Tinimu-liba

Te u ko sabi Jesosi, nöö woo djeesi ën a di fasi fa a bi ta pakisei ku di fasi fa a bi ta du soni. Möön u ta ko sabi di fasi fa Jesosi ta si soni, söseei möön u ko ta djeesi ën a di fasi dë, möönmöön u ku ën o ko dë gaan mati. Unfa u sa djeesi Jesosi? Buta pakisei a di woto aki. Jesosi bi ta möön buta pakisei a di fasi fa a bi sa heepi wotowan, möön fa a bi ta pakisei u du soni da hënseei (Mat. 20:28; Lom. 15:1-3). U di a bi ta pakisei a di lö fasi aki, mbei a bi sa möön buta pakisei a wotowan, söseei hën mbei a bi sa ta da de paadon. Hati fëën an bi ta boonu hesi, aluwasi andi wotowan bi ta taki fëën (Joh. 1:46, 47). Söseei Jesosi an bi ta si wotowan wan fasi u di de bi mbei föutu a di ten di pasa (1 Tim. 1:12-14). Jesosi bi taki taa: „Te un ta lobi sö kaa, nöö hii sëmbë o si taa bakama u mi gbelin un dë e” (Joh. 13:35). Hakisi iseei di soni aki: „Mi ta mbei hii möiti u djeesi Jesosi sö taa mi sa ta libi fiifii ku dee baaa ku dee sisa u mi ö? w20.04 bld. 24 pal. 11

Hii fa i ta libi a wan goonliba di fuu ku sëmbë di ta mindi soni da Gadu ta poi Gadu në, tökuseei i sa lei taa ii tei Jehovah së. I sa mbei sëmbë ko si taa Jehovah da wan Gadu di santa, di ta du soni a wan leti fasi, di abi bunuhati, söseei di abi lobi. I sa lei taa Jehovah ii kë taa musu tii i. I sa heepi sëmbë u de ko fusutan taa Jehovah wanwan nöö ta tii a wan leti fasi tuutuu, söseei taa di tii fëën wanwan nöö sa mbei soni ko ta waka bunu a goonliba (Ps. 37:9, 37; 146:5, 6, 10). Te u ta lei sëmbë soni u Bëibel, nöö u lo’ u heepi de u de fusutan taa Jehovah hën abi leti u tii hii di mundu. Ma hii fa a dë fanöudu u heepi de u de ko sabi dee wëti u Gadu, di möön fanöudu soni di u musu du, hën da u musu heepi de u de ko lobi Jehovah di Tata fuu, söseei u de hoi deseei nëën. Fëën mbei u musu ta heepi de u de ko sabi dee bunu fasi dee Jehovah abi, söseei u musu ta heepi de u de ko sabi un pei sëmbë Jehovah dë (Jes. 63:7). Te u ta lei sëmbë soni a di lö fasi aki, nöö woo heepi de u de ko lobi Jehovah, söseei u de ta piki hën buka a soni, u di de lobi ën. w20.06 bld. 6 pal. 16; bld. 7 pal. 19

Di töönzön u libisëmbë mbei a wan apaiti fasi. Di i bi dë a i mama bëë dendu, hën di töönzön fii bi ta göö ta ko pikipiki kumafa Gadu bi kë faa musu dë, nöö dusudusu cel bi ta göö ta ko a di töönzön fii hiniwan miniti! Dee öndösukuma ta taki taa wan gaansëmbë töönzön ta abi milionmilion senuwe cel. Dee cel aki, nasö soni kuma senuwe tatai, de da di töönzön fuu kaa. Di töönzön fuu ta wegi söwan 1 kilo ku hafu. Luku wantu apaiti fasi fa di töönzön ta wooko. Di fan di u sa fan da wan foombo soni. Pakisei pikisö andi ta pasa te u ta fan. A hiniwan wöutu di u ta taki, di töönzön fuu ta wooko makandi ku söwan 100 sinkii tatai fuu töngö, u tutu, u buka kakisa, u agba, ku u hati mindi. Hii dee sinkii tatai aki ta wooko makandi a di wan seei ten fuu sa fan a wan fasi u sëmbë fusutan andi u ta taki. Öndösukuma ko si a di jaa 2019, taa wan njunjun pai mii sa fusutan wöutu, nöö a sa du soni di ta lei taa a ta fusutan. Di soni di de öndösuku aki ta lei taa di soni di sömëni öndösukuma bi taki, dë sö tuutuu. De bi taki taa miii abi di köni kaa u sa fusutan wan töngö, nöö de fan di töngö dë tu. Wë an dë u taki taa di fan di u sa fan, da wan kado di Gadu da u. w20.05 bld. 22-23 pal. 8-9

Abahamu bi dë kabakaba u go kumutu a di gudu foto Uli, ka a bi ta libi. Faandi mbei a bi du di soni dë? Wë u di a bi ta wakiti ’di foto’ di „mbei ku bumbuu sitonu posu” (Heb. 11:8-10, 16). Di foto di Abahamu bi ta wakiti da di Könuköndë u Gadu. Jesosi Keesitu ku 144.000 salufuwan, bi o dë a di Könuköndë aki. Paulosu bi taki taa di Könuköndë da ’di Jelusalen di an dë u goonliba aki. Ma hën da di foto u di libilibi Gadu di dë a liba ala’ (Heb. 12:22; Ako. 5:8-10; 14:1). Jesosi bi lei dee bakama fëën taa de bi musu ta begi da di Könuköndë dë. De bi musu ta begi be di Könuköndë dë ko, sö taa soni sa ko ta pasa a goonliba aki kumafa Gadu kë, leti kumafa a ta pasa a liba ala (Mat. 6:10). Abahamu bi sabi finifini unfa di Könuköndë u Gadu bi o seti ö? Wë Nönö. Höndöhöndö jaa longi sëmbë an bi sabi di soni dë. A bi dë wan „tjubitjubi soni” (Ef. 1:8-10; Kol. 1:26, 27). Ma Abahamu bi sabi taa so u dee bakamii fëën bi o ko dë könu. Jehovah bi paamusi ën di soni dë.​—Ken. 17:1, 2, 6. w20.08 bld. 2-3 pal. 2-4

