Tanvuuwata-liba

Dee sëmbë dee dë gaan mati u Jesosi nöö o sa feni wini u di lusupaima di a paka da u. Jesosi bi taki taa a bi o „lasi ën libi fëën mati hedi” (Joh. 15:13). Sëmbë di bi ta dini Jehovah ufö Jesosi ko a goonliba aki, musu ko sabi ën, söseei de musu ko lobi ën tu. De o weki ko a libi baka. Ma hii fa dee sëmbë aki bi ta dini Gadu fajafaja, tökuseei de musu ko dë gaan mati u Jesosi u de sa feni di libi u teego (Joh. 17:3; Tjab. 24:15; Heb. 11:8-12, 24-26, 31). U ta piizii seei u wooko makandi ku Jesosi a di peleikiwooko, söseei u lei sëmbë soni u di bunu buka u di Könuköndë u Gadu. Di Jesosi bi dë a goonliba aki, a bi dë wan leima. Nöö sensi di a toona go a liba ala, a bi ko dë di hedima u di kemeente u Keesitu sëmbë, nöö a ta tii di peleikiwooko go dou, ku di lei di u ta lei sëmbë soni u Bëibel. Jesosi ta si di möiti di i ta mbei u heepi sömëni sëmbë u de ko sabi hën ku hën Tata, nöö a ta tei ën u bigi tu. Di wan kodo fasi fa u sa kaba di wooko aki, hën da te Jehovah ku Jesosi ta heepi u.​—Joh. 15:4. w20.04 bld. 22 pal. 7-8

Bigibigi, di „könu u bausë” bi ta tii a kamian di bi dë a bausë u di köndë Isaëli, nöö di „könu u libasë” bi ta tii a kamian di bi dë a libasë u di köndë Isaëli (Dan. 10:14). Ufö di Pensiti daka u di jaa 33 baka Keesitu, dee Isaëli sëmbë de bi dë dee sëmbë u Gadu. Ma sensi di Pensiti daka u di jaa 33, hën Jehovah mbei sëmbë si gbelingbelin taa dee bakama u Keesitu de bi ko dë dee sëmbë fëën. Fëën mbei u sa taki taa gaansë soni di sikifi a di tjabukama woto u Daniëli kapitë 11 ta taki u dee bakama u Keesitu, ma de an ta taki u dee Isaëli sëmbë (Tjab. 2:1-4; Lom. 9:6-8; Gal. 6:15, 16). Boiti di dë, woto tiima bi ko dë di könu u bausë ku di könu u libasë. Ma tökuseei i bi sa si dee könu dë sabi. Di fosu soni, hën da hii dee könu aki bi tii a köndë ka sömëni u dee dinima u Gadu bi ta libi, nasö de bi ta du ku dee sëmbë u Gadu. Di u tu soni, hën da di fasi fa de bi libi ku dee sëmbë u Gadu bi ta lei taa de ta buuse Jehovah, di tuutuu Gadu. Di u dii soni, hën da hii juu dee tu könu aki bi ta fia ku deseei. w20.05 bld. 3 pal. 3-4

Jehovah sa ko toon hiniwan soni di a kë, sö taa di soni di a abi a pakisei sa pasa. Söseei Jehovah sa mbei dee dinima fëën ko dë andi dë fanöudu u de sa dini ën, söseei u de du soni kumafa a abi a pakisei (Jes. 64:8). A dee lö fasi aki, Jehovah ta du dee soni dee a abi a pakisei faa du. Na wan soni sa tapa Jehovah faa du andi a abi a pakisei u du (Jes. 46:10, 11). U sa ko möön lobi di Tata fuu di dë a liba ala, te u ta pakisei fundu u dee soni dee a du da u, söseei te u ta pakisei dee soni dee a heepi u fuu du. Te u ta pakisei dee waitiwaiti soni di Jehovah mbei, nöö a ta bigi da u seei (Ps. 8:3, 4). Te u ta pakisei fundu u di soni di Jehovah bi heepi u fuu du sö taa di soni di a abi a pakisei sa pasa, nöö u ta ko abi möön gaan lesipeki dëën. Jehovah fiti gafa! Di soni di di në fëën kë taki, ta lei ambë di Tata fuu dë tuutuu, a ta lei u andi ku andi a du kaa, söseei andi a o du da u jeti.​—Ps. 89:7, 8. w20.06 bld. 9-10 pal. 6-7

Zuurstof da wan ventu di libisëmbë ku mbeti abi fanöudu u de sa dë a libi. Öndösukuma ko si taa libisëmbë abi gaan hia zuurstof fanöudu. Libisëmbë ku mbeti tuu ta puu wan ventu de ta kai koolzuurstof. Ma tökuseei dee libilibi soni aki an ta kaba hii di zuurstof di dë, nöö nöiti di ventu de kai koolzuurstof ta hia sö tee taa a ta toobi libisëmbë u de libi a goonliba aki. Unfa a du waka? Wë u di Jehovah mbei pau, ahun, ku peipei folo. Dee soni aki ta hai koolzuurstof tei, nöö de ta puu zuurstof. Wë u sa taki taa di fasi fa di zuurstof ta wooko, ta lei taa di soni di sikifi a di tëkisi u tide dë sö tuutuu. Unfa u sa ko ta möön tei ën u bigi taa u dë a wan palanëti di abi hii soni di u abi fanöudu? (Ps. 115:16) Wan fasi fa u sa du di soni aki, hën da te u ta pakisei fundu u dee soni dee Jehovah mbei. Te u ta du di soni aki, nöö hiniwan daka woo kë da Jehovah tangi da hii dee soni dee a da u. Söseei u sa lei taa u ta tei ën u bigi taa Jehovah da u di goonliba fuu libi nëën, te u ta mbei möiti u hoi di kamian ka u ta dë, limbolimbo. w20.05 bld. 22 pal. 5, 7

