooka di u ta tooka di fasi fa sëmbë ta si u nöö a kaba. Ma a nama tu ku di tooka di u musu tooka hiniwan fasi u pakisei, nasö hiniwan fasi u du soni, di an bunu. U musu tooka di fasi fa u ta pakisei, di fasi fa u ta fii, di fasi fa u ta tja useei, söseei wa musu ta kë du soni di an ta kai ku Gadu. w19.06 bld. 9 pal. 4-6

Te u dë ku bookohedi, nöö u sa toona feni taanga te u nango a dee komakandi. Te u dë a dee komakandi, nöö u ta da Jehovah pasi faa ko dë ’di sëmbë di ta heepi u, söseei di ta da u kötöhati’. Te u dë a dee komakandi, nöö Jehovah ta da u taanga ku di santa jeje fëën, ku di Wöutu fëën, söseei ku dee sëmbë fëën. A dee komakandi u sa ta „da u seei taanga” (Lom. 1:11, 12). Wan sisa de kai Sophia bi taki taa: „Jehovah ku dee baaa ku dee sisa u mi bi heepi mi u mi hoi dou. Di go di mi bi musu nango a komakandi bi dë di möön fanöudu soni da mi. Mi bi ko si taa möön mi bi ta peleiki, söseei möön mi bi ta du soni a di kemeente, möön mi bi ta ko sa’ u libi ku dee bookohedi u mi.” Te u ta fii bookosaka, nöö u musu hoi a pakisei taa Jehovah ta paamusi u taa wa o ta abi bookohedi möön a di ten di ta ko, ma a ta piki u tu unfa u sa libi ku dee bookohedi fuu nöunöu kaa. A ta ’wooko a u hati fuu kë du dee soni dee ta dëën piizii, nöö hënseei ta toona da u taanga tu fuu sa du de’. Dee soni aki sa heepi u tu te u ta fii bookosaka.​—Fil. 2:13. w19.06 bld. 18-19 pal. 17-18

Di fosu soni di Jesosi du baka di a weki ko a libi baka, hën da a hoi wan komakandi ku dee bakama fëën. A di komakandi dë a bi piki de wantu fanöudu soni. A di komakandi di Jesosi bi hoi ku dee bakama fëën, a bi piki de andi da di fanöudu wooko di de bi o du a di ten dë. Wë di wooko dë nöö u ta du a di ten aki tu. Jesosi bi taki taa: „Un go a hii nasiön sëmbë, nöö un heepi de u de ko dë bakama u mi. . . . Un musu ta lei de u de piki hii dee soni tuu dee mi manda unu fuun musu ta du kaa” (Mat. 28:19, 20). Jesosi kë taa hii dee bakama fëën musu ta peleiki. Na dee 11 apösutu dee bi ta hoi deseei a Gadu, nöö a bi da di wooko aki. Unfa u du dë seiki u di soni aki? Wë di Jesosi bi taki u di go di de bi musu go mbei sëmbë ko dë bakama fëën, nöö na dee apösutu fëën wanwan bi sai dë a di kuun u Galilea. Unfa u du sabi di soni aki? Toona mëni baka taa di ëngëli bi piki dee mujëë taa: ’A o waka a unu fesi go a Galilea. Ala unu ku ën o miti’ (Mat. 28:7). Fëën mbei a bi musu u dë sö taa dee mujëë dee bi ta dini Gadu ku hii de hati, bi sai dë tu. Ma na de nöö. w20.01 bld. 2-3 pal. 1-4

Jesosi bi taki faandi mbei u musu ta dë ku di mëni taa sëmbë o du ku u. A bi taki taa dee sëmbë dee an ta dini Gadu bi o ta buuse u, u di wa dë ku de a wan së. Na te sëmbë ta du ku u, hën da Jehovah an dë ku u möön. Ma di du di sëmbë ta du ku u ta lei taa u ta du soni a wan fasi di ta kai ku Jehovah! Libisëmbë an sa mbei sëmbë an dini Jehovah Gadu möön. Sömëni pasi sëmbë bi pooba u du di soni aki, ma de an bi sa du ën. Pakisei di soni di bi pasa a di u Tu Goonliba Feti. A di pisiten dë, dee tiima u sömëni köndë bi ta du ku dee sëmbë u Gadu gaanfa. Na dee Nazi sodati u Alumanköndë nöö bi tapa di wooko u dee Kotoigi u Jehovah, ma dee tiima u Ösutualia, dee u Kanada, ku dee u woto köndë seei bi du di soni aki tu. Ma luku andi bi pasa bakaten. A di jaa 1939 di di u Tu Goonliba Feti bi bigi, nöö söwan 72.475 peleikima bi dë a goonliba. Ma a kaba pisiten u di u Tu Goonliba Feti a di jaa 1945, hën Jehovah bi mbei u ko dë 156.299 peleikima. Dee peleikima bi ko dë tu toon möön hia! w19.07 bld. 9 pal. 4-5