Wa musu ta tei dee lei di dee sëmbë dee bia baka da di biibi, ta lei wotowan. Sensi di di kemeente u Keesitu sëmbë seti, hën Didibi ta suku u mbei di biibi u dee sëmbë u Gadu ko suwaki. Fëën mbei a dë fanöudu fuu ko sabi andi da tuu ku andi da ganjan. Dee sëmbë dee buuse u sa ta buta soni a Internet u mbei di biibi di u abi a Jehovah ko suwaki, nasö u mbei wa ko ta lobi dee baaa ku dee sisa fuu möön. Na biibi dee lö soni dë. A Saatan de ta kumutu (1 Joh. 4:1, 6; Ako. 12:9). Ee wa kë u Saatan mbei di biibi fuu ko suwaki, nöö u musu mbei möiti fuu ko ta möön biibi a Jesosi, söseei u musu biibi taa hën da di sëmbë di Jehovah tei u du di soni di a abi a pakisei u du. U musu ta futoou dee baaa dee Jehovah buta u tei fesi a di ölganisaasi fëën tu (Mat. 24:45-47). Di biibi fuu o ko möön taanga, te u ta lei soni a di Wöutu u Gadu hii juu. Te u ta du sö, nöö di biibi fuu o ko dë kuma wan pau di di lutu fëën go fundu a goonbasu. Sö wan pei soni apösutu Paulosu bi taki a dee wöutu u di tëkisi u tide. w20.07 bld. 23-24 pal. 11-12

U di u da zöndu libisëmbë, mbei hii u tuu ta kë kuutu wotowan ku dee soni dee wojo fuu ta si (Joh. 7:24). Ma ee luku nöö u ta luku wan sëmbë, nöö wa o sa sabi unfa a dë tuutuu. Aluwasi ee wan data köni seei, tökuseei an sa sabi unfa soni dë da wan suwakima ee luku nöö a ta luku di sëmbë ku wojo nöö a kaba. A musu haika di sëmbë bumbuu te a o konda dëën un pei siki a bi abi kaa, söseei a musu haika te di sëmbë ta piki ën unfa a ta si di soni di ta miti ën, ku unfa a ta fii. Di data sa manda di sëmbë faa go puu wan footoo, u de sa sabi andi ta pasa a di sëmbë sinkii dendu. Ee di data an du dee soni aki, nöö a sa pasa taa an da di sëmbë di soifi deesi. Sö nöö a dë da u. Wa sa sabi unfa wan baaa nasö wan sisa dë tuutuu te u ta luku ën nöö a kaba. Ma u musu mbei möiti fuu ko sabi unfa a dë tuutuu. A dë sö tuu taa wa sa sabi andi dë a wan sëmbë hati. Hii fa a dë sö, tökuseei u sa waka a Jehovah baka. A ta haika dee dinima fëën. A ta hoi soni u de a pakisei. Soni kuma di fasi fa de kiija, ku dee soni dee ta miti de. A ta lei tu taa a ta fii da de. w20.04 bld. 14-15 pal. 1-3

U musu mbei möiti fuu ko abi sakafasi, u di sëmbë di abi gaanfasi an ta wegi deseei ku „bumbuu pakisei”. Sëmbë di abi gaanfasi, lo’ u kisi toobi ku wotowan, söseei de ta pakisei deseei nöö. Di fasi fa de ta pakisei, ku dee soni di de ta du, ta mbei de ku wotowan tuu fii pen bakaten. Ee de an tooka di fasi fa de ta pakisei, nöö Saatan o kisi de ganjan (2 Kol. 4:4; 11:3). Wan sëmbë di abi sakafasi, da wan sëmbë di abi „bumbuu pakisei”. An ta si hënseei kumafa an dë fanöudu, söseei a ta sabi taa wotowan sa du sömëni soni di hën an sa du (Fil. 2:3). A ta sabi taa „Gadu dë felantima u dee sëmbë dee abi gaan fasi, ma dee sakafasi sëmbë a ta heepi ku ën bunuhati” (1 Pet. 5:5). Dee sëmbë dee abi wan bumbuu pakisei, an o kë hopo fia ku Jehovah. Ee u kë ta lei hii juu taa u abi sakafasi, nöö u musu ’tooka dee fasi dee u bi abi fosu, nöö u kaba ku dee soni dee u bi ta du. U musu ko dë njunjun sëmbë di abi njunjun fasi’. U musu lei soni u Jesosi, söseei u musu mbei möiti fuu djeesi ën ka u sa djeesi ën dou.​—Kol. 3:9,10; 1 Pet. 2:21. w20.07 bld. 7 pal. 16-17

U ta tei ën u bigi seei taa u sa dë a di ölganisaasi u Jehovah! U ta dë bööböö, söseei u ta wai te u ta dini Jehovah makandi ku dee baaa ku dee sisa fuu. Ma andi i sa ta du a di kemeente? Apösutu Paulosu bi tei di kemeente maaka ku wan libisëmbë sinkii. Söseei a bi tei hiniwan sëmbë u di kemeente maaka ku peipei kamian u libisëmbë sinkii (Lom. 12:4-8; 1 Kol. 12:12-27; Ef. 4:16). Wan soni di u ta lei a di soni di Paulosu bi taki, hën da hiniwan fuu abi wan wooko di u sa du a di wosudendu u Jehovah. Paulosu bi taki taa: „Ja si fa di sinkii fuu aki dë nö? A abi sömëni pisi, ma de an ta du di wan wooko. Wë söseei a dë a u tu kuma biibima. Fa u ku [Jesosi] Keesitu nama aki, nöö u dë hia seei, ma töku u dë kuma di wan kodo sinkii nöö, nöö hiniwan fuu dë kuma wan kamian fëën” (Lom. 12:4, 5). Andi Paulosu bi kë taki? Wë a bi kë taki taa hiniwan fuu abi wan soni di u ta du a di kemeente, nöö hiniwan fuu dë fanöudu. w20.08 bld. 20 pal. 1-2; bld. 21 pal. 4

