Höndima-liba

Di libi ta taanga da di mujëë di manu fëën bi dëë gaanfa seei. A ta taanga dëën faa feni dee soni dee a abi fanöudu faa sa libi go dou. Ma tökuseei di mujëë aki nango a wan u dee möni këdë, nöö a ta buta tu köpö sënsi. Dee möni aki piki sö tee taa ja ta pena jei seei taa de kai go a di möni këdë. Jesosi sabi un mëni möni di mujëë aki buta. A di ten ala, ja bi sa bai soni wan bëtë ku di möni dë. Di möön bukopu fou di de bi ta sei a di ten dë seei ja bi sa bai ku di möni dë. Di soni di di pooti mujëë bi du, bi bigi da Jesosi seei. Jesosi ta kai dee bakama fëën u de ko nëën. Nöö a ta mbei de buta pakisei a di pooti mujëë aki. Jesosi ta taki taa: „Un si di pooti mujëë dë nö? Hën tuwë di möön gaan hia möni möön hii de tuu.” A taki tu taa: „Fa i si dee guduma ta tja möni u de ta ko ta tuwë dë, nöö wan pikiwan nöö de ta tuwë u dee gaan hia wan de abi. Ma nöö di mujëë naandë, di soni a abi faa tei heepi ën seei, hën i si a tei tuwë tuu dë kaa” (Maik 12:43, 44). Di buta di di mujëë buta hii di möni di a bi abi, bi ta lei taa a bi abi di futoou taa Jehovah o sölugu ën.​—Ps. 26:3. w21.04 bld. 6 pal. 17-18

Jesosi bi ta du di peleikiwooko go dou di a bi dë a goonliba aki, nöö a bi ta dë ku di pakisei taa sëmbë dë di bi o kë haikëën. Di wan seei soni a bi kë u dee bakama fëën ta du tu (Joh. 4:35, 36). Di Jesosi bi dë ku dee bakama fëën, nöö de bi ta du di peleikiwooko waiwai (Luk. 10:1, 5-11, 17). Ma di de kisi Jesosi, söseei di de kii ën, nöö dee bakama fëën bi ko lasi hati. De an bi ta peleiki a di pisiten dë möön (Joh. 16:32). Di Gadu weki Jesosi ko a libi baka, hën Jesosi da dee bakama fëën taanga u de buta pakisei a di peleikiwooko. Di a bi toona go a liba ala, hën dee bakama fëën bi ta peleiki sö tee taa wanlö felantima u de bi taki di soni di u ta lesi a di tëkisi u tide. Jesosi bi ta tii dee fesiten Keesitu sëmbë te de bi ta du di peleikiwooko. Nöö Jehovah bi ta mbei soni waka bunu da de, u di a bi ta mbei sëmbë haika di bosikopu di de bi ta tja. A di Pensiti Daka u di jaa 33, söwan 3000 sëmbë bi dopu (Tjab. 2:41). Daka fu daka dee bakama u Jesosi bi ta ko möön hia (Tjab. 6:7). Ma Jesosi bi taki a fesi taa di peleikiwooko bi o go a fesi möön gaanfa a dee lasiti daka.​—Joh. 14:12; Tjab. 1:8. w21.05 bld. 14 pal. 1-2

I sabi jeti unfa i bi fii di i bi ko fusutan taa i feni di tuutuu lei ö? Nöö kandë i bi mëni taa hii sëmbë bi o kë ko sabi dee soni dee i lei. I bi ta si kaa unfa dee lei u Bëibel bi o heepi de u de ko abi wan möön bunu libi nöunöu kaa, söseei unfa a bi o mbei de ko biibi taa soni o waka möön bunu da u a di ten di ta ko (Ps. 119:105). Wë fëën mbei i bi konda soni u di tuutuu lei da dee famii fii ku dee mati fii. Ma andi bi ko pasa? Wë i bi ko si taa sömëni u de an kë jei soni u di tuutuu lei. An musu bigi da u poi te u ta si taa woto sëmbë an ta kë haika di bosikopu di u ta tja. A di ten u Jesosi, gaansë u sëmbë an bi kë haika Jesosi, hii fa a bi du sömëni foombo soni di bi ta lei taa Gadu bi dë ku ën. Jesosi bi weki Lazalosi ko a libi baka, nöö dee felantima fëën seei an bi sa fia taa an bi du di soni aki tuutuu. Dee hedima u dee Dju seei an bi ta biibi taa Jesosi da di Mësiasi. De bi ta suku fasi u de kii Jesosi ku Lazalosi tuu!​—Joh. 11:47, 48, 53; 12:9-11. w21.05 bld. 2 pal. 1-2

Mbei möiti fii nango a dee komakandi hii juu. Dee soni dee joo lei a komakandi, o da i taanga. Söseei joo ko sabi dee baaa ku sisa fii möön bunu. Suku mati a di kemeente di i sa lei soni a de, aluwasi i ku de an abi di wan jaa nasö aluwasi de dë sëmbë u wan woto föluku. Di Bëibel ta taki taa „sëmbë di ko gaandi kaa abi köni” (Jöpu 12:12). Dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi kaa sa lei soni a dee möön njönkuwan tu. Dafiti bi njönku gaanfa möön Jonatan, ma tökuseei di soni dë an bi tapa de u de an ko dë gaan mati (1 Sam. 18:1). Dafiti ku Jonatan bi ta heepi deseei u de dini Jehovah, hii fa so juu soni bi ta taanga da de (1 Sam. 23:16-18). Irina da wan sisa di an abi famii a di tuutuu lei. A bi taki taa: „Dee baaa ku dee sisa fuu a di biibi sa ko dë kuma u mama, u tata, u baaa nasö u sisa. Jehovah sa tei de u heepi u.” Dee mati fii kë da i taanga, söseei de kë heepi i, ma a dë fanöudu fii mbei de ko sabi unfa de sa du di soni dë. w21.06 bld. 10-11 pal. 9-11