Ee a dë taa ja ta lei sëmbë soni u Bëibel nöunöu, tökuseei i sa heepi sëmbë u de ko toon bakama u Keesitu. I sa ta fan ku dee sëmbë dee ta ko u di fosu pasi a komakandi, nöö i sa ta heepi de tu. Ee i ta lei de a sö wan fasi taa i lobi de, nöö de o si taa u da tuutuu bakama u Keesitu. Dee piki dee i ta da te i dë a komakandi, ta lei dee njunjun sëmbë dee ta ko a komakandi unfa de sa konda soni u di biibi u de ku hii de hati da wotowan, söseei a o lei de u de sa ta da piki a wan fasi di fiti. Boiti di dë, i sa nango a di peleikiwooko ku wan njunjun peleikima, nöö i sa heepi ën faa wooko ku di Bëibel u lei sëmbë soni. Te i ta du sö, nöö i ta lei ën unfa a sa djeesi Keesitu (Luk. 10:25-28). Hii fa sömëni Keesitu sëmbë ta abi te a hia fanöudu soni ta du, tökuseei de ta feni ten u de ta lei sëmbë soni u Bëibel, nöö a ta mbei de ta dë waiwai seei. w19.07 bld. 17 pal. 11, 13

Apösutu Paulosu an bi mbei dee bunu soni dee a bi du a di ten di pasa, nasö dee föutu dee a bi mbei a di ten di pasa, puu hën pakisei a di dini di a bi ta dini Jehovah. A bi taki taa: ’Ma a’ toobi ku dee soni dee bi pasa ku mi kaa, ma mi ta biinga seei ku dee soni dee dë a mi fesi ta ko, u mi sa feni di paka u Gadu.’ Andi da wantu u dee soni dee bi sa puu Paulosu pakisei a di dini di a bi ta dini Jehovah? Di fosu soni, hën da Paulosu bi dë wan nëbai sëmbë di dee Dju bi sabi. Ma tökuseei a bi si dee soni aki kuma „sösö soni” (Fil. 3:3-8). Di u tu soni, hën da hii fa kandë hati bi sa ta fon mën u di a bi ta du ku dee Keesitu sëmbë a di ten di pasa, tökuseei an bi mbei di soni dë tapëën fu an dini Jehovah. Di u dii soni, hën da an luku taa a o disa di dini di a bi ta dini Jehovah u di a bi du sömëni soni kaa. Paulosu bi ta dini Jehovah fajafaja, aluwasi de bi söötö ën a dunguwosu, aluwasi de bi ta fon mën, aluwasi boto bi booko disëën a kamian, nasö aluwasi an bi ta abi soni u njan nasö soni u bisi (2 Kol. 11:23-27). Aluwasi fa soni bi dë da Paulosu ufö a ko sabi Jehovah, nasö aluwasi a bi ta tja sömëni fuka, tökuseei a bi sabi taa a bi musu ta dini Jehovah go dou. Sö nöö a dë da u a di ten aki sö tu. w19.08 bld. 3 pal. 5

Sömëni baaa ku sisa fuu ta libi a köndë ka de an sa nango ta peleiki a kamian ka sëmbë sa si de. Fëën mbei de ta suku woto fasi u de sa ta du di peleikiwooko (Mat. 10:17-20). A wan u dee köndë aki, wan keling-gaanwomi bi piki dee peleikima taa hiniwan u de musu peleiki da dee famii u de, dee sëmbë dee ta libi ku de a di wan kamian, dee sëmbë di de ku de nango a di wan siköö, dee sëmbë di de ta wooko makandi ku de, ku woto sëmbë di de sabi bumbuu. Di de du di soni aki, hën a bi pasa taa a tu jaa dendu, 6 woto kemeente bi ko dë. Kandë u ta libi a wan köndë ka u sa ta du di peleikiwooko fiifii. Ma tökuseei u sa lei wan soni a dee baaa ku dee sisa aki. Hii juu i musu ta suku fasi fii ta du di peleikiwooko a wan möön bunu fasi, nöö Jehovah o heepi i fii peleiki go dou aluwasi soni ta taanga da i (Fil. 2:13). A di ten aki, a dë fanöudu fuu ko sabi andi da dee möön fanöudu soni, u musu dë söndö föutu, u musu köni fu wa du soni di sa mbei wotowan ku Jehovah an dë mati möön, söseei u musu mbei möiti fuu ta libi bunu a hii futu. Te u ta du dee soni aki, nöö woo lei taa di lobi fuu ta göö nango nöömö, söseei woo gafa di lobihati Tata fuu de kai Jehovah. w19.08 bld. 13 pal. 17-18

Wa ta lo’ u dë makandi ku sëmbë di lo’ duwengi sëmbë u de du andi de kë, söseei di an ta haika woto sëmbë fan. Ma u ta lobi te u ta dë makandi ku baaa ku sisa di ta lei taa de ta ’fii ku dee otowan u de, ta lobi de na de kuma baaa ku baaa’. Söseei u ta lobi de te de ta ’abi tjalihati da de na de, ta libi ku sakafasi’ (1 Pet. 3:8). U ta fii bunu te u dë makandi ku sëmbë di abi sakafasi, nöö ee useei abi sakafasi tu, nöö sëmbë o ta fii bunu te de dë makandi ku u. Te u abi sakafasi, nöö a ta heepi u tu fu wa ta booko u hedi tumisi. So juu woo ta si unfa sëmbë an ta du soni a wan leti fasi. Na hii juu de ta gafa sëmbë di abi wan apaiti köni u du soni. Ma a sa pasa taa de ta gafa wan sëmbë gaanfa, hii fa an sa’ u du soni wan apaiti. Salumon bi ko fusutan taa u musu ta tei di libi kumafa a dë, ma wa musu ta dë tjalitjali hii juu u di soni an nango kumafa u kë (Peleik. 6:9). Ee u abi sakafasi, nöö an o taanga da u sö fuu tei di libi kumafa a dë. w19.09 bld. 4-5 pal. 9-10

