Höndima-liba

Dee sëmbë dee ta lei sëmbë soni u Bëibel, musu ta booko de hedi tuutuu ku dee sëmbë di de ta lei soni u Bëibel. U musu ta si dee sëmbë aki kuma sëmbë di o ko dë baaa nasö sisa fuu a di biibi. An dë wan kösökösö soni da de u de disa dee mati u de di de bi abi, nöö de tooka hii soni di dë fanöudu u de ko ta dini Jehovah. Dee peleikima dee sa’ u lei sëmbë soni bunu, lo’ u heepi dee sëmbë di de ta lei soni u Bëibel, u de ko sabi woto sëmbë a di kemeente di sa da de taanga. A sö wan fasi dee sëmbë aki sa ta dë makandi ku dee sëmbë u Gadu, nöö dee baaa ku dee sisa aki sa heepi de u de ku Jehovah sa ko dë möön gaan mati, söseei de sa da de taanga te de abi bookohedi. U kë u hiniwan sëmbë di ta lei soni u Bëibel fii taa a dë wan sëmbë u di kemeente. U kë u de ko lobi di fa u ta libi makandi kuma baaa ku sisa. A sö wan fasi, a o möön kösökösö da di sëmbë, fu an ta nama gaanfa sö möön ku sëmbë di an ta heepi ën faa ko lobi Jehovah (Nöng. 13:20). Ee dee sëmbë dee a bi ta nama ku de an kë dë mati fëën möön, nöö a o sabi taa a sa feni tuutuu mati a di ölganisaasi u Jehovah.​—Maik. 10:29, 30; 1 Pet. 4:4. w20.10 bld. 17 pal 10-11

U ku Jesosi musu ko dë gaan mati ee u kë taa u ku Jehovah musu ko dë gaan mati. Faandi mbei u taki sö? Boo luku tu soni di mbei u taki sö. Di fosu soni, hën da Jesosi bi taki taa: „Mi Tata lobi unu, fu di un lobi mi” (Joh. 16:27). A bi taki tu taa: „Na wan sëmbë sa dou a mi Tata e, ee na mi tja i go nëën” (Joh. 14:6). Ee u ta suku u ko dë gaan mati ku Jehovah, söndö fuu ku Jesosi dë gaan mati, nöö a dë kuma u kë denda go a wan wosu söndö fuu pasa a di döö. Jesosi bi konda wan woto di bi ta lei taa hën da di „dööbuka, di fii waka go dou a dee oto sikapu” (Joh. 10:7). Di u tu soni, hën da Jesosi ta djeesi hën Tata a hii dee fasi dee a abi. Jesosi bi piki dee bakama fëën taa: „Di sëmbë di si mi, nöö mi Tata a si naandë kaa” (Joh. 14:9). Fëën mbei wan u dee fasi fa u sa ko sabi Jehovah möön bunu, hën da te u ta lei soni u di libi u Jesosi. Te u ta lei soni u di libi u Jesosi, nöö woo ta ko möön lobi ën. Nöö te u ta ko möön lobi Jesosi, nöö woo sa ko möön lobi di Tata fëën. w20.04 bld. 21-22 pal. 5-6

I musu ta dë kandikandi a bedi u di i dë ku suwaki ö? Nasö i ta dë a wan suwakima sutuu ö? Kini ta toobi i ö? Nasö wojo fii ta booko u? Ee sö a dë, nöö i ta si kuma ja o sa dini Jehovah makandi ku dee njönkuwan dee dë gösöntu ö? Wë aai, i sa dini Jehovah makandi ku de! Sömëni baaa ku sisa di ko gaandi kaa, söseei dee dë ku suwaki, ta kule a di pasi di ta mbei sëmbë feni libi. De an ta du di soni aki ku di u deseei kaakiti. Jehovah ta da de kaakiti te de ta luku dee fëlön u dee komakandi di de ta hai tei. Nöö de ta du di peleikiwooko te de ta peleiki da dee data, dee sösutu ku dee famii u de. Aluwasi ee ja sa du hii soni di i bi o kë du da Jehovah, tökuseei ja musu lasi hati, nöö na si kuma ja o sa hoi dou te a di kaba. Jehovah lobi i u di i ta lei taa i ta biibi ën, söseei a lobi i u di i bi du sömëni soni dëën a dee jaa dee pasa. A di pisiten aki, i abi Jehovah heepi fanöudu möön hiniwan ten, nöö an o go disa i (Ps. 9:10). A o ko möön zuntu ku i. w20.04 bld. 29-30 pal. 16-17

Fuun soni i sa taki te i miti wan sëmbë di nango a keiki? Suku u taki u soni ka i ku ën sa kai a wan. Kandë wan kodo Gadu nöö hënseei ta dini tu, nasö kandë a ta si Jesosi kuma di sëmbë di ko fii libisëmbë tu, nasö kandë a ta biibi tu taa u ta libi a wan hogi ten ka Gadu o ko puu hii dee hogi libi aki. Wooko ku soni di i ku ën tuu ta biibi, fii sa peleiki dëën. Hoi a pakisei taa so sëmbë an ta biibi hii soni di di keiki u de ta lei de. Fëën mbei hii fa kandë i ko fusutan na un keiki wan sëmbë nango, tökuseei i musu pooba u ko fusutan andi di sëmbë seei ta biibi tuutuu.Wan baaa di ta du di sëndëlengiwooko na Argentinia, bi ko si taa so sëmbë ta taki taa de ta biibi taa Gadu dë dii sëmbë a wan, ma an abi fu dë taa dee sëmbë aki ta biibi taa di Tata, di Womi Mii, ku di santa jeje, da wan kodo Gadu. Di baaa aki ta taki taa: „Te i sabi dee soni aki, nöö i ta möön sabi andi i musu taki fii ku di sëmbë sa kai a wan.” Fëën mbei pooba u ko sabi andi dee sëmbë ta biibi. Nöö joo ko sa’ u heepi hii pei sëmbë, kuma apösutu Paulosu.​—1 Kol. 9:19-22. w20.04 bld. 10-11 pal. 9-10