Un dee mama ku dee tata, unfa unuseei sa djeesi Jehovah? Wë te a fiti, nöö un sa hakisi dee mii fuunu u deseei taki unfa de si kuma un sa du wan wooko. Nöö te a fiti, nöö un sa du kumafa de taki. Jehovah lei taa u musu ta hoi pasensi da wotowan, aluwasi ee dee dinima fëën ta hakisi ee faandi mbei a du wan soni kumafa a du ën. Jehovah bi haika di Abahamu bi taki taa an bi ta si kuma a bi o bunu u Jehovah booko Sodom ku Gomola (Ken. 18:22-33). Buta pakisei tu a di fasi fa Jehovah bi libi ku Sala, Abahamu mujëë. A bi paamusi Abahamu ku Sala taa Sala bi o ko dë ku bëë hii fa a bi ko gaandi, hën Sala lafu di soni di a taki. Ma hati fëën an bi boonu ku Sala (Ken. 18:10-14). Ma a bi libi ku ën ku lesipeki. Un dee mama ku dee tata, ku un dee gaanwomi, andi un sa lei a di fasi fa Jehovah ta du soni? Andi un ta du te dee mii fuunu, nasö te so sëmbë u di kemeente an lobi di soni di un kë du? Un ta biinga piki de taa de hën na ta si soni a wan bunu fasi ö? Naa un ta mbei möiti fuun ko fusutan unfa de ta si di soni? Wë u sa dë seiki taa dee sëmbë u wan wosudendu ku dee sëmbë u wan kemeente ta feni wini, te dee sëmbë dee ta tei fesi ta djeesi Jehovah a di fasi fa a ta du soni. w20.08 bld. 10 pal. 7-9

Andi u sa lei a Paulosu? Di u bi bigi ta nama ku dee sëmbë u Jehovah, nöö a kan taa u bi ta kë seei u wotowan heepi u, u di u bi ta si taa wa dë gaangaan sëmbë a di biibi jeti, söseei taa u abi hia soni u lei jeti (1 Kol. 3:1, 2). Ma unfa a dë nöunöu? Ee u ta dini Jehovah sömëni jaa kaa, söseei ee u ko abi öndöfeni, nöö kandë wa o ta kë u sëmbë heepi u sö möön, möönmöön ee di sëmbë di kë heepi u da wan sëmbë di an dë a di biibi sö longi kuma u. Ma a lo’ u pasa taa Jehovah ta tei dee baaa ku dee sisa fuu u de heepi u (Lom. 1:11, 12). U musu tei taa sö di soni aki dë, ee u kë feni di kaakiti di Jehovah ta da u. Na di kamian ka wan sëmbë kumutu, na di fa wan sëmbë taanga tjika, na di fa a go a siköö tjika, söseei na di fa a abi möni tjika hën dë fanöudu. Ma ee di sëmbë abi sakafasi, söseei ee a ta futoou Jehovah, nöö a sa du sömëni bunu soni. Be hii u tuu hoi dou. Boo ta futoou Jehovah, boo ta lei soni a dee sëmbë di di Bëibel ta konda soni u de, söseei boo ta da dee baaa ku dee sisa fuu pasi u de heepi u. Te a dë sö, nöö aluwasi u ta fii kuma u suwaki a soni, tökuseei Jehovah o mbei u ko taanga! w20.07 bld. 14 pal. 2; bld. 19 pal. 18-19

A sa taanga da u fuu lei taa u abi pasensi te u ta peleiki da dee famii fuu. Di mama wëti di sikifi a Peleikima 3:1, 7 sa heepi u. A sikifi dë taa: „Wan ten dë . . . u dë piii ku wan ten dë u fan.” Di fasi fa u ta tja useei sa heepi dee famii fuu u de kë haika di bosikopu di u ta paaja. Boiti di dë, hii juu u musu ta dë kabakaba u konda soni u Jehovah da de (1 Pet. 3:1, 2). U musu ta peleiki ta lei sëmbë soni u Bëibel fajafaja. Ma u musu ta hoi pasensi da hii sëmbë, te kisi dee famii fuu. U sa ko abi pasensi te u ta buta pakisei a dee dinima u Gadu u di ten di pasa, ku dee dinima fëën u di ten fuu aki. Habaki bi kë taa hogilibi kaba. Ma a bi lei taa a bi abi pasensi, di a bi taki taa: „Mi o taanpu leti a di kamian ka mi musu hoi wakiti” (Hab. 2:1). Apösutu Paulosu bi taki unfa a bi kë kaba di diniwooko fëën tjika, faa feni di paima fëën a liba ala. Ma tökuseei a bi ta ’konda di bunu buka nöömö da sëmbë’ ku pasensi.​—Tjab. 20:24. w20.09 bld. 11-12 pal. 12-14