Te dee tata ta saka deseei a Gadu basu, nöö wotowan ta feni wini fëën. Jehovah buta dee tata kuma hedima u di wosudendu u de, nöö a kë u de ta lei dee mii u de soni, söseei a kë u de ta leti de mii u de buta a pasi te de du wan soni di an bunu (1 Kol. 11:3). Di soni aki an kë taki taa dee tata sa du andi de kë ku dee mii u de. Jehovah hën seti di wosudendu libi. Fëën mbei Jehovah o hakisi dee tata faantiwöutu u di fasi fa de bi libi ku dee sëmbë u de (Ef. 3:14, 15). Dee tata ta lei taa de ta saka deseei a Jehovah basu, te de ta tja di faantiwöutu di Jehovah da de a wan fasi di a feni bunu. Wë de ta lei taa de an musu wooko ku di faantiwöutu di Jehovah da de, a wan föutu fasi. Te de mbei föutu, nöö de musu ta tei taa de mbei föutu, söseei de musu ta haika te wotowan da de lai u Bëibel. Te de ta du sö, nöö dee sëmbë u de wosudendu o ta lesipeki de, u di de o si taa de abi sakafasi. Te de ta begi ku dee sëmbë u de wosudendu, nöö de musu ta konda da Jehovah unfa de ta fii, nöö dee sëmbë u de o jei unfa de kë u Jehovah heepi de tjika. Ma di fanöudu soni, hën da de musu buta di dini di de ta dini Jehovah a di fosu kamian a de libi (Deto. 6:6-9). Di fasi fa i ta tja iseei, da di möön bunu fasi fa i sa heepi dee sëmbë fii wosudendu. w19.09 bld. 15 pal. 8; bld. 17 pal. 14; bld. 18 pal. 16

Maikusi bi ta lei taa a dë kabakaba u heepi wotowan, nöö a bi ta dë waiwai te a bi ta du di soni aki. Sömëni pasi Maikusi bi ta seeka soni u njan, wosu soni, ku woto soni di bi dë fanöudu u heepi Paulosu ku Petuisi te de bi ta tja dee faantiwöutu u de (Tjab. 13:2-5; 1 Pet. 5:13). Paulosu bi taki taa Maikusi da wan u dee sëmbë di bi ’ta heepi ën a di wooko u Masa Gadu ta paaja di tii fëën a goonliba’, nöö a ta taki tu taa Maikusi bi dëën „kötöhati seei” (Kol. 4:11, NW). Maikusi bi ko dë wan u dee gaan mati u Paulosu. Di Paulosu bi dë a dunguwosu di lasiti pasi a Loomë, a di jaa 65 baka Keesitu, hën a bi sikifi di u tu biifi fëën manda da Timoteo. A di biifi dë, Paulosu bi hakisi Timoteo faa ko nëën a Loomë ala, nöö be a tja Maikusi ko makandi ku ën (2 Tim. 4:11). U sa dë seiki taa Paulosu bi tei di fasi fa Maikusi bi heepi ën a di ten di pasa, u bigi seei. Fëën mbei a bi kë u Maikusi ko nëën a di fanöudu pisiten dë. Maikusi bi heepi Paulosu a sömëni fasi. A bi tja soni u njan ko da Paulosu, söseei a bi tja pampia lolu ku inki wata ko dëën tu. Di fasi fa wotowan bi heepi Paulosu ku di fasi fa de bi dëën taanga, bi musu u heepi ën faa hoi dou a dee lasiti pisiten dee a bi dë a libi. w20.01 bld. 11 pal. 12-13

Wa musu dë ku di mëni taa hii soni o ta waka kumafa u kë. U buta taa woo ta dini Jehovah, ta du soni dëën kumafa a kë. Jesosi bi piki u taa sëmbë bi o ta du ku u. Ma a u sa biibi taa Jehovah o da u di kaakiti di u abi fanöudu fuu hoi dou. Möön u ta hoi dou, möön woo ko taanga (Jak. 1:2-4). U sa biibi tu taa Jehovah o ta da u dee soni dee u abi fanöudu, taa Jesosi o ta tii u, söseei taa dee baaa ku dee sisa fuu o ta da u taanga (Mat. 6:31-33; Joh. 10:14; 1 Tes. 5:11) Di mujëë di Jesosi bi kula di „soni [bi] ta kule nëën an ta tapa möönsö”, bi feni kaakiti baka a di seei daka di Jesosi bi kulëën (Luk. 8:43-48). Ma a bi o sa ta dë bööböö u nöömö ee a bi ko dë wan bakama u Keesitu, di ta dini ën ku hii hën hati. Andi i si kuma di mujëë aki bi du? Wë ee di mujëë aki bi waka a Jesosi baka, nöö kandë a bi o sa tii makandi ku Jesosi a liba ala! Di soni aki bi o bigi möön hiniwan soni di di mujëë aki bi o disa faa bi sa waka a Jesosi baka. Aluwasi ee woo libi a liba ala nasö a goonliba aki, tökuseei u sa tei ën u bigi taa Jesosi kai u ko nëën. w19.09 bld. 25 pal. 21-22

