Wajamaka-liba

Di lei di Jesosi bi ta lei sëmbë soni an bi tjika u mbei so sëmbë biibi taa hën da di Mësiasi di Gadu manda ko. De bi kë si möön soni. Wë u di Jesosi an bi kë lei de di maaka di de bi kë si, mbei de an bi kë haikëën (Mat. 16:4). Andi di Bëibel ta taki? Di tjabukama Jesaaja bi sikifi wan soni u di Mësiasi. A bi taki taa: „An o ta bai ta kai wolo, nöö an o ta mbei sëmbë ta jei hën töngö a sitaati” (Jes. 42:1, 2). Jesosi bi ta du di diniwooko fëën a wan fasi u sëmbë an buta pakisei nëën tumisi. An bi mbei gaan keikiwosu, nöö an bi ta bisi apaiti bisi di keikima ta bisi, söseei an bi ta kë u sëmbë dëën heihei në. Di de bi ta du ku Jesosi, an bi suku u du foombo soni da Könu Helodi faa si (Luk. 23:8-11). Jesosi bi du wantu foombo soni, ma a bi du ën ku di pakisei u paaja di bunu buka. A bi piki dee bakama fëën taa: „Biga wë hën mbei mi ko a goonliba”.​—Maik. 1:38. w21.05 bld. 4 pal. 9-10

U ta suku dee sëmbë dee „ta si soni a di soifi fasi u de sa feni di libi u teego” (Tjab. 13:48, NW). Ee u kë heepi dee sëmbë dë u de ko dë bakama u Jesosi, nöö di fosu soni di u musu du, hën da u musu heepi de u de ko fusutan dee soni di de ta lei. Di u tu soni, hën da u musu heepi de u de tei di tuutuu lei. Nöö di u dii soni, hën da u musu heepi de u de du dee soni di de ta lei (Kol. 2:6, 7; 1 Tes. 2:13). Hii sëmbë a di kemeente sa heepi dee sëmbë dee ta lei soni u Bëibel. De sa du di soni aki te de ta lei taa de lobi de, söseei te de ta wai ku de te de ta ko a dee komakandi (Joh. 13:35). Di peleikima di ta lei di sëmbë soni u Bëibel musu mbei möiti u heepi di sëmbë faa disa so soni di a bi ta biibi nasö di a bi guwenti u du, di an ta kai ku Bëibel (2 Kol. 10:4, 5). A sa tei sömëni liba fii heepi wan sëmbë faa dou di maaka faa sa dopu. Ma di möiti di joo mbei an o dë u sösö, u di di sëmbë o feni wini fëën. w21.07 bld. 3 pal. 6

U dë seiki taa u dee Jehovah Kotoigi ta lei sëmbë di tuu ö, söseei u dë seiki taa di fasi fa u ta dini Jehovah da di wan kodo fasi di ta kai ku ën u? Apösutu Paulosu bi dë seiki taa a bi dë a di tuutuu lei (1 Tes. 1:5). A bi dë seiki u di soni aki, u di di tuutuu lei an bi ta mbei a fii bunu nöö a kaba. Ma Paulosu bi ta öndösuku soni a Bëibel. A bi ta biibi taa ’Gadu seei mbei sëmbë sikifi hii dee soni dee dë a Gadu Buku’ (2 Tim. 3:16). Andi Paulosu bi ko si di a bi ta öndösuku di Wöutu u Gadu? Wë a bi ko si taa Jesosi bi dë di Mësiasi tuutuu, hii fa dee hedima u dee Dju keiki an bi ta biibi di soni aki. De bi ta taki taa de ta lei sëmbë soni u Gadu, ma a di seei ten de bi ta du soni di Gadu an lobi (Tit. 1:16). Paulosu an bi dë kuma dee hedima u dee Dju keiki. An bi ta luku un lei u di Wöutu u Gadu a o biibi ku undi an o biibi. A bi dë kabakaba u lei sëmbë hii soni u di Wöutu u Gadu, söseei a bi dë kabakaba u libi ku hii soni di a bi lei.​—Tjab. 20:27. w21.10 bld. 18 pal. 1-2

Hii fa u ta peleiki, söseei hii fa u ta lei sëmbë soni u Gadu, tökuseei u musu ta hoi a pakisei taa Gadu hën ta mbei soni ta waka bunu a di peleikiwooko (1 Kol. 3:6, 7). Jehovah ta si di libi u hiniwan libisëmbë kuma wan gaan dii soni. A ta da u di gaandi fuu wooko makandi ku di Womi Mii fëën fuu heepi sëmbë u hii pei nasiön u de ko sabi soni fëën ufö di kaba dou (Hag. 2:7). Di peleikiwooko ta tjubi sëmbë libi. Ee u kë tjubi wan sëmbë libi, nöö u musu wooko makandi, hii fa na hii u tuu o sa heepi sëmbë u de toon Jehovah Kotoigi. Wa sabi un mëni sëmbë woo sa heepi. Ma Jehovah sa wooko ku hiniwan fuu u heepi de. Wan baaa de kai Andreas, di ta libi a Bolifia, bi taki taa: „Mi ta si taa u di sömëni sëmbë ta wooko makandi, mbei wan sëmbë di ta lei soni u Bëibel ta dopu bakaten.” Wë be useei si di peleikiwooko fuu a di lö fasi aki tu. Ee u du di soni aki, nöö Jehovah o mbei u feni gaan bunu, söseei di peleikiwooko o ta mbei u dë waiwai seei! w21.05 bld. 19 pal. 19-20