Daniëli ku Johanisi tuu bi taki taa Jehovah ku Jesosi o tjubi dee sëmbë u de a di pisiten u di gaan fuka. Fëën mbei an dë fuu panta aluwasi andi o pasa. Daniëli taki taa di në u dee sëmbë dee o pasa di gaan fuka libilibi o dë „sikifisikifi a di buku”. Andi u sa du u në fuu dë sikifisikifi a di buku? U musu lei gbelingbelin taa u abi biibi a Jesosi, di Sikapu Mii u Gadu (Joh. 1:29). U musu dopu u lei taa u buta u libi a Gadu maun (1 Pet. 3:21). Söseei u musu lei taa u ta heepi di Könuköndë u Gadu, u di woo du hii soni di u sa du u lei wotowan soni u Jehovah. Nöunöu u musu futoou Jehovah ku di ölganisaasi fëën ka dee dinima fëën dë. Nöunöu kaa u musu du soni da di Könuköndë u Gadu. Ee u du dee soni aki, nöö woo feni tjubi te di Könuköndë u Gadu o poi di könu u bausë ku di könu u libasë. w20.05 bld. 16 pal. 18-19

Adam ku Eva bi sabi taa Gadu në da Jehovah, söseei de bi sabi sömëni fanöudu soni fëën. De bi sabi taa hën bi mbei de, de bi sabi taa hën bi da de di waiti kamian ka de bi ta dë, söseei de bi sabi taa a bi mbei de söndö föutu u de libi ku deseei (Ken. 1:26-28; 2:18). Ma Adam ku Eva bi o ta buta mëni go dou a hii dee soni dee Jehovah bi du da de u? De bi o ta mbei möiti go dou u de ko möön lobi Jehovah u, söseei u de ko ta möön tei dee soni dee a bi du da de u bigi ö? Di di felantima u Gadu bi ko pooba de, nöö a bi ko dë gbelingbelin u si ee de bi ta du dee soni aki. Saatan bi tei wan sindeki, hën a du kuma di sindeki hën bi ta fan. Nöö hën a hakisi Eva taa: „A dë sö tuutuu taa Gadu taa wan musu njan dee fuuta u hii dee pau u di djai ö?” (Ken. 2:16, 17; 3:1) Saatan bi hakisi Eva di soni aki a wan ganjanganjan fasi faa bi sa poi Gadu në. Di soni aki mbei Eva bigi pakisei hogi u Gadu. Di soni di Gadu bi taki, hën da de bi sa njan dee fuuta u hii dee pau, boiti wan u de (Ken. 2:9). Saatan bi mbei de si kuma Gadu giii. A kan taa Eva bi hakisi hënseei taa: ’A sa dë sö taa Gadu kë tapa mi u ma feni wan bunu ö?’ w20.06 bld. 3-4 pal. 8-9

So u dee dinima u Jehovah hati bi ko boonu u di wan baaa nasö wan sisa bi du wan soni ku de di hati de. Apösutu Paulosu seei bi piki taa so juu a sa pasa taa u abi leti u taki taa wan baaa nasö wan sisa ’du wan soni di hati u’. A kan taa wan baaa nasö wan sisa an kuutu u a wan leti fasi. Ma ee wa köni, nöö u sa ko ta hoi di sëmbë dë a bëë. Te wan sëmbë ta hoi wan baaa nasö wan sisa a bëë, nöö di soni dë sa mbei a go disa dee sëmbë u Jehovah. De bi mindi soni da wan baaa de kai Pablo, di ta libi a Zuid-Amerika taa a du wan gaan zöndu. Te u kaba fëën, dee gaanwomi bi ko biibi taa sö soni dë, hën a lasi dee gaandi dee a bi abi a di kemeente. Andi Pablo bi du? Pablo taki taa: „Hati u mi bi boonu, hën pikipiki ma bi nango a dee komakandi möön.” Ee wan sëmbë hati ta fon mën u di a bi du wan gaan zöndu a di ten di pasa, nöö di soni dë sa mbei a fii kuma Gadu an o sa lobi ën möön. Aluwasi ee a bi tjali u di soni di a du, hën de dëën paadon, tökuseei a sa fii jeti kuma an bunu tjika u dë wan dinima u Gadu. Unfa i ta si dee baaa ku dee sisa di dee soni aki ta miti? w20.06 bld. 19 pal. 6-7

U musu sa’ u si soni di sa tja hogi ko da u, nöö u kule da de (Heb. 5:14). U musu köni ku dee soni dee u ta du u mbei piizii, söseei u musu köni ku dee soni dee u ta luku ku dee soni dee u ta haika. Fanafiti libi lo’ u dë a dee soni dee ta dë a teefei. Gadu ta buuse dee lö libi dë. Boiti di dë, de o tja hogi ko da u bakaten. Fëën mbei a bunu fuu köni ku dee lö fasi u mbei piizii aki, u di pikipiki a sa mbei wa ko lobi Jehovah sö möön (Ef. 5:5, 6). U musu ko sa’ u si unfa dee soni di dee sëmbë dee kumutu a di tuutuu lei ta taki, hogi tjika. Dee lö sëmbë aki sa paaja mindimindi woto u dee baaa, nasö de sa mbei wa futoou di ölganisaasi u Jehovah möön (1 Tim. 4:1, 7; 2 Tim. 2:16). Dee soni dë sa mbei di biibi fuu ko suwaki. Wa musu biibi dee soni dë. Faandi mbei? Wë u di dee sëmbë dee ta paaja dee woto aki „dë kuma dee hogi fasi u de puu dee tuutuu soni u Gadu a de hati fiaa”. Söseei „de lobi u pii oto ta fan ta fia ku sëmbë” (1 Tim. 6:4, 5). De kë fuu biibi dee soni di de ta taki, söseei fu wa futoou dee baaa fuu möön. w20.09 bld. 29 pal. 13, 15