Dee sodati u Dafiti bi go hakisi wan gudu womi de kai Nabali faa da de pikisö soni u njan. De bi mëni u go hakisi Nabali di soni dë, u di de bi ta heepi ën ta luku dee sikapu fëën a di sabana. Ma Nabali an bi kë da de na wan soni. Dafiti hati bi ko boonu gaanfa seei, nöö a bi kë go kii Nabali ku hii dee womi sëmbë fëën wosudendu (1 Sam. 25:3-13, 22). Ma di mujëë u Nabali de kai Abigaëli bi köni, nöö a bi hanse tu. A bi go fan ku Dafiti. A bi tjökö kini a goon a Dafiti fesi, hën a begi ën fu an go kii Nabali ku dee womi sëmbë fëën wosudendu, sö taa an ko abi buuu-paima. A bi fan ku köni. A bi da Dafiti taanga faa disa hii soni a Jehovah maun. Di sakafasi di Abigaëli bi abi, ku di köni fasi fa a bi du soni, bi bigi da Dafiti. A bi fusutan taa Jehovah hën bi manda Abigaëli ko fan ku ën (1 Sam. 25:23-28, 32-34). Abigaëli bi mbei möiti faa ko abi fasi di bi da Jehovah pasi faa bi sa tei ën faa du soni dëën. Wë sö nöö Jehovah sa tei dee sisa dee ta du soni ku köni a di ten aki, u de heepi dee sëmbë u de wosudendu, söseei u de heepi wotowan a di kemeente.​—Tit. 2:3-5. w19.10 bld. 23 pal. 10

Hiniwan Keesitu sëmbë musu dë seiki taa de an ta nama ku di Gaan Babilon na wan pikisö seei. Kandë ufö wan sëmbë ko a di tuutuu lei, nöö a bi tei dopu a poipoi keiki. Kandë a bi nango a keiki, söseei kandë a bi ta du soni da di keiki. Nasö kandë a bi ta buta möni da di keiki. Ee wan sëmbë di ta lei soni u Bëibel kë ko dë wan peleikima, nöö a musu dë seiki taa a kumutu ku telu a poipoi keiki. A musu sikifi wan biifi manda da di keiki nasö da di keiki ölganisaasi ka a bi dë, u piki de taa an o dë a di keiki nasö a di ölganisaasi dë möön. Wan tuutuu Keesitu sëmbë musu dë seiki taa di wooko di a ta du an ta nama ku poipoi keiki a na wan futu seei (2 Kol. 6:14-17). Faandi mbei an bi o du di soni dë? Wë u di an kë go nama ku di Gaan Babilon a dee hogidu fëën a ta du, u di dee soni dë an ta kai ku Gadu.​—Jes. 52:11. w19.10 bld. 12 pal. 16-17

Jelemia hën sikifi di buku di ta tja di në fëën, nöö a kan taa hën sikifi dee Bëibel buku 1 Könu ku 2 Könu tu. A musu u dë sö taa di wooko di Jehovah bi dëën dë, bi mbei a ko fusutan möön gaanfa unfa Jehovah abi tjalihati da zöndu libisëmbë tjika. Jelemia bi sabi taa di Könu Akab bi tjali u dee zöndu dee a bi du, söseei di a bi bia libi, hën Jehovah an bi kii hii dee famii u Akab di a bi dë a libi (1 Kön. 21:27-29). Jelemia bi sabi tu taa Manase bi du möön gaan hogi möön Akab seei. Ma tökuseei Jehovah bi da Manase paadon u di a bi tjali u dee soni dee a bi du, söseei u di a bi bia libi (2 Kön. 21:16, 17; 2 Klon. 33:10-13). A musu u dë sö taa dee woto aki bi heepi Jelemia faa djeesi Gadu a di pasensi di a abi, söseei a di lei di a ta lei taa a abi tjalihati. Boo luku unfa Jelemia bi libi ku Baluku, di Baluku bi mbei soni puu hën pakisei a di diniwooko fëën. Jelemia an bi ta si kuma Baluku an bi o sa tooka, ma a bi heepi ën. Jelemia bi da Baluku di buka di Jehovah bi piki ën faa da Baluku.​—Jel. 45:1-5. w19.11 bld. 6 pal. 14-15