Wan höndima ta abi wan kodo maaka nöö. A ta kë kisi wan mbeti, nasö a ta kë kii ën. A sa wooko ku peipei taapu. Aluwasi ee a dë wan u dee taapu, di wan u dee womi di bi ko u ko da Jöpu taanga, bi taki soni fëën (Jöpu 18:8-10). Unfa wan höndima ta du ganjan wan mbeti, sö taa a go a di taapu fëën? Wë a ta luku di mbeti fini. A ta luku naasë a nango, andi a lobi, söseei a ta luku andi da di möön bunu taapu di a sa tei faa kisi ën. Saatan dë kuma di höndima dë. Sö a ta luku u fini tu. A ta si naasë u nango, ku andi u lobi. Baka di dë, nöö a ta seti wan taapu da u, ku di mëni taa a o kisi u söndö fuu buta pakisei nëën. Ma di Bëibel ta taki taa ee a kisi u, tökuseei wan fasi dë fa u sa kumutu. A ta piki u tu unfa u sa köni, sö taa an feni u kisi. Tu u dee soni dee Saatan ta möön wooko ku de faa kisi sëmbë, da gaanfasi ku langawojo. Dee fasi aki an bunu, nöö dusudusu jaa kaa Saatan ta ganjan sëmbë kisi ku de. A dë kuma wan sëmbë di ta kisi fou. A ta ganjan de go a wan taapu, nasö a ta kisi de ku wan nëti (Ps. 91:3). Ma Saatan an abi fu feni u kisi. Faandi mbei u taki sö? U di Jehovah piki u andi da dee soni dee Saatan ta du u kisi sëmbë.​—2 Kol. 2:11. w21.06 bld. 14 pal. 1-2

Dee baaa ku dee sisa fuu dee ko gaandi dë kuma gaan gudu. Di Wöutu u Gadu ta tei di weti uwii u dee baaa ku dee sisa aki, maaka ku wan könu kaapusa (Nöng. 20:29). Ma a sa pasa hesihesi seei taa wa si dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi kuma gaan gudu. Dee njönkuwan dee ta fusutan taa dee baaa ku dee sisa aki dë kuma gaan gudu, ta feni wan soni di dii möön tuutuu gudu seei. Dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi dë kuma gaan gudu da Jehovah Gadu. A sabi ambë de dë tuutuu, söseei a sabi dee bunu fasi di de abi. Dee baaa ku dee sisa aki ta dini Jehovah sömëni jaa longi kaa, nöö Jehovah ta wai seei te de ta heepi dee möön njönkuwan, u deseei ko abi di köni di de abi (Jöpu 12:12; Nöng. 1:1-4). Jehovah ta tei di hoi di de ta hoi dou u bigi tu (Mal. 3:16). De bi abi bookohedi a di libi, ma tökuseei de hoi deseei a Jehovah. Di biibi di de abi taa Jehovah o mbei de feni gaan bunu a di ten di ta ko, ko möön taanga möön fa a bi dë, di de bi bigi dini Jehovah. Nöö Jehovah lobi de, u di de ta konda soni fëën go dou, hii fa de ko gaandi.​—Ps. 92:12-15. w21.09 bld. 2 pal. 2-3

So juu a ta bunu fuu öndösuku useei luku fuu ko sabi faandi mbei u ta du so soni. U sa hakisi useei taa: ’A ta dë sö taa mi musu tei miseei maaka ku wotowan ufö mi ta fii bunu ö? Mi ta wooko taanga a di kemeente u di mi kë tja në taa mi ta du soni bunu möön wotowan u? Naa mi ta wooko taanga u di mi kë u Jehovah wai ku mi?’ Di Bëibel ta piki u taa wa musu ta tei useei maaka ku wotowan. Faandi mbei a ta piki u di soni dë? Wan u dee soni di mbei a ta piki u sö, hën da ee u ta si kuma u ta du soni bunu möön dee baaa ku dee sisa fuu, nöö u sa ko abi gaanfasi. Di woto soni di mbei a ta piki u sö, hën da ee u ta tei useei maaka ku wotowan u di u ta si kuma de ta du soni bunu möön u, nöö di soni dë sa mbei u lasi hati (Lom. 12:3). U musu hoi a pakisei taa Jehovah an hai u tja ko nëën u di u hanse, u di u sa’ u fan, nasö u di hia sëmbë sabi u. Ma a du di soni aki u di u lobi ën, söseei u di u dë kabakaba u haika di Womi Mii fëën.​—Joh. 6:44; 1 Kol. 1:26-31. w21.07 bld. 14-15 pal. 3-4