Wan womi ku wan mujëë di tööu, musu ta lobi deseei, söseei de musu ta lesipeki deseei (Ef. 5:33). Di Bëibel ta lei u taa u musu ta buta pakisei a di da di u musu ta da wotowan soni, möön di fa u ta buta pakisei a di feni di u musu ta feni (Tjab. 20:35). Andi o heepi wan womi ku wan mujëë di tööu u de sa ta lobi deseei ta lesipeki deseei? Wë sakafasi hën o heepi de. Sakafasi bi heepi sömëni Keesitu sëmbë di tööu, u de sa ko ta möön dë waiwai a di tööu libi u de. Wan baaa di tööu de kai Steven, bi taki taa: „I ku di sëmbë di i ku ën tööu musu ta du soni makandi, möönmöön te bookohedi ko. Ka fii pakisei taa ’Andi möön bunu da mi?’, nöö i musu ta pakisei taa ‘Andi möön bunu da u tu sëmbë?’” Di mujëë u di baaa aki de kai Stephanie, nöö a bi taki sö wan pei soni tu. A bi taki taa: „Na wan sëmbë kë libi ku wan sëmbë di ta kisi toobi ku ën hii juu. Te wa kai a wan a wan soni, nöö u ta mbei möiti fuu ko sabi unfa a du waka. U ta begi Jehovah, u ta öndösuku soni, nöö u ta taki unfa u sa seeka di bookohedi dë. U ta feti u puu di bookohedi, ma wa ta feti ku useei.” Womi ku mujëë di tööu o ta möön dë waiwai te de an ta pakisei taa de hei möön di wotowan u de. w20.07 bld. 4 pal. 5-6

Na buta futoou a di u fii seei köni ku di u fii seei kaakiti te i ta dini Jehovah.Apösutu Paulosu bi kisi bumbuu siköö lei. Wan u dee fesima u dee Dju di sëmbë bi ta möön lesipeki, hën bi lei ën soni. Di womi dë de bi ta kai Gamalijëi (Tjab. 5:34; 22:3). Boiti di dë, Paulosu bi dë wan sëmbë di dee woto Dju bi ta lesipeki (Tjab. 26:4). Ma Paulosu an bi ta futoou hënseei. Paulosu bi dë kabakaba u bia disa dee soni dee bi ta mbei sëmbë si ën kuma wan sëmbë di abi makiti (Fil. 3:8). Sömëni soni bi miti Paulosu u di a bi ko dë wan bakama u Keesitu. Dee sëmbë u di lö fëën bi ko ta buuse ën (Tjab. 23:12-14). Dee Loomë köndë sëmbë dee hën ku de bi ta libi a di wan köndë bi ta fon mën, ta butëën a dunguwosu (Tjab. 16:19-24, 37). Boiti di dë, Paulosu bi ko si gaangaan taa hën da zöndu libisëmbë (Lom. 7:21-25). Ma an bi disa u waka a Jesosi baka u di sëmbë bi ta du ku ën nasö u di a bi abi suwakifasi. Ma a bi ta ’wai te a suwaki a soni’. Faandi mbei? Biga te a bi suwaki a soni, nëën a bi ta si taa di kaakiti u Gadu bi ta heepi ën.​—2 Kol. 4:7; 12:10. w20.07 bld. 16 pal. 7-8

A di ten aki, a dë fanöudu seei fuu ta buta hii u pakisei a di paaja di u musu ta paaja di bunu buka u di Könuköndë. Jesosi bi taki taa dee bakama fëën bi o du di wooko aki go dou te a dëdë, söseei taa de bi o du ën möön fa hënseei bi du ën. Di Jesosi weki ko a libi baka, hën a bi du wan foombo soni u mbei so u dee bakama fëën kisi gaan hia fisi. A bi tei di okasi dë u lei de taa di kisi di de bi musu kisi libisëmbë tja ko a Gadu, bi dë fanöudu möön hiniwan woto wooko (Joh. 21:15-17). Ufö Jesosi toona go a liba ala, a bi piki dee bakama fëën taa di peleikiwooko di a bi bigi a Isaëli, bi o dou te a dee woto köndë u goonliba tu (Tjab. 1:6-8). Sömëni jaa baka di dë, hën Jesosi bi mbei apösutu Johanisi si wan wojolimbo sunjan, u lei ën andi bi o pasa „a di daka u Masa”. Johanisi bi si wan ëngëli di bi „abi wan bunu buka di dë u teego”. Di ëngëli dë bi musu konda di bunu buka dë da „sëmbë u hii pei köndë, ku hii pei lö, ku hii pei töngö, ku hii pei nasiön” (Ako. 1:10; 14:6, NW). U sa taki gbelin taa di soni di Jehovah kë taa u musu du a di ten aki, hën da fuu ta du di peleikiwooko di ta du a hii së u goonliba, u te di wooko kaba. w20.09 bld. 9 pal. 5

