Tanvuuwata-liba

I sabi faandi mbei Jehovah o mëni dee dinima fëën dee ta fan a wan fasi di ta lei taa de ta lesipeki ën, söseei dee ta lei taa de ta hoi ën a pakisei ö? Dee soni dee u ta taki ta lei andi dë a u hati. Jesosi bi taki taa: „Di soni di fuu hati, hën buka ta taki” (Mat. 12:34). Jehovah kë taa dee sëmbë dee lobi ën musu libi u teego a di njunjun goonliba. Di fasi fa u ta fan sa mbei Jehovah wai ku di fasi fa u ta dini ën (Jak. 1:26). So sëmbë di an lobi Gadu, ta fan goofu ku sëmbë, söseei de ta fan a wan fasi di ta lei taa de abi gaanfasi (2 Tim. 3:1-5). Wa kë dë kuma dee lö sëmbë dë. U kë u Jehovah wai ku di fasi fa u ta fan. Ma i si kuma Jehovah o wai ku u ee u ta fan sutisuti ku sëmbë te u dë a dee komakandi ku te u dë a di peleikiwooko, ma te u dë a wosu nöö u ta fan ku dee sëmbë fuu a wan fasi di an fiti ö?​—1 Pet. 3:7. w22.04 bld. 5 pal. 4-5

Gadu buta a di hati u di mbeti ku dee teni tutu fëën u de booko di Gaan Babilon kaba a soso. Awa, Jehovah o mbei dee nasiönnasiön sëmbë wooko ku di taku mbeti di dë bë hëii sö, faa poi hii dee poipoi keiki dee dë a goonliba aki kaba a sösö. Di taku mbeti dë, hën da di Verenigde Naties (Ako. 18:21-24). Unfa u musu fusutan di soni aki? Wë u musu ta „dini Gadu a wan gbelingbelin fasi” (Jak. 1:27). Wa musu biibi dee poipoi soni di dee poipoi keiki ta lei sëmbë, wa musu ta hoi dee piizii daka dee nama ku poipoi biibi, wa musu libi a wan fanafiti fasi, söseei wa musu du soni di nama ku taku jeje! U musu ta piki sëmbë nömö u de „kumutu a di köndë naandë”, sö taa de an kisi di sitaafu di Gadu o dëën.​—Ako. 18:4. w22.05 bld. 11 pal. 17-18

Un dee mama ku dee tata, un suku tookatooka fasi u lei dee mii fii soni u Jehovah ku dee sömëni gaan bunu dee a du da i (Deto. 6:6, 7). Di soni aki dë fanöudu, möönmöön te ja sa lei dee mii fii soni a wosu hii juu u di mama ku tata an abi diseei biibi. Wan sisa de kai Christinebi taki taa: „Ma bi ta feni pasi hii juu u konda soni u Jehovah da dee mii u mi. Fëën mbei mi bi ta du ën a hiniwan okasi di mi feni”. I musu ta taki bunu u di ölganisaasi u Jehovah, söseei u dee baaa ku dee sisa fuu. Na kuutu dee gaanwomi. Dee soni dee i ta taki u dee gaanwomi sa mbei taa de o go suku heepi a de te a dë fanöudu, nasö taa de an o go. Du soni di ta mbei fiifii libi dë a di wosudendu. Hii juu i musu ta lei taa i lobi i manu ku dee mii fii. Konda soni fii manu a wan fasi di ta lei taa i abi lesipeki dëën, söseei taa i lobi ën, nöö lei dee mii fii u de du sö tu. Te i ta du di soni aki, nöö woon sa ta libi fiifii ku unuseei a di wosudendu, nöö an o taanga da dee mii fii u de lei soni u Jehovah.​—Jak. 3:18. w22.04 bld. 18 pal. 10-11

A di bosikopu di Jesosi bi manda da dee sëmbë u di kemeente a Efeise, a bi piki de taa a bi ta si unfa de bi ta hoi dou, söseei taa de bi ta dini Jehovah go dou, hii fa sömëni fuka bi ta miti de. Ma tökuseei de an bi lobi Gadu möön kumafa de bi lobi ën a fesi. De bi musu mbei möiti u de ko abi di seei lobi dë da Gadu baka, ee nasö Gadu an bi o feni di dini di de ta dini ën u bunu. Sö nöö a dë da u a di ten aki. Na hoi nöö u musu ta hoi dou, ma u musu hoi dou a wan fasi di ta kai ku Gadu. Di Gadu fuu an ta buta pakisei nöö a dee soni dee u ta du nöö a kaba, ma a ta luku tu faandi mbei u ta du de. Di soni mbei u ta dini Jehovah, da di möön fanöudu soni dëën, u di a kë taa u musu ta dini ën u di u lobi ën gaanfa seei, söseei u di u ta tei dee soni dee a ta du da u u bigi (Nöng. 16:2; Maik. 12:29, 30). U musu ta dë ku wojo nöömö. Dee sëmbë u di kemeente u Saadisi bi abi wan woto soni di de bi musu wooko nëën. Bigibigi de bi ta dini Gadu fajafaja, ma bakaten de an bi ta dini ën a di fa möön. Jesosi bi piki de taa de musu „weki”. Jehovah an o fëëkëtë dee soni dee u du dëën.​—Heb. 6:10; Ako. 3:1-3. w22.05 bld. 3 pal. 6-7