Ee u kë ko abi wan njunjun pakisei, nöö u musu ta begi, söseei u musu ta lesi di Bëibel ta pakisei fundu fëën. Mbei möiti fii ta du dee soni aki nöömö, söseei hakisi Jehovah kaakiti fii sa du de. Di santa jeje fëën o heepi i fu ja tei iseei maaka ku wotowan. Jehovah o heepi i fii sabi ee i ko abi fasi kuma gaanfasi ku haun, nöö a o heepi i fii tooka soni wantewante (2 Klon. 6:29, 30). Jehovah sabi unfa u ta fii. A sabi tu unfa u ta feti ku di jeje u di goonliba aki, söseei ku dee suwakifasi fuu. Te Jehovah ta si unfa u ta feti ku dee soni aki tjika, nöö a ta lobi u möön gaanfa. Jehovah bi tei di fasi fa wan mama ta dë ku di beibi fëën maaka ku di fasi fa a ta fii da u (Jes. 49:15). U ta wai seei, u di u sabi taa a di lö fasi aki Jehovah ta lobi u tu te a si di taanga möiti di u ta mbei u dini ën ku hii u hati! w21.07 bld. 24-25 pal. 17-19

Useei sa ta möön dë waiwai, te u ta du hii soni di u sa du a di dini di u ta dini Jehovah. Du di peleikiwooko fajafaja, nöö mbei hii möiti fii sa ta du soni makandi ku di kemeente ka i dë (Tjab. 18:5; Heb. 10:24, 25). Go a dee komakandi seekaseeka fii sa da piki di o da wotowan degihati. I musu ta si hiniwan soni di i kisi u du a di mindiwiki komakandi kuma wan gaan fanöudu soni di i musu du. Te dee baaa hakisi i fii du wan wooko a di kemeente, nöö du ën a di ten di i musu du ën, söseei lei taa i dë u futoou. Na si kuma an dë fii tei ten du wan wooko di de da i, nöö na si kuma di wooko di de da i fii du an dë fanöudu sö. Mbei möiti fii ko sa’ u du di wooko fii möön bunu (Nöng. 22:29). Möön i ta du di diniwooko fii fajafaja, möön joo go a fesi, söseei joo ko ta möön dë waiwai (Gal. 6:4). Boiti di dë, an o ta taanga da i tu fii wai ku wotowan te de feni wan gaandi di iseei bi o kë.​—Gal. 5:26. w21.08 bld. 22 pal. 11

Na ko abi gaanfasi, nöö da Jehovah pasi faa lei i soni. Leti kumafa so suwaki ta mbei dee buuu tatai u di tuutuu hati fuu ko taanga nöö de an sa ta mbei di hati naki möön, sö nöö gaanfasi ta taanga di háti fuu, nöö wa sa ta tei dee soni dee Jehovah ta piki u. Dee Faliseima bi mbei di háti u de ko taanga sö tee taa de an bi kë tei dee soni di di santa jeje u Gadu bi ta lei de (Joh. 12:37-40). Di gaanfasi di de bi abi bi mbei taa gaan hogi miti de. A bi mbei de lasi di libi u teego (Mat. 23:13, 33). A dë wan gaan bunu soni seei ee u ta mbei di Wöutu u Gadu tii di pakisei fuu. U musu ta mbei a tii u a dee soni dee u ta du, söseei u musu mbei a heepi u fuu ko abi bunu fasi! U di Jakobosi bi abi sakafasi, mbei a bi da Jehovah pasi faa lei ën soni. Nöö di sakafasi aki seei bi mbei a bi dë wan bunu leima. w22.01 bld. 10 pal. 7

Te wa ta wei u begi, nöö u sa dë seiki taa di Tata fuu di dë a liba ala o ta haika u (Kol. 4:2). Hii fa a sa djei kuma a ta tei ten u Jehovah piki di begi fuu, tökuseei Jehovah ta paamusi u taa a o piki di begi fuu a di soifi ten (Heb. 4:16). Fëën mbei nöiti u musu tei Jehovah u hogi te an piki di begi fuu a di ten di u bi mëni taa a bi o piki ën. Sömëni sëmbë ta begi sömëni jaa kaa u di Könuköndë u Gadu ko poi di hogi goonliba aki. Jesosi seei bi taki taa u musu ta begi faa ko (Mat. 6:10). Wë an bi o dë wan köni soni ee wa bi o ta biibi Gadu möön, u di di kaba an ko a di ten di u bi mëni taa a bi o ko (Hab. 2:3; Mat. 24:44). A bi o dë wan köni soni ee u bi o dë ta wakiti Jehovah, nöö u ta begi ën ku di biibi taa a o jei di begi fuu. Di kaba u di goonliba aki o ko a di soifi ten, u di Jehovah buta „di daka ku di juu” kaa di di kaba o ko. Nöö a o dë u si a di daka dë taa di kaba dou a di soifi ten.​—Mat. 24:36; 2 Pet. 3:15. w21.08 bld. 10 pal. 10-11