Jehovah du soni ku köni, ku pasensi, söseei a wan leti fasi, di Saatan hopo fia ku ën. Boiti di dë, Jehovah lei a hii pei fasi taa a abi hii makiti. Ma di möön gaan soni, hën da hii soni di a ta du kaa, a ta du ku lobi (1 Joh. 4:8). Jehovah ta wooko go dou u mbei di në fëën ko santa. Saatan ta mindi soni da Gadu u poi hën në jeti. A ta pooba u mbei sëmbë ko ta hakisi deseei ee Gadu abi makiti tuutuu, ee a ta libi leti tuutuu, ee a köni tuutuu, söseei ee a lobi sëmbë tuutuu. Saatan ta pooba u mbei sëmbë ko ta biibi taa na Jehovah hën mbei soni. Ma ee a ko dë taa so sëmbë ta biibi taa wan Gadu dë seei, nöö Saatan ta suku u mbei de ko ta si kuma Gadu ta buta te a hia wëti da sëmbë u tapa de u de an libi kumafa de kë. A ta suku u mbei sëmbë biibi tu taa Jehovah da wan Gadu di abi hogihati, söseei taa a dë wan Gadu di ta tjuma sëmbë a faja. Te sëmbë biibi dee mindimindi soni dë, nöö te u kaba fëën, de an ta kë saka deseei a di tii u Jehovah basu möön. Solanga Jehovah an puu Saatan a pasi, a o suku faa mbei iseei disa Jehovah tu. Saatan o sa du di soni di a kë du ö? w20.06 bld. 5-6 pal. 13-15

A sömëni kemeente i sa abi baaa ku sisa di musu lei wan woto töngö. Nöö a sa kan taa di soni aki o taanga da de. Kandë a o ta taanga da de o de taki unfa de ta fii. Ma ee wa buta pakisei a di fa de an sa’ u fan di töngö, nöö woo sa si unfa de lobi Jehovah tjika, söseei unfa de kë dini ën tjika. Ee u ta mbei möiti fuu si dee bunu fasi u de, nöö woo lobi de, söseei woo lesipeki de. Nöiti woo taki taa: „Ma abi i fanöudu”, u di de an ta fan di töngö fuu sö bunu (1 Kol. 12:21). U ta tei ën u bigi seei taa Jehovah da hiniwan fuu wan wooko fuu du a di ölganisaasi fëën. Ee u da wan womi nasö wan mujëë, ee u tööu nasö ee wa tööu, ee u gaandi nasö u njönku, ee u ta fan wan töngö bunu nasö ee wa ta fan ën sö bunu, tökuseei Jehovah lobi u, nöö u musu ta lesipeki useei (Lom. 12:4, 5; Kol. 3:10). Boo ta suku fasi hii juu u lei taa u ta tei ën u bigi taa u dë a di kemeente u Jehovah, söseei boo tei ën u bigi taa woto sëmbë sai dë tu. w20.08 bld. 31 pal. 20-22

Dee sëmbë u Atene bi ta dini poipoi gadu, de bi ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, de bi ta biibi dee könima u di ten u de, söseei de bi ta kosi Paulosu. Ma tökuseei apösutu Paulosu an bi disa de u peleiki da. Paulosu seei bi ko dë wan Keesitu sëmbë, hii fa a ’bi dë gaan hogisonima, ta sösö Gadu, ta sitaafu dee sëmbë fëën’ (1 Tim. 1:13). Leti kumafa Jesosi bi abi di biibi taa Paulosu bi sa ko toon wan bakama fëën, sö nöö Paulosu bi abi di biibi taa dee sëmbë u Atene bi sa ko dë bakama u Jesosi tu. Nöö a bi abi leti u biibi sö (Tjab. 9:13-15). A di pisiten u dee fesiten Keesitu sëmbë, hii pei sëmbë bi ta toon bakama u Keesitu. Di Paulosu bi sikifi biifi manda da dee Keesitu sëmbë dee bi ta libi a di Giiki foto u Kolenti, hën a bi taki taa fosufosu, so sëmbë u di kemeente dë bi dë hogiduma, nasö de bi ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni. Paulosu bi taki taa: „Sö so fuunu bi dë a fesi tu e. Ma fa u dë aki, di [jeje] u Masa Gadu wasi unu ko limbo buta a wan së kaa da Gadu” (1 Kol. 6:9-11). I bi o si kuma dee sëmbë aki bi o sa tooka u, söseei taa de bi o sa ko dë bakama u Keesitu ö? w20.04 bld. 12 pal. 15-16

Dee gaanwomi an musu kuutu dee sëmbë dee bigi ta hakisi deseei ee a ta tja wini ko te u ta dini Jehovah. Ka u de du ën sö, de musu mbei möiti u ko fusutan faandi mbei de ta fan sö, nasö faandi mbei de ta du soni sö. Baka di dë ufö dee gaanwomi sa tei di Bëibel u da de taanga. Di tjabukama Elia, bi kule da di könu mujëë de kai Iseibëli (1 Kön. 19:1-3). Elia bi pakisei taa u sösö a bi ta du di wooko fëën sö tee taa a bi kë dëdë (1 Kön. 19:10). Jehovah an bi kuutu Elia, ma a bi mbei a ko sabi taa an dë hën wanwan. A mbei a ko fusutan taa a o dëën kaakiti, söseei a lei ën taa wooko hia di a kë faa du. Jehovah bi haika Elia di a bi ta konda dee fuka fëën dëën, nöö a bi dëën njunjun wooko faa du (1 Kön. 19:11-16, 18). Andi u ta lei u di soni aki? Hiniwan fuu musu ta libi bunu ku dee sikapu u Jehovah, möönmöön dee gaanwomi. Aluwasi wan sëmbë hati boonu, nasö aluwasi a ta taki taa Jehovah an o dëën paadon nöiti u soni di a du, tökuseei dee gaanwomi musu haikëën te a ta taki unfa a ta fii. Baka di dë ufö de o sa heepi ën faa si taa Jehovah lobi ën jeti. w20.06 bld. 21-22 pal. 13-14