Hii fa Jehovah wanwan hei möön Jesosi, tökuseei Jesosi an ta si hënseei hei möön fa a dë fanöudu. Ee u abi sakafasi, nöö woo sa möön lei wotowan taa u lobi de. Jesosi bi taki taa dee tuutuu dinima u Gadu, bi o ta lei taa de lobi de na de (Luk. 9:48; Joh. 13:35). Andi i musu du ee i si kuma wan soni an nango bunu a di kemeente, nöö i ta si kuma dee gaanwomi an ta seekëën kumafa a fiti? Ka fii dë ta kuutu, nöö i sa lei taa i abi sakafasi, u di i ta wooko makandi ku dee gaanwomi (Heb. 13:17). Fii sa du di soni aki, nöö i musu hakisi iseei dee soni aki: ’Dee soni aki dë gaan soni sö tee taa de musu seeka de u? Nöunöu da di bunu ten u dee soni dë musu seeka u? Mi hën abi di faantiwöutu u seeka de u? Dee sëmbë u di kemeente mi kë heepi u de ko ta möön libi fiifii ku deseei ö, naa mi kë lei wotowan taa mi sa’ u du soni möön bunu?’ Aluwasi u sa’ u du so soni bunu tee, tökuseei Jehovah ta möön lobi te u abi sakafasi, söseei te u ta suku u libi fiifii ku wotowan. Fëën mbei i musu mbei hii möiti fii sa ta dini Jehovah ku sakafasi. Te u ta du sö, nöö u ta da u na u taanga fuu sa ta libi fiifii ku useei.​—Ef. 4:2, 3. w20.07 bld. 4-5 pal. 9-11

Wantu mujëë sëmbë di bi dë dinima u Jehovah, bi ta tei dee gudu u de u heepi Jesosi. Jesosi bi ta tei di soni aki u bigi seei (Luk. 8:1-3). Jesosi bi ta lei de soni u Gadu tu. A bi piki de a fesi taa sëmbë bi o kii ën, ma Gadu bi o weki ën ko a libi baka (Luk. 24:5-8). Söseei Jesosi bi piki dee mujëë aki a fesi andi ku andi bi o miti de, leti kumafa a bi piki dee apösutu fëën (Maik. 9:30-32; 10:32-34). Di dee apösutu bi kule go disa Jesosi di dee felantima fëën bi ko kisi ën, so u dee mujëë dee bi ta heepi Jesosi a soni, bi fika ku Jesosi di de bi pekëën a di posu (Mat. 26:56; Maik. 15:40, 41). Wanlö mujëë dee bi ta dini Jehovah, bi dë dee fosu sëmbë dee bi si taa Jesosi bi weki ko a libi baka. Nöö Jesosi bi piki de u de go piki dee apösutu fëën taa a bi weki ko a libi baka (Mat. 28:5, 9, 10). A kan taa wanlö mujëë bi dë tu di di santa jeje bi ko a dee bakama u Jesosi liba, a di Pensiti daka u di jaa 33 Baka Keesitu. Hën da dee sisa aki bi salufu tu, nöö de bi o sa fan peipei töngö, söseei de bi o sa „konda dee foondofoondo soni u Masa Gadu da sëmbë”.​—Tjab. 1:14; 2:2-4, 11. w20.09 bld. 23 pal. 11-12

Di heepi di u ta heepi sëmbë u de ko dë bakama u Jesosi, da wan wooko di ta heepi sëmbë u de feni libi! Unfa u du sabi di soni dë? Wë Jesosi bi taki a Mateosi 28:19, 20, NW taa: „Un go a hii nasiön sëmbë, un heepi de u de ko dë bakama u mi, nöö un dopu de.” Unfa dopu dë fanöudu tjika? U musu dopu ee u kë libi u teego. Wan sëmbë di kë dopu musu biibi taa di wan kodo soni di mbei a sa libi u teego, hën da u di Jesosi dëdë paka zöndu da u, hën Gadu weki ën ko a libi baka. Fëën mbei apösutu Petuisi bi piki dee woto Keesitu sëmbë taa: „Di dopu ta heepi unu . . . fu di un bi ta biibi taa Jesosi Keesitu toona weki ko a libi baka” (1 Pet. 3:21). Hën da te wan sëmbë di ko dë bakama u Jesosi dopu, nöö a ta ko dë a fa u feni di libi u teego. Fuu sa heepi sëmbë u de ko dë bakama u Keesitu, nöö u musu ko sa’ u lei sëmbë soni u Bëibel (2 Tim 4:1, 2). Faandi mbei di soni dë dë fanöudu? Wë u di Jesosi bi taki taa: „Un go a hii nasiön sëmbë, un heepi de u de ko dë bakama u mi, nöö un dopu de.” Apösutu Paulosu bi taki taa u musu ta du di soni dë nöömö, u di „te i ta libi sö kaa nöö joo puu i seei a hogi basu, i ku dee oto sëmbë dee ta haika i dë tuu.” w20.10 bld. 14 pal. 1-2

Petuisi bi ko lobi di peleikiwooko tu. Nöö u di Jehovah bi dë ku ën, mbei a bi ko sa’ u du ën bunu seei (Tjab. 2:14, 41). U ta peleiki u di u lobi Jehovah. Di soni dë da di möön gaan soni di mbei u ta du di peleikiwooko. Di lobi di u lobi Jehovah sa heepi u fuu ta konda soni fëën da sëmbë, aluwasi u ta si kuma wa sa’ u du di wooko. Di Jesosi bi kai Petuisi faa ko dë wan sëmbë di ta kisi libisëmbë tja ko a Gadu, hën a bi piki ën taa: „Na fëëë, womi” (Luk. 5:8-11). Petuisi an bi taa fëëë dee soni dee bi o sa miti ën ee a bi ko dë wan bakama u Jesosi. Ma a bi bigi dëën di a si dee gaan hia fisi di Jesosi bi mbei hën ku dee mati fëën kisi. A bi sabi taa wan foombo soni Jesosi bi du dë. Fëën mbei a bi ta fii taa an bi bunu tjika faa wooko ku Jesosi. Wë sö nöö iseei sa ta fii taa ja bunu tjika, te i ko fusutan andi ku andi i musu du fii sa ko dë wan bakama u Keesitu. Ee sö a dë, nöö mbei möiti fii ko lobi Jehovah, ku Jesosi, ku woto sëmbë möön gaanfa. Di soni dë o da i taanga fii sa piki di kai di Jesosi kai i fii ko dë wan sëmbë di ta kisi libisëmbë tja ko a Gadu.​—Mat. 22:37, 39; Joh. 14:15. w20.09 bld. 3 pal. 4-5