Gaan bookohedi bi dë a di wosudendu u Abahamu tu. Sala, di mujëë fëën di a bi lobi tee, an bi sa pai miii. Di soni aki bi mbei de bi dë ku tjali a hati sömëni jaa longi. Te u kaba fëën, Sala bi tei di mujëë saafu fëën de kai Hagali da Abahamu, faa bi sa pai mii da hën ku Abahamu. Ma di Hagali ko dë ku Ismaëli bëë, hën a bigi ta sösö Sala. Di soni bi ko hogi sö tee taa Sala jaka Hagali (Ken. 16:1-6). Te u kaba fëën, Sala bi ko dë ku bëë, hën a pai wan womi mii da Abahamu. Hën Abahamu kai di mii dë Isaki. Abahamu bi lobi dee womi mii fëën. A bi lobi Ismaëli ku Isaki tuu. Ma u di Ismaëli an bi ta libi bunu ku Isaki, mbei Jehovah bi piki Abahamu faa manda Ismaëli ku Hagali go (Ken. 21:9-14). Bakaten, Jehovah bi hakisi Abahamu faa kii Isaki paka paima dëën (Ken. 22:1, 2; Heb. 11:17-19). Dee tu pasi dë tuu, a bi dë u Abahamu futoou taa Jehovah bi o du di soni di a bi paamusi ën, di nama ku dee womi mii fëën. w20.08 bld. 4 pal. 9-10

Pakisei fa dee sëmbë dee o ko a liba baka o fii, te de o ta tooka dee fasi di de bi abi fosu, u de sa libi kumafa Gadu kë. Gadu o da dee sëmbë dee o du di soni aki pasi u de libi u teego a di Paladëisi. Ma Jehovah an o da dee sëmbë dee an kë bia libi pasi u de libi a di Paladëisi. An o da de pasi u de poi di bööböö libi di o dë ala (Jes. 65:20; Joh. 5:28, 29). Te di Könuköndë o tii, nöö hii dee sëmbë u Gadu o si taa di soni di sikifi a Nöngö 10:22 da tuutuu soni. A sikifi dë taa: „Di bunu u Jehovah, hën ta mbei sëmbë ko gudu, nöö an ta mbei de ta tjali.” Di santa jeje u Jehovah o ta heepi dee sëmbë fëën u de ko ta möön du soni kuma Keesitu, u te de ko dë söndö föutu (Joh. 13:15-17; Ef. 4:23). Hiniwan daka de o ta ko dë möön gösöntu, söseei de o ta ko dë möön bunu sëmbë. Na piki suti di libi o suti a di ten dë!​—Jöpu 33:25. w20.08 bld. 17 pal. 11-12

U musu hoi a pakisei taa so baaa ku sisa buta taa de an o tööu. Wotowan bi o kë tööu, ma de an feni wan sëmbë u tööu. Nöö i abi wotowan di bi tööu, ma di sëmbë di de ku ën bi tööu bi ko lasi libi. Aluwasi fa soni dë da de, i si kuma a o dë wan bunu soni ee wotowan u di kemeente go hakisi di baaa nasö di sisa di an tööu faandi mbei an tööu ö, nasö i si kuma a o dë wan bunu soni u de suku wan baaa nasö wan sisa dëën fu hën ku ën tööu ö? Ee de an ta suku dee lö heepi dë, nöö unfa de sa ta fii te wan sëmbë ta taki taa de o heepi de feni wan sëmbë u de ku ën tööu? (1 Tim. 5:13) Dee baaa ku dee sisa fuu dee an tööu, o tei ën u bigi te u lobi de u di de abi bunu fasi, ma na u di de tööu nasö u di de an tööu. Hën da, ka fuu mbei tjali u de kisi u u di de an tööu, u sa ta tei di hoi di de ta hoi deseei a Jehovah u bigi. Ee u du di soni aki, nöö dee baaa ku dee sisa fuu dee an tööu an o fii kuma u kë piki de taa: „Ma abi i fanöudu” (1 Kol. 12:21). Ka u di dë, de o sabi taa u ta lesipeki de, söseei taa u ta wai taa de dë a di kemeente fuu. w20.08 bld. 28 pal. 10; bld. 29 pal. 14

Bakaten, Jesosi bi ko na apösutu Paulosu tu (1 Kol. 15:8). Paulosu, di bi ta tja di në u Saulosu fosu, bi dë a pasi nango a Damasikusi, di a jei di töngö u Jesosi dë a liba ala ta fan ku ën. Di ten dë Jesosi bi weki ko a libi baka, te a toona go a liba ala (Tjab 9:3-5). Di soni di bi pasa ku Paulosu dë, ta lei tuutuu taa Jesosi weki ko a libi baka (Tjab. 26:12-15). So sëmbë bi buta pakisei gaanfa a di soni di Paulosu taki, u di ufö Jesosi ko fan ku ën, a bi ta du ku dee Keesitu sëmbë. Baka di Paulosu bi ko dë seiki taa Jesosi weki ko a libi baka, hën a bigi mbei möiti seei faa mbei woto sëmbë ko sabi di soni aki tu. A bi ta konda di buka aki da wotowan, hii fa de bi ta fon mën, ta butëën a dunguwosu, söseei hii fa a bi singi ku boto (1 Kol. 15:9-11; 2 Kol. 11:23-27). Paulosu bi sa lasi hën libi seei u di a bi ta konda taa Jesosi weki ko a libi baka. A bi dë seiki u di soni dë. Di soni aki an ta mbei iseei ko ta biibi taa Jesosi weki ko a libi baka u? Söseei an ta mbei i ko möön dë seiki taa sëmbë di dëdë o sa weki ko a libi baka u? w20.12 bld. 3 pal. 8-10