Jehovah lobi te u ta piizii makandi ku dee famii fuu, söseei ku dee mati fuu (Ps. 133:1). Jesosi bi abi bunu mati (Joh. 15:15). Di Bëibel seei ta taki u dee wini dee i ta feni te i abi bunu mati (Nöng. 18:24). Söseei di Bëibel ta piki u taa an bunu fuu ta dë u wanwan, nöö wa ta hulu wotowan (Nöng. 18:1). Sömëni sëmbë ta feni taa dee peipei fasi fa i sa ta fan ku sëmbë a Internet ta mbei i ko abi hia mati, söseei de ta heepi i fu ja ta fii taa i dë i wanwan. Ma tökuseei u musu ta köni ku di fasi fa u ta wooko ku de. Öndösukuma ko si taa dee sëmbë dee ta tei sömëni ten ta luku dee soni di sëmbë buta a Internet, sa ko ta fii taa de dë de wanwan, te u kaba fëën. Söseei de sa fii bookosaka gaanfa seei. Faandi mbei di soni aki sa dë sö? Wë sëmbë lo’ u buta footoo a Internet di ta lei unfa di libi u de dë bunu tjika, nasö u lei unfa deseei dë, nasö dee mati u de, nasö u lei dee waitiwaiti kamian ka de bi go. Ma te wan sëmbë ta luku dee footoo aki, nöö a sa ko ta maaka di libi fëën ku wotowan. A sa fii taa di libi fëën an dë wan apaiti, nasö taa an dë na wan hojo soni. w20.07 bld. 5-6 pal. 12-13

Di Waktitoren u 1 u tinimu-liba u di jaa 1988 bi taki taa: „Dee gaanwomi musu fusutan taa Jesosi sa wooko ku di santa jeje u heepi hiniwan gaanwomi a di kemeente faa feni mama wëti u Bëibel di sa heepi de u de sabi andi de musu du (Tjab. 15:7-15). Di santa jeje u Jehovah ta heepi hii dee gaanwomi u di kemeente, an ta heepi wan kodo nöö. Wan gaanwomi di ta lesipeki dee woto gaanwomi, an ta suku hii juu u dë di fosu sëmbë di o taki wan soni a wan komakandi di de hoi. An o ta fan hia poi, söseei an o ta hoi taa dee soni dee a ta taki ta bunu hii juu. Ma ku sakafasi a o ta taki andi a ta pakisei. A o ta haika te dee wotowan ta taki unfa de ta si soni. Ma di möön fanöudu soni, hën da a o dë kabakaba u taki andi a feni a Bëibel, söseei a o dë kabakaba u du andi „di köni saafu di dë u futoou” ta taki (Mat. 24:45-47, NW). Te dee gaanwomi ta lei taa de lobi deseei, söseei te de ta lesipeki deseei, nöö di santa jeje u Gadu o dë ku de. Di santa jeje o heepi de u de du soni a di fasi di fiti.​—Jak. 3:17, 18. w20.08 bld. 27 pal. 5-6

Dee felantima u Paulosu bi taanga gaanfa möön ën. Sömëni pasi dee womi aki bi mbei sëmbë fon mën te de kaba, hën de butëën a dunguwosu. Söseei so sëmbë di Paulosu bi sa si kuma mati fëën, bi libi hogi ku ën tu. So sëmbë u di kemeente seei bi bia ta du ku ën tu (2 Kol. 12:11; Fil. 3:18). Ma Paulosu bi wini hii dee sëmbë dee bi ta du ku ën. Unfa a bi du di soni aki? Wë a bi ta peleiki go dou, hii fa sëmbë bi ta du ku ën. A bi ta libi bunu ku dee baaa ku dee sisa fëën jeti, aluwasi de bi du wan soni di hati ën. Ma di möön gaan soni, hën da a bi hoi hënseei a Gadu u te a dëdë (2 Tim. 4:8). Apösutu Paulosu bi hoi dou hii fa sömëni gaangaan soni bi miti ën. Ma na u di a bi taanga sö e, ma u di a bi ta futoou Jehovah. Sëmbë ta du ku i ö? Te sëmbë ta du ku u woo wini hogidu, ku di mbei di u ta mbei möiti u heepi sëmbë u de ko sabi Jehovah ku di Wöutu fëën. I sa dou di maaka aki, te i ta tei di Bëibel fii ta piki dee soni dee sëmbë ta hakisi i, te i ta libi bunu ku dee sëmbë dee ta libi hogi ku i, ta lesipeki de, söseei te i ta du bunu da hii sëmbë, te kisi dee felantima fii.​—Mat. 5:44; 1 Pet. 3:15-17. w20.07 bld. 17-18 pal. 14-15

Di Dafiti bi taki di soni aki, nöö kandë a bi ta mëni di daka di di tjabukama Samuëli bi ko nëën tata pisi, ko salufu di sëmbë di bi o toon di njunjun könu. Dafiti tata bi abi aiti womi mii, nöö Dafiti hën bi dë di möön pikiwan. Ma hën Jehovah bi tei faa ko dë könu a Könu Saulosu kamian (1 Sam. 16:1, 10-13). A musu u dë sö taa Dafiti bi o piki ku di soni di wan psalöm sikifima bi taki u Jehovah. A bi taki taa: „A ta bendi faa sa luku mundu ala ku goonliba aki. A ta hopo di möfina sëmbë puu a goon. A ta hopo di pooti sëmbë . . . u mbei a go sindo ku dee heihei sëmbë” (Ps. 113:6-8). Jehovah ta lei taa a abi sakafasi, te u luku di fasi fa a ta libi ku dee dinima fëën, hii fa de abi zöndu. A ta wai ku di dini di u ta dini ën. Ma na di dë nöö, a ta si u kuma mati fëën tu (Ps. 25:14). U di Jehovah bi kë jabi pasi da u fuu ku ën sa ko dë mati, mbei a manda di Womi Mii fëën ko dëdë paka dee zöndu fuu da u. Na piki tjalihati fuu Jehovah lei taa a abi! w20.08 bld. 8 pal. 1-3

