MWBR18 08 Verwijzing gi Wi Kresten libi nanga a preikiwroko studie-buku
6-12 AUGUSTUS
GUDU NA INI GADO WORTU | LUKAS 17, 18
„Sori taki yu de nanga tangi”
(Lukas 17:11-14) Di a ben de na pasi fu go na Yerusalem, a waka pasa na mindri Samaria nanga Galilea. 12 Di a ben e go na ini wan dorpu, tin gwasiman si en, ma den ben tan tanapu farawe. 13 Ne den opo den sten èn den taki: „Yesus, Leriman, abi sari-ati gi wi!” 14 Di Yesus si den, a taigi den: „Go meki den priester luku unu.” Di den ben de na pasi ete den kon krin”.
nwtsty ete wan tu sani na Lu 17:12, 14
tin gwasiman: Na ini Bijbel ten, gwasiman ben kon makandra noso den ben libi na a srefi presi, so taki den ben man yepi makandra (2Kw 7:3-5). A Wet fu Gado ben taki dati wan gwasiman no ben mag tan na mindri tra sma. Te a ben e go na wan presi, sma ben musu sabi taki a e kon. Dati meki a ben musu bari: ’Mi no krin, mi no krin!’ (Le 13:45, 46) Dati meki den gwasiman ben tan tanapu farawe fu Yesus soleki fa a Wet ben e taki.
go meki den priester luku unu: Di Yesus ben de na grontapu a ben gi yesi na a Wet di ben e sori taki na den bakapikin fu Aaron ben kisi a frantwortu fu de priester. Dat meki a ben taigi den gwasiman di a ben dresi fu go sori densrefi na den priester (Mt 8:4; Mr 1:44). Soleki fa a Wet fu Moses e sori, dan na wan priester ben musu luku efu wan gwasiman ben kon betre. A gwasiman dati ben musu go na a tempel fu tyari wan ofrandi leki presenti. A ben musu tyari tu libilibi fowru di krin, sedre-udu, redi titei, nanga taki fu wan hisop-bon.—Le 14:2-32.
Diki moro dipi
(Lukas 17:7-10) Suma fu unu di abi wan srafu di e plugu a gron noso di e luku den meti, o taigi a srafu te a komoto fu a gron: ’Kon dya wantewante, dan yu go sidon na tafra’? 8 Na presi fu dati unu o taigi a srafu: ’Go sreka wan sani meki mi nyan, weri wan fesikoki, èn tyari sani kon gi mi teleki mi kaba nyan èn dringi. Baka dati yu kan go nyan èn dringi’. 9 Unu denki taki wan masra o taigi en srafu tangi bika a srafu du san a ben musu du? 10 Na so a musu de tu nanga unu. Te unu du ala san unu kisi fu du, dan un musu taki: ’Wi na srafu di no warti noti. Wi du san wi ben musu du.’”
nwtsty ete wan tu sani na Lu 17:10
di no warti noti: Na ini Grikitongo disi wani taki „di sma no man gebroiki”. Yesus no fruteri na agersitori fu sori taki den srafu, noso disipel fu en, ben musu si densrefi leki sma di a no ben o man gebroiki. Soleki fa den tra vers na ini a pisi disi e sori, dan den wortu „di no warti noti” e sori taki den srafu no ben musu denki tumusi furu fu densrefi, den no ben musu denki taki den ben musu kisi grani noso preise fu san den du. Son sabiman e taki dati den wortu na ini a tekst disi gebroiki na wan agersi fasi fu sori taki „wi na srafu nomo di no warti fu sma poti tumusi furu prakseri na wi”.
(Lukas 18:8) Mi e taigi unu: A sa sorgu taki den o kisi reti esi-esi. Ma te a Manpikin fu libisma doro, a sa feni sma na grontapu di e sori a srefi bribi disi?”
nwtsty ete wan tu sani na Lu 18:8
a srefi bribi disi: Noso „a sortu bribi disi”. Na ini a tekst disi Yesus no ben e taki fu a bribi fu ala sma, ma fu wan spesrutu sortu bribi di de leki a bribi fu na uma na ini na agersitori fu en (Lu 18:1-8). Disi wani taki dati wan sma musu abi a bribi taki Gado o arki den begi fu en èn taki Gado o meki den sma di a teki kisi san den abi reti na tapu. A kan taki Yesus no piki na aksi di a poti fu di a ben wani taki den disipel fu en ben musu go denki o tranga den eigi bribi de. Na agersitori disi di e taki fu begi nanga bribi ben fiti, fu di syatu na fesi Yesus ben fruteri sortu tesi den bakaman fu en ben o kisi.—Lu 17:22-37.
13-19 AUGUSTUS
GUDU NA INI GADO WORTU | LUKAS 19, 20
Diki moro dipi
(Lukas 19:43) Bika den dei o kon te yu feanti o bow wan skotu fu srapu postu na yu lontu. Den o lontu yu èn na ala sei sma o pina yu.
nwtsty ete wan tu sani na Lu 19:43
wan skotu fu srapu postu: Disi na a wan-enkri presi pe den gebroiki a Griki wortu karaks na ini den Kresten Griki buku fu Bijbel. A wortu disi abi fu du nanga „srapu tiki noso postu fu tapu wan presi lontu; postu”, noso nanga „wan srudati kampu di tapu lontu nanga udu postu”. Den wortu fu Yesus kon tru na ini a yari 70 di a legre fu Rome, di ben abi Titus leki edeman, ben bow wan skotu lontu Yerusalem. Titus ben abi dri sani na prakseri di a du dati. A ben wani sorgu taki den Dyu no ben man lowe komoto na ini a foto, a ben e suku fu dwengi den fu gi densrefi abra, èn a ben wani meki angri kiri den, so taki den ben o saka densrefi na en ondro. Fu ben kan bow a udu skotu lontu Yerusalem den srudati fu Rome go koti furu bon na den boitipresi.