Dee gaansëmbë ta fusutan tu taa te de ko möön gaandi, de an o sa du soni kuma fosu möön. Boo taki u dee keling-gaanwomi fuu. Te de tapa 70 jaa, nöö de ta hakisi de u de du wan woto wooko a di ölganisaasi. Di soni aki sa taanga da de, u di de lobi di heepi di de ta heepi dee baaa ku dee sisa u de. Hii fa a dë sö, tökuseei de ta fusutan taa a möön bunu te möön njönku baaa tei di wooko di de bi ta du. De ta lei taa de ta si soni kumafa dee Leifi sëmbë fu awooten Isaëli bi ta si soni. Wan seti bi dë taa te dee Leifi sëmbë dee bi ta wooko di tenti u Gadu bi tapa 50 jaa, nöö de an bi musu wooko a di tenti u Gadu möön. Dee Leifi sëmbë aki bi ta dë waiwai, aluwasi un pei wooko de bi feni u du bakaten. De bi ta du hii soni di de bi sa du a di wooko di de bi feni u du, söseei de bi ta heepi dee möön njönkuwan (Nöb. 8:25, 26). A di ten aki, te dee keling-gaanwomi tapa 70 jaa, nöö de an nango a dee peipei kemeente möön. Ma de ta du soni u heepi di kemeente ka de dë, söseei de ta da dee baaa ku dee sisa u di kemeente dë taanga. w21.09 bld. 8-9 pal. 3-4

Jesosi bi konda wan woto u wan womi mii di bi lasi, u lei u wan fanöudu soni. Di woto dë sikifi a Lukasi 15:11-32. A sikifi dë taa wan njönku kijoo hopo fia ku hën tata, hën a foloisi kumutu a wosu go dë „a wan longi köndë”. Di a go ala, hën a go ta libi wan fanafiti libi a di së u manu ku mujëë soni. Ma di di libi bi ko taanga dëën, hën a kai pakisei nëën seei. A bi ko si taa a bi abi wan möön bunu libi di a bi dë nëën tata wosu. Jesosi bi taki taa bakaten di njönku kijoo aki ’wojo bi ko limbo’. A bi buta taa a bi o toona go a wosu baka, nöö a o hakisi hën tata faa dëën paadon. Wë a bunu seei taa di njönku kijoo aki bi ko si taa a bi mbei sömëni föutu. A bi musu bia du soni woto fasi. Di womi mii di bi lasi bi lei taa a bi ta tjali tuutuu u dee soni dee a bi du. Di woto aki sa heepi dee gaanwomi gaanfa seei. A sa heepi de te de ta mbei möiti u de ko sabi ee wan sëmbë ta tjali tuutuu u wan zöndu di a du. w21.10 bld. 5 pal. 14-15

Andi Jehovah an o seki? Wë apösutu Paulosu bi taki tu taa: „U di nöunöu u sabi taa woo feni wan Könuköndë di an sa seki, nöö un boo du santa wooko da Gadu a wan fasi di ta kai ku ën, u di u abi gaan lesipeki dëën” (Heb. 12:28). Te Gadu o seki dee nasiönnasiön sëmbë te a kaba, nöö di Könuköndë fëën wanwan o fika taanputaanpu (Ps. 110:5, 6; Dan. 2:44). Ten an fika hia möön! Sëmbë musu taki andi de o du. Ee de libi go dou kumafa dee sëmbë u di goonliba aki kë u de libi, nöö de o go kaba a sösö. Ma ee de bia ko ta libi kumafa Gadu kë, nöö de o libi u teego (Heb. 12:25). Di peleikiwooko di u ta du, ta heepi sëmbë u de sabi andi de musu du. Söseei boo ta mëni di soni di Jesosi bi taki. A bi taki taa: „Di bunu buka u di Könuköndë musu paaja te dou hii goonliba e, be hii sëmbë jei. Nöö baka di dë, nëën di kaba o ko.”​—Mat. 24:14. w21.09 bld. 19 pal. 18-20

Un dee gaanwomi, un abi wan apaiti faantiwöutu. Hën da fuun ta heepi dee baaa ku dee sisa fuunu di wan sëmbë u de go disa Jehovah (1 Tes. 5:14). Un tei di okasi u da dee baaa ku dee sisa aki taanga ufö di komakandi bigi, söseei te di komakandi kaba. Un sa go luku de a de pisi, söseei un sa begi makandi ku de. Un wooko makandi ku de a di peleikiwooko. So juu un sa kai de u de ko a unu pisi fuun du di Wosudendu Dini makandi. A dë fanöudu u dee gaanwomi ta lei dee baaa ku dee sisa aki taa de ta fii da de, taa de lobi de, söseei taa de ta buta pakisei a de (1 Tes. 2:7, 8). Jehovah „an kë u na wan kodo sëmbë lasi libi. Ma a kë taa hii sëmbë musu feni di okasi u de sa bia de libi ko nëën” (2 Pet. 3:9). Aluwasi ee wan sëmbë du wan gaan zöndu, tökuseei Jehovah ta kai di sëmbë dë gaan soni jeti. Hoi a pakisei taa Jehovah paka wan gaan paima u puu u a zöndu ku dëdë basu. A pakëën ku di libi u di Womi Mii fëën. Jehovah ta mbei möiti u heepi dee sëmbë dee an ta dini ën möön u de ko nëën baka, u di a lobi de. A ta dë ku di mëni taa dee sëmbë aki o toona ko baka. U ta si di soni dë a di woto di Jesosi bi konda u di womi mii di bi lasi, ma di bi toona ko baka.​—Luk. 15:11-32. w21.09 bld. 30-31 pal. 17-19