Jesosi bi konda wan woto u wan könu ku di saafu fëën da de. Di saafu bi abi wan gaan hia möni u paka di könu, ma an bi o sa toona pakëën di möni dë. Hën di könu piki ën taa an dë fa dëën di möni möön. Bakaten, di di saafu aki bi miti wan woto saafu u di könu kuma hënseei, di bi abi wan möön biti möni u dëën, hën a mbei toobi ku ën. An bi kë disëën seei. Te u kaba fëën, di könu bi buta di saafu aki a dunguwosu, u di an bi abi tjalihati u di wotowan fëën. Di soni di di saafu bi du, an bi tja hogi ko da hënseei nöö, ma a bi tja hogi ko da wotowan tu. Di fosu soni, hën da an bi lei taa a bi abi tjalihati u di wotowan fëën. Hën „a mbei dee siköutu ko tei ën tja go buta a dunguwosu fu tee a sa paka di paima”. Di u tu soni, hën da di soni di a bi du dë bi hati dee woto saafu dee bi si andi a bi du. Di soni dë bi toobi de seei te na soni (Mat. 18:30, 31). Wë sö nöö dee soni dee u ta du sa toobi wotowan. Ee wan sëmbë libi hogi ku u, hën wa kë dëën paadon, nöö andi sa pasa? Wë di fosu soni, hën da a o hati di sëmbë u di wa kë dëën paadon, u di wa kë buta mëni nëën, söseei u di wa kë lei ën taa u lobi ën. Di u tu soni, hën da woo mbei dee baaa ku dee sisa u di kemeente fii wan fasi, te de si taa u ku di sëmbë an ta libi fiifii ku useei. w21.06 bld. 22 pal. 11-12

Gadu mbei libisëmbë kumafa hënseei dë. Ma Saatan an lobi te sëmbë ta libi kumafa Gadu kë. Di Gadu „ko si taa libisëmbë bi ta du gaan hogi a goonliba seei” a di ten u Noa, hën „a bi hati [ën] taa a bi mbei libisëmbë buta a goonliba. A bi fii ën gaanfa te nëën hati dendu” (Ken. 6:5, 6, 11). Soni ko möön bunu a di goonliba sensi di ten dë u? Wë nönö, na seei. Saatan musu u ta wai te a ta si taa möönmöön sëmbë ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni. Womi ku mujëë ta libi ku deseei söndö u de tööu, söseei womi ku womi, nasö mujëë ku mujëë ta libi ku deseei (Ef. 4:18, 19). Saatan ta wai gaanfa seei te sëmbë di ta dini Jehovah du wan gaan zöndu. Na tii nöö libisëmbë ta tii wotowan a wan fasi di ta tja hogi ko da de, fa de dë a di tii u Saatan basu. Ma de an ta luku di goonliba ku dee mbeti, kumafa Gadu bi piki libisëmbë u de du ën tu (Peleik. 8:9; Ken. 1:28). Andi di soni dë tja ko? So mbeti ku woto soni an dë möön, u di de lasi go. So könima ta taki taa dee soni dee libisëmbë ta du, sa mbei taa a dee jaa dee ta ko, wan milion mbeti ku woto soni sa lasi go tu. w21.07 bld. 12 pal. 13-14

So juu, háti u so sëmbë ta fon de nango nöömö u soni di de bi du a di ten di pasa. De ta si kuma Jehovah an o sa da de paadon, aluwasi fa de ta tjali u di zöndu u de. Wë kandë sö i ta fii. Ma ee i ko sabi unfa Jehovah ta dë kabakaba tjika u lei dee dinima fëën taa a abi bunuhati u de, nöö ja o ta fii sö möön. Di soni dë o heepi i fii dini Jehovah ku wan limbo háti. Di soni aki dë sö, u di „di buuu u di Womi Mii fëën Jesosi, ta puu hii dee zöndu fuu tuu fuu ta dë limbolimbo” (1 Joh. 1:7). Ee i ta fii bookosaka u di i bi mbei wan föutu, nöö hoi a pakisei taa Jehovah ta dë kabakaba seei u da wan sëmbë paadon, te di sëmbë ta tjali u di zöndu di a du. Luku andi di psalöm sikifima Dafiti bi taki u di bunuhati di Jehovah abi, ku di da di a ta da sëmbë paadon. A bi taki taa: „Biga leti kumafa ja sa maaka un longi liba ala dë ku goonliba aki, sö nöö ja sa maaka di bunuhati di Gadu ta lei taa a abi da dee sëmbë dee ta dini ën. Leti kumafa sonu kumutu longi ku sonu go, sö nöö a buta dee zöndu fuu tee a longi ala.”​—Ps. 103:11, 12. w21.11 bld. 5-6 pal. 12-13