Ku hii u hati u ta tei di ten fuu, di kaakiti fuu, ku di möni fuu, fuu sa feni dee sëmbë „dee a kai da u de feni di libi u teego” (Tjab. 13:48). Te u ta du di soni aki, nöö hën da u ta waka a Jesosi baka. Jesosi bi taki taa: „Di njanjan u mi, hën da te mi ta du dee soni di Sëmbë manda mi ko aki kë fu mi du, be di wooko fëën kaba” (Joh. 4:34, NW; 17:4). Di soni dë useei kë du tu. U kë du di wooko di Jesosi da u fuu du, u te a kaba (Joh. 20:21). U kë tu taa woto sëmbë, te kisi dee baaa ku dee sisa dee an ta peleiki möön, hoi dou a di wooko aki (Mat. 24:13). A sa taanga da u fuu du di wooko di Jesosi da u fuu du. Ma wa ta du di wooko aki u wanwan. Jesosi bi paamusi u taa a o dë ku u. Te u ta heepi sëmbë u de ko toon bakama u Keesitu, nöö u ta wooko makandi ku Gadu. Nöö Jesosi seei ta dë ku u (1 Kol. 3:9; 2 Kol. 2:17). Dee soni aki mbei u sa du di wooko di Jesosi manda u fuu du, u te a kaba. A dë wan gaandi da u fuu du di wooko aki, söseei fuu heepi wotowan u de du ën tu. Nöö u ta wai seei u du di wooko!​—Fil. 4:13. w20.11 bld. 6-7 pal. 19-20

A lo’ u pasa taa dee soni di dee mama ku dee tata ta du, ta nama ku dee mii u de tu. Ee mama ku tata an du soni a wan bunu fasi, nöö hogi sa miti dee mii u de. Ma ee de du soni a wan bunu fasi, nöö de ta jabi pasi da dee mii u de u de ko abi wan bunu libi. An dë u taki taa dee mii seei musu du soni a wan köni fasi tu. Di möön bunu soni di wan sëmbë sa buta taa a o du, hën da faa dini Jehovah, di Tata fuu di dë a liba ala (Ps. 73:28). Josëfu ku Malia bi ta mbei taanga möiti u heepi dee mii u de u de dini Jehovah. Söseei dee soni di de bi ta du, bi ta lei gbelingbelin taa di dini di de bi ta dini Jehovah bi dë di möön fanöudu soni da de (Luk. 2:40, 41, 52). Jesosi seei bi du soni a wan fasi di bi heepi ën faa du andi Jehovah bi kë faa du (Mat. 4:1-10). Jesosi bi dë wan sëmbë di bi abi bunu fasi, a bi ta hoi hënseei a wotowan, nöö a bi abi degihati tu. Mama ku tata di lobi Jehovah bi o wai seei ee de bi abi sö wan mii. w20.10 bld. 26 pal. 1-2

Pakisei dee dii woto aki: Wan sisa di ko gaandi kaa ta pakisei dee bunu soni dee bi pasa di a bi möön njönku. Hii fa di libi ko möön taanga dëën, tökuseei a ta du hii soni di a sa, u dini Jehovah (1 Kol. 15:58). Hiniwan daka a ta pakisei unfa hën ku dee sëmbë fëën o dë makandi a di Paladëisi. Wan woto sisa ta mëni unfa wan sëmbë u di kemeente bi du wan soni di bi hati ën gaanfa. Ma di sisa buta taa an o hoi di sëmbë a bëë möön (Kol. 3:13). Wan baaa ta mëni dee föutu dee a bi mbei a di ten di pasa, ma nöunöu a ta möön buta pakisei a di hoi di a musu ta hoi hënseei a Jehovah (Ps. 51:10). Un soni hiniwan u dee baaa ku sisa aki bi du? Wë hii de tuu bi mëni andi bi pasa a di ten di pasa, ma de an ta pakisei dee soni aki nöömö. Ka u de du di soni dë, nöö de ta buta pakisei a di ten di ta ko. Faandi mbei a dë? Wë leti kumafa wan sëmbë an sa waka go tololoo a fesi ee a ta bia ta luku baka, sö nöö wa sa dini Jehovah bumbuu ee hii juu u ta pakisei soni u di ten di pasa.​—Luk. 9:62. w20.11 bld. 24 pal. 1-3

Goliati bi dë wan gaan taanga sodati, nöö a bi ta si Dafiti kuma wan sëmbë di an taanga seepiseepi. Te i luku ën te i kaba, nöö Goliati bi bigi möön Dafiti, a bi abi möön fetilai, söseei a bi dë wan sodati di bi sa’ u feti. Dafiti hën a bi dë wan piki womi mii di an bi nango a feti, nöö a bi djei kuma an bi dë a fa u feti. Ma Dafiti bi futoou Jehovah, hën Jehovah dëën di kaakiti faa feti wini di felantima fëën (1 Sam. 17:41-45, 50). Wan woto soni bi miti Dafiti, di bi sa mbei a si kuma an bi sa du na wan hojo soni. Dafiti bi ta wooko ku hii hën hati da Könu Saulosu. Saulosu bi dë di sëmbë di Jehovah bi buta ko dë könu u Isaëli. Bigibigi Könu Saulosu bi ta lesipeki Dafiti. Bakaten Saulosu bi ko abi gaanfasi, hën a bigi ko ta haun ku Dafiti. Saulosu bi ta libi hogi ku Dafiti. Ma na di dë nöö, a bi ta suku u kii Dafiti (1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11). Hii fa Könu Saulosu bi ta libi hogi ku Dafiti, tökuseei Dafiti bi ta lesipeki ën jeti, u di Jehovah hën bi butëën ko könu (1 Sam. 24:6). Dafiti bi ta futoou Jehovah, faa dëën di taanga di a abi fanöudu faa hoi dou.​—Ps. 18:1, ku dee soni dee sikifi a bigi u kapitë 18. w20.07 bld. 17 pal. 11-13