Salumon bi taki taa di piizii di u ta piizii te u du wan wooko, da „wan kado di Jehovah ta da sëmbë” (Peleik. 5:18, 19). Salumon saandi a bi ta taki. A bi dë wan sëmbë di bi ta wooko taanga. A bi mbei wosu, a bi paandi doloifi goon, a bi mbei waitiwaiti kamian ka sëmbë sa go köi, söseei a bi diki tobo. A bi mbei foto tu (1 Kön. 9:19; Peleik. 2:4-6). Salumon bi wooko taanga, nöö a musu u dë taa di soni dë bi dëën piizii. Ma a bi sabi taa di soni dë wanwan an bi o tjika u mbei a dë waiwai tuutuu. A bi du sömëni soni da Jehovah. A bi tei fesi di de bi o mbei wan wosu da Jehovah, ka sëmbë bi o ta dini ën. A puu seibi jaa longi du di soni dë! (1 Kön. 6:38; 9:1) Di Salumon du hii pei soni tuu lontu ko kai, hën a ko si taa di möön bunu soni di wan sëmbë sa du, hën da faa dini Jehovah. A bi taki taa: „Wë nöö fa mi taki hii soni aki kaa, nöö di mama u di soni da disi: Lesipeki di tuutuu Gadu, nöö i hoi dee wëti fëën.”​—Peleik. 12:13. w22.05 bld. 22 pal. 8

U sa feni sömëni woto u sëmbë a di Bëibel, di Jehovah bi da paadon ku hii hën hati. Undi u dee sëmbë aki ta ko a i pakisei? Kandë i ta pakisei Könu Manase. Di hogihati womi aki bi du sömëni gaan zöndu. A bi ta dini poipoi gadu, söseei a bi ta da woto sëmbë taanga u de du di seei soni tu. A bi ta kii dee mii fëën, ta tjuma da poipoi gadu. A bi buta wan pindi u wan poipoi gadu a di Wosu u Jehovah seei. Di Bëibel ta taki taa: „A du gaan hia soni di Jehovah an feni bunu, u mbei Gadu hati ko boonu ku ën” (2 Klon. 33:2-7). Ma di Manase bi lei taa a bi ta tjali tuutuu u dee soni dee a bi du, hën Jehovah dëën paadon ku hii hën hati (2 Klon. 33:12, 13). Kandë i ta pakisei Könu Dafiti tu di bi du gaan zöndu. A bi tei sëmbë mujëë, söseei a bi kii sëmbë. Ma di Dafiti lei taa a bi ta tjali tuutuu u dee soni dee a bi du, hën Jehovah dëën paadon (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14). Awa, u sa dë seiki taa Jehovah dë kabakaba u da u paadon. w22.06 bld. 4 pal. 7

A sa pasa taa wa ko dë seiki möön taa woo feni bunu a di ten di ta ko. A kan taa wa kë hoi wakiti Gadu möön. U di Jehovah an abi bigi, söseei an abi kaba, mbei u sa ta si kuma wan soni ta tei longi, hii fa hën an ta si ën sö (2 Pet. 3:8, 9). A o du dee soni dee a paamusi u, ma a kan taa an du de a di ten di u ta mëni taa a o du de. Andi sa heepi u fuu wakiti Gadu ku pasensi, söseei fuu sa dë seiki taa a o du dee soni dee a paamusi u? (Jak. 5:7) Dë gaan mati ku Jehovah, u di hën da di Sëmbë di o mbei u feni dee bunu. Di Bëibel ta taki taa ee u kë dë ku di mëni taa woo feni bunu a di ten di ta ko, nöö u musu biibi taa Jehovah dë tuutuu, söseei taa „a ta paka dee sëmbë dee ta suku ën ku wan hati” (Heb. 11:1, 6). Ee u ta biibi taa Jehovah dë tuutuu, nöö woo möön dë seiki taa a o du dee soni dee a paamusi u. Fuu dë seiki taa a o du dee soni dee a paamusi u, nöö u musu begi Jehovah, söseei lesi di Wöutu fëën. Hii fa wa sa si Jehovah, tökuseei u ku ën sa ko dë mati. U sa begi ën, nöö u sa dë seiki taa a o haika u.​—Jel. 29:11, 12. w22.10 bld. 26-27 pal. 11-13

Pakisei di soni aki. Jöpu dë sindosindo a sindja liba, ku sinkii hati (Jöpu 2:8). Dee mati fëën ta piki ën taa hën na bumbuu sëmbë, söseei taa an du wan bumbuu soni wan daka möönsö. Dee soni dee miti Jöpu ta hebi dëën gaanfa seei. Söseei a dë ku gaan fuka a hati, u di dee mii fëën dëdë. Bigibigi Jöpu dë fëën piii. An ta piki dee mati fëën (Jöpu 2:13). Ma ee dee womi aki bi ta si kuma Jöpu bi o bia baka da Jehovah u di an bi ta piki de, nöö ganjan seei de bi ta ganjan deseei. Biga baka wan pisiten, hën Jöpu bi taki taa: „Mi o ta hoi miseei a Gadu u te böö u mi koti.” A kan taa Jöpu bi hopo wojo luku dee mati fëën di a bi taki di soni aki (Jöpu 27:5). Andi bi heepi Jöpu faa hoi dou, hii fa hii dee soni dë bi ta miti ën? Wë hii fa soni bi hebi dëën gaanfa seei, tökuseei a bi ta dë hii juu ku di mëni taa di Gadu fëën bi o heepi ën nöömö. A bi sabi taa ee a bi dëdë seei Jehovah bi o weki ën ko a libi baka.​—Jöpu 14:13-15. w22.06 bld. 22 pal. 9