A di buku Leifitiki, u ta lei taa dee Isaëli sëmbë bi sa tja wan mbeti go tjuma da Gadu, u lei taa de bi ta tei dee soni di Gadu bi ta du da de u bigi (Leif. 7:11-13, 16-18). De an bi ta tja sö wan soni go tjuma da Gadu u di de bi musu u du ën, ma de bi ta du ën u di de bi fii u du ën. Di dini di u ta dini Jehovah dë kuma di tja di dee Isaëli sëmbë bi ta tja wan mbeti go tjuma da Gadu u lei taa de ku ën dë bunu. Dee Isaëli sëmbë bi ta du di soni aki u di deseei bi kë du ën u lei unfa de lobi Jehovah tjika. Sö nöö useei ta dini Jehovah tu söndö duwengi, u di u kë lei unfa u lobi ën tjika. U ta da Jehovah di möön bunu soni di u abi, u di u lobi ën ku hii u hati. A musu u dë taa Jehovah ta wai, te a ta si unfa milionmilion sëmbë ta dini ën u di de lobi ën! Jehovah ta si dee soni dee u ta du dëën, söseei a ta si di soni di mbei u ta du dee soni dë dëën, nöö a ta tei di soni dë u bigi seei. I sa dë seiki taa Jehovah ta fusutan i ee ja sa du sö hia soni dëën möön u di i ko gaandi. Kandë i ta fii taa ja sa du soni da Jehovah wan bëtë, ma Jehovah ta si unfa i lobi ën tjika, söseei a ta si taa di lobi dë hën ta mbei i ta du soni dëën ka i sa du dou. A ta wai seei te i ta dëën di möön bunu soni di i abi. w19.11 bld. 22 pal. 9; bld. 23 pal. 11-12

A dë fanöudu fuu ko ta si wooko a di soifi fasi. Gadu bi mbei Könu Salumon taki taa: „Wan ten dë da . . . hiniwan soni di sëmbë ta du.” Salumon bi taki u di paandi di sëmbë ta paandi soni, a bi taki u di mbei di sëmbë ta mbei wosu, a bi taki u tjali, lafu, baja, ku woto soni di sëmbë bi ta du (Peleik. 3:1-8). A dë gbelingbelin u si taa tu fanöudu soni dë a di libi. Hën da di wooko di sëmbë musu ta wooko ku di böö di de musu ta böö dendu. Jesosi bi ta si dee soni aki a di soifi fasi. Wan daka, hën dee apösutu bi kumutu a wan kamian ka de bi peleiki sö tee taa de an bi „fendi pasi u njan, bamba u de böö seei”. Nëën Jesosi piki de di soni di sikifi a di tëkisi u tide (Maik. 6:30-34). Hii fa na hii juu Jesosi ku dee bakama fëën bi sa ta feni pasi böö kumafa de bi kë, tökuseei a bi sabi taa hën ku dee bakama fëën tuu bi musu ta böö dendu. So juu a ta dë fanöudu fuu böö dendu, nasö fuu tooka du woto soni a di daka dendu pikisö. U ta si di soni aki a di Saba daka di Gadu bi seti da dee sëmbë fëën a di ten di pasa. De bi musu ta hoi di Saba daka hiniwan wiki. Wa dë a di Wëti u Mosesi basu möön, ma tökuseei u sa feni wini u di Wëti dë, te u luku andi di Wëti dë ta taki u di hoi di de bi musu ta hoi di Saba daka. w19.12 bld. 3 pal. 6-7

Jehovah paamusi u taa a o ta sölugu dee dinima fëën, nöö a ta si di soni aki kuma wan gaan fanöudu soni (Ps. 31:1-3). Boiti di dë, Jehovah sabi taa wa bi o fii bunu ee an bi ta luku dee sëmbë fëën. Jehovah ta paamusi u taa a o da u dee soni dee u abi fanöudu fuu dë a libi, söseei dee soni dee u abi fanöudu fuu sa ta dini ën go dou, nöö na wan soni sa tapëën fu an du dee soni aki (Mat. 6:30-33; 24:45). Te u ta hoi a pakisei faandi mbei Jehovah ta du dee soni dee a ta taki, nöö u sa dë seiki taa Jehovah o heepi u te a ta taanga da u a möni së. Boo luku unfa a bi dë da dee fesiten Keesitu sëmbë. Di sëmbë bi bigi du ku dee baaa ku dee sisa u di kemeente a Jelusalen, hën dee baaa ku dee sisa bi „kule paaja go a kamiankamian . . . Dee Gaan Tjabukama u Masa Jesosi nöö [bi] fika a Jelusalen” (Tjab. 8:1). Pakisei unfa soni bi dë da de. Soni bi musu u taanga da de a di së u möni soni! A sa kan taa dee Keesitu sëmbë bi lasi de wosu ku di wooko di de bi ta du. Ma tökuseei Jehovah an bi disa de, nöö de bi ta dë waiwai (Tjab. 8:4; Heb. 13:5, 6; Jak. 1:2, 3). Jehovah bi heepi dee Keesitu sëmbë a di ten dë, nöö a o heepi u a di ten aki tu.​—Ps. 37:18, 19. w20.01 bld. 17-18 pal. 14-15

Di Dafiti bi tjubi dee sikapu fëën tata u wan lëun an kii de, söseei di a bi tjubi de u wan beer an kii de, a bi sabi taa Jehovah hën bi dëën di kaakiti faa bi sa kii dee hogi mbeti dë. Di Dafiti bi feti ku Goliati, a bi si gbelingbelin taa Jehovah hën bi heepi ën (1 Sam. 17:37). Söseei di a bi feni pasi fusi go u Könu Saulosu an kii ën, nöö a bi sabi tu taa Jehovah hën bi tjubi ën (Ps. 18, bigi pisi). Ee Dafiti bi abi gaanfasi, a bi sa si kuma hën wë bi du dee soni aki ku hënseei kaakiti. Ma Dafiti bi abi sakafasi. Fëën mbei a bi sa si unfa Jehovah bi ta heepi ën. Andi di soni aki ta lei u? Wë u ta lei taa na hakisi nöö u musu ta hakisi Jehovah faa heepi u, ma u musu ta pooba u si na un ten a ta heepi u ku unfa a ta heepi u tu. Ee u abi sakafasi, nöö woo fusutan taa na hii soni u sa du useei, söseei woo fusutan taa Jehovah hën ta heepi u fuu du dee soni dee wa sa du. Te u ta si unfa Jehovah ta heepi u, nöö u ku ën ta ko dë möön gaan mati. w19.12 bld. 20 pal. 18-19