Wan womi di tööu, söseei di dë wan Keesitu sëmbë musu lei taa a ta kai hën mujëë gaan soni (1 Pet. 3:7). Te wan sëmbë ta kai wan wotowan gaan soni, nöö a ta buta pakisei nëën, söseei a ta lesipeki ën. Wan womi ta lei taa a ta kai hën mujëë gaan soni te a ta lesipeki ën. An ta hakisi di mujëë fëën faa du soni di an sa du. Nöö an ta tei hën mujëë maaka ku woto mujëë. Unfa wan mujëë o ta fii ee hën manu ta tei ën maaka ku woto mujëë? Di manu u wan sisa de kai Rosa, di an dë Kotoigi, ta tei di mujëë fëën maaka ku woto mujëë. Dee soni di Rosa manu ta piki ën ta mbei an ta si hënseei u soni, söseei a ta mbei a fii kuma sëmbë an lobi ën. Di sisa aki ta taki taa: „Hii juu mi bi ta kë jei taa Jehovah ta kai mi gaan soni.” Wan womi di tööu, söseei di dë Keesitu sëmbë musu ta lei hën mujëë taa a ta kai ën gaan soni. A sabi taa te a ta du sö, nöö hën ku ën mujëë o ta libi bunu ku deseei, söseei hën ku Jehovah o dë mati tu. Wan womi di tööu di ta kai hën mujëë gaan soni ta gafëën mujëë, söseei a ta lei ën taa a lobi ën. w21.07 bld. 22 pal. 7-8

I ta lasi hati te i bi musu kisi wan soni di i abi fanöudu tuutuu, ma an dou a di ten di i bi ta mëni taa joo feni ën? Ma ee i bi ko sabi taa fanöudu soni hën pasa, mbei di soni di i bi ta wakiti an dou jeti, nöö an dë u taki taa i bi o hoi pasensi, söseei taa i bi o dë kabakaba u wakiti. Wan woto sikifi a Nöngö 13:11, di ta lei u faandi mbei u musu ko abi pasensi. A sikifi dë taa: „Te wan sëmbë feni gudu söndö faa mbei möiti fëën, nöö pikipiki a ta lasi de. Ma dee gudu dee wan sëmbë ta feni pikipiki, o ko möön hia.” Andi u sa lei a di tëkisi aki? Wë u ta lei taa a dë wan köni soni te u ta du soni ku pasensi. Hën da te wa ta biinga du soni. Nöngö 4:18 ta piki u taa: „Di pasi u dee limbohati sëmbë dë kuma di limbo di i ta si a fuuku mamate. Pikipiki a ta ko möön limbo, u te a ko dë kuma di limbo di di sonu ta tuwë a sonuhati.” Di tëkisi aki ta lei u gbelingbelin taa pikipiki Jehovah ta heepi dee sëmbë fëën, u de ko fusutan dee soni dee a abi a pakisei. Boiti di dë, di tëkisi aki ta lei u tu unfa wan Keesitu sëmbë nango a fesi a di biibi. A ta tei ten ufö wan sëmbë ko abi wan taanga biibi. w21.08 bld. 8 pal. 1, 3-4

Sömëni soni dë u du a dee kaba pisiten u di goonliba aki (Mat. 24:14; Luk. 10:2; 1 Pet. 5:2). Hii u tuu kë du hii soni di u sa du a di dini di u ta dini Jehovah. Sömëni fuu ta mbei möiti u du di peleikiwooko möön gaanfa. So fuu dë kabakaba u du di kowoonu pioniliwooko. So fuu kë wooko a Bëtëli, nasö kandë u kë heepi mbei Könuköndë zali, nasö woto kamian ka u ta dini Gadu. Nöö sömëni u dee baaa fuu ta mbei möiti u de ko toon dinai nasö gaanwomi (1 Tim. 3:1, 8). Wë Jehovah musu u ta wai te a ta si fa dee sëmbë fëën dë kabakaba u du wooko dëën (Ps. 110:3). Ma i ta fii bookosaka u di ja feni wan faantiwöutu di i kë a di ölganisaasi u Jehovah u? Wë ee sö i ta fii, nöö i sa konda di bookohedi fii da Jehovah (Ps. 37:5-7). Boiti di dë, i sa hakisi baaa di abi öndöfeni u de piki i unfa i sa ko ta du di diniwooko fii möön bunu, nöö mbei möiti fii wooko ku dee soni di de o piki i. Te i du sö, nöö i sa ko feni di faantiwöutu di i bi ta wakiti fii feni. w21.08 bld. 20 pal. 1; bld. 21 pal. 4

Di mujëë tjabukama de kai Ana bi abi 84 jaa, ma hii juu a bi „ta dë a di Wosu u Masa Gadu”. Jehovah bi mbei Ana feni gaan bunu, u di a bi nango a di Wosu fëën hii juu. A bi mbei Ana si Jesosi, di Jesosi bi dë miii. Jehovah bi ta kai Simion ku Ana tuu gaan soni (Luk. 2:36-38). A di ten aki, dee njönkuwan sa lei soni a dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi. Woo feni taanga seei ee u ta hakisi de andi de bi du a di ölganisaasi u Jehovah, di bi da de piizii. Söseei te u ta haika bunu te de ta konda dee soni dë da u. Jehovah ku di ölganisaasi fëën ta wai seei taa dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi, dë a di ölganisaasi fëën. Dee baaa ku dee sisa aki bi si fa Jehovah bi lei a peipei fasi taa a dë ku di ölganisaasi fëën, söseei taa a dë ku de tu. De bi tei köni a dee soni dee bi miti de. U musu ta si de kuma sëmbë di abi öndöfeni, nöö u musu ta lei soni a de (Nöng. 18:4). Ee i ta mbei möiti fii ko sabi de möön bunu, nöö di biibi fii sa ko möön taanga. w21.09 bld. 3 pal. 4; bld. 4 pal. 7-8; bld. 5 pal. 11, 13