Di Sëmbë di mbei hii soni a liba ala ku goonliba aki, da u wan gaan kado. Di kado aki da di fan di u sa fan ku ën te u ta begi. Pakisei di soni aki: hiniwan ten di u kë, u sa konda andi dë a u hati da Jehovah, aluwasi un pei töngö u ta fan. U dë seiki taa di lobihati Tata fuu o haika u, aluwasi ee u ta begi ën te u dë a hatiwosu, nasö te u dë a dunguwosu. U ta tei di soni aki u bigi seei. Könu Dafiti bi ta tei ën u bigi taa a bi sa ta begi Jehovah. Fëën mbei a kanda da Jehovah taa: „Mbei dee begi u mi ko dë kuma sumëësuti soni di sëmbë ta tjuma a di wosu fii da i” (Ps. 141:1, 2). A di ten u Dafiti, dee mindima bi ta seeka dee sumëësuti fatu di de bi ta tja go tjuma da Jehovah (Ëki. 30:34, 35). Leti kumafa dee mindima bi ta seeka dee sumëësuti fatu di de bi o tjuma da Jehovah, sö nöö Dafiti bi ta pakisei bunu u dee soni dee a bi o taki te a bi o begi Jehovah. Di seei soni aki u kë du tu. U di u kë taa Jehovah feni dee begi fuu bunu. w22.07 bld. 20 pal. 1-2; bld. 21 pal. 4

Jehovah hën o paka sëmbë da dee hogi soni di de du. Jehovah an da u di faantiwöutu u sitaafu wan sëmbë u di a du wan soni ku u (Lom. 12:20, 21). U di u da zöndu libisëmbë, mbei wa sa kuutu soni a wan leti fasi, kumafa Gadu ta du ën (Heb. 4:13). Boiti di dë, dee fii fuu ta mbei a taanga da u fuu kuutu soni a wan bunu fasi. Jehovah bi mbei Jakobosi sikifi taa: ’Di hatiboonu u wan libisëmbë an ta heepi ën faa libi di leti libi di Gadu kë’ (Jak. 1:20). U sa dë seiki taa Jehovah o du soni a wan leti fasi. Te u ta da wotowan paadon, nöö u ta lei taa u ta biibi taa Jehovah o seeka soni a wan leti fasi. Te u ta disa soni a Jehovah maun, nöö u ta lei taa u ta biibi taa Jehovah o puu hii dee hogi soni di di zöndu tja ko. A di njunjun goonliba wa o ta mëni dee hati soni dee sëmbë bi du ku u möön, nöö dee soni dë an o ta toobi u möön tu.​—Jes. 65:17. w22.06 bld. 10-11 pal. 11-12

Wë di du di sëmbë ta du ku u ta lei u gbelingbelin taa Jehovah ta wai ku u (Mat. 5:11, 12). Didibi hën wë ta mbei sëmbë ta du ku u sö e. Ma Jesosi abi möön makiti möön Saatan! U di Jesosi ta heepi u, mbei sëmbë u hii pei föluku ta jei di bunu buka. Boo taki u soni di ta lei taa sö soni dë tuutuu. Wan woto soni di ta mbei di peleikiwooko ta taanga da u, hën da u di sëmbë ta fan peipei töngö. Ma Jesosi bi piki apösutu Johanisi taa a di ten fuu aki, u bi o sa peleiki da sëmbë di ta fan wan woto töngö (Ako 14: 6, 7). Na un futu? Wë u ta paaja di buka u di Könuköndë da gaan hia sëmbë. A di ten fuu aki, sëmbë a hii së u goonliba sa feni soni u Bëibel lesi a di website fuu, u di de dë u feni a möön leki 1000 töngö! Di Tii Kulupu bi da pasi fuu puu di buku de kai I sa dë waiwai u teego!, ko a möön leki 700 töngö! Ku di buku aki u ta lei sëmbë soni u Bëibel. w22.07 bld. 9 pal. 6-7

Jesosi bi ta fii da sëmbë. Apösutu Mateosi bi taki taa: „Fa a [Jesosi] si dee gaan hia sëmbë ta ko nëën nöömö dë, nöö tjali u de kisi ën teee. Biga a si taa de dë fukafuka weiwei, kuma wanlö hia sikafu dë a mundu söndö sëmbë u kiija de” (Mat. 9:36). Wë nöö unfa Jehovah ta fii? Jesosi bi taki taa: „Mi Tata . . . an kë na wan kodo sëmbë fëën musu lasi, te dou ku dee piki mii kuma disi aki seei. Sö a ta kai de gaan soni tjika” (Mat. 18:14). Di soni aki ta mbei u fii bunu seei, u di u ta si taa Jehovah lobi u te na soni! Möön u ta ko sabi Jesosi, möön u ta ko lobi Jehovah. I sa möön lobi wotowan, söseei i sa ko dë wan gaangaan sëmbë a di biibi, te i ta dë makandi ku dee baaa ku dee sisa u di kemeente fii, söseei te i ta mbei möiti fii ko sabi de möön bunu. Luku unfa de ta dë waiwai, u di de buta taa de o ta dini Jehovah. I sa hakisi de andi ku andi bi miti de a di dini di de ta dini Jehovah. Te i musu du wan gaan soni a di libi fii, nöö i sa suku lai a de. Di Bëibel ta taki taa: „Soni ta waka bunu te hia sëmbë dë di ta da lai”. w22.08 bld. 3 pal. 6-7

