Na droifibon di e prisiri Gado nanga libisma nanga na wien foe hem
„Nanga disi mi Tata e kisi bigi nem, te oen tan meki foeroe froktoe en sori dati oen de mi discipel.” — Joh. 15:8.
1. Fa na aparti man, di Johannes na manpikin foe Zebedeus ben de wan kompe foe hem, ben agersi hemsrefi nanga wan bon?
INI na tem disi a kande a sa de wan vreemde sani te wan soema e agersi hemsrefi nanga wan droifi-bon. Tog na moro aparti man di oiti ben libi na grontapoe, ben doe hem. Tapoe na na neti foe na laatste tron a ben dringi nanga hem erfoe loyaal kompe foe hem wien, a ben taki dem prenspari wortoe disi: „Mi de na reti droifibon en mi Tata de na droifi-djariman. Mi de na droifibon, oenoe de dem taki.” Wan foe dem kompe foe hem, Johannes na manpikin foe Zebedeus, di ben jere dem wortoe disi, di wani taki foeroe, ben hori dem na prakseri en ben skrifi dem gi wi. — Joh. 15:1, 5.
2, 3. (a) Na sortoe bon dem agersi bon ben aksi te dem weri ofoe dem wani wan rigeriman — leki fa na gersi-tori, di Jotham, na manpikin foe na kroetoebakra Gideon ben gi, e sori? (b) San ben sa de na bakapisi foe na teki foe wan kownoe?
2 Foeroe hondro hondro jari na fesi, wan man ini na srefi kondre ben verteri wan agersi-tori, en ini disi a ben agersi wan soema nanga wan droifibon. Na man dati, hem toe ben de ini na gevaar foe hem libi. Bifo a ben lon go kibri, a ben verteri wan „boen” agersi-tori, di ben sori fa soema, di no e teki na joisti soema poti leki kownoe, e tjari wan ongolokoe kon tapoe na heri naatsi. Fosi, dem ben bigin aksi na olijfbon. Aladi a ben gersi hem pipel nanga bon, a ben sori fa dem disi ben wani poti tapoe dem wan rigeriman. Dem ben aksi fosi wan olijfbon en baka dati dem aksi wan figabon, ma dem froktoebon disi no ben wani.
3 „Moro fara”, Jotham, na wan enkri manpikin foe na kroetoebakra Gideon foe Israël, di ben tan na libi, e taki: „dem bon ben taki gi na droifibon: ’Kon, tron kownoe tapoe wi’. Na droifibon foe hem see ben taki gi dem: ’Mi moe libi mi njoen wien, di e prisiri Gado nanga libi-soema, en mi moe go wai tapoe dem tra bon?’” Baka na weegri disi foe di foe dri tron, dem agersi bon de verplekti foe poti tapoe dem leki kownoe wan maka-boes-boesi di no e meki froktoe (Rechter 9:3-14). Foedi dem ben teki tapoe wan fowtoe fasi rigeriman, Jotham ben sori, dati dem no ben sa dringi na wien foe prisiri, soleki wan droifibon, di e meki froktoe e gi. — Recht. 9:15-20.
4. Leki wan agersi foe san, Jezus ben gebroiki djonsro-de na droifidjari-wien, ma fa bakatem a ben poti wan prisiri betekenis na dati?
4 Foe na reden disi, Jezus Kristus, di dem ben trowe toe leki kownoe tapoe na naatsi Israël, no ben de na fosi libisoema, di ben agersi hemsrefi nanga wan droifibon. Djonsro-de a ben poti wan fesa foe memre na dede foe hem di ben kon krosibee, pe dem ben dringi foe na wan beker, di ben agersi hem broedoe, di ben sa trowe na gron na baka-dina foe na tra dee. Moro fara a ben gi wan prisiri betekenis na a wien di a ben taki: „Mi de taki gi oen: mi no sa dringi foe na droifibon-wien moro, te na a dee, di mi nanga oenoe sa dringi hem njoen-njoen na ini na Kownoekondre foe mi Tata” (Matt. 26:26-29). Spesroetoe njoen e meki wan prisiri firi kon, en na „wien” di Jezus ben sa dringi ini na Kownoekondre foe hem hemel Tata, ben sa de troe troe wan wien di e go anoe nanga anoe nanga prisiri.