Kumafa Jesaaja bi taki, nöö dee sëmbë u Jehovah ta feni „di mëiki u dee nasiön” (Jes. 60:5, 16). Dee sëmbë aki ta dë womi ku mujëë tuu di ta wooko ku dee peipei köni di de abi, nöö de ta heepi sö taa di peleikiwooko sa ta du a 240 köndë. Söseei de ta heepi sö taa u sa ta puu buku a möön leki 1000 töngö. U di Gadu ta seki dee nasiönnasiön sëmbë a dee lasiti daka aki, mbei sëmbë musu taki nöunöu andi de o du. Sëmbë o tei di së u di Könuköndë u Gadu ö, naa de o tei di së u dee tiima u di goonliba aki? Hiniwan sëmbë musu taki andi a o du. Hii fa dee sëmbë u Jehovah ta piki dee tiima buka a soni, tökuseei de an ta nama ku politiki soni u di goonliba aki (Lom. 13:1-7). De sabi taa di Könuköndë u Gadu wanwan tö sa puu dee fuka fuu. Nöö di Könuköndë aki an ta nama ku soni u di goonliba aki.​—Joh. 18:36, 37. w21.09 bld. 17-18 pal. 13-14

Te wan sëmbë di i lobi go disa Jehovah, nöö a dë fanöudu fii ta du soni u di biibi fii ko möön taanga, söseei fii ta da dee sëmbë fii taanga. Unfa i sa du di soni dë? Wë i sa mbei möiti fii ta lesi di Wöutu u Gadu, ta kai pakisei nëën, söseei i musu nango a dee komakandi. Joanna da wan sisa fuu di hën tata ku hën sisa kumutu a di tuutuu lei. A bi taki taa: „Mi bi ta feni kötöhati te mi bi ta lesi woto u sëmbë di di Bëibel ta taki soni u de. So u dee sëmbë dë da Abigaëli, Ësitë, Jöpu, Josëfu, ku Jesosi. Di fasi fa de bi hoi dou bi ta da mi taanga seei, nöö a bi ta mbei taa ma bi ta tjali sö möön”. Te i ta tjali, nöö ja musu disa u begi Jehovah. Begi di Gadu fuu di lobi u faa heepi i fii sa si soni kumafa a ta si soni, söseei faa „mbei i ko köni, nöö a lei i di pasi ka i musu waka” (Ps. 32:6-8). Wë a sa dë wan taanga soni da i fii konda da Jehovah unfa i ta fii. Ma Jehovah ta fusutan unfa di pen di i ta tja a i hati hebi tjika. A lobi i gaanfa seei, nöö a ta da i taanga fii konda hii soni dëën.​—Ëki. 34:6; Ps. 62:7, 8. w21.09 bld. 27-28 pal. 9-10

Baka di Pasika piizii a di jaa 32 baka Keesitu, hën apösutu Petuisi, Jakobosi ku Johanisi, si wan kofaliki wojolimbo sunjan. Jesosi bi tooka a de fesi di de bi go a wan gaan hei kuun. A kan taa a bi dë di kuun de kai Hëlimön. Jesosi „fesi bi ko ta koti faja kuma sonu, dee koosu nëën sinkii bi ko weti faan te sëmbë wojo an bi sa kai ku de” (Mat. 17:1-4). Gadu bi piki dee apösutu taa: „Un luku di lobi Womi Mii u mi aki. Libi fëën ta kai ku mi. Nöö hën fuun ta haika e.” Wë dee dii apösutu aki bi lei hii de libi longi taa de haika Jesosi, nöö useei kë djeesi de tu. U ta wai seei taa Jehovah da u di „hedima u di kemeente”, Jesosi Keesitu di ta lei u soni ku lobi (Ef. 5:23). Be useei dë kabakaba u haika Jesosi kuma apösutu Petuisi, Jakobosi, ku Johanisi. Te u ta du ën, nöö woo feni sömëni gaan bunu nöunöu kaa, söseei woo ta dë waiwai u teego. w21.12 bld. 22 pal. 1; bld. 27 pal. 19

Wan Keesitu sëmbë a Kolenti bi ta libi ku di mujëë fu hën tata. Apösutu Paulosu bi piki de u de puu ën a di kemeente. Di fanafiti fasi fa di womi dë bi ta libi, bi ta poi dee woto sëmbë u di kemeente. So u de an bi ta pena si seei taa wan gaan zöndu a bi ta du dë! (1 Kol. 5:1, 2, 13). Bakaten Paulosu bi ko jei taa di womi bi ta tjali tuutuu u di zöndu di a bi du! Paulosu bi piki dee gaanwomi u di kemeente taa: „Un puu ën a bëë e. Nöö un fan ku ën be hati fëën kötö.” Buta pakisei a di soni di mbei Paulosu bi taki di soni dë. A bi taki taa: „Be an musu dë ku tjali poi tee a lasi hati.” Tjali u di womi bi kisi Paulosu, u di a bi ta tjali u di zöndu di a bi du. Paulosu an bi kë u di womi ta tjali nöömö u te a lasi hati, u di di soni dë sa mbei a si kuma Gadu an o sa dëën paadon (2 Kol. 2:5-8, 11). Dee gaanwomi ta djeesi Jehovah a di tjalihati di a abi. Te a dë fanöudu, nöö de ta da wan sëmbë di sitaafu di a musu kisi. Ma de ta lei tu taa de abi tjalihati u wan sëmbë, te a fiti u de du ën. Ee de an ta du soni a di lö fasi aki, nöö an o dë taa tjalihati u di sëmbë de abi, ma a o dë taa de ta da di sëmbë pasi faa du soni di an bunu. w21.10 bld. 11-12 pal. 12-15