Jehovah buta di daka ku di juu kaa, ka a o booko di hogi goonliba aki (Mat. 24:36). An o biinga du soni ufö di ten dë dou. A kë weki dee sëmbë dee dëdë ko a libi tuutuu, ma a abi pasensi (Jöpu 14:14, 15). A ta wakiti u di bunu ten dou, faa sa weki de ko a libi baka (Joh. 5:28). U musu tei ën u bigi taa Jehovah abi pasensi. Pakisei di soni aki luku: U di Jehovah abi pasensi, mbei sömëni sëmbë bi feni ten „bia de libi ko nëën”, te kisi useei tu. Jehovah bi o kë u hii sëmbë feni di libi u teego. Fëën mbei, boo lei taa u ta tei di hoi di Jehovah ta hoi pasensi, u bigi. Unfa u sa du di soni dë? Wë u sa du ën te u ta mbei hii möiti di u sa, fuu feni dee sëmbë dee „ta si soni a di soifi fasi u de feni di libi u teego”, nöö u heepi de u de ko lobi Jehovah, söseei u de dini ën (Tjab. 13:48, NW). Te u du sö, nöö dee sëmbë aki o feni wini u di pasensi u Jehovah, leti kumafa useei ta feni wini fëën. w20.08 bld. 18 pal. 17

U kë u di sëmbë di u ta lei soni u Bëibel ko sabi soni u Jehovah. Ma dee soni dee a ta lei musu dou hën hati tu, sö taa a sa kë du dee soni dee a ta lei. Jesosi bi ta lei sëmbë soni a wan fasi u de fusutëën, söseei sëmbë bi ta lobi dee soni dee a bi ta lei de. Ma sëmbë bi ta waka nëën baka, u di dee soni dee a bi ta lei de bi ta dou de hati tu (Luk. 24:15, 27, 32). A dë fanöudu u di sëmbë di i ta lei soni u Bëibel ko ta si Jehovah kuma wan tuutuu Sëmbë, kuma wan sëmbë di a sa ko dë mati fëën. A musu ko ta si ën kuma hën Tata, kuma hën mati, söseei kuma di Gadu fëën (Ps. 25:5). Te i ta lei di sëmbë soni u Bëibel, nöö i musu ta konda dëën unfa di Gadu fuu abi bunu fasi tjika (Ëki. 34:5, 6; 1 Pet. 5:6, 7). Aan toobi un woto i ku ën ta luku, tökuseei i musu ta heepi ën faa ko si un pei Sëmbë Jehovah dë. Heepi di sëmbë faa ko lobi dee bunu fasi dee Jehovah abi, kuma di lobi di a abi, di tjalihati di a ta abi da sëmbë, ku di fii di a ta fii ku sëmbë. Jesosi bi taki taa „di möön hebi wan u hii dee wëti tuu”, hën da ’i musu lobi [Jehovah] i Gadu’ (Mat. 22:37, 38). Mbei möiti u heepi di sëmbë di i ta lei soni u Bëibel faa ko lobi Jehovah ku hii hën hati. w20.10 bld. 9 pal. 12

Jesosi bi ta lesipeki hii mujëë sëmbë (Joh. 4:27). Jesosi bi ta lesipeki mujëë sëmbë gaanfa, möönmöön te de bi ta piki hën Tata buka. A bi ta tei de kuma sisa fëën. Fëën mbei di Jesosi bi taki soni u sëmbë di bi dë kuma famii fëën, hën a bi taki taa dee womi da baaa fëën, nöö dee mujëë da sisa fëën (Mat. 12:50). Söseei Jesosi bi dë wan tuutuu mati da de. Buta pakisei a di dë di hën ku Malia ku Maita bi dë mati. A kan taa dee tu sisa aki an bi tööu (Luk. 10:38-42). Dee soni dee Jesosi bi ta taki ku dee soni dee a bi ta du, bi ta mbei dee sisa aki fii bunu. Malia an bi fëëë u go sindo a goon a di së u Jesosi futu, kumafa wan bakama u Jesosi bi o du ën. Söseei di Maita hati bi boonu u di Malia an bi ta heepi ën seeka soni u njan, Maita an bi fëëë u piki Jesosi unfa a bi ta fii. A di okasi dë Jesosi bi lei dee mujëë aki wantu fanöudu soni. Jesosi bi nango luku dee tu sisa aki ku de baaa Lazalosi, u di a bi ta booko hën hedi ku de (Joh. 12:1-3). Fëën mbei di Lazalosi bi ko siki gaanfa, Malia ku Maita bi sabi taa de bi sa suku heepi a Jesosi.​—Joh. 11:3. w20.09 bld. 20 pal. 3; bld. 21 pal. 6