Sömëni soni dë di mbei u sa taki taa Jehovah kai u gaan soni. A hai u ko nëën, nöö a bi ta buta pakisei a di fasi fa u bi ta du soni di u bi jei di bunu buka (Joh. 6:44). Di u bi ta mbei möiti fuu ku Jehovah ko dë möön gaan mati, nöö hënseei bi ta ko zuntu ku u (Jak. 4:8). Jehovah ta tei ten ku kaakiti tu u lei u soni. Di soni aki ta lei u unfa u dii nëën wojo tjika. Jehovah sabi unfa u dë nöunöu, nöö a sabi tu un pei sëmbë u sa ko dë bakaten. A ta bai u a soni tu, u di a lobi u. Dee soni aki ta lei u gbelingbelin unfa u dii a Jehovah wojo tjika! So sëmbë bi ta si Könu Dafiti kuma wan sösö sëmbë, ma tökuseei a bi sabi taa Jehovah bi lobi ën, söseei a bi sabi taa Jehovah bi ta heepi ën. U di Dafiti bi fusutan di soni aki, mbei a bi ta si soni a wan soifi fasi, nöö a bi ta hoi dou te fuka bi ta miti ën (2 Sam. 16:5-7). Te u ta fii bookosaka, nasö te fuka ta miti u, Jehovah sa heepi u fuu si soni a di soifi fasi, nöö a sa heepi u fuu pasa hiniwan fuka di ta miti u (Ps. 18:27-29). Te Jehovah dë a di së fuu, nöö hii juu woo ta dini ën waiwai go dou.​—Lom. 8:31. w20.01 bld. 15 pal. 7-8

A ta bunu te i ta begi ufö i bigi lei wan sëmbë soni u Bëibel, söseei te i kaba lei di sëmbë soni u Bëibel. A ta möön bunu te ja wakiti longi ufö i bigi du di soni aki. U musu heepi di sëmbë faa ko fusutan taa di santa jeje u Gadu wanwan sa heepi u fuu fusutan di Wöutu u Gadu. So peleikima lo’ u lesi Jakobosi 1:5 u lei di sëmbë unfa begi dë fanöudu te de o bigi lei soni u Bëibel. Di tëkisi dë ta taki taa: „Ee wan sëmbë i si taa ja a’ fusutan tjika a soni, nöö i musu begi Gadu faa da i fusutan e, nöö a o da i ën.” Bakaten de ta hakisi di sëmbë taa: „Unfa u sa hakisi Gadu faa da u köni?” Möön gaanfa di sëmbë ta piki taa begi u musu begi Gadu. Lei di sëmbë di i ta lei soni u Bëibel unfa hënseei musu ta begi. Konda da di sëmbë di i ta lei soni u Bëibel taa Jehovah kë jei fa a ta begi ën ku hii hën hati. Konda dëën taa te useei ta begi, nöö u sa konda da Jehovah unfa u ta fii, söseei u sa piki ën soni di kandë wa bi o kë piki na wan woto sëmbë. Jehovah sabi andi dë a u hati ku u pakisei.​—Ps. 139:2-4. w20.01 bld. 2 pal. 3; bld. 5 pal. 11-12

Jehovah hën ta taki na un ten a o tei sëmbë ko dë salufuwan (Lom. 8:28-30). Jehovah bigi tei sëmbë ko dë salufuwan, baka di Jesosi weki ko a libi baka. A kan taa a di ten u dee fesiten Keesitu sëmbë, hii dee tuutuu Keesitu sëmbë bi ta ko dë salufuwan. Ma bakaten, gaansë u dee sëmbë dee bi ta taki taa de da Keesitu sëmbë, an bi ta waka a Keesitu baka tuutuu. Hii fa soni bi dë sö, tökuseei Jehovah bi tei dee kondakonda sëmbë dee bi dë tuutuu Keesitu sëmbë a dee ten dë, u de ko dë salufuwan. Dee sëmbë aki bi dë kuma di alisi di Jesosi bi taki taa bi o göö a di taku uwii dendu (Mat. 13:24-30). A dee lasiti daka aki seei, Jehovah ta tei sëmbë u de ko dë a dee 144.000 sëmbë dendu. Fëën mbei ee Gadu buta taa a o tei wanlö limbohati sëmbë u de ko dë salufuwan a di ten di fika ufö di kaba dou, nöö wa musu si kuma na wan köni soni Gadu ta du (Lom. 9:11). U musu köni fu wa du soni kuma dee wookoma dee Jesosi bi taki soni u de, a wan u dee woto di a bi konda. Dee wookoma aki bi guunjan di Masa u de, u di fasi fa a bi libi ku dee sëmbë dee bi bigi wooko kuma lasiti.​—Mat. 20:8-15. w20.01 bld. 30 pal. 14