Te wan sëmbë du wan soni di hati wan wotowan, nöö a dë kuma te wan soni koti wan sëmbë. So koti buka ta hogi, ma so u de an ta hogi sö. Kandë te wan sëmbë ta koti guluntu, nöö a sa misi koti hënseei a finga. Hii fa di soni aki sa hati, ma tökuseei baka wan nasö tu daka sö, nöö kandë an o pena sabi möön naasë di faka bi koti ën. Sö nöö a sa dë taa so soni di sëmbë ta du ku u an ta hogi sö. Kandë wan mati fuu taki wan soni nasö du wan soni di hati u, ma an ta taanga da u fuu dëën paadon wantewante. Ma te wan soni koti u, hën di koti buka hogi, nöö kandë u musu go a wan data faa nai di koti buka tapa, söseei a o dë faa tapëën ku wan soni. Ee u ta panjanpanjan di koti buka, ta lobi maun nëën hii juu, nöö a sa tei möön longi faa bëtë, nasö a sa ko möön hogi seei. Ma a tjali taa so sëmbë ta du di wan seei soni aki te wan sëmbë du wan soni di hati ën gaanfa seei. Kandë a ta pakisei unfa di soni di di sëmbë bi du ku ën hogi tjika. Ma ee hën wan sëmbë ta hoi wotowan a bëë, nöö a sa mbei soni ko möön hogi da hënseei. Fëën mbei a möön bunu fuu du di soni di sikifi a di tëkisi u tide. w21.12 bld. 12 pal. 15

Boo taa wan gaanwomi ta booko hën hedi ku di fasi fa wan sëmbë ta bisi koosu nasö ku di fasi fa a ta seeka sinkii. Di gaanwomi sa hakisi hënseei taa: ’A dë u mi taki wan soni u di di sëmbë an ta du soni kumafa di Bëibel ta taki ö?’ U di di gaanwomi an kë taki andi hënseei ta pakisei, mbei a sa hakisi wan woto gaanwomi nasö wan woto baaa nasö sisa di abi wan taanga biibi, u de taki unfa de ta pakisei u di soni. De sa luku makandi andi Paulosu bi taki u di fasi fa u musu ta bisi koosu ku fa u musu ta seeka sinkii (1 Tim. 2:9, 10). Paulosu bi taki u wanlö mama wëti, nöö a bi kë lei taa Keesitu sëmbë musu ta bisi soni a wan fasi di fiti. Ma Paulosu an bi taki andi u musu bisi ku andi wa musu bisi. A bi sabi taa Keesitu sëmbë sa bisi andi deseei kë, solanga a ta kai ku dee mama wëti u Bëibel. Fëën mbei dee gaanwomi musu luku ee di fasi fa di sëmbë ta bisi soni fiti, söseei ee a ta lei taa a ta du soni a wan köni fasi.A bunu fuu fusutan taa tu Keesitu sëmbë di abi wan taanga biibi, sa du tu tookatooka soni a peipei fasi, hii fa na wan u dee tu soni dë föutu. Di soni aki an kë taki taa wan u de du ën a wan bunu fasi, nöö di wotowan an du ën bunu. Wa musu duwengi dee baaa ku dee sisa fuu u de du di soni di u si kuma da di möön bunuwan. w22.02 bld. 16 pal. 9-10

U ta feni wini te u ta lei taa u abi bunuhati da wotowan. Andi da so u dee wini di u ta feni? Dee nöngö dee dë u feni a di Bëibel sa heepi u fuu piki di hakisi dë. So u de taki taa: „Hii juu i musu ta abi bunuhati da wotowan, söseei hii juu i musu du dee soni dee i paamusi taa joo du. . . . Nöö Gadu ku libisëmbë tuu o wai ku i. De o si i kuma wan sëmbë di ta fusutan wan woto bunu seei.” „Wan womi di ta abi bunuhati da wotowan o feni wini.” „Di sëmbë di ta biinga u libi kumafa Gadu kë, söseei di ta lei taa a abi bunuhati, o feni libi (Nöng. 3:3, 4; 11:17; 21:21). Dee Bëibel tëkisi aki ta lei u faandi mbei u musu abi bunuhati da wotowan. Di fosu soni da, te u abi bunuhati da sëmbë, nöö Gadu ta lobi u. Di u tu soni da, te u abi bunuhati da sëmbë, nöö useei ta feni wini fëën. U ta ko abi mati. Di u dii soni da, te u ta abi bunuhati da sëmbë, nöö woo feni gaan bunu a di ten di ta ko, söseei woo feni di libi u teego. Awa, soni mbei u ta du di soni di Jehovah bi taki. A bi taki taa: „Un musu abi bunuhati ku tjalihati da wotowan.” w21.11 bld. 8 pal. 1-2