Dee bakama u Jesosi bi ta mëni taa di Könuköndë u Gadu bi o ko ’wantewante dë’, nöö a bi o puu de a di tii u Loomë basu. U kë seei u di daka dou ka di Könuköndë u Gadu o puu hogilibi a goonliba, nöö a seti di njunjun goonliba ka hii sëmbë o ta libi a wan leti fasi (2 Pet. 3:13). Ma tökuseei u musu wakiti ku pasensi u di ten dou, di Jehovah buta taa a o du di soni dë. Jehovah bi da Noa ten tjika faa bi sa mbei di gaan boto, söseei faa bi sa „konda da dee sëmbë u di ten dë fa u de musu libi bunu a Gadu wojo” (2 Pet. 2:5; 1 Pet. 3:20). Di Abahamu bi jei taa Jehovah bi o booko di foto Sodom ku di foto Gomola, hën a bi hakisi Jehovah sömëni soni di nama ku di booko di a bi kë booko dee foto dë. Ma Jehovah bi haikëën (Ken. 18:20-33). Höndöhöndö jaa longi Jehovah bi puu ta hoi pasensi ku dee Isaëli sëmbë, hii fa de an bi ta hoi deseei nëën (Neh. 9:30, 31). U ta si taa Jehovah abi pasensi a di ten aki tu, u di a ta da hii dee sëmbë dee a ta hai ko nëën di okasi u de sa „bia de libi ko nëën” (2 Pet. 3:9; Joh. 6:44; 1 Tim. 2:3, 4). Di fasi fa Jehovah ta du soni, ta da u taanga fuu ta lei taa u abi pasensi, fa u ta peleiki, ta lei sëmbë soni u Bëibel aki. A ta heepi u fuu ko abi pasensi tu ku wan woto di dë a di Wöutu fëën. w20.09 bld. 10 pal. 8-9

Te Jehovah o weki sëmbë ko a libi baka, nöö de o ta mëni dee soni di de bi sabi jeti, söseei de o dë di seei sëmbë di de bi dë jeti. Pakisei di soni dë luku. Jehovah lobi i sö tee taa a ta buta mëni a hii dee soni dee i ta pakisei, a hii dee soni dee i ta taki, a hii dee soni dee i ta du, söseei a di fasi fa i ta fii. Fëën mbei ee a musu weki i ko a libi baka, nöö a o sa mbei i ta pakisei, ta du soni kuma fosu. Könu Dafiti bi sabi taa Jehovah sabi hiniwan fuu bumbuu (Ps. 139:1-4). Unfa u ta fii te u ko fusutan unfa Jehovah sabi u tjika? Te u ta kai pakisei a di fa Jehovah sabi u tjika, nöö wa musu ta dë pantapanta. Faandi mbei? Hoi a pakisei taa Jehovah ta booko hën hedi ku u tuutuu. A lobi di fasi fa hiniwan fuu dë. A ta mëni hii dee soni dee u öndöfeni a di libi, dee mbei u ko dë kumafa u dë. Di soni aki ta da u kötöhati seei! Nöiti u musu si kuma u dë u wanwan. Hiniwan miniti, hiniwan daka, Jehovah ta dë leti a u bandja ta wakiti u wan okasi dou faa sa heepi u.​—2 Klon. 16:9. w20.08 bld. 17 pal. 13-14

A di ten u dee fesiten Keesitu sëmbë. A ta da Jehovah piizii te a ta lei dee sëmbë fëën soni. A kë taa de musu ko sabi ën, u de lobi ën, söseei a kë u de libi u teego kuma miii fëën. Ma hii dee soni aki an bi o sa pasa, ee an bi ta lei de soni (Joh. 17:3). Jehovah bi wooko ku di kemeente fëën a di ten u dee fesiten Keesitu sëmbë, u lei dee sëmbë fëën soni (Kol. 1:9, 10). Di santa jeje, nasö „di heepima” di Jesosi bi paamusi dee bakama fëën taa a bi o begi hën Tata faa manda da de, bi du wan gaan wooko u mbei di soni aki pasa (Joh. 14:16, NW). Di santa jeje bi heepi dee bakama u Jesosi u de ko fusutan di Wöutu u Gadu möön bunu, söseei a bi heepi de u de toona mëni hii dee soni di Jesosi bi taki, ku dee a bi du. Dee soni aki dee fesiten Keesitu sëmbë bi sa feni lesi bakaten a dee buku dee ta taki soni u di libi u Jesosi. Dee soni aki bi mbei di biibi u dee fesiten Keesitu sëmbë ko möön taanga. De bi ko lobi Gadu ku di Womi Mii fëën möön gaanfa. Söseei de bi ko lobi de na de möön gaanfa tu. A di ten fuu aki, Jehovah bi taki a fesi taa „a dee lasiti daka”, nöö hii nasiön sëmbë bi o go a di kuun fëën u de sa ko sabi soni fëën (Jes. 2:2, 3). U ta si fa di soni aki ta pasa tuutuu. w20.10 bld. 24 pal. 14-15

Andi sa mbei wan sëmbë an kë haika, te wan mati fëën ko fan ku ën u lei ën wan soni? Wë gaanfasi sa mbei. Sëmbë di abi gaanfasi lobi te sëmbë ta piki de soni, sösö u mbei de fii bunu. De an ta kë jei unfa soni dë tuutuu (2 Tim. 4:3, 4). De ta si kuma an dë fanöudu u sëmbë piki de soni, u di de ta si kuma de köni möön wotowan nasö taa de hei möön wotowan. Ma apösutu Paulosu bi taki taa: „Ee wan sëmbë i ta mbei i seei hei ma ja dë sö, nöö hën da i ta ganjan i seei e” (Gal. 6:3). Könu Salumon bi taki gbelingbelin unfa di soni aki dë. A bi taki taa: „Wan mii di pooti ma a köni, bëtë möön wan gaandi könu di don, söseei di an ta haika möön te de ta fan ku ën” (Peleik. 4:13). Buta pakisei a di fasi fa apösutu Petuisi bi du soni di apösutu Paulosu bi bai ën a wan soni a sëmbë dendu (Gal. 2:11-14). Di soni di Paulosu bi taki bi sa mbei Petuisi hati boonu, ee a bi buta pakisei a di fasi fa Paulosu bi piki ën di soni, söseei ee a bi buta pakisei a di kamian ka a bi piki ën di soni. Ma Petuisi bi lei taa a köni. A bi tei di fan u Paulosu, nöö an bi hoi Paulosu a bëë. Ma bakaten a bi kai Paulosu „lobi baaa”.​—2 Pet. 3:15. w20.11 bld. 21 pal. 9, 11-12