Kandë ja sa peleiki möön kuma fosu, u di di gösöntu fii nango ku baka. Ma tökuseei i sa dë waiwai ku dee soni dee i sa du jeti. Luku andi bi pasa di Könu Dafiti ku dee sodati fëën bi musu go puu dee sëmbë u de ku dee soni u de, a dee Amalëki sëmbë maun. U di tu höndö u dee sodati u Dafiti bi wei poi u de go a di feti, mbei de bi fika a baka u luku dee lai u de. Baka di de bi wini di feti, hën Dafiti bi mbei de paati dee soni di de bi tei a dee felantima u de, da hii dee sodati fëën, te kisi dee sodati dee bi fika a baka (1 Sam. 30:21-25). Di woto aki ta lei u wan soni u di wooko di u ta du u heepi sëmbë u de ko dë bakama u Jesosi. Kandë ja sa du hii soni di i kë du a di peleikiwooko. Ma ee i du hii soni di i sa du, nöö tökuseei i sa ta dë waiwai te wan sëmbë ko sabi Jehovah, nöö a dopu. Jehovah ta si fa u ta du di wooko fajafaja, söseei a ta si unfa u lobi ën tjika, nöö a ta paka u u dee soni dë. Söseei a ta lei u taa u musu ta wai ku hiniwan soni di u sa du a di peleikiwooko (Joh. 14:12). U sa dë seiki taa Jehovah ta wai ku u te u ta hoi dou! w21.10 bld. 28 pal. 15-17

Te u ko gaandi, nöö u sa ta si kuma Jehovah an sa tei u fuu du soni dëën möön kuma di u bi njönku. A dë sö tuu taa wa abi di kaakiti di u bi abi di u bi njönku. Ma tökuseei u sa wooko ku di köni ku di öndöfeni di u abi, u heepi dee möön njönkuwan u de du möön soni a di ölganisaasi u Jehovah. Gaansëmbë musu abi sakafasi ee de kë heepi dee möön njönkuwan. Wan sëmbë di abi sakafasi ta si wotowan hei möön hënseei (Fil. 2:3, 4). Te dee baaa ku dee sisa dee ko gaandi abi sakafasi, nöö de ta fusutan taa peipei fasi dë fa i sa du wan soni, solanga de ta kai ku di Bëibel. Fëën mbei de an ta hoi taa hii sëmbë musu du soni kumafa de bi ta du soni a di ten di pasa (Peleik. 7:10). Hii fa sömëni soni dë di de sa lei dee möön njönkuwan, tökuseei de ta hoi a pakisei taa „soni u di goonliba aki ta tooka”. Söseei de ta fusutan taa a o dë u de lei njunjun fasi u du so soni, te a dë fanöudu.​—1 Kol. 7:31. w21.09 bld. 8 pal. 1, 3

Nöiti Jehovah o piki dee dinima fëën u de du wan soni di an dë santa. Hën da di möön santa Sëmbë u hii di mundu. Di soni di sikifi a di goutu soni di bi dë a di gaan mindima hedi, ta heepi u fuu fusutan di soni aki. Di soni di bi sikifi a di goutu soni bi ta taki taa: „Santa fasi da u Jehovah” (Ëki. 28:36-38). Di soni di bi sikifi a di goutu soni bi ta mbei hii sëmbë ko sabi taa Jehovah santa tuutuu. Ma boo taa wan Isaëli sëmbë an bi sa si di soni di bi sikifi a di goutu soni u di gaan mindima, u di an bi sa go zuntu fëën. Sö wan sëmbë bi o sabi tökuseei taa Jehovah santa u? Wë aai! U di hii dee Isaëli sëmbë bi ta jei di soni aki te de bi ta lesi di Wëti da dee womi, dee mujëë ku dee mii (Deto. 31:9-12). Ee i bi dë naandë tu, nöö i bi o jei dee soni aki: „Mi da Jehovah di Gadu fuunu. Un musu . . . dë santa, biga mi dë santa.” „Un musu dë sëmbë di santa, u di mi, Jehovah, dë santa.”​—Leif. 11:44, 45; 20:7, 26. w21.12 bld. 3 pal. 6-7

So sëmbë sa ta booko de hedi ku soni u njan, soni u bisi, ku kamian u libi. Kandë de ta libi a wan köndë ka sömëni pooti sëmbë dë, söseei ka a taanga u feni wooko. Kandë a ta taanga da de u de feni wan wooko di sa heepi de u de sölugu dee sëmbë u de. Nasö kandë di sëmbë di bi ta wooko ta sölugu dee sëmbë u wan wosudendu ko lasi libi, nöö dee sëmbë dee fika a baka an ko abi sëmbë möön u sölugu de. Woo feni wini te wa ta booko u hedi ku dee fuka fuu, ma te u ta futoou Jehovah. Hoi a pakisei taa Jehovah ta paamusi u taa a o heepi u fuu feni dee soni dee u abi fanöudu ee u buta dee soni fëën a di fosu kamian (Mat. 6:32, 33). Jehovah bi du di soni aki sömëni pasi kaa (Deto. 8:4, 15, 16; Ps. 37:25). Jehovah ta sölugu dee fou ku dee folo. Fëën mbei wa kë ta booko u hedi ku soni u njan ku soni u bisi! (Mat. 6:26-30; Fil. 4:6, 7) Leti kumafa lobi ta mbei gaansëmbë ta sölugu dee mii u de, sö nöö lobi ta mbei di Tata fuu di dë a liba ala ta da dee sëmbë fëën dee soni di de abi fanöudu. w21.12 bld. 16-17 pal. 4-5; bld. 18 pal. 8