Fuka o miti hii u tuu. Ma nöiti woo abi u tja dee fuka fuu u wanwan. Leti kumafa wan tata di lobi dee mii fëën ta buta pakisei a de, sö nöö Jehovah ta buta pakisei a u. A dë leti a u bandja. Te u ta kai ën, nöö a dë kabakaba u heepi u (Jes. 43:2). U dë seiki taa u sa hoi dou te fuka ta miti u, u di a da u hii soni di u abi fanöudu. A da u pasi fuu sa fan ku ën te u ta begi, a da u di Bëibel, a da u sömëni woto soni u heepi u u di biibi fuu ko möön taanga, söseei a da u dee baaa ku dee sisa u heepi u te u dë a fuka. U ta tei ën u bigi seei taa u abi wan Tata di ta buta pakisei a u! „Hën ta mbei u ta dë ku wai” (Ps. 33:21). U sa lei Jehovah taa u ta tei di heepi di a ta heepi u u bigi, te u ta wooko ku hii dee soni dee a ta da u. Ma u musu mbei möiti fuu dë sëmbë fëën go dou. Ee u ta du hii soni di u sa du u piki Jehovah buka, nöö a o ta buta pakisei a u u nöömö! w22.08 bld. 13 pal. 15-16

Sömeni sëmbë a di ten aki an ta futoou wotowan. De an ta futoou dee tiima, dee könima, ku dee sëmbë dee ta bai soni ta sei. De ta hakisi deseei ee dee sëmbë aki ta kë heepi de tuutuu. Boiti di dë, de an ta lesipeki dee fesima u keiki. Fëën mbei an ta bigi da u taa de an ta biibi dee soni dee sikifi a di Bëibel, di buku di dee fesima u keiki ta wooko ku ën. U dee sëmbë u Jehovah ta biibi taa Jehovah da „di Gadu di ta taki tuutuu soni”, söseei taa a kë heepi u tuutuu (Ps. 31:5; Jes. 48:17). U sabi taa u sa biibi dee soni dee sikifi a di Bëibel. U ta piki ku wan womi di ta öndösuku soni u Bëibel, di bi taki taa: „Hii soni di Gadu taki da tuutuu soni, hii soni ta pasa leti kumafa a taki. Dee sëmbë u Gadu sa biibi dee soni dee a ta taki, u di de ta futoou di Gadu di taki ën.” w23.01 bld. 2 pal. 1-2

Dee baaa ku dee sisa fuu sa feni kötöhati, te u ta heepi de u di biibi u de ko möön taanga. So juu sëmbë di na ta dini Jehovah ta mbei de fa. Wotowan dë ku suwaki, nasö kandë soni bi miti de di ta mbei de fii bookosaka. I abi wotowan di ta wakiti wan longi pisiten u di goonliba aki kaba. Dee soni aki sa mbei a taanga da Keesitu sëmbë u de lei taa de abi biibi. Dee lö soni aki bi miti dee sëmbë u di fesiten Keesitu kemeente tu. Apösutu Paulosu bi wooko ku di Wöutu u Gadu u mbei di biibi u dee baaa ku dee sisa fëën ko möön taanga. Kandë dee Dju dee bi dë Keesitu sëmbë an bi sabi andi de bi musu taki te dee famii u de dee an bi dë Keesitu sëmbë, bi ta piki de taa di Dju biibi bunu möön di Keesitu biibi. A musu u dë sö taa di biifi di Paulosu bi manda da dee Hebelejën Keesitu sëmbë bi da de taanga (Heb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25). Dee soni dee a bi taki a di biifi, bi sa heepi de u de sabi andi de musu taki. w22.08 bld. 23-24 pal. 12-14

Dee sëmbë u di goonliba u Saatan aki an sabi ambë de sa futoou. Hii juu a ta toobi de te de luku di fasi fa dee seisonima, dee politikima, ku dee fesima u keiki ta tja deseei. Sömëni sëmbë an ta futoou dee mati u de, dee famii u de, ku dee sëmbë dee ta libi a di pisiwata ka de ta libi. Di soni aki an ta foondo u seei. Di Bëibel bi taki a fesi taa: ’A dee lasiti daka u di goonliba aki . . . , sëmbë an o ta hoi deseei a wotowan, . . . de o ta hoi sëmbë a bëë ta mindi soni da sëmbë ta tja de ta njan a baka, . . . ja o sa futoou de, biga te fii sabi nöö de o ta tja i go sei da sëmbë.’ Di soni aki kë taki taa sëmbë o ta dë kuma Saatan, di gadu u di goonliba aki, di sëmbë an sa ta futoou (2 Tim. 3:1-4; 2 Kol. 4:4). U di u da Keesitu sëmbë, mbei uu sabi taa u sa futoou Jehovah ku hii u hati. U dë seiki taa a lobi u, söseei taa nöiti a o bia baka da dee mati fëën (Ps. 9:10). U di Jesosi Keesitu ko dëdë da u, mbei u sa futoou ën tu (1 Pet. 3:18). Boiti di dë, useei ko si taa dee soni dee sikifi a di Bëibel bunu da u.​—2 Tim. 3:16, 17. w22.09 bld. 2 pal. 1-2