Andi sa heepi wan sëmbë gaanfa faa go a fesi a di biibi? Di soni di sa heepi ën gaanfa da te a nango a dee komakandi. Wë a o lei möön hia soni a dee komakandi, di biibi fëën o ko möön taanga, söseei de o heepi ën faa ko möön lobi Gadu (Tjab. 15:30-32). Boiti di dë, wan peleikima sa piki di womi taa möön a bi ta ko lobi Jehovah, möön a bi ta kë piki hën buka a soni (2 Kol. 7:1; Fil. 4:13). Te di sëmbë di ta lei soni u Bëibel ko sabi peipei peleikima, nöö dee peleikima o sa heepi ën ku di fasi fa de ta libi. De sa heepi ën faa ko fusutan andi a kë taki u du di soni di Keesitu piki u fuu du, di a bi taki taa u musu lobi Gadu ku woto sëmbë tuu (Joh. 13:35; 1 Tim. 4:12).Wan sëmbë di ta lei soni u Bëibel, ta si dee peleikima dee ta miti dee seei fuka kuma dee ta miti ën. Di soni dë o heepi ën faa ko si taa a o sa tooka soni nëën libi faa ko dë wan bakama u Keesitu (Deto. 30:11). Hii sëmbë a di kemeente sa da wan maun u heepi sëmbë di ta lei soni u Bëibel u de go a fesi a di biibi.​—Mat. 5:16. w20.11 bld. 5 pal. 10-12

Kandë apösutu Paulosu bi ta taki sö, u di de bi butëën faa feti ku tuutuu mbeti a Efeise (2 Kol. 1:8; 4:10; 11:23). Nasö kandë a bi ta taki sö u di so Dju ku wanlö woto sëmbë bi ta du ku ën, leti kuma „taku mbeti” (Tjab. 19:26-34; 1 Kol. 16:9). Aluwasi fa soni bi dë, tökuseei u sa taki taa gaan hogi bi miti Paulosu. Ma tökuseei a bi ta biibi go dou taa soni bi o waka bunu dëën a di ten di ta ko (2 Kol. 4:16-18). U ta libi a wan hogi pisiten. De ta du hogi ku so u dee baaa ku dee sisa fuu. So u de ta libi a kamian ka de ta dë pantapanta u di feti ta feti a di kamian. So u de ta libi a kamian ka de tapa di wooko fuu. Nöö de ta dini Jehovah, hii fa de sa söötö de nasö hii fa de sa lasi de libi. Ma hii dee baaa ku dee sisa aki tuu ta dini Jehovah go dou, nöö de dë sëmbë di u sa djeesi a di fasi fa de ta du soni. De an ta fëëë, u di de sabi taa aluwasi ee de lasi de libi a di ten u dë aki, tökuseei Jehovah o mbei de feni wan möön gaan bunu a di ten di ta ko. w20.12 bld. 9 pal. 3-4

I ta fii bookosaka so juu u di dee sëmbë u di pisiwata ka i ta peleiki an ta kë haika di bunu buka, nasö u di ja ta miti de a wosu wan bëtë u? Ee sö, nöö andi i sa ta du sö taa i sa dë waiwai go dou? A dë fanöudu fuu si dee sëmbë u di pisiwata ka u ta peleiki, a di soifi fasi. Andi di soni dë kë taki? Hoi a pakisei taa di möön gaan soni mbei u ta du di peleikiwooko, hën da u heepi sëmbë u de ko sabi di në u Gadu, söseei u de ko sabi soni u di Könuköndë fëën. Jesosi bi taki gbelingbelin taa biti sëmbë bi o waka nëën baka (Mat. 7:13, 14). Te u dë a di peleikiwooko, nöö u ta wooko makandi ku Jehovah, Jesosi ku dee ëngëli (Mat. 28:19, 20; Ako. 14:6, 7). Jehovah ta suku sëmbë di kë dini ën (Joh. 6:44). Fëën mbei ee u go wan fosu pasi a wan sëmbë ma an kë haika di bosikopu di u ta tja, nöö kandë wan woto pasi a o kë haika te u toona go baka. Wan sisa de kai Deborah, bi taki taa: „Wan u dee fetilai di Saatan ta tei u feti ku u, da di fii di u ta fii bookosaka.” Ma Jehovah Gadu taanga möön Saatan ku dee fetilai fëën. w20.12 bld. 26 pal. 18-19; bld. 27 pal. 21

Sömëni Keesitu sëmbë a di ten aki, musu ta wooko hiniwan daka u de sa sölugu deseei, söseei u de sa sölugu dee sëmbë u de wosudendu. Ma tökuseei dee Keesitu sëmbë aki, ta du hii soni di de sa du da di ölganisaasi u Gadu. So u de nango heepi te wan gaan hogi pasa a wan kamian, söseei so u de nango heepi mbei kamian ka u ta dini Gadu. Hii sëmbë ta da möni u heepi du dee wooko di di ölganisaasi musu du a hii së u goonliba. De ta du dee soni aki u di de lobi Gadu, söseei u di de lobi wotowan. Te u nango a dee komakandi hiniwan wiki, nöö u ta da piki a de, nöö u ta lei taa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu. Hii fa u ta wei so juu, tökuseei u nango a dee komakandi fuu. So juu senuwe ta naki u, ma tökuseei u ta da piki. Söseei hii fa u ta abi bookohedi, tökuseei u ta fan ku useei ta da useei taanga te u go a dee komakandi (Heb. 10:24, 25). U ta tei ën u bigi seei taa dee baaa ku dee sisa fuu ta mbei hii dee möiti aki! w21.01 bld. 10 pal. 11