Wan baaa nasö wan sisa du wan soni di hati i gaanfa wan daka u? Luku di woto u Josëfu di dee baaa fëën bi libi hogi ku ën. A bi ta buta pakisei fëën a di dini di a bi musu ta dini Jehovah. Nöö Jehovah bi mbei a feni gaan bunu, u di a bi ta hoi pasensi ta wakiti Jehovah. Te u kaba fëën, Josëfu bi da dee baaa fëën paadon, nöö a bi si tu unfa Jehovah bi mbei a feni gaan bunu (Ken. 45:5). Kuma Josëfu, useei ta feni kötöhati te u ku Jehovah ko dë möön gaan mati, söseei te u ta wakiti ën faa kuutu soni a wan leti fasi, söseei a di soifi ten (Ps. 7:17; 73:28). Wë ee a dë taa sëmbë an ta libi bunu ku i, nasö kandë de du wan woto soni ku i di hati i, nöö hoi a pakisei taa Jehovah dë zuntu u dee sëmbë dee „lasi hati” (Ps. 34:18). Jehovah lobi i u di i abi pasensi, söseei u di i ta tuwë hii dee fuka fii dëën (Ps. 55:22). Hën da di Kuutuma u hii goonliba. A ta si hii soni di ta pasa a goonliba aki (1 Pet. 3:12). I ta dë kabakaba u wakiti Jehovah te fuka ta miti i di iseei an sa seeka u? w21.08 bld. 11 pal. 14; bld. 12 pal. 16

A dë wan köni soni fuu libi a wan fasi di o sa mbei Jehovah wai ku u. U musu buta dee möön fanöudu soni a di fosu kamian. So juu u ta abi tu soni di u musu du, ma ee u kë wooko ku di ten fuu a wan köni fasi, nöö u musu luku undi u dee soni aki woo du, hii fa de tuu dë bunu soni u du. U ta si di soni aki te u luku andi bi pasa di Jesosi bi go luku Malia ku Maita a de pisi. Maita bi ta wai gaanfa seei di Jesosi bi ko nëën pisi, nöö fëën mbei a bi kë boi wan bunu soni dëën faa njan. Ma Malia bi sindo makandi ku Jesosi ta haika andi a bi ta taki. Di soni di Maita bi du bi bunu, ma Jesosi bi taki taa Malia bi „du di möön bunu soni” (Luk. 10:38-42). A kan taa bakaten Malia bi fëëkëtë di soni di de bi njan di daka dë, ma u sa dë seiki taa an bi fëëkëtë dee soni dee Jesosi bi lei ën. Wë leti kumafa Malia bi tei di okasi di a bi feni faa dë makandi ku Jesosi, sö nöö useei ta suku okasi fuu sa ta du soni di ta da u pasi fuu sa dë makandi ku Jehovah. w22.01 bld. 27 pal. 5-6

Hii fa Akab bi saka hënseei a Jehovah basu, tökuseei di fasi fa a bi du soni bakaten bi ta lei taa an bi ta tjali tuutuu u dee zöndu dee a bi du. An bi mbei möiti u tapa sëmbë u de an dini Baali möön a di könuköndë fëën. Söseei an bi da sëmbë taanga u de dini Jehovah tu. Baka di Akab dëdë, hën Jehovah taki unfa a bi ta pakisei u Akab. Jehu di tjabukama u Gadu bi taki taa a bi dë wan „hogiduma” (2 Klon. 19:1, 2). Pakisei di soni aki: Ee Akab bi ta tjali tuutuu u dee zöndu dee a bi du, nöö di tjabukama an bi o taki taa a bi dë wan hogiduma di an bi lobi Jehovah. Wë Akab bi lei pikisö taa a bi hati ën taa a du so soni. Ma a dë gbelingbelin u si taa an bi tjali tuutuu u dee zöndu dee a bi du. Andi u sa lei a di fasi fa Akab bi du soni? Wë di Elia bi ko piki Akab taa hogi bi o miti hën ku dee sëmbë fëën wosudendu, nöö Akab bi saka hënseei a Jehovah basu. Di soni dë bi dë wan bunu soni. Ma dee soni dee a bi du bakaten, bi ta lei taa an bi ta tjali u dee zöndu dee a bi du. Fëën mbei te wan sëmbë ta tjali tuutuu u wan soni di a du, nöö an o lei u wan pisiten nöö taa di soni di a du dë hati ën, ma a o du woto soni jeti. w21.10 bld. 3 pal. 4-5, 7-8