Jehovah kë u dee sëmbë u di wosudendu fëën musu ta dë waiwai. Sömëni soni dë di mbei u sa ta dë waiwai a di ten aki, hii fa fuka ta miti u. Wan u dee soni aki da di dë di u dë seiki taa di Tata fuu a liba ala, lobi u gaanfa seei. Boiti di dë, u ta fusutan di Wöutu u Gadu a wan bunu fasi (Jel. 15:16). U dë a wan famii ka sëmbë lobi Jehovah, de lobi dee wëti fëën, söseei de lobi de na de (Ps. 106:4, 5). U sa ta dë waiwai, u di u sabi taa di libi o ta waka möön bunu a di ten di ta ko. U sabi taa abiti möön Jehovah o kii hii dee hogihati sëmbë, söseei u sabi taa di Könuköndë fëën o mbei di goonliba ko toon wan paladëisi. U abi di biibi tu taa dee sëmbë dee dëdë, o weki ko a libi baka, nöö de o sa toona dë makandi ku dee famii u de (Joh. 5:28, 29). Di ten dë o dë wan piizii ten seei! Ma di möön fanöudu soni, hën da u sabi taa abiti möön hii sëmbë a liba ala ku goonliba aki tuu o ta gafa di Tata fuu, söseei de o ta dini ën kumafa a fiti. w20.02 bld. 13 pal. 15-16

Ee i mbei wan gaan föutu, nöö na suku u tjubi di woto. Ma begi Jehovah, nöö i piki ën hii dee soni dee i du. Di soni dë o heepi i fii bigi ko ta fii pikisö möön bunu. Ma ee i kë fii ku Jehovah ko dë gaan mati baka, nöö i musu du woto soni jeti. I musu tei di sitaafu di de da i. Jehovah bi manda di tjabukama fëën de kai Naatan faa go piki Könu Dafiti taa a sabi taa a du zöndu ku Batiseiba. Ma Dafiti an bi fia, söseei an bi suku u lei Naatan taa di soni di a bi du, an bi hogi sö. Dafiti bi tei taa a bi libi hogi ku manu. Ma a bi tei tu taa a bi du gaan zöndu a Jehovah wojo. Dafiti bi tei di sitaafu di Jehovah bi dëën, hën Jehovah dëën paadon (2 Sam. 12:10-14). Ee u du wan gaan zöndu, nöö u musu go fan ku dee sëmbë dee Jehovah buta u de luku u (Jak. 5:14, 15). Wa musu fia, söseei wa musu suku u lei taa di soni di u du, an hogi sö. Möön hesi u tei di sitaafu di de da u, möön hesi woo feni kötöhati, söseei möön hesi woo toona ko ta dë waiwai baka. w20.02 bld. 24 pal. 17-18

Dee „teni womi” da dee sëmbë dee o libi u teego a goonliba aki. Dee sëmbë aki sabi taa Jehovah dë ku hii di kulupu u salufuwan „di dë di Dju”, nöö de ta si ën kuma wan gaandi u dini Jehovah makandi ku de. Hii fa wa sa sabi di në u hiniwan u dee salufuwan dee dë a goonliba a di ten aki, tökuseei dee sëmbë dee o libi a goonliba aki sa „go ku” dee salufuwan. Na un futu? Wë, di tëkisi u tide ta piki di hakisi dë. Di Bëibel tëkisi ta taki soni u wan Dju. Hii fa a dë sö, tökuseei di Dju di di tëkisi ta taki fëën na wan kodo sëmbë, ma di Dju dë da hii dee salufuwan tuu. Dee sëmbë dee an dë salufuwan ta dini Jehovah makandi ku dee salufuwan. Ma tökuseei de an ta si dee salufuwan kuma fesima u de, biga de sabi taa Jesosi hën da di Fesima u de.​—Mat. 23:9. w20.01 bld. 26 pal. 1-2

Jesosi bi taki taa sëmbë bi o ko sabi gbelingbelin ambë da dee tuutuu bakama fëën ee de bi o lei taa de abi di wan seei lobi di a bi abi. Dee fesiten Keesitu sëmbë bi musu hoi deseei a di soni aki, nöö useei musu hoi useei a di soni aki sö tu. Fëën mbei a dë fanöudu gaanfa seei taa u lei taa u lobi useei aluwasi a ta taanga! Hakisi iseei di soni aki: ’Andi mi sa lei u baaa ku sisa di bi ta lei taa de lobi wotowan aluwasi soni bi ta taanga da de?’ U di u da zöndu libisëmbë, mbei a sa ta taanga da u fuu lei taa u lobi wotowan ku hii u hati. Ma u musu mbei möiti fuu djeesi Keesitu. Jesosi bi taki faandi mbei a dë fanöudu fuu mbei möiti fuu ko ta libi fiifii ku wan baaa nasö wan sisa di u ku ën bi abi wan toobi (Mat. 5:23, 24). Jesosi bi lei taa ee u kë fuu ku Gadu dë bunu, nöö u musu mbei möiti fuu ku wotowan dë bunu tu. Jehovah ta wai seei te a si taa u ta mbei hii möiti fuu sa ta libi bunu ku dee baaa ku dee sisa fuu. Di dini di u ta dini ën an o dë na wan hojo soni dëën ee u ta hoi sëmbë a bëë, söseei ee wa ta mbei möiti fuu dë bunu ku de.​—1 Joh. 4:20. w20.03 bld. 24 pal. 1-4