Gaansë u dee soni di di tjabukama woto ta taki u di könu u bausë ku di könu u libasë, da soni di pasa kaa. Fëën mbei u sa dë seiki taa di pisi fëën di musu pasa jeti o pasa tuutuu. Fuu sa fusutan di tjabukama woto di sikifi a Daniëli kapitë 11, nöö u musu hoi a pakisei taa na hii pei tiima di tjabukama woto ta taki. Ma a ta taki soni u tiima di bi o ta tii a köndë ka sömëni u dee dinima u Gadu bi o ta libi, nasö di bi o ta du ku dee sëmbë u Gadu. Dee sëmbë u Gadu an pena hia seei te i tei de maaka ku di un mëni sëmbë di dë a goonliba. Wë nöö faandi mbei dee tiima aki ta abi ën ku dee sëmbë u Gadu hii juu? Wë di möön gaan soni di Saatan ku di goonliba fëën kë, hën da u puu dee sëmbë u Jehovah ku Jesosi tuu a goonliba (Ken. 3:15; Ako. 11:7; 12:17). Boiti di dë, di tjabukama woto di Daniëli sikifi musu ta kai ku dee woto tjabukama woto dee sikifi a di Wöutu u Gadu. Hën da u musu luku andi dee woto pisi u di Bëibel ta taki, fuu sa ko fusutan di tjabukama woto u Daniëli a di soifi fasi. w20.05 bld. 2 pal. 1-2

Sömëni sëmbë u di ten aki abi u de soni ta biibi, te a nama ku di soni di ta pasa ku wan sëmbë te a dëdë. Ma andi di Bëibel ta lei u? Te wan sëmbë dëdë, nöö sinkii fëën ta poi. Ma di Sëmbë di mbei di mundu sa toona weki sö wan sëmbë ko a libi baka, nöö a dëën di sinkii di a o abi fanöudu. Wë biga di Sëmbë aki an bi tei na wan soni u mbei di mundu (Ken. 1:1; 2:7). Apösutu Paulosu ta konda wan woto u lei taa an o dë u Gadu da di sëmbë di seei sinkii kuma di a bi abi fosu. Pakisei wan „böngö” nasö wan soni „sii”. Te i paandi di sii, nöö a ta bigi göö u te a ko toon wan pau. Di njunjun pau dë, ta tooka seei ku di piki sii di i bi paandi. Paulosu bi konda di woto aki u lei taa di Sëmbë di mbei u, sa da wan sëmbë „wan hii oto sinkii kumafa a kë”. Paulosu bi taki tu taa „dee soni dë a liba ala tooka ku dee u goon aki”. Unfa sö? Wë dee soni dee dë a goonliba aki abi sinkii di u sa si. Nöö dee soni dee dë a liba ala abi sinkii di wa sa si, leti kuma di u dee ëngëli.​—1 Kol. 15:36-41. w20.12 bld. 10 pal. 7-9

Hii u tuu ta kë abi wan bööböö libi, na wan fuu ta kë abi bookohedi. Ma tökuseei so juu u ta abi bookohedi, nöö u sa ta hakisi useei di wan seei soni di Dafiti bi hakisi hënseei a di tëkisi u tide. Wa sa köni te nöö wa abi bookohedi. Faandi mbei u taki sö? Wë u di hiniwan jaa a sa pasa taa soni u njan ko möön dii, soni u bisi sa ko möön dii, nasö wosu möni sa hopo gaanfa. Nasö a sa pasa taa dee sëmbë dee u ku de ta wooko a di wan kamian, nasö dee mii dee u ku de nango a di wan siköö, sa ta da u taanga fuu mindi soni, nasö fuu libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni. Wa sa tapa dee sëmbë dee u ku de ta libi a di wan pisiwata, u de an du hogi. U ta abi dee bookohedi aki, u di u ta libi a wan goonliba ka sëmbë an ta libi ku dee mama wëti u Bëibel. Saatan hën ta tii di goonliba aki. Nöö a sabi taa so sëmbë, o mbei dee ’bookohedi u di goonliba aki’, tapa de u de an dini Jehovah möön (Mat. 13:22; 1 Joh. 5:19). Fëën mbei an ta bigi da u te poi, taa sömëni soni ta dë di ta da sëmbë bookohedi a di goonliba aki! w21.01 bld. 2 pal. 1, 3

Apösutu Johanisi bi taki tu taa wa musu buuse dee baaa ku dee sisa fuu. Ee wa haika di soni di Johanisi bi taki, nöö woo da Saatan pasi faa mbei u du soni di an bunu (1 Joh. 2:11). Di soni aki hën bi pasa ku so u dee fesiten Keesitu sëmbë. A di ten dë Saatan bi ta mbei hii möiti, u dee dinima u Gadu ko ta buuse deseei, söseei u de an ko ta libi makandi möön kuma wan famii. A di pisiten di Johanisi bi sikifi dee biifi fëën, nöö wanlö womi di bi kë du di seei soni di Saatan bi kë du, bi ko a di kemeente. Wan u dee womi aki de bi ta kai Dioteefesi, nöö a bi ta du soni u mbei dee baaa ku dee sisa an libi fiifii ku deseei möön (3 Joh. 9, 10). An bi ta lesipeki dee keling-gaanwomi di di tii kulupu bi ta manda go luku di kemeente ka a dë. A bi ta kë puu sëmbë a di kemeente, ee dee sëmbë dë bi ta tei sëmbë di an lobi, ku wai. Di soni di a bi ta du dë an bi bunu seepiseepi! A di ten aki seei Saatan ta mbei taanga möiti u tapa dee sëmbë u Gadu u de an libi fiifii ku deseei. Nöiti u musu buuse dee baaa ku dee sisa fuu, ma u musu ta heepi de a soni hii juu. w21.01 bld. 11 pal. 14