Jesaaja bi dë wan tjabukama u Jehovah, nöö kandë hën mujëë bi abi woto tjabukama wooko ta du, u di di Bëibel ta taki taa a bi dë wan „mujëë tjabukama” tu (Jes. 8:1-4). Wë u ta si taa Jesaaja ku hën mujëë bi ta buta di dini u Jehovah a di fosu kamian a de libi. Womi ku mujëë di tööu a di ten aki, sa buta di dini u Jehovah kuma di möön fanöudu soni a de libi tu, te de ta du hii soni di de sa du a dini u Jehovah. De sa ko ta möön futoou Jehovah te de ta öndösuku tjabukama woto makandi, söseei te de ta buta pakisei a di fasi fa de ta pasa tuutuu (Tit. 1:2). De sa ta buta pakisei a di fasi fa de sa heepi u mbei so u dee tjabukama woto u Bëibel pasa tuutuu. De sa heepi u mbei di soni di Jesosi taki ko pasa tuutuu, di a taki taa sëmbë o paaja di bunu buka a hii së u goonliba ufö di kaba dou. Ee womi ku mujëë di tööu ta buta pakisei gaanfa a di fa dee tjabukama woto ta pasa tuutuu, nöö de o kë möön du soni da Jehovah. w21.11 bld. 16 pal. 9-10

Jesosi bi ta booko hën hedi ku hën mama, u di a kan taa a di ten dë hën manu bi lasi libi kaa. U di Jesosi bi lobi hën mama Malia, söseei u di a bi ta booko ën hedi ku ën, mbei a bi hakisi Johanisi faa sa ta heepi ën faa dini Jehovah go dou. Sensi di daka dë, hën Johanisi bi ko dë kuma wan womi mii u Malia, nöö a bi ta sölugu ën. Jesosi bi lei taa a lobi hën mama, di bi sölugu ën sensi di a pai ën, söseei di bi dë ku ën di de pekëën a wan posu. Andi u sa lei a dee soni dee Jesosi bi taki? Wë u ta lei taa u ku dee baaa ku dee sisa u di kemeente, sa ko dë möön gaan mati möön dee famii fuu seei. Dee famii fuu sa du ku u, söseei de sa bia baka da u. Ma Jesosi bi paamusi u taa te u ku Jehovah ko dë mati, söseei te u ta nama ku di ölganisaasi fëën, nöö woo feni dee soni dee u bi lasi, „wan höndö toon baka.” Woo feni womi mii, mujëë mii, mama ku tata (Maik. 10:29, 30). Unfa i ta fii te i ta pakisei taa i abi baaa ku sisa a di kemeente di ta libi fiifii ku deseei, u di de abi biibi, söseei u di de abi lobi?​—Kol. 3:14; 1 Pet. 2:17. w21.04 bld. 9-11 pal. 7-8

Te u abi bunuhati da sëmbë, nöö woo heepi möön fa sëmbë bi mëni taa woo heepi. A di ten aki, sömëni baaa ku sisa ta lei taa de abi bunuhati da wotowan, aluwasi ee de an sabi de bumbuu. Te wan gaan hogi pasa a wan kamian, nöö de ta dë kabakaba u go heepi. Te di libi ko ta taanga da wan baaa nasö wan sisa a di kemeente, nöö de ta dë kabakaba u heepi ën ku dee soni di a abi fanöudu. Leti kuma dee fesiten Keesitu sëmbë u Masadonia, dee baaa ku dee sisa u di ten aki, ta heepi möön fa sëmbë bi mëni taa de o heepi. De ta wooko ku di ten u de, söseei ku dee gudu di de abi, u heepi dee woto baaa ku sisa (2 Kol. 8:3). We a di ten aki, dee gaanwomi ta gafa dee baaa ku dee sisa a di kemeente te de si unfa de ta heepi woto sëmbë. Di soni aki o heepi dee lö baaa ku sisa aki u de an tapa u du bunu.​—Jes. 32:1, 2. w21.11 bld. 11 pal. 14; bld. 12 pal. 21

Hii u tuu ta abi lai fanöudu. So juu u ta suku lai a wan sëmbë di u ta lesipeki. Ma so juu a sa pasa taa wan baaa di ta booko hën hedi ku u, sa ko fan ku u u di a ta si taa woo „du wan soni di an kai ku Gadu” (Gal. 6:1). Boiti di dë, a sa pasa taa de musu leti u buta a pasi, u di u mbei wan föutu. Aantoobi andi pasa, ma a ta bunu fuu haika te de ta da u lai. U sa feni tjubi te u ta haika! (Nöng. 6:23) Di tëkisi u tide ta da u taanga fuu „haika andi dee köni sëmbë ta taki”. Sëmbë an dë di sabi hii soni. Hii juu wan sëmbë o dë di sabi soni möön u, nasö di abi möön öndöfeni möön u (Nöng. 12:15). Fëën mbei u sa taki taa te u ta haika lai, nöö di soni dë ta lei taa u abi sakafasi. A ta lei taa u sabi taa na hii soni u sa du, söseei taa u ta abi heepi fanöudu fuu sa dou dee maaka fuu. Könu Salumon sikifi taa: „Te hia laima ko makandi, nöö soni ta waka bunu.”​—Nöng. 15:22. w22.02 bld. 8 pal. 1-2