Te wan sëmbë dë waiwai tuutuu, nöö an ta dë waiwai u wan kölö pisiten nöö, ma hii hën libi longi a ta dë waiwai. Unfa sö? A di taki di Jesosi bi hoi a di kuun liba, a bi taki taa: „Un dë bunu e, dee sëmbë, ee un ta fii taa söndö Gadu wan dë wan wojo soni” (Mat. 5:3). Jesosi bi sabi taa Gadu mbei libisëmbë a sö wan fasi taa de o kë sabi di Sëmbë di mbei de, söseei taa de o kë dini ën. U di Jehovah da wan Gadu di ta dë waiwai hii juu, mbei dee sëmbë dee ta dini ën, sa ta dë waiwai tu (1 Tim. 1:11). A dë sö tuu taa te wa abi na wan fuka nöö nëën ufö u sa taki taa u dë waiwai ö? Wë nönö. Jesosi bi taki wan soni a di taki di a bi hoi a di kuun liba. A bi taki taa dee sëmbë dee „ta këë”, sa ta dë waiwai. A bi taki tu taa dee ’sëmbë dee wotowan ta suku a toobi fu di de ta libi bunu a Gadu wojo’, söseei dee sëmbë dee wotowan ta „kosi” (Mat. 5:4, 10, 11). Jesosi bi lei u taa na te soni nango bunu da u, nöö nëën ufö woo ta dë waiwai. Ma woo ta dë waiwai te u ta suku Gadu baka, söseei te u ta mbei möiti fuu ku ën ko dë möön gaan mati.​—Jak. 4:8. w22.10 bld. 6 pal. 1-3

Te wan Keesitu sëmbë sa’ u wegi soni luku, nöö a ta sabi taa „wan ten dë u dë piii, söseei wan ten dë u fan” (Peleik. 3:7). A so köndë sëmbë ta taki taa „fan da soofu, ma dë piii da goutu”. Hën da so juu a ta möön bunu fuu dë piii, ka fuu fan. Boo luku wan woto. De lo’u hakisi wan gaanwomi di abi öndöfeni, u heepi woto kemeente ku dee fuka u de. Wan gaanwomi bi taki taa: „Hii juu di gaanwomi aki ta köni taa an konda soni u dee woto kemeente da wotowan.” U di di gaanwomi aki ta du soni ku köni, mbei dee woto gaanwomi u di kemeente ka a dë, ta lesipeki ën. De dë seiki taa an o konda soni u di kemeente da wotowan. Te u ta taki soni kumafa a dë tuutuu, nöö a o heepi u fuu dë wan sëmbë di wotowan sa futoou. U ta futoou wan sëmbë di ta taki soni kumafa a dë tuutuu, u di u sabi taa nöiti a o ganjan u.​—Ef. 4:25; Heb. 13:18. w22.09 bld. 12 pal. 14-15

Sömëni sëmbë an ta kë haika te tuutuu köni „ta bai kai wolo a sitaati” (Nöng. 1:20). Di Bëibel ta taki taa dii pei kulupu sëmbë dë di an ta kë tei di köni di Jehovah ta da u. Dee sëmbë aki da „dee sëmbë dee na abi öndöfeni”, „dee mbeisëmbëfama” ku „dee donma” (Nöng. 1:22-25). Dee „sëmbë di na abi öndöfeni”, da dee sëmbë dee ta biibi hii soni di de jei, söseei an ta taanga da woto sëmbë u ganjan de (Nöng. 14:15). Nöö pakisei dee milionmilion sëmbë di dee keiki fesima ku dee tiima ta ganjan. So u de ta panta seei te de ko fusutan taa ganjan dee tiima, nasö dee fesima u de ta ganjan de. Ma dee sëmbë dee Nöngö 1:22 ta taki soni u de seei kë fika kuma sëmbë di na abi öndöfeni, u di de lobi di lö libi dë (Jel. 5:31). De an ta kë lei soni u Bëibel nasö de an ta kë libi ku dee wëti fëën. Wa kë waka a dee lö sëmbë aki baka!​—Nöng. 1:32; 27:12. w22.10 bld. 19 pal. 5-7