U sa hakisi useei di soni aki: ’Mi nango hii juu a dee komakandi ö?’ Te u nango a dee komakandi di di ölganisaasi u Jehovah ta seeka da u, nöö u ta feni kaakiti fuu dini Jehovah go dou, söseei u ta feni taanga a dee baaa ku dee sisa fuu (Mat. 11:28). U sa hakisi useei tu taa: ’Mi ta lei soni u Bëibel hii juu ö?’ Ee u ta dë ku dee sëmbë fuu a wan wosu, nöö u musu hakisi useei taa: ’U ta buta ten hiniwan wiki fuu sa ta hoi di Wosudendu Dini ö?’ Nasö ee u ta dë u wanwan, nöö u sa hakisi useei taa: ’Mi ta seeka soni go dou u mi sa ta lei soni u Bëibel, leti kumafa mi bi o du ën ee mi bi ta dë ku dee sëmbë u mi a wan wosu ö?’ Söseei u sa hakisi useei taa: ’Mi ta mbei hii möiti di mi sa, u mi sa ta peleiki, ta lei sëmbë soni u Bëibel ö?’ Faandi mbei u musu hakisi useei dee soni aki? Wë di Bëibel ta piki u taa Jehovah ta öndösuku dee soni dee u ta pakisei ku dee soni dee dë a u hati. Fëën mbei useei musu ta du di seei soni tu (1 Klon. 28:9). Ee u ko si taa u musu tooka dee maaka dee u buta da useei, di fasi fa u ta tja useei, nasö di fasi fa u ta pakisei, nöö u musu hakisi Jehovah faa heepi u fuu sa tooka dee soni dë. A di ten aki u musu seeka useei da dee tesi dee o miti u a di ten di ta ko. w20.09 bld. 19 pal. 19-20

Jesosi bi konda woto u lei andi wan sëmbë musu du, faa sa ko dë wan bakama fëën. A bi taki soni u wan sëmbë di bi kë mbei wan wosu, ku wan könu di bi kë go a feti. Jesosi bi taki taa ufö di sëmbë bigi mbei di wosu, nöö a musu ’go sindo pakisei te a kaba luku ee di möni fëën tjika u du di wooko’. Söseei a bi taki taa ufö di könu go a di feti, nöö a musu „pakisei bunu” ee dee sodati fëën o sa du di soni di de kë du (Luk 14:27-32). Wë sö nöö Jesosi sabi taa ee wan sëmbë kë ko dë wan bakama fëën, nöö a musu wegi luku bumbuu andi a musu du faa sa waka nëën baka. Fëën mbei u musu da dee sëmbë dee u ta lei soni u Bëibel taanga u de ta lei soni u Bëibel ku u hiniwan wiki. U di i ta lei di sëmbë soni, mbei hii juu i musu ta seeka iseei bunu ufö i go lei di sëmbë soni. Hoi di sëmbë a pakisei, nöö i pakisei luku unfa i sa lei ën di soni gbelingbelin, söseei a wan fasi di an taanga u fusutan, sö taa a sa fusutëën faa sa du di soni di a lei.​—Neh. 8:8; Nöng. 15:28a. w20.10 bld. 7 pal. 5; bld. 8 pal. 7

Di soni di Jesosi piki u fuu du, dë gbelingbelin u fusutan. U musu lei sëmbë dee soni di Jesosi bi piki u. Ma wa musu fëëkëtë wan fanöudu soni. Jesosi an bi taki taa: ’Lei de hii dee soni dee mi taki.’ Ma a bi taki taa: Lei de „u de piki hii dee soni tuu dee mi manda unu fuun musu ta du”. Ee u kë du di soni di Jesosi piki u fuu du, nöö u musu lei di sëmbë di u ta lei soni u Bëibel andi a musu du, söseei u musu lei ën unfa a musu du ën (Tjab. 8:31). Te u ta lei sëmbë soni u Bëibel, nöö u ta lei de unfa Gadu kë taa u musu libi. Ma soni dë jeti di u musu du. U musu da de taanga u de libi ku dee soni di de ta lei (Joh. 14:15; 1 Joh. 2:3). Ku di fasi fa u ta libi u sa ta lei de unfa de sa libi ku dee soni di de ta lei u Bëibel te de dë a siköö, te de dë a wooko, nasö te de ta du soni u mbei piizii. Te u dë makandi ku dee sëmbë dee u ta lei soni u Bëibel, nöö u sa begi Jehovah faa tii de ku di santa jeje fëën.​—Joh. 16:13. w20.11 bld. 2-3 pal. 3-5

Dee bakama u Jesosi bi abi pei fuka. Di Wöutu u Gadu an bi dë u feni a hii së, a di ten dë. Söseei de an bi abi woto buku di bi ta konda soni u Bëibel, kumafa u abi a di ten aki. Boiti di dë, de bi musu peleiki da sëmbë di bi ta fan woto töngö. Ma hii fa soni bi dë sö da de, tökuseei dee bakama u Jesosi aki bi ta du di wooko fajafaja. A söwan 30 jaa dendu, de bi paaja di bunu buka „a hii goonliba” (Kol. 1:6, 23). A di ten fuu aki, Jehovah ta tii dee sëmbë fëën jeti, söseei a ta da de di kaakiti di de abi fanöudu u de du di kë fëën. Ku di Bëibel Gadu ta tii dee sëmbë fëën möön gaanfa. Di santa jeje fëën hën bi mbei sëmbë sikifi di buku aki. A di Bëibel u sa lesi unfa Jesosi bi du di peleikiwooko, söseei nëën u sa feni di wëti di Jesosi da u fuu go dou ku di wooko di a bi bigi (Mat. 28:19, 20). Jehovah an ta luku fesi. Nöö a bi taki a fesi taa di bunu buka bi o paaja dou „hii pei nasiön sëmbë, ku hii pei lö, ku hii pei föluku dee ta fan hii dee peipei töngö u goonliba” (Ako. 14:6, 7). Jehovah kë taa hii sëmbë jei di buka u di Könuköndë. w20.10 bld. 21 pal. 6-8