Ee wan sëmbë taki taa a hati ën taa a du wan zöndu, nöö di soni dë an tjika u lei taa a ta tjali tuutuu u di zöndu di a du. Ma a musu tooka di fasi fa a ta si soni, söseei a musu tooka di fasi fa a ta du soni. Hën da a musu disa di soni di a ta du di an bunu, nöö a musu bia ko ta du soni baka kumafa Jehovah kë (Eze. 33:14-16). Te wan sëmbë du wan zöndu, nöö a musu ta möön booko hën hedi ku di dë di hën ku Jehovah musu dë mati. A di soni dë baka a musu ta biinga. Wë nöö andi u musu du ee u ko jei taa wan gaan mati fuu du wan gaan zöndu? Wë ee u suku u tjubi di mati fuu, nöö a o dë taa u ta du hogi ku ën. Boiti di dë, wa o sa tjubi di woto, u di Jehovah ta si hii soni (Nöng. 5:21, 22). I sa heepi di mati fii te i piki ën taa dee gaanwomi kë heepi ën. Ee di mati fii an kë go piki dee gaanwomi andi a du, nöö i musu go piki de. A di lö fasi dë joo lei taa i kë heepi di mati fii tuutuu. w21.10 bld. 7 pal. 19-21

Hii u tuu sa djeesi Jesosi a di dë di a bi ta dë kabakaba u heepi wotowan. Di Bëibel ta taki taa Jesosi „ko a goonliba aki ko dë kuma wan futuboi u libisëmbë” (Fil. 2:7). Wan bunu futuboi ta mbei möiti u du hii soni fëën masa sa wai ku ën. U di u da futuboi u Jehovah, söseei u di u ta heepi dee baaa ku dee sisa fuu, mbei u kë ta du soni di o mbei de wai ku u. Hakisi iseei di soni aki: ’Mi ta dë kabakaba u tei di ten u mi ku di kaakiti di mi abi, u heepi wotowan u? Mi ta dë kabakaba u heepi te dee baaa ta suku sëmbë u seeka wan kamian ka u ta hoi könklësi, nasö te de ta suku sëmbë u seeka di Könuköndë zali ö?’ Boo taa i ko si taa a dë fanöudu fii mbei möiti fii go a fesi a so soni, ma ja ta feni di taanga tjika u du ën. Te a dë sö, nöö i musu begi Jehovah. Konda da Jehovah unfa i ta fii, nöö hakisi ën faa ’wooko a i hati fii kë du dee soni dee ta dëën piizii, söseei faa da i taanga tu fii sa du de’.​—Fil. 2:13. w22.02 bld. 23 pal. 9-11

Jesosi bi lei taa a abi bunu fasi aluwasi soni bi ta taanga dëën, söseei an bi ta suku fini a soni poi (Mat. 11:29,30). Fëën mbei di wan mujëë u Finisia bi begi ën faa kula di mii fëën dëën, nöö bigibigi an bi du di soni di di mujëë aki bi hakisi ën, ma u di di mujëë bi lei taa a abi biibi, mbei a bi kula di mii fëën dëën (Mat. 15:22-28). Hii fa Jesosi bi abi bunu fasi, tökuseei a bi ta bai wotowan a soni te a bi dë fanöudu. U di a bi lobi wotowan mbei so juu a bi ta bai de a soni. Di Petuisi bi suku u tapëën fu an du soni kumafa Jehovah kë, hën Jesosi bi bai ën a dee woto bakama fëën fesi (Maik. 8:32, 33). Jesosi an bi du di soni aki u da Petuisi sen, ma a bi du ën u lei Petuisi ku dee woto bakama fëën taa de musu pakisei soni bunu ufö de taki wan soni. A musu u dë sö taa Petuisi bi fii wan fasi, ma tökuseei a bi feni wini u di leti di Jesosi bi leti ën buta a pasi. So juu te u kë lei taa u lobi wotowan, nöö a ta dë fanöudu fuu leti de buta a pasi. Te joo leti wan sëmbë buta a pasi, nöö i musu wooko ku dee mama wëti u Bëibel, kumafa Jesosi bi ta du ën. w22.03 bld. 11 pal. 12-13

U ta dini Jehovah te u ta gafëën (Ps. 34:1). U ta gafa Jehovah te u ta taki u dee bunu fasi fëën ku dee foombo soni dee a ta du. Woo abi sömëni bunu soni u taki u Jehovah ee u dë ku tangi a hati u dee soni dee a ta du da u. Te u ta kai pakisei a dee bunu dee Jehovah ta du da u, nöö woo si taa sömëni soni dë di mbei u musu gafëën. Te u ta peleiki, nöö a dë wan bunu ten seei ’fuu ta gafa Gadu nöömö. Biga te u du sö, nöö a o dë kuma wan suti peesenti u ta tja ko dëën, ta dëën tangi’. Leti kumafa u musu pakisei bunu andi woo taki ufö u begi Jehovah, sö nöö u musu pakisei bunu andi woo taki da dee sëmbë dee u ta peleiki da. U kë „gafa Gadu” a di möön bunu fasi. Fëën mbei u ta dë ku wai te u ta peleiki. w22.03 bld. 21 pal. 8