Di ölganisaasi u Gadu seei ta lei u andi u musu du fuu sa tjubi useei. Ee u tooka soni kuma tëlëfön nöbu fuu sö, nöö u musu toona piki dee gaanwomi, sö taa de sa sabi unfa a nango ku u te wan gaan hogi ko pasa. Kandë dee baaa o piki u taa wa musu kumutu a wosu, nasö taa u musu kumutu a wosu. Kandë de o piki u unfa u sa feni dee soni dee u abi fanöudu, nasö unfa u musu heepi wotowan, söseei na un ten u musu heepi de. Ee wa haika, nöö hogi sa miti u, söseei di soni dë sa mbei hogi ko miti dee gaanwomi, dee sëmbë aki dee ta luku u (Heb. 13:17). U di wan gaan hogi bi pasa, nasö u di sëmbë bi ta hopo ligei a sitaati, mbei sömëni baaa ku sisa bi foloisi go libi a wan woto kamian. De mbei taanga möiti u ko guwenti di njunjun kamian ka de go libi, söseei u dini Jehovah go dou. Dee baaa ku dee sisa aki „ta tja di buka u Masa Jesosi ta paaja tu”, leti kumafa dee fesiten Keesitu sëmbë bi du ën, di de bi paaja go a kamiankamian u di sëmbë bi ta du ku de (Tjab. 8:4). Di peleikiwooko ta heepi de u de buta pakisei a di Könuköndë, ka u de buta pakisei a dee soni dee miti de. Di soni aki ta mbei de ta dë bööböö. w22.12 bld. 19 pal. 12-13

Jehovah ta kai hiniwan fuu gaan soni. Ufö Jesosi manda dee apösutu fëën go peleiki, a bi heepi de u de an fëëë dee sëmbë dee bi o kë du ku de (Mat. 10:29-31). A bi taki soni u di fou di sëmbë bi möön sabi a Isaëli, u da de taanga. Di fou dë bi dë wan piki fou. Sëmbë an bi ta kai di fou dë gaan soni a di ten u Jesosi. Ma Jesosi bi piki dee bakama fëën taa: „Na wan kodo u de sa puu kai a goon ee na u Tata a liba da pasi.” Baka di dë, hën a bi hakisi de taa: ’Wan bumbuu gaanfa möön dee piki fou naandë nö?’ Jesosi bi kë lei dee bakama fëën taa Jehovah ta kai hiniwan u de gaan soni. Fëën mbei an bi dë u de fëëë dee sëmbë dee bi o kë du ku de. A musu u dë sö taa dee bakama u Jesosi bi ta mëni di soni di a bi piki de, te de bi si dee piki fou aki a dee foto ku dee boiti kamian ka de bi nango peleiki. Te i si wan piki fou, nöö mëni taa Jehovah ta kai i gaan soni, biga i „bumbuu gaanfa möön dee piki fou”. A sa heepi i fii hoi dou te sëmbë ta du ku i. w23.03 bld. 18 pal. 12

So juu a sa pasa taa soni ko taanga da u, u di dee famii fuu ta du ku u, nasö u di u lasi di wooko fuu. Te u dë ku wan bookohedi wan hii pisiten, nöö a sa pasa taa u lasi hati, nasö taa u fii bookosaka. Nöö te soni dë sö, nöö Saatan sa wooko ku dee lö okasi aki u mbei u ko ta si kuma Jehovah an lobi u. Saatan kë fuu si kuma Jehovah nasö di ölganisaasi fëën ta mbei soni ta miti u. Sö wan soni bi miti so Isaëli sëmbë a di köndë Egepiti. Bigibigi de bi ta biibi taa Jehovah hën bi manda Mosesi ku Alon u de ko puu de a katibo (Ëki. 4:29-31). Ma bakaten, di Falao bi mbei di libi ko möön taanga da de, hën de bi taki taa Mosesi ku Alon de bi mbei di soni dë ta miti de. (Ëki. 5:19, 20). De bi ta taki taa dee dinima u Gadu de bi mbei hogi ta miti de. Tjali soni wë e! Ee i dë ku fuka longi kaa, nöö konda hii soni di dë a i hati da Jehovah go dou, nöö dëën pasi faa heepi i. w22.11 bld. 15 pal. 5-6

Jehovah hën ta da sëmbë libi, söseei a abi di makiti u weki sëmbë ko a libi baka. A bi da di tjabukama di kai Elia di makiti u weki di womi mii u wan mujëë u Safati, ko a libi baka (1 Kön. 17:21-23). Baka di dë, hën Gadu bi heepi di tjabukama de kai Elisa faa weki di womi mii u wan mujëë u Sunëmi, ko a libi baka (2 Kön. 4:18-20, 34-37). Dee woto aki ku wotowan jeti, ta lei u taa Jehovah abi di makiti u weki sëmbë ko a libi baka. Di Jesosi bi dë a goonliba aki, hën a bi lei taa hën Tata bi dëën di makiti dë tu (Joh. 11:23-25, 43, 44). Nöunöu dë Jesosi dë a liba ala, nöö Gadu dëën „hii makiti a liba ala ku goon aki tuu”. Fëën mbei a sa weki „hii dëdë sëmbë tuu” ko a libi baka, u de sa feni di okasi u de libi u teego.​—Mat. 28:18; Joh. 5: 26-29. w22.12 bld. 5 pal. 10