Ee wan fuka bi miti i di heepi i fii ko si taa di biibi fii an taanga tjika, nöö na lasi hati. Tei di okasi dë u mbei di biibi fii ko möön taanga. I musu ta begi Jehovah te fuka ta miti i. Boiti di dë, hoi a pakisei taa Jehovah sa tei dee famii fii ku dee baaa ku dee sisa fii u heepi i. Te i ta da Jehovah pasi faa heepi i te fuka ta miti i nöunöu, nöö joo möön dë seiki taa a o heepi i fii hoi dou te fuka o miti i a di ten di ta ko. Jesosi bi si taa dee bakama fëën bi abi möön biibi fanöudu, ma a bi dë seiki taa Jehovah bi o heepi de u de hoi dou te fuka bi o miti de a di ten di ta ko (Joh. 14:1; 16:33). A bi dë seiki taa gaan hia sëmbë o pasa di gaan fuka, u di de o abi wan taanga biibi (Ako. 7:9, 14). Joo dë wan u dee sëmbë dë, ee i du hii soni di i sa du fii sa ko abi wan taanga biibi nöunöu kaa!​—Heb. 10:39. w21.11 bld. 25 pal. 18-19

Wa musu dë ku di mëni taa Gadu o heepi u a wan foombo fasi a di ten aki. Ma u sabi taa hii sëmbë di ta futoou Jehovah o feni di libi u teego, aluwasi ee a ko dë taa a lasi libi. Abiti möön woo abi u lei ee u ta biibi tuutuu taa Jehovah sa tjubi u. Te Gögi u Magögi o ko feti ku dee sëmbë u Gadu, nöö a o djei kuma de o sa kii u. Ma naandë u musu dë seiki taa Jehovah sa tjubi u, söseei u musu dë seiki taa a kë tjubi u tu. Da dee nasiönnasiön sëmbë, woo dë kuma sikapu di an abi sëmbë u tjubi de (Eze. 38:10-12). Wa o abi fetilai, söseei wa o sa’ u feti. De o mëni taa an o taanga da de u de feti wini u. Ma de an o sabi taa dee ëngëli u Jehovah dë kabakaba u feti da u. U sabi di soni aki, u di u abi biibi. A o bigi da de te dee ëngëli o feti da u!​—Ako. 19:11, 14,15. w22.01 bld. 6 pal. 12-13

Jehovah ta kai hii dee baaa ku dee sisa fuu gaan soni. Fëën mbei useei musu ta kai de gaan soni tu. U musu dë kabakaba fuu du hii soni di u sa du fuu sa tjubi de, nasö fuu sa lei taa u ta booko u hedi ku de. Ee u ko jei taa u du wan soni di hati wan sëmbë, nöö wa musu du kuma soni an pasa. Söseei wa musu si kuma di sëmbë musu da u paadon, nöö a fëëkëtë di soni dë. Faandi mbei so soni sa toobi so sëmbë? Kandë di fasi fa de kiija so baaa ku sisa, sa ta mbei taa de ta si kuma de lagi möön woto sëmbë. Wotowan an dë sö longi a di tuutuu biibi jeti, nöö de an kaba sabi jeti unfa de musu libi ku wotowan te de ta mbei föutu. Ma aluwasi fa soni dë, tökuseei u musu mbei möiti fuu ko ta libi fiifii ku useei baka. Boiti di dë, ee a lo’ u pasa hia taa dee soni di wotowan ta du lo’ u toobi wan sëmbë, nöö a dë fanöudu faa ko fusutan taa di fasi dë da wan fasi di an bunu, di a musu tooka. Te a du sö, nöö a o ta dë waiwai, söseei hën ku dee baaa ku dee sisa fëën o ta libi fiifii ku deseei. w21.06 bld. 21 pal. 7

Jesosi ta fusutan unfa i ta fii. Te u abi bookohedi, nöö u ta wai te u abi wan mati di ta fusutan unfa u ta fii, u di dee seei fuka dee ta miti u bi miti ën tu. Jesosi dë kuma di mati dë. A sabi unfa a dë te i ta fii suwaki, söseei te i abi heepi fanöudu. A ta fusutan dee suwakifasi fuu, nöö a o „heepi u a soni ku ën bunuhati te u dë a wan fuka” (Heb. 4:15, 16). Leti kumafa Jesosi bi tei di heepi di di ëngëli bi dëën a di djai u Gëtiseimani, sö nöö useei musu ta tei di heepi di Jehovah ta heepi u. A sa mbei wan gaanwomi ko luku u u da u degihati, a sa mbei wan baaa nasö wan sisa fuu da u taanga, a sa da u taanga ku wan fëlön, ku wan taki, nasö ku dee buku fuu (Luk. 22:39-44). Jehovah o da u „kötöhati”. Te u ta begi, nöö woo feni „di kötöhati u Gadu di bigi pasa hii sëmbë fusutan”.​—Fil. 4:6, 7. w22.01 bld. 18 pal. 17-19

Hii juu Jehovah ta du bunu soni. Ma di soni di sa ta taanga da u, hën da fuu futoou dee sëmbë dee a buta u tei fesi. Wë kandë u sa ta hakisi useei ee dee sëmbë dee abi faantiwöutu a di ölganisaasi u Jehovah ta du soni kumafa Jehovah taki, nasö kumafa deseei kë. Wë wa sa taki taa u ta futoou Jehovah ee wa ta futoou dee sëmbë dee a buta u tei fesi, u di hënseei ta futoou dee sëmbë aki. A di ten aki, Jehovah tei di „köni saafu di dë u futoou” u tii di pisi u di ölganisaasi fëën di dë a goonliba aki (Mat. 24:45). Leti kumafa di Tii Kulupu u di ten u dee fesiten Keesitu sëmbë bi ta tii dee sëmbë u Gadu, sö nöö di Tii Kulupu a di ten aki ta tii dee sëmbë u Gadu a hii goonliba tu. Söseei de ta da dee gaanwomi dee ta tei fesi a dee kemeente lai. Dee gaanwomi seei ta toona da dee sëmbë u di kemeente lai. U ta lei taa u ta futoou di fasi fa Jehovah ta du soni, te u ta du dee soni di di ölganisaasi fëën ku dee gaanwomi ta piki u. w22.02 bld. 4 pal. 7-8