(Lukas 20:38) A no de wan Gado fu den dede sma, ma wan Gado fu den wan di de na libi, bika gi en den alamala e libi.”
nwtsty ete wan tu sani na Lu 20:38
bika gi en den alamala e libi: Noso „na ini Gado ai den de na libi ete”. Bijbel e sori taki te sma di de na libi no e gi yesi na Gado, dan Gado e si den leki dedesma (Ef 2:1; 1Ti 5:6). Na so a de tu taki te reti-ati futuboi fu Gado e dede, dan Yehovah e si den leki sma di e libi ete, fu di a sabi taki a o gi den wan opobaka.—Ro 4:16, 17.
20-26 AUGUSTUS
GUDU NA INI GADO WORTU | LUKAS 21, 22
Diki moro dipi
(Lukas 21:33) Hemel nanga grontapu o pasa gowe, ma den sani di mi taki, no o pasa gowe kwetikweti.
nwtsty ete wan tu sani na Lu 21:33
Hemel nanga grontapu o pasa gowe: Tra tekst e sori taki hemel nanga grontapu o tan fu têgo (Ge 9:16; Ps 104:5; Pr 1:4). Sobun, Yesus e taki wan sani dyaso di no kan de so trutru. Ma a sani disi e yepi sma fu frustan taki srefi efu hemel nanga grontapu ben o pasa gowe trutru, dan toku den wortu fu en ben o kon tru. (Luku Mt 5:18.) Ma a hemel nanga grontapu di kari dyaso kan abi fu du nanga na agersi hemel nanga grontapu di Opb 21:1 e kari „a fosi hemel nanga a fosi grontapu”.
27 AUGUSTUS–2 SEPTEMBER
GUDU NA INI GADO WORTU | LUKAS 23, 24
„De klariklari fu gi trawan pardon”
(Lukas 23:43) Yesus taigi en: „Fu tru, mi e taigi yu tide: Yu o de nanga mi na ini Paradijs.”
g-O 2/08 11 ¶5, 6
Gado e gi sma pardon te den du seryusu sondu?
Yehovah no e luku nomo san na a sondu di wan sma du, ma a e luku tu fa a sma e prakseri fu a sondu di a du (Yesaya 1:16-19). Prakseri den tu ogriman di den ben anga na sei Yesus. Soleki fa a sori den ala tu ben du bigi ogri, fu di wan fu den ben taki: „Ala sani di pasa nanga wi na fu den sani di wi du. Ma a man disi [Yesus] no du nowan ogri.” A sani di na ogriman taki e sori taki a ben sabi sani fu Yesus èn dati yepi en fu kenki a fasi fa a ben e denki. Disi e kon na krin na ini san a taki baka dati. Disi leisi a begi Yesus: „Memre mi te yu kon na ini yu Kownukondre.” San Krestes du di a si taki a sani di a man aksi en ben komoto na ini en ati? A piki en: „Fu tru, mi e taigi yu tide: Yu o de nanga mi na ini Paradijs.”—Lukas 23:41-43.
Prakseri a tori: Den lasti wortu fu Yesus dyaso na grontapu ben e sori taki a ben abi sari-ati nanga wan man di ben taki krin dati a ben e frudini en fu kisi dedestrafu. Disi e gi wi deki-ati trutru! Wi kan de seiker taki Yesus Krestes nanga en Papa, Yehovah, o sori sari-ati gi ala sma di abi berow trutru, awinsi san den ben du.—Romesma 4:7.
Diki moro dipi
(Lukas 23:31) Efu den e du den sani disi te a bon e libi ete, dan san o pasa te a dede?”
nwtsty ete wan tu sani na Lu 23:31
te a bon e libi ete, . . . te a dede: Soleki fa a sori, dan Yesus ben e taki fu a Dyu pipel. Fu di Yesus nanga wan tu Dyu di ben poti bribi na ini en ben de na den mindri ete, meki a pipel ben de leki wan bon di ben de fu dede, ma di ben abi pikinso libi na ini ete. Ma a no ben o teki langa fosi den ben o kiri Yesus. Baka dati den Dyu di ben tan gi yesi na Gado ben o salfu nanga santa yeye èn den ben o tron wan pisi fu na Israel fu Gado (Ro 2:28, 29; Ga 6:16). Na a ten dati, a Dyu pipel srefi ben o de leki wan dede bon, fu di Gado no ben o feni den bun moro.—Mt 21:43.
(Lukas 23:33) Di den doro na a presi di sma e kari Edekrabasi, den spikri Yesus nanga den ogriman na wan postu, wán na en reti-anusei èn a trawan na en kruktu-anusei.
nwtsty fowtow
Wan spikri na ini wan bakafutu
Disi na wan fowtow di e sori fa wan spikri fasi na ini a bakafutu fu wan sma. A spikri meki fu isri èn a langa 11.5 centimeter. Tapu a fowtow yu e si wan kopi fu wan bonyo di sabiman feni na ini 1968 na a noordsei fu Yerusalem di den ben diki sani puru na ini gron. A sani disi de fu a ten fu den Romesma. Sabiman e taki dati disi na wan buweisi taki den ben e gebroiki spikri fu fasi sma di ben kisi dedestrafu na udu postu fu kiri den. A spikri gersi den wan di den Rome srudati ben gebroiki fu spikri Yesus Krestes na wan postu. Den ben feni a spikri disi na ini wan ston baki pe den e poti den drei bonyo fu wan dedesma, baka te a skin fu den ben pori. Disi e sori taki son leisi den ben e beri den sma di den ben kiri na wan postu.