Könu Dafiti bi dë wan womi di bi lobi „di wëti u Jehovah” (Ps. 1:1-3). Dafiti bi sabi taa Jehovah ta puu sëmbë di abi sakafasi a fuka, ma an lobi sëmbë di abi gaanfasi. Fëën mbei Dafiti bi da di wëti u Gadu pasi faa tooka di fasi fa a bi ta pakisei. A bi taki taa: „Mi o gafa Jehovah, di Gadu di da mi lai. Te ndeti, nöö dee soni dee dë fundu a mi pakisei ta seeka mi buta a pasi” (Ps. 16:7). Ee u abi sakafasi, nöö woo ta da di Wöutu u Gadu pasi faa heepi u fu wa pakisei soni di an bunu, ufö dee soni dë mbei u go du soni di an bunu. Di Wöutu u Gadu o dë da u kuma wan töngö di ta piki u taa: „Disi da di pasi. Un waka nëën.” A o ta piki u te u ta kumutu a di pasi ta bendi go a töötö maun së nasö a leti maun së (Jes. 30:21). Te u ta haika Jehovah, nöö woo feni wini fëën a sömëni fasi (Jes. 48:17). Wan wini fëën di woo feni, hën da an o dë fuu fii wan fasi u di wan woto sëmbë bi musu ko leti u buta a pasi nömönömö. Boiti di dë, u ku Jehovah o ko dë möön gaan mati, u di u sabi taa a ta libi ku u kumafa wan tata di lobi dee mii fëën ta libi ku de.​—Heb. 12:7. w20.11 bld. 20 pal. 6-7

A kan taa so baaa ku sisa u Kolenti bi ko ta pakisei sö tu (1 Kol. 15:12). Söseei, so sëmbë bi ta si kuma sëmbë di dëdë an bi sa weki ko a libi baka tuutuu. De bi ta pakisei taa wan sëmbë da wan dëdë sëmbë u di a dë wan „zöndu libisëmbë”. Nöö di dopu di a bi ta dopu ko toon wan Keesitu sëmbë, hën da di weki di a bi ta weki ko a libi baka, u di Gadu dëën paadon u dee zöndu fëën. Wa sabi andi mbei dee sëmbë aki bi ta biibi di soni aki. Ma ee de an bi ta biibi taa Jesosi bi weki ko a libi baka, nöö hën da u sösö de bi dë a di biibi. Ee Gadu an bi weki Jesosi ko a libi baka, söseei ee di lusupaima an bi paka, nöö sëmbë an bi o sa kumutu a zöndu ku dëdë basu. Fëën mbei dee sëmbë dee an bi ta biibi taa sëmbë di dëdë o weki ko a libi baka, an bi o sa dë ku di mëni taa soni bi o go möön bunu a di ten di ta ko (1 Kol. 15:13-19; Heb. 9:12, 14). Apösutu Paulosu bi sabi taa Keesitu bi weki ko a libi baka. Di weki di Keesitu weki ko a libi baka bi dë wan apaiti wan, u di dee sëmbë dee bi weki ko a libi baka a fesi, bi toona dëdë baka. Paulosu bi taki taa „u hii dee sëmbë dee bi dëdë kaa, nöö [Jesosi] da di fosu wan di weki baka”. Wë a bi dë di fosuwan di weki ko a libi baka kuma wan jeje, söseei a bi dë di fosu libisëmbë di kumutu a goonliba aki go libi a liba ala.​—1 Kol. 15:20; Tjab. 26:23; 1 Pet 3:18, 22. w20.12 bld. 5 pal. 11-12

A di ten u dee fesiten Keesitu sëmbë, di tii kulupu di bi dë a Jelusalen bi wooko makandi u seti soni, söseei u heepi dee sëmbë u Gadu u de wooko fiifii makandi (Tjab. 2:42). A di jaa 49 Baka Keesitu, sömëni Keesitu sëmbë bi ta si soni woto fasi te a nama a di buta di sëmbë musu buta di maaka u wan Dju ee a bi kë dini Jehovah. Di santa jeje bi heepi di tii kulupu ku di woto aki. Ee di kemeente bi fika paatipaati u di soni dë hedi, nöö de an bi o sa du di peleikiwooko a wan bunu fasi. Hii fa dee apösutu ku dee gaanwomi bi dë Dju sëmbë, tökuseei de an bi mbei dee guwenti u dee Dju tooka di fasi fa de ta si soni, söseei de an bi haika dee woto Dju dee bi ta si soni woto fasi. Ma de bi öndösuku soni a di Wöutu u Gadu, söseei de bi hakisi Gadu faa heepi de ku di santa jeje fëën (Tjab. 15:1, 2, 5-20, 28). Andi bi ko pasa bakaten? Di soni di de bi buta taa de o du, bi kai ku Jehovah, de bi ta libi fiifii ku deseei, söseei de bi ta du di peleikiwooko go dou (Tjab. 15:30, 31; 16:4, 5). Di ölganisaasi u Jehovah ta heepi dee sëmbë u Jehovah u de libi fiifii ku deseei, söseei u de an du soni fanjanfanjan. w20.10 bld. 22-23 pal. 11-12