U ta wai gaanfa seei taa u dë Jehovah Kotoigi! U ta wai seei te u sa heepi sëmbë di „ta si soni a di soifi fasi u de sa feni di libi u teego” (Tjab. 13:48). Leti kumafa Jesosi bi „wai tee na soni” di soni bi waka bunu a di peleikiwooko, sö nöö useei ta wai tu (Luk. 10:1, 17, 21). Apösutu Paulosu bi piki Timoteo taa: „I musu ta mbei möiti nöömö be hii libi fii dë a tatai liba. Nöö di lei u Gadu di i ta lei sëmbë dë, hënseei musu dë a tatai liba tu e.” Paulosu bi taki tu taa: „Nöö te i ta libi sö kaa nöö joo puu i seei a hogi basu, i ku dee oto sëmbë dee ta haika i dë tuu” (1 Tim. 4:16). Di peleikiwooko sa mbei sëmbë feni libi. U ta buta pakisei a dee soni dee u ta du, u di u da sëmbë di dë a di Könuköndë u Gadu basu. Hii juu u musu ta du soni a sö wan fasi taa u sa ta tja gafa ko da Jehovah, söseei u musu ta du soni di ta lei taa u ta biibi dee soni dee u ta lei woto sëmbë (Fil. 1:27). U ta lei taa di libi fuu ’dë a tatai liba’ te u ta seeka useei bunu da di peleikiwooko, söseei te u ta hakisi Jehovah faa heepi u te u nango peleiki da sëmbë. w21.10 bld. 24 pal. 1-2

Wë di „njunjun sëmbë” di u musu ko dë, nama ku di mbei di u ta mbei möiti fuu djeesi Jehovah a di fasi fa a ta pakisei ku di fasi fa a ta du soni. Sö wan sëmbë o mbei möiti faa ko abi dee fasi di di santa jeje u Gadu ta da sëmbë. Hën da a ta da di santa jeje u Gadu pasi faa tii hën pakisei ku dee soni dee a ta du. Sö wan sëmbë lobi Jehovah ku dee sëmbë fëën (Mat. 22:36-39). A ta dë waiwai go dou, hii fa fuka ta miti ën (Jak. 1:2-4). A ta mbei hii möiti faa sa ta libi fiifii ku wotowan (Mat. 5:9). A abi pasensi ku wotowan, nöö a ta libi bunu ku de tu (Kol. 3:13). A lobi soni di bunu, nöö a ta mbei hii möiti faa ta du soni a wan bunu fasi (Luk. 6:35). Dee soni dee a ta du ta lei taa a ta biibi di Tata fëën di dë a liba ala, gaanfa seei (Jak. 2:18). Hati fëën an ta boonu te wotowan kë feti ku ën, nöö a ta duwengi hënseei te tesi ta miti ën (1 Kol. 9:25, 27; Tit. 3:2). Fuu sa ko dë wan njunjun sëmbë, nöö u musu mbei möiti fuu ko abi hii dee fasi dee sikifi a Galasia 5:22, 23, ku woto fasi jeti di sikifi a woto pisi u di Bëibel. w22.03 bld. 8-9 pal. 3-4

Dee gaanwomi sa djeesi apösutu Paulosu u di de o ta peleiki a sëmbë pisi, söseei u di de o ta dë kabakaba u peleiki da sëmbë a hiniwan okasi di de feni (Ef. 6:14, 15). Leti kuma Paulosu, dee gaanwomi sa ta tei di ten di de dë a di peleikiwooko, u de lei wotowan a di kemeente soni, te kisi dee dinai seei tu (1 Pet. 5:1, 2). Ma dee gaanwomi an musu abi hia soni ta du a di kemeente, nasö a di keling sö tee taa de an ta feni ten möön u de du di peleikiwooko (Mat. 28:19, 20). U de sa feni ten u de sa ta du hii dee wooko di de abi, nöö so juu a o dë u de ta piki taa de an o sa tei so wooko a de liba. Kandë te de begi nasö de kai pakisei a di soni aki, nöö de sa ko si taa ee de tei so wooko a de liba, nöö de an o sa du dee möön fanöudu soni möön. Kandë de an o sa ta hoi Wosudendu Dini hiniwan wiki. Kandë de an o sa ta dë fajafaja a di peleikiwooko, nasö de an o sa ta heepi dee mii u de u de sa ta du di peleikiwooko tu. De sa dë seiki taa Jehovah ta fusutan taa de kë tja dee peipei faantiwöutu di de abi a wan bunu fasi. w22.03 bld. 27 pal. 4, 7; bld. 28 pal. 8