U di de an bi ta haika Ezekiëli, mbei u sa taki taa de an bi ta haika Jehovah. Di soni di Jehovah bi piki Ezekiëli a di tëkisi u tide aki, bi mbei a fusutan taa na du an bi du di wooko fëën bunu mbei sëmbë an bi kë haika ën. Jehovah bi piki ën tu taa te dee soni di a konda da dee sëmbë pasa tuutuu, nöö „de o fusutan taa wan tjabukama bi dë ku de” tuutuu (Eze. 2:5; 33:33). Dee soni aki bi da Ezekiëli taanga faa ta du di peleikiwooko. Useei ta ko abi degihati, u di u sabi taa Jehovah hën manda u fuu du di peleikiwooko. A kai u gaan soni, u di a kai u dee „kotoigi” fëën (Jes. 43:10). Wan gaandi di dë! Leti kumafa Jehovah bi piki Ezekiëli taa: „Na fëëë”, sö nöö a ta piki u tu taa: „Wan musu fëëë”(Eze. 2:6). Faandi mbei wa musu fëëë dee felantima fuu? U di leti kuma Ezekiëli, Jehovah hën manda u fuu du di wooko, söseei u di a dë ku u.​—Jesaaja 44:8. w22.11 bld. 3 pal. 4-5

U ta wai taa u sa futoou dee gaanwomi ku dee dinai. Dee baaa aki ta sölugu u a wan bunu fasi, nöö u ta da Jehovah tangi taa a da u de. Unfa u sa lei taa u dë u futoou? U lobi dee baaa ku dee sisa fuu, nöö u kë sabi unfa a nango ku de. Ma u musu ta köni taa wa ta hulu sëmbë soni tumisi. So baaa ku sisa u dee kemeente u dee fesiten Keesitu sëmbë, bi „ta tjökö buka a sëmbë soni ta lëgëdë ta konda soni di an dë fanöudu” (1 Tim. 5:13). Wa kë dë kuma de seepiseepi. Ma boo taa wan sëmbë konda wan soni fëën da u, nöö a piki u taa wa musu kondëën da woto sëmbë. Kandë wan sisa ko konda da u taa di gösöntu fëën an kaba dë sö bunu, söseei taa woto fuka ta miti ën, nöö a hakisi u fu wa paaja di woto. Wë u musu du andi a hakisi u. w22.09 bld. 10 pal. 7-8

A Giikitöngö de abi wan taki ta taki, di de puu ko „ko abi wan hii woto pakisei”, nöö di soni dë sa kë taki taa i musu „mbei di pakisei fii ko njunjun”. Wë di soni aki ta lei taa na du nöö u musu ta du wantu bumbuu soni nöö a kaba. Ma u musu ta öndösuku useei luku unfa u dë tuutuu, nöö ee soni dë u tooka, nöö u musu mbei möiti u tooka de. A sö wan fasi woo sa ta hoi dee wëti u Jehovah a di möön bunu fasi fa u sa du ën. Wa musu du di soni aki wan kodo pasi nöö a kaba, ma u musu ta du ën nöömö.Te wa o abi zöndu möön, nöö woo sa ta piki Jehovah buka a hii soni. Ma u di di ten dë an dou jeti, mbei u musu ta mbei möiti fuu ta piki Jehovah buka hii juu. A Loomë 12:2 Paulosu bi taki taa u musu ko abi wan hii woto pakisei, sö taa u sa ko sabi andi Gadu kë fuu du. Wa musu disa di hogi goonliba aki faa buta u ko kumafa a kë. Ma u musu öndösuku useei luku ee u ta si soni kumafa di goonliba aki kë fuu si soni, nasö ee u ta si soni kumafa Gadu ta si soni, möönmöön te a nama ku soni di u kë du a u libi. w23.01 bld. 8-9 pal. 3-4

A dë sö taa hii juu Jehovah ta puu u u soni an miti u ö? Nasö a dë sö taa hii juu Jehovah ta da pasi taa hogi soni miti u, sö taa u sa feni wan bunu bakaten u? Wë nönö, di Bëibel an ta lei u di soni dë (Peleik. 8:9; 9:11). Ma u sabi taa te fuka ta miti u, nöö Jehovah ta si, söseei a ta jei te u ta bai ta kai ën faa heepi u (Ps. 34:15; Jes. 59:1). Boiti di dë, Jehovah sa heepi u fuu hoi dou te soni ta taanga da u. Unfa a ta du di soni dë? Wan fasi fa Jehovah ta heepi u, hën da a ta da u taanga, söseei a ta da u kötöhati, a di ten di u abi de fanöudu (2 Kol. 1:3, 4). I ta mëni wan ten ka Jehovah bi dai taanga ku kötöhati di i bi abi ën fanöudu gaanfa seei ö? A lo’ u pasa taa wa ta si fa Jehovah ta heepi u a di pisiten di wan tesi ta miti u, ma te u pasa di tesi ufö u ta si ën. w23.01 bld. 17-18 pal. 13-15

Di mbeti aki ta djei di mbeti di abi seibi hedi, ma sinkii fëën bë hëii sö. De ta kai ën „di pindi”u di taku mbeti, nöö hën da di u aiti könu (Ako. 13:14, 15; 17:3, 8). Johanisi bi ko fusutan taa di könu aki bi hopo ko, hën a go, hën bakaten a toona hopo ko baka. Di soni aki fiti di ölganisaasi de ta kai De Verenigde Naties di ta mbei möiti u hii dee politiki soni a goonliba waka bunu. Fosufosu de bi ta kai ën Volkenbond. Hën a di pisiten u di u Tu Goonliba Feti, hën a go. Ma bakaten, hën a hopo ko baka kuma di Verenigde Naties. Dee taku mbeti, nasö dee tiima, ta wooko ku popokanda u mbei sëmbë hopo fia ku Jehovah, söseei u de du ku dee sëmbë fëën. Johanisi bi taki taa a dë kuma de „ta waka a dee köndëköndë u goonliba tuu te dou nango ta hai dee könu tja ko makandi”, u de feti di feti u Amagedon, „di Daka di di Gadu di abi hii makiti u mundu buta.”​—Ako. 16:13, 14, 16. w22.05 bld. 10 pal. 10-11