Soni dë di sa mbei wa sa feni wan gaandi di u kë a di dini u Jehovah. Kandë u di u ko gaandi kaa, nasö kandë u di u ko dë ku suwaki, nasö wan woto soni. Wë u sa lei wan soni a Könu Dafiti. Dafiti bi kë mbei di Wosu u Gadu seei. Ma di Dafiti jei taa Gadu an tei ën faa du di wooko dë, hën tökuseei Dafiti heepi di sëmbë di Gadu bi tei u du di wooko. A bi da gaan hia goutu ku soofu u du di wooko. U sa djeesi Dafiti a di soni aki! (2 Sam. 7:12, 13; 1 Klon. 29:3-5) Wan baaa de kai Hugues, di ta libi a Gaan Faansiköndë bi ko dë ko suwaki. A bi dë wan gaanwomi u kemeente, ma u di a bi ko dë ku suwaki, mbei an bi sa du di wooko u wan gaanwomi möön. An bi sa du so wooko a di djai fëën seei. Di baaa aki bi taki taa: „Bigibigi, mi bi ta si kuma ma dë wan wojo soni, nöö mi bi ta fii bookosaka seei. Ma te wan pisi, mi bi ko si taa ma musu ta tjali u di ma sa du so soni möön. Nöö mi bi wai ku dee soni dee mi bi sa ta du jeti a di dini u Jehovah. Leti kumafa Gidion ku dee dii höndö sodati fëën bi feti go dou hii fa de bi wei, sö nöö mi o feti go dou!”​—Kuutm. 8:4. w20.12 bld. 25 pal. 14-15

Di apösutu Johanisi bi sikifi soni di nama ku di libi u Jesosi, a bi sikifi soni di nama ku lobi. Dee soni dee a bi sikifi dë ta lei u taa lobi hën musu ta mbei u ta du hii soni di u ta du (1 Joh 4:10, 11). Ma tökuseei di soni aki an bi puu taa Johanisi seei bi musu lei u lobi wotowan tu. Di Johanisi bi dë wan njönku kijoo, nöö na hii juu a bi ta lei taa a lobi wotowan. Wan daka, Jesosi ku dee bakama fëën bi ta pasa a Samalia nango a Jelusalen, nöö Johanisi seei bi dë a dendu tu. Dee sëmbë u wan u dee pisiwata u Samalia, an bi tei de ku wai. Johanisi bi hakisi Jesosi ee de bi sa mbei faja kumutu a liba ala ko tjuma hii dee sëmbë u di kamian dë tuu (Luk. 9:52-56). A wan woto daka, Johanisi ku hën baaa Jakobosi, de bi hakisi de mama faa go hakisi Jesosi faa da de wan gaan faantiwöutu a di Könuköndë u Gadu. Di dee woto apösutu ko jei taa sö de bi du, hën hati u de boonu te na soni (Mat. 20:20, 21, 24). Ma hii fa Johanisi bi mbei dee föutu aki, tökuseei Jesosi bi lobi ën.​—Joh. 21:7. w21.01 bld. 8-9 pal. 3-4

Jehovah ta du soni a sö wan fasi taa a sa tja wini ko da wotowan tu. Jehovah mbei u, u di a kë taa useei ko fii suti u di libi tu. Na wan sëmbë bi musu ën faa manda di Womi Mii fëën ko paka zöndu da u. A bi dë kabakaba u du di soni aki, sö taa u sa feni wini fëën. Jesosi seei bi du soni, sö taa wotowan sa feni wini fëën. A bi pasa taa a bi lei wanlö gaan hia sëmbë soni u Gadu, hii fa a bi wei gaanfa seei (Maik. 6:31-34). Wan bunu hedima u wosudendu, sabi taa a musu du soni a wan köni fasi, sö taa dee sëmbë fëën wosudendu sa feni wini fëën. A o ta mbei möiti fu an du soni söndö faa pakisei bunu fëën. Nasö an o ta du soni kumafa a ta fii, nöö a kaba. Ma a o ta mbei Jehovah lei ën unfa a musu du soni a wan bunu fasi (Nöng. 2:6, 7). Di soni dë o heepi ën faa ta du soni u tja wini ko da wotowan, ma na u tja wini ko da hënseei (Fil. 2:4). Ee wan womi mbei moiti u djeesi Jehovah ku Jesosi, nöö a o dë wan bunu hedima u wosudendu. w21.02 bld. 7 pal.19-21

Di Könu Asa bi dë wan njönku kijoo, a bi abi sakafasi, söseei a bi abi degihati tu. Baka di a toon könu di hën tata dëdë, hën a bigi puu hii dee poipoi gadu a di köndë. „A piki dee sëmbë u Juda u de dini Jehovah, di Gadu u dee avo u de, söseei a piki de u de hoi dee wëti fëën” (2 Klon. 14:1-7). Di wan Etiopia womi de kai Sela bi ko feti ku Juda ku 1.000.000 sodati, hën Asa bi hakisi Jehovah faa heepi ën. A bi taki taa: „Jehovah o, te i kë heepi wan sëmbë, nöö an abi toobi e te a hia sëmbë dë, nasö ee wantu sëmbë nöö dë. Jehovah Gadu o, mi ta begi i, heepi u, u di ju wë u ta futoou.” Dee soni dee Asa bi taki aki, ta lei unfa a bi ta futoou Jehovah tjika, taa Jehovah bi sa tjubi hën ku dee sëmbë fëën. Asa bi futoou Jehovah, nöö „Jehovah [bi] mbei Asa ku dee sodati u Juda wini dee Etiopia sëmbë” (2 Klon. 14:8-12). Asa bi musu u fëëë di a bi jei taa 1.000.000 sodati bi o ko feti ku de. Ma u di a bi futoou Jehovah, mbei soni bi waka bunu. w21.03 bld. 5 pal. 12-13