Wë kandë bigibigi i bi ta fëëë fii toon wan Jehovah Kotoigi, nöö i ta mëni di soni dë jeti. Kandë i bi ta si kuma nöiti i bi o sa go peleiki da sëmbë a de pisi. Nasö kandë i bi ta fëëë taa dee famii fii nasö dee mati fii bi o du ku i. Wë ee sö soni bi dë da i, nöö i sa fusutan unfa di sëmbë di i ta lei soni u Bëibel ta fii. Jesosi bi taa dee lö soni dë bi o sa mbei so sëmbë fëëë. Ma tökuseei a bi da dee bakama fëën taanga u de an mbei di fëëë di de ta fëëë tapa de u de dini Jehovah (Mat. 10:16, 17, 27). Heepi di sëmbë pikipiki faa ta konda dee soni dee a ta biibi da wotowan. A kan taa dee bakama u Jesosi bi ta fëëë di a bi manda de go peleiki. Ma Jesosi bi heepi de. A bi piki de naasë de bi musu go peleiki, söseei a bi piki de andi de bi musu taki (Mat. 10:5-7). Unfa i sa djeesi Jesosi? Heepi di sëmbë di i ta lei soni u Bëibel faa sa sabi na un ten a sa peleiki. I sa hakisi ën ee a sabi wan sëmbë di bi o sa feni wini u wan soni di di Bëibel ta taki. Baka di dë, nöö i sa heepi ën faa ko sabi unfa a sa konda di soni dë da wotowan. w21.06 bld. 6 pal. 15-16

A di jaa 2015, goon bi seki a di köndë de kai Nepali. So u dee sëmbë dee bi fika a libi di di goon bi seki, bi taki taa: „A wantu miniti dendu, dee wënkë ku dee wosu dee sëmbë bi mbei wan longi pisiten kaa bi booko kai. Hii sëmbë bi ta fëëë. Sömëni sëmbë bi taki taa wantu miniti nöö di goon bi seki. Ma mim bi fii seei kuma a bi ta seki nango nöömö.” Wë u sa taki taa nöunöu u ta libi a wan ten ka goon ta seki tu. Ma hii dee nasiönnasiön sëmbë u goonliba tuu ta fii di goonseki aki. Di tjabukama u Gadu de kai Hagai bi taki taa: „Di soni aki Jehovah di ta tii liba ala taki: ’An o tei longi möön, nöö mi o seki liba ala ku goonliba aki’” (Hag. 2:6). Di goonseki di Hagai bi taki fëën aki an dë kuma wan tuutuu goonseki di ta booko kamian, ma a ta mbei bumbuu soni pasa. Jehovah seei ta piki u taa: „Mi o seki hii dee nasiönnasiön sëmbë, nöö hii dee gudu u hii dee nasiön o ko a di wosu aki. Mi o mbei di wosu aki ko fuu ku di hei u mi”. w21.09 bld. 14 pal. 1-3

Ee i kë fii ku wan sëmbë ko dë gaan mati, nöö i musu ta fan ku ën, söseei i musu ta konda dëën unfa i ta fii. Di seei soni aki i musu du tu fii ku Jehovah sa ko dë gaan mati. Te u ta begi Jehovah, ta piki ën unfa u ta fii, andi u ta pakisei, ku dee soni dee ta da u bookohedi, nöö a sö wan fasi u ta lei ën taa u ta futoou ën, söseei taa u ta biibi taa a lobi u (Ps. 94:17-19; 1 Joh. 5:14, 15). Nama ku sëmbë di lobi Jehovah tuutuu. De dë kuma kado di Jehovah da i (Jak. 1:17). Di Tata fuu di dë a liba ala ta lei taa a ta booko hën hedi ku hiniwan fuu apaiti, u di a da u baaa ku sisa di ta lei hii juu taa de lobi u (Nöng. 17:17). A di biifi di apösutu Paulosu bi sikifi da dee Keesitu sëmbë u Kolosën, a bi taki taa so Keesitu sëmbë bi heepi ën. ’De bi ta dëën degihati seei’ (Kol. 4:10, 11). Jesosi Keesitu seei bi abi heepi fanöudu. A bi ta tei ën u bigi te dee mati fëën bi ta heepi ën, aluwasi ee ëngëli nasö libisëmbë (Luk. 22:43). Te u ta konda dee bookohedi fuu da wan mati fuu di lobi Jehovah tuutuu, nëën da u suwaki a di biibi. Ma di soni dë da wan soni di o sa heepi u. w21.04 bld. 24-25 pal. 14-16

Andi i musu du ee wan baaa nasö wan sisa du wan soni di toobi i gaanfa seei? Mbei hii möiti fii ku di baaa nasö di sisa dë sa dë bunu go dou. Piki Jehovah unfa i ta fii. Hakisi ën faa sa mbei di sëmbë dë feni gaan bunu, söseei faa heepi i fii si dee bunu fasi di di sëmbë abi, di bi mbei a hai ën ko nëën (Luk. 6:28). Ee ja sa fëëkëtë di soni di di baaa nasö di sisa fii du, nöö i sa go fan ku ën. Ma pakisei luku andi da di möön bunu fasi fa i sa fan ku ën. Hii juu a ta bunu fii hoi taa na kë di baaa nasö di sisa fii bi kë du wan soni u hati i (Mat. 5:23, 24). Te i ta fan ku ën, nöö hoi taa a abi bunu fii a pakisei. Wë nöö ee an kë fii ku ën dë fiifii ku unuseei wë? Nöö ’hoi pasensi dëën’. Na ko wei u hoi pasensi da di baaa nasö di sisa fii (Kol. 3:13). Di möön fanöudu soni, hën da ja musu hoi di baaa nasö di sisa fii a bëë, u di di soni aki sa poi di dë di i ku Jehovah dë mati. Na mbei na wan soni mbei i naki futu. Te i ta du di soni aki, nöö a sö wan fasi i ta lei taa i lobi Jehovah möön hiniwan woto soni.​—Ps. 119:165. w21.06 bld. 24 pal. 15