Jesosi seei bi ko sa’ u lesi di Wöutu u Gadu. A bi ko sabi di Wöutu u Gadu bumbuu, söseei a bi ko lobi ën, nöö a bi ta da di Wöutu u Gadu pasi faa tii ën. Pakisei di soni di bi pasa a di Wosu u Gadu di Jesosi bi abi 12 jaa. Hii fa dee womi dee bi ta lei sëmbë soni a di Wosu u Gadu bi sabi di Wëti u Mosesi bumbuu, tökuseei a bi ta „foondo de te na soni” te Jesosi bi ta fan. ’Biga de an bi sabi unfa a waka taa a bi abi sö wan bumbuu fusutan, te a bi ta piki de kuma na piki mii a dë’ (Luk. 2:46, 47, 52). Useei sa ko sabi di Wöutu u Gadu, söseei u sa ko lobi ën, te u ta lesi ën hiniwan daka. U sa lei wan soni a dee soni dee Jesosi bi piki dee sëmbë dee bi sabi di Wëti, te kisi dee Faliseima, dee Saduseima, ku dee Sabima u Wëti. Dee womi aki bi lo’ u lesi di Wöutu u Gadu, ma tökuseei de an bi ta tooka. Jesosi bi taki u dii soni di dee womi aki bi musu du u de bi sa feni möön wini u di lesi di de bi ta lesi di Wöutu u Gadu. Dee soni dee a bi piki de o heepi u fuu ko ta möön fusutan dee soni dee u ta lesi, de o heepi u fuu sa feni gudu a di Wöutu u Gadu, söseei de o heepi u fuu sa mbei di Wöutu u Gadu tii u. w23.02 bld. 8-9 pal. 2-3

So u dee soni dee u musu ta köni ku de da: kai lobi ku sëmbë di u ku ën an tööu, bebe daan pasa maaka, njan pasa maaka, taki hatihati soni da sëmbë, luku feti soni, luku fanafiti soni a di së u manu ku mujëë, ku woto soni di an bunu (Ps. 101:3). Didibi ta suku fasi hii juu u mbei u ku Jehovah an dë mati möön (1 Pet. 5:8). Ee wa köni, nöö pikipiki Saatan sa poi u hati ku u fusutan. A sa mbei u ko ta haun ku wotowan, ta ganjan sëmbë, ta buuse wotowan, ta hoi wotowan a bëë, söseei a sa mbei u ko abi gaanfasi ku langawojo (Gal. 5:19-21). Ee wa mbei möiti wantewante u dee fasi aki an mbei lutu a u hati, nöö de sa mbei u du soni di an bunu (Jak. 1:14, 15). Wan soni di sa miti u söndö fuu mëni, da di nama di u sa ko ta nama ku sëmbë di an ta tja deseei a wan bunu fasi. U musu hoi a pakisei taa woo ko dë kuma dee sëmbë dee u ta hulu (1 Kol. 15:33). Ee u ta buta mëni a useei, nöö woo mbei möiti fu wa ta nama ku sëmbë di an ta hoi dee wëti u Jehovah, ee an dë fanöudu (Luk. 21:34; 2 Kol. 6:15). A sö wan fasi woo si te hogi ta ko, nöö u koti pasi dëën. w23.02 bld. 16 pal. 7; bld. 17 pal. 10-11

I ko möön lobi Jehovah u di i ko sabi ën möön bunu. U dë seiki taa i kë ko dë mati fëën nöunöu kaa, söseei i kë dë mati fëën u teego. Wë i sa dou di maaka dë. A wan lobihati fasi seei Jehovah ta da i taanga fii du soni u mbei hën hati piizii (Nöng. 23:15, 16). I sa mbei hën hati piizii ku dee soni dee i ta taki, ma söseei ku dee soni dee i ta du. Di fasi fa i ta libi, hën o lei ee i lobi Jehovah tuutuu. Di buta di joo buta taa joo ta du soni u mbei Jehovah hati ta piizii, da di möön bunu soni di i sa buta taa joo du a di libi. Unfa i sa lei taa i lobi Jehovah? Di fosu soni, hën da i musu begi wan apaiti begi ka joo buta i libi a di wan kodo tuutuu Gadu maun (Ps. 40:8). Baka di dë, nöö i dopu u lei hii sëmbë taa i buta i libi a Gadu maun. Di daka di joo dopu ta dë wan piizii daka, söseei a ta dë wan apaiti daka a di libi fii. Di daka dë i ta bigi wan njunjun libi ka joo ta libi da Jehovah, ja o ta libi da iseei möön (Lom. 14:8; 1 Pet. 4:1, 2). A ta djei kuma a dë wan gaan soni u du, nöö sö a dë tuu. Ma di soni dë hën o mbei i sa feni di möön bunu libi. w23.03 bld. 5-6 pal. 14-15