A di Bëibel, u sa feni woto u sëmbë di bi lobi deseei gaanfa. Boo luku di woto u Jonatan ku Dafiti. Di Bëibel ta taki taa: „Jonatan ko lobi Dafiti ku hii hën hati, Jonatan ko lobi ën kumafa a lobi hënseei” (1 Sam. 18:1). Jehovah bi salufu Dafiti faa toon könu baka Saulosu. Baka di dë, hën Saulosu bi ko ta haun ku Dafiti, nöö a bi ta suku fasi faa kii ën. Ma Jonatan, di womi mii u Saulosu, an bi tei hën tata së. Jonatan ku Dafiti bi mbei buka taa de o dë mati u nöömö, söseei taa de o ta heepi deseei hii juu (1 Sam. 20:42). A dë wan gaan soni seei u si taa Jonatan ku Dafiti bi dë gaan mati sö. Biga soni dë di bi sa tapa de u de an ko dë mati. Wan u dee soni, hën da Jonatan bi dë gaanwan u Dafiti. A bi ta dëën söwan 30 jaa. Jonatan bi sa taki taa hën ku Dafiti na pei, nöö de an sa sindo da woto. Ma Jonatan an bi ta pakisei sö. A bi ta lesipeki Dafiti. w21.01 bld. 21-22 pal. 6-7

Jesosi bi paamusi dee bakama fëën taa de bi o ta dë waiwai tuutuu. Ma a bi piki de tu taa fuka bi o ta miti de (Mat. 10:22, 23; Luk. 6:20-23). U wai taa u dë bakama u Keesitu. Ma unfa u ta fii u di u sabi taa dee famii fuu sa tapa u fu wa dini Jehovah möön, taa dee tiima sa du ku u, nasö taa dee sëmbë dee u ku de ta wooko a di wan kamian, nasö dee mii dee u ku de nango a di wan siköö sa mbei u du soni di an bunu? Wë an dë u taki taa u sa ko ta fëëë te u ta pakisei dee soni aki. Gaansë u sëmbë an ta fusutan unfa wan sëmbë sa ta dë waiwai te soni ta taanga dëën. Ma di Wöutu u Gadu ta piki u taa u musu ta dë waiwai te soni ta taanga da u. Jakobosi bi taki taa wa musu lasi hati te fuka ta miti u, ma u musu ta dë waiwai (Jak. 1:2, 12). Jesosi seei bi taki taa u musu ta dë waiwai te sëmbë ta du ku u (Mat. 5:11). Jehovah bi mbei Jakobosi sikifi wan biifi manda da dee Keesitu sëmbë, u heepi de u de bi sa ta dë waiwai, hii fa fuka bi ta miti de. w21.02 bld. 26 pal. 1-2; bld. 27 pal. 5

A di pisiten di Timoteo bi dë a libi, i bi abi so Keesitu sëmbë di an bi ta tei di wooko di de ku Gadu bi sa wooko makandi, u bigi. Demasi, Figelusi, Hemogenesi, Himënëusi, Alekesani, ku Filitusi bi dë wantu u de (1 Tim. 1:19, 20; 2 Tim. 1:15; 2:16-18; 4:10). Bigibigi dee sëmbë dee u kai aki bi lobi Jehovah, ma bakaten de an bi ko ta si dee soni di Gadu bi ta da de u gaan soni möön. Andi Saatan ta du u mbei u tuwë dee gaan gudu di Jehovah da u? Luku so u dee soni di Saatan ta wooko ku de u ganjan sëmbë. A ta wooko ku soni di sëmbë ta du u mbei piizii, söseei a ta wooko ku soni kuma teefei, ladio, Internet, buku nasö woto soni. A ta wooko ku dee soni aki u mbei u pakisei soni, nasö u mbei u du soni di sa mbei wa lobi Jehovah möön, nasö u mbei wa hoi useei a dee wëti fëën möön. Saatan kë fuu buta pakisei a di fasi fa woto sëmbë o si u, nasö a dee soni di de ta taki fuu, nöö wa du di peleikiwooko möön. Söseei a kë fuu fëëë di du di sëmbë sa du ku u. A kë ganjan u tu fuu haika ’dee poipoi soni dee an ta kai ku Gadu’, di dee sëmbë dee kumutu a di biibi ta taki, sö taa u disa di tuutuu lei. Ee wa luku bunu, a sa pasa taa pikipiki u bigi disa di tuutuu lei.​—1 Tim. 6:21. w20.09 bld. 27 pal. 6-8

Wan famii fii nasö wan mati fii du wan soni di hati ö? Wë ee sö, nöö i sa lei wan soni a di woto u Absalöm, di womi mii u Könu Dafiti (2 Sam. 15:5-14, 31; 18:6-14). Ufö i lesi di woto u Absalöm, nöo piki Jehovah unfa i ta fii u di libi di de libi hogi ku i (Ps. 6:6-8). Pakisei unfa Dafiti bi ta fii di hii dee soni aki bi ta miti ën. A bi lobi Absalöm, söseei a bi ta futoou Akitofëli. Ma tökuseei hii dee tu sëmbë aki tuu bi hopo fia ku ën. De bi du soni di bi hati ën gaanfa seei, nöö de bi kë kii ën. A bi sa pasa taa Dafiti an futoou dee woto mati fëën möön. A bi sa pakisei taa de tuu tei Absalöm së, söseei a bi sa bigi pakisei hënseei nöö, nasö a bi sa bigi pakisei faa fusi kumutu a di foto hën wanwan. Nasö a bi sa lasi hati. Ma a bi begi Jehovah faa heepi ën, söseei a bi hakisi dee mati fëën u de heepi ën. Nöö an bi biabia u du di soni di a bi musu du. Ma a bi buta futoou a Jehovah, nöö a bi ta futoou dee mati fëën go dou. w21.03 bld. 15 pal. 7-8; bld. 17 pal. 10-11