A di Fosu Goonliba Feti, Alumanköndë ku Ingisiköndë tuu bi ta du ku dee sëmbë u Gadu, u di de an bi kë go a feti. Dee lanti fu Amëëkanköndë seei bi buta dee baaa dee bi ta tei fesi a di peleikiwooko, a dunguwosu. Di du di sëmbë bi ta du ku dee sëmbë u Gadu, bi mbei di tjabukama woto di sikifi na Akoalimbo 11:7-10 pasa tuutuu. Sensi di jaa 1933, hën di könu u bausë hopo ta feti gaan feti ku dee sëmbë u Gadu, möönmöön a di pisiten u di u Tu Goonliba Feti. Hitler ku dee sëmbë dee bi ta wooko makandi ku ën, tapa di wooko u dee sëmbë u Gadu. De bi kii höndöhöndö u dee sëmbë u Jehovah, söseei de bi manda dusudusu u de go a sitaafuma kampu. Di könu u bausë bi tapa di peleikiwooko. Nöö a sö wan fasi a bi ’sundju di santa kamian’, söseei a sö wan fasi a bi ’puu di peesenti di sëmbë musu ta tja go da Gadu hiniwan daka’ (Dan. 11:30b, 31a). Hitler, di tiima fu Alumanköndë, bi soi taa a bi o kii hii dee sëmbë u Gadu puu na Alumanköndë. w20.05 bld. 6 pal. 12-13

Te u ta lei taa u lobi useei, nöö di soni dë o heepi u fu wa ta fia ku useei a di kemeente. Hoi a pakisei taa Jonatan an bi ta haun ku Dafiti, söseei an bi ta biinga faa toon könu a Dafiti kamian (1 Sam. 20:42). Wë hii u tuu sa djeesi Jonatan. Wa musu ta haun ku dee baaa ku dee sisa fuu, u di de sa’ u du wan soni bunu möön u. „Ma u musu ta saka useei da dee wotowan fuu, ta luku de kuma de hei möön u” (Fil. 2:3). Hoi a pakisei taa hiniwan fuu sa du wan soni, di sa heepi di kemeente. Ee u abi sakafasi, nöö woo sa si dee bunu fasi di dee baaa ku dee sisa fuu abi, söseei woo sa lei soni a de (1 Kol. 12:21-25). Te u ta lei taa u lobi wotowan, nöö u ta heepi useei fuu ta libi fiifii ku useei. Di soni dë ta lei taa u da bakama u Jesosi, nöö a ta heepi sëmbë u de ko dini Gadu. Boiti di dë, u ta tja gafa ko da ’di Tata di abi tjalihati fuu, söseei ka hii kötöhati ta kumutu’.​—2 Kol. 1:3. w21.01 bld. 23 pal. 14; bld. 25 pal. 16

A di ten aki, so sëmbë ta si u dee sëmbë u Jehovah kuma sösö sëmbë, söseei de ta mbei u fa, u di de ta si kuma u don nasö taa wa sa du na wan soni. Faandi mbei de ta si u sö? Wë u di wa ta libi kumafa dee sëmbë u di pisiwata fuu ta libi. U ta mbei möiti fuu sa abi sakafasi, saapifasi, söseei fuu sa ta du soni kumafa a fiti. Ma a di ten aki, sëmbë ta lobi sëmbë di ta mbei hei, di abi gaanfasi, söseei di an ta saka deseei. Boiti di dë, wa ta nama ku politiki soni, söseei wa nango a sodati. Wa ta libi kumafa dee sëmbë u di goonliba aki ta libi, nöö fëën mbei de ta si u kuma lagilagi sëmbë (Lom. 12:2). Aluwasi dee sëmbë u di goonliba aki ta si u kuma sösö sëmbë, tökuseei Jehovah ta tei u fuu du gaan soni dëën. A ta tei u fuu du wan gaan wooko di na wan sëmbë bi du jeti. Di wooko aki da di peleikiwooko di u ta du a hii di goonliba. Dee dinima u Jehovah ta puu buku ko a sömëni töngö a hii di goonliba, de ta paati te a hia buku, söseei de ta heepi milionmilion sëmbë ku di Bëibel u de sa ko abi wan möön bunu libi. Jehovah hën musu kisi gafa da di soni aki. w20.07 bld. 15 pal. 5-6

Jesosi ta saka hënseei a Jehovah basu, ma an ta du di soni aki u di an abi köni u du soni. Di fasi fa Jesosi bi ta lei sëmbë soni, ta lei taa a köni tuutuu (Joh. 7:45, 46). Jehovah bi sabi taa Jesosi bi sa’ u du soni. Fëën mbei a bi mbei a wooko makandi ku ën u mbei hii soni a liba ala ku goonliba aki tuu (Nöng. 8:30; Heb. 1:2-4). Sensi di Jehovah weki Jesosi ko a libi baka, hën a dëën „hii makiti a liba ala ku goon aki tuu” (Mat. 28:18). Hii fa Jesosi sa’ u du soni, tökuseei a ta suku heepi nëën Tata te a o du wan soni. Faandi mbei a ta du di soni aki? Wë u di a lobi hën Tata. Dee womi dee tööu musu hoi di soni aki a pakisei. Jehovah an ta piki mujëë sëmbë u de ta saka deseei a de manu basu, u di womi hei möön mujëë sëmbë. Jehovah bi lei gbelingbelin taa di soni aki an dë sö, u di a bi tei womi ku mujëë tuu u de go tii ku Jesosi a liba ala (Gal. 3:26-29). Jehovah bi lei taa a ta futoou di Womi Mii fëën, u di a bi dëën taki a soni. Wë sö nöö wan womi sëmbë di ta du soni ku köni, o ta da hën mujëë taki a so soni tu. Bëibel ta taki u wantu soni di wan mujëë sa du. w21.02 bld. 11 pal. 13-14