A Saatan „mindi soni ku lëgëdë kumutu”. Sensi di ten u Adam ku Eva hën a ta ganjan sëmbë (Joh. 8:44). So u dee soni dee a mindi, nama ku soni di sëmbë ta mëni taa ta pasa ku wan sëmbë te a dëdë. So sëmbë guwenti u du wanlö soni te sëmbë u de dëdë, u di de ta biibi dee mindimindi woto u Saatan. Unfa a du ko taa sömëni sëmbë ta biibi dee soni aki? Wë Saatan sabi unfa sëmbë ta fëëë dëdë tjika, nöö a ta wooko ku di soni dë u ganjan sëmbë. U di Jehovah mbei u fuu libi u teego, mbei wa ta kë dëdë (Peleik. 3:11). U ta si dëdë kuma wan felantima (1 Kol. 15:26). Hii fa Saatan ta biinga u sëmbë biibi dee mindimindi woto fëën, tökuseei sëmbë dë di ko sabi andi ta pasa tuutuu ku wan sëmbë te a dëdë. Möönmöön sëmbë ta ko sabi andi di Bëibel ta taki u dee sëmbë dee dëdë, söseei möönmöön de ta ko sabi andi o pasa ku dee sëmbë dë (Peleik. 9:5, 10; Tjab. 24:15). Dee soni di di Bëibel ta taki u de aki, ta da u kötöhati, nöö de ta heepi u fu wa fëëë. w19.04 bld. 14 pal. 1; bld. 15 pal. 5-6

Jehovah Gadu lobi dee dinima fëën. Hii juu a o ta lobi de. Jehovah lobi letilibi tu (Ps. 33:5). Fëën mbei u sa dë seiki u tu soni: (1) A ta hati Jehovah te sëmbë an ta libi bunu ku dee dinima fëën. (2) A paamusi dee sëmbë fëën taa an o disa de u wotowan ta du ku de u nöömö, söseei a o sitaafu dee sëmbë dee ta du ku de. Di Wëti di Gadu bi mbei Mosesi da dee Isaëli sëmbë, bi ta lei de unfa de musu lei taa de lobi wotowan. Di Wëti dë bi ta da de taanga u de ta libi a wan leti fasi, möönmöön ku dee sëmbë di an bi abi saanfa-u-du u deseei (Deto. 10:18). Di Wëti bi ta lei unfa Jehovah lobi dee dinima fëën tjika. A di jaa 33 Baka Keesitu, di di kemeente u Keesitu sëmbë bi ko seti, hën an bi dë fanöudu möön u sëmbë hoi di Wëti di Gadu bi da Mosesi. Di soni aki kë taki taa Keesitu sëmbë an bi o abi wëti möön di ta lei de unfa de musu ta lobi de na de, ta libi leti ku deseei ö? Wë nönö! Keesitu sëmbë bi ko abi wan njunjun wëtiKeesitu sëmbë dë a ’di wëti u Keesitu’ basu. Jesosi an bi buta wanlö gaan hia wëti da dee bakama fëën u de ta hoi, ma a bi piki de unfa de musu du soni, söseei unfa de bi musu ta libi ku dee mama wëti u Bëibel. ’Di wëti u Keesitu’ da hii dee soni dee Jesosi bi ta lei sëmbë. w19.05 bld. 2-3 pal. 1-3

Hii libisëmbë abi kötöhati fanöudu, nöö Gadu mbei u a sö wan fasi taa useei sa ta da wotowan kötöhati tu. Te wan mii ta pëë, hën a kai koti kini, nöö a ta këë kule go nëën mama ku hën tata. Te a dë sö, di mama ku di tata an sa mbei di koti buka ko bëtë wantewante dë, ma de sa da di mii kötöhati. Kandë de o hakisi di mii ee andi du ën, nöö de ganjëën faa kabuka, nöö de buta deesi a di koti buka dëën, nöö de tai ën ku soni. So juu an ta tei longi seei, nöö di mii ta toona go ta pëë fëën baka. Baka wan pisiten ufö di koti buka ta bëtë. Ma so juu so soni ta miti miii di hogi möön di soni aki. So juu a ta pasa taa de du hogihogi ku wan mii a di së manu ku mujëë soni. Kandë de du di soni aki ku di mii wan pasi nöö, ma so juu de sa du ën ku ën sömëni pasi. Di soni aki sa ta pasa sömëni jaa longi. Ma aluwasi wan pasi nöö de du di soni aki ku wan mii, a sa ta toobi di mii sömëni jaa longi. So juu de ta sitaafu di sëmbë di du di soni aki ku di mii. Ma so juu de an ta feni di sëmbë sitaafu. Ma aluwasi ee de ko sitaafu di sëmbë di du di soni ku di mii seei, tökuseei di soni aki sa ta toobi di mii u tee a ko gaan sëmbë seei. w19.05 bld. 14 pal. 1-2