A ta taanga da sëmbë di abi gaanfasi u de gafa wotowan, u di de ta kë taa de sëmbë musu gafa. Sëmbë di abi gaanfasi ta möön lo’ u tei deseei maaka ku wotowan, söseei de lo’ u mbei möiti faa dë taa de ta du soni bunu möön wotowan. Dee lö sëmbë aki an lo’ u heepi wotowan u deseei ko sa’ u du soni, söseei de an lo’ u da wotowan faantiwöutu. Ka u de du sö, nöö de lo’ u taki taa: „Ee i kë u wan soni musu du bunu, nöö i musu du ën iseei.” Wan sëmbë di abi gaanfasi ta kë dë hei möön wotowan hii juu, nöö a ta haun te wotowan du soni bunu möön ën. Ee u ko si taa u ta du soni di ta lei taa u abi gaanfasi, nöö u musu begi Jehovah ku hii u hati be a heepi u fuu ’tooka di pakisei fuu’, be di fasi aki an fika ku u (Lom. 12:2). U dë ku tangi a hati seei u di Jehovah dë sö wan Gadu! (Ps. 18:35) U ta si taa a abi sakafasi, te u luku di fasi fa a ta libi ku dee dinima fëën, nöö u kë djeesi ën a di fasi dë. Boiti di dë, u kë djeesi dee sëmbë di di Bëibel ta piki u taa bi du soni a wan bunu fasi, u di de bi dini Jehovah ku sakafasi. Boo ta mbei möiti hii juu fuu ta da Jehovah di gafa di a musu kisi.​—Ako. 4:11. w20.08 bld. 13 pal. 19-20

Di tööu libi da wan bumbuu soni di Gadu seti da u, ma dee sëmbë dee ta tööu da zöndu libisëmbë (1 Joh. 1:8). Fëën mbei di Wöutu u Gadu ta piki sëmbë di tööu taa „de o abi sömëni fuka u de tjai” Jehovah kë u wan womi di tööu, musu ta sölugu dee sëmbë fëën wosudendu, ta du soni u de sa ta dë waiwai. Söseei a musu ta heepi dee sëmbë fëën u de ku Gadu de mati (1 Tim. 5:8). Ma tökuseei dee sisa dee tööu, musu ta tei ten hiniwan daka u de ta lesi di Wöutu u Gadu, söseei u de ta pakisei fundu fëën, nöö de musu ta begi Jehovah ku hii de hati tu. Di soni aki an dë wan kösökösö soni u du. Dee mujëë dee tööu taa abi sömëni soni u du, ma tökuseei a dë fanöudu u de ta du ën. Faandi mbei u taki sö? Wë u di Jehovah kë taa hiniwan fuu ku ën musu dë mati, nöö u musu ta mbei möiti fuu ku ën sa dë mati go dou (Tjab. 17:27). Wë u ta fusutan taa wan mujëë musu ta mbei taanga möiti faa ta saka hënseei nëën manu basu, u di hën manu da wan zöndu libisëmbë. Ma ee a ta fusutan faandi mbei Jehovah ta piki ën taa a musu ta saka hënseei nëën manu basu, nöö an o ta taanga dëën sö faa du ën. w21.02 bld. 9 pal. 3, 6-7

Ee i buta wan felu soni go a faja dendu, nöö hën i puu ën tuusi a kötö wata, nöö di felu ta ko möön taanga. Sö nöö di biibi fuu ta ko möön taanga tu te u ta hoi dou te fuka ta miti u. Fëën mbei Jakobosi bi taki taa: „Fa joo ta hoi pasensi ta tja dee sitaafu dë, nöö hën o puu föutu a i buta i ko wan gbelingbelin sëmbë a Gadu wojo” (Jak. 1:4). Te u si unfa dee fuka dee ta miti u ta mbei di biibi fuu ko möön taanga, nöö möön woo ta hoi dou ku wai. A di biifi di Johanisi bi sikifi, a bi taki u so u dee soni di sa mbei wa ta dë waiwai möön. Wan soni di sa mbei wa ta dë waiwai möön da te wa sabi andi u musu du. Te fuka ta miti u, nöö u kë suku heepi a Jehovah, u di u kë du soni di ta kai ku ën, u di u kë du soni di o heepi dee baaa ku dee sisa fuu, söseei u di u kë hoi useei a Jehovah (Jel. 10:23). U abi köni fanöudu fuu sa sabi andi u musu du, söseei fuu sa sabi andi u musu taki te dee felantima fuu ta du ku u. U sa lasi hati ee wa sabi andi u musu du, nöö di soni dë sa mbei wa ta dë waiwai möön. w21.02 bld. 28 pal. 7-9

Jehovah ta lei u unfa u musu du di soni aki. Di lobi u Jehovah taanga sö tee taa ee u ta hoi useei nëën, nöö a o ta lobi u nöömö (Lom. 8:38, 39). Di Giiki wöutu di de puu ko „taanga”, ta mbei u pakisei di möiti di wan sëmbë ta mbei faa tëndë kisi wan soni. So juu a o dë fuu ’mbei möiti’, fuu lei taa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu. Te wan sëmbë du wan soni di hati u, nöö u musu ta mbei möiti go dou fuu ’ta hoi pasensi da useei nöömö. U musu ta tei di wotowan fuu kumafa a dë, fu di u lobi ën hedi, söseei u musu mbei möiti be u ta libi fiifii ku useei. U musu dë ku wan hati kumafa di jeje u Masa Gadu buta u’ (Ef. 4:1-3). Wa o ta buta pakisei a dee föutu u dee baaa ku dee sisa fuu. Woo ta mbei hii möiti fuu ta si de kumafa Jehovah ta si de (1 Sam. 16:7; Ps. 130:3). Na hii juu a ta dë wan kösökösö soni fuu lei taa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu, möönmöön te u sabi andi da dee suwaki fasi u de. A djei kuma sö nöö soni bi dë da dee fesiten Keesitu sëmbë tu. U sa si di soni aki, te u luku di woto u Jodia ku Sentike. Apösutu Paulosu bi da de taanga, u de ’ta dë ku wan pakisei, u di de tuu ta biibi a Masa Jesosi liba’.​—Fil. 4:2, 3. w21.01 bld. 22 pal. 10-11

Dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi kaa, ta wai seei u de dini Jehovah makandi ku unu dee njönku baaa! (Sef. 3:9) De lo’ fa i dë kaakaa, söseei de lo’ fa i ta du di wooko di de da i ku piizii. De lobi unu tuutuu.Un dee njönku baaa, Jehovah lobi unu, nöö a ta futoou unu tu. A bi taki a fesi taa a dee lasiti daka, i bi o abi wanlö njönku kijoo di bi o dë kabakaba u du wooko dëën (Ps. 110:1-3). Jehovah sabi taa i lobi ën, nöö joo kë dini ën kumafa i sa dini ën tjika. I musu abi pasensi ku wotowan, nöö i musu hoi a pakisei taa a ta tei ten ufö i ko sa’ u du wan soni. Te i mbei wan föutu, nöö i tei di lei di wotowan ta lei i soni. Söseei i musu si ën kuma Jehovah hën ta lei i soni (Heb. 12:6). Mbei hii möiti fii sa du di wooko di de da i fii du. Nöö di möön fanöudu soni, hën da hii dee soni dee i ta du, musu ta mbei di Tata fii a liba ala ta wai ku i.​—Nöng. 27:11. w21.03 bld. 7 pal. 17-18

Sömëni soni sa mbei u fii bookosaka. U sa ta fii sö u di u ta mbei föutu, u di wa sa du hii soni di u bi o kë du, nasö u di u dë ku suwaki. Nasö u sa lasi hati u di wa feni wan gaandi di u bi kë a di dini u Jehovah. U sa fii bookosaka tu u di u musu peleiki a wan kamian ka gaansë sëmbë an ta haika di bosikopu di u ta tja.Hesihesi seei u sa bigi kuutu useei, nöö u bigi fii tjali te u mbei wan föutu. Te u kaba fëën, u sa ta si kuma u di u ta mbei föutu, mbei Jehovah an o kë u a di Paladëisi. Di lö fasi u pakisei dë sa tja hogi ko miti u. Wë di Bëibel ta taki taa boiti Jesosi Keesitu, hii libisëmbë „tuu du hogi a Gadu wojo” (Lom. 3:23). Jehovah an ta buta pakisei tumisi a dee föutu dee u ta mbei, söseei an ta dë ku di mëni taa u musu sa du soni söndö u mbei föutu. A dë wan lobihati Tata, di kë heepi u. A abi pasensi tu. A ta si fa u ta mbei taanga möiti u du soni di bunu, söseei fa u ta mbei taanga möiti u na kuutu useei. Jehovah dë kabakaba u heepi u.​—Lom. 7:18, 19. w20.12 bld. 22 pal. 1-3

Hii u tuu dë a wan waka. Di kamian ka u kë dou da di njunjun goonliba, ka woo sa dë a di tii u Jehovah basu. Hiniwan daka u ta pooba u waka a di pasi di ta tja u go a libi. Ma kumafa Jesosi bi taki, di pasi aki piki, nöö so juu a ta taanga u waka nëën (Mat. 7:13, 14). U da zöndu libisëmbë. Fëën mbei hesihesi seei u sa kumutu a di pasi aki (Gal. 6:1). Ee u kë fika a di piki pasi di ta tja sëmbë go feni libi, nöö u musu dë kabakaba u tooka di fasi fa u ta pakisei, di fasi fa u dë, söseei di fasi fa u ta du soni. Apösutu Paulosu ta da u taanga fuu ta mbei möiti go dou u ’buta u libi a tatai liba ku telu’. A ta dë wan taanga soni da u fuu öndösuku useei luku, fuu ko sabi unfa u ta pakisei ku unfa u ta fii. U di hati fuu ta ganjan u, mbei wa sa ta futoou ën hii juu (Jel. 17:9). An taanga fuu ganjan useei (Jak. 1:22). Fëën mbei u musu ta wooko ku di Wöutu u Gadu fuu ta öndösuku useei. Di Wöutu u Gadu ta tja ko a limbo unfa u dë tuutuu. A ta tja ko a limbo andi u ta pakisei ku andi hati fuu ta manda u fuu du.​—Heb. 4:12, 13. w20.11 bld. 18 pal. 1-3

Te u abi sakafasi, söseei te ta fusutan taa na hii soni u sa du, nöö u ta möön dë waiwai. Faandi mbei u taki sö? Wë te u fusutan taa so soni dë di wa sa du, nöö woo ta tei hiniwan soni di wotowan ta du da u, u bigi. Pakisei di Jesosi bi kula dee teni kököbëma. Wan kodo u de nöö bi toona ko a Jesosi ko dëën tangi, u di a bi kulëën. Di womi aki bi abi sakafasi, nöö a bi sabi taa an bi o sa ko bëtë ee Jesosi an bi heepi ën. Fëën mbei a bi gafa Gadu (Luk. 17:11-19). Sëmbë di abi sakafasi, söseei di ta fusutan taa na hii soni de sa du, lo’ u libi fiifii ku wotowan. Boiti di dë, de möön lo’ u abi mati tu. Faandi mbei? Wë u di de ta dë kabakaba u si taa wotowan abi bunu fasi, nöö de ta futoou de. Sëmbë di abi sakafasi, söseei di ta fusutan taa na hii soni de sa du, ta wai te soni ta waka bunu da wotowan a dee soni de ta du. Boiti di dë, de ta dë kabakaba u gafa de, söseei u hei de. w20.08 bld. 12 pal. 17-18