Di Wöutu u Gadu dë kuma wan sipei. A ta heepi u fuu ko sabi andi u sa du möön bunu (Jak. 1:23-25). Kandë te u kaba lei soni u Bëibel, nöö u sa ko si taa u musu mbei möiti u hati fuu an ta boonu sö möön. Jehovah sa heepi u fuu hoi useei, te wan soni pasa di sa mbei hati fuu boonu. Woo sa du soni a wan bunu fasi te soni ta miti u. Woo sa du soni ku limbolimbo fusutan (Jak. 3:13). A dë fanöudu seei fuu ko sabi soni u Bëibel bumbuu! So juu te u mbei wan föutu ufö u ta ko sabi taa u musu ta köni ku so soni. Wan möön bunu fasi u lei soni, hën da te u ta lei soni a di fasi fa woto sëmbë bi du soni. Fëën mbei Jakobosi ta piki u fuu buta pakisei a di fasi fa so sëmbë bi du soni. Wantu u dee sëmbë dë da Abahamu, Lakabu, Jöpu, ku Elia (Jak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18). Dee dinima u Jehovah aki bi ta dë waiwai go dou, hii fa fuka bi ta miti de. Di fasi fa de bi hoi dou ta lei taa useei sa hoi dou tu, u di Jehovah o heepi u. w21.02 bld. 29-30 pal. 12-13

Di peleikima di ta lei wan sëmbë soni u Bëibel, hën fosu abi di faantiwöutu u heepi di sëmbë di a ta lei soni, faa ko fusutan di Wöutu u Gadu. Fëën mbei te wan peleikima kai i fii ko ku ën, nöö i musu heepi ën faa sa dou di maaka dë (Peleik. 4:9, 10). Ma nöö andi i sa du u heepi di peleikima faa sa dou di maaka fëën? Seeka iseei a fesi. Di fosu soni di i sa du, hën da i sa hakisi di peleikima faa konda wantu soni da i u di sëmbë di a ta lei soni u Bëibel. Wë i sa hakisi ën dee soni aki: „Andi ku andi i sabi u di sëmbë? Un woto un ta luku? Un maaka i kë dou ku di woto di woon luku? Soni dë di ma musu taki nasö di ma musu du te woo lei ën soni ö? Andi mi sa du u heepi di sëmbë faa sa go a fesi a di biibi?” Ma an dë u taki taa di peleikima an musu konda soni u di sëmbë di wotowan an musu sabi. Wan sisa de kai Joy di ta du di sëndëlengiwooko, bi taki taa: „Dee soni dee mi ta piki di sëmbë di mi ku ën o peleiki, ta heepi ën faa sabi andi a musu taki u heepi di sëmbë di woo go lei soni u Bëibel.” w21.03 bld. 9 pal. 5-6

So juu sëmbë ta buuse u u di u ta hoi dee wëti u Gadu. Dee wëti u Gadu tooka ku dee wëti u di goonliba aki. Gadu bi kii dee sëmbë u di foto Sodom ku di foto Gomola u di de bi ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni. Ma sömëni sëmbë a di ten aki an ta si kuma dee lö libi dë hogi (Jud. 7). U di u ta hoi dee wëti u Bëibel dee ta taki u dee lö libi dë, mbei sömëni sëmbë ta mbei u fa, söseei de ta taki taa wa lobi hii sëmbë (1 Pet. 4:3, 4). Andi sa heepi u fuu hoi dou, aluwasi sëmbë ta du ku u u di de buuse u? U musu biibi taa Jehovah o heepi u. Di biibi fuu sa dë kuma wan pei felu soni goboo sö, di musu ’tapa dee faja piiwa u di felantima’ (Ef. 6:16). Ma na biibi nöö u musu abi. U musu abi lobi tu. Faandi mbei u taki sö? U di „ee i lobi wan sëmbë, hati fii an o ta boonu ku ën hesihesi.” Lobi ta mbei u hoi dou, hii fa sëmbë ta du soni ku u di ta hati u (1 Kol. 13:4-7, 13). Di lobi di u abi da Jehovah, di lobi di u abi da dee baaa ku dee sisa fuu, söseei di lobi di u abi da dee felantima fuu o heepi u fuu hoi dou. w21.03 bld. 21 pal. 3-4

So juu u ta lei taa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu, te u ta hoi useei fu wa du wan soni. U sa ta du di soni aki, te hati fuu an ta boonu hesi te de taki wan soni di hati u. Boo buta pakisei a wan soni di bi pasa ku Jesosi kölö sö ufö a dëdë. A bi piki dee bakama fëën taa ee de kë libi u teego, nöö de bi musu njan di sinkii fëën, nöö de bebe di buuu fëën (Joh. 6:53-57). Sömëni u dee bakama fëën an bi lobi di soni di a bi taki dë, nöö di soni dë mbei de bi go disëën. Ma dee tuutuu mati fëën bi fika ku ën. Wë dee mati u Jesosi aki seei, an bi fusutan di soni di a taki. Nöö a kan taa di soni di a bi taki, bi toobi de tu. Ma de an bi si kuma di soni di Jesosi bi taki dë an bi bunu, söseei de an bi go disëën u di soni dë hedi. De bi ta futoou ën, u di de bi sabi taa a bi ta taki tuutuu soni (Joh. 6:60, 66-69). Wë a dë fanöudu u hati fuu an ta boonu hesi poi, te wan mati fuu taki wan soni di toobi u. Ka u hati fuu boonu, nöö u musu da de pasi u de konda andi de bi kë taki.​—Nöng. 18:13. w21.01 bld. 11 pal. 13