5. San ini na agersi-tori foe na droifibon e sori ofoe Jezus ben gebroiki disi soso foe agersi hemsrefi wawan ofoe foe agersi tra sani toe?
5 Foedi na pascha-neti ben bigin, meki dati wien de teki wan prenspari presi; Moro pikinso wi kan taki dati 4 beker ben dringi ini na laatste demakandra foe Jezus nanga hem discipel ini na jari 33 G.T. Disi ben meki Jezus ben verteri wan njoen agersi-tori foe na droifibon. Ini na agersi-tori disi, Jezus ben gebroiki na heri droifibon foe agersi moro leki hemsrefi. A ben meki disi kon na krin di a ben taki gi dem getrouw discipel: „Mi de na droifibon, oenoe de dem taki.” — Joh. 15:5.
6. Jesus ben meene, dati na „droifibon” ben de soso erfoe taki efoe joe hori na prakseri dati soso erfoe apostel ben de en spesroetoe efoe wi loekoe dem wortoe foe hem ini Matteus 21:43?
6 Jezus no ben meene nanga dem wortoe disi, dati na kristen „droifibon” ben sa habi soso erfoe taki, foedi dem erfoe getrouw apostel ben didon na a tem dati nanga hem na tafra. Na Messias „droifibon” ben sa habi foeroe moro taki, nofo foe ben kan meki wan heri njoen kristen naatsi. Na tapoe na njoen naatsi disi Jezus ben sori, di a ben taki gi dem soema di ben teki presi foe na djoe naatsi di no ben bribi: „Dem sa poeroe na kownoekondre foe Gado na oen anoe en gi hem na wan naatsi di e meki dem froktoe foe hem.” — Matt. 21:43.
7. Sortoe naatsi e agersi nanga wan „droifibon” ini Psalm 80:8-15, en foe sainde na psalmsingiman e aksi Gado foe poti prakseri tapoe hem?
7 A no ben de wan njoen sani foe agersi wan naatsi nanga wan droifibon. Na eegi hemel Tata foe Jezus, Jehovah, ben gebroiki na bon disi leki wan marki foe wan naatsi. Foe eksempel, a ben meki na psalmsingiman Asaf, taki dem wortoe disi gi hem: „Joe (Jehovah) ben go teki wan droifibon na Egipti, tjari kon dja (ini na tem foe Mozes). Joe ben tan jagi en poeroe dem naatsi (foe na pramisi kondre), foe prani na bon. Joe ben meki wan presi klari gi hem, joe meki hem loetoe go dipi, te a foeroe na heri kondre. Na kowroe foe hem tapoe dem bergi, . . . O Gado foe dem sroedatifetiman, drai kon grantangi, loekoe foe hemel kon na ondro en loekoe en sorgoe foe na droifibon disi, nanga na pransoen di joe reti anoe ben prani” (Ps. 80:8-15). Foedi Jeruzalem ben pori ini 607 bifo wi gewoon teri en na a tem dati dem tem foe dem heiden ben bigin, pe dem grontapoe naatsi ben kan tiri tapoe heri grontapoe, meki na djoe naatsi Israël ben miti foe na see foe dem heiden naatsi bigi feejanti fasi. Foe datede meki na psalmskrifiman ben djeme en begi na Gado foe poti prakseri.
8. Otem Jehovah ben prani wan njoen „droifibon”, en fa Jesaja 5:3-7 e sori sortoe fanowdoe ben de foe dati?
8 Di Jehovah Gado ben salfoe Jezus nanga santa jeje, baka di a ben doopoe ini na liba Jordaan, dan wan njoen droifibon ben prani. Disi ben de tranga fanowdoe. Foe sainde? Moro leki 700 jari na fesi na profeeti Jesaja ben taki na fesi foe sainde. Jehovah ben meki hem geest tjari hem go so fara foe taki: „En now, oen soema di e libi ini Jeruzalem, en oen man foe Juda, kroetoe grantangi mindri mi nanga mi droifibon. San mi moe doe moro gi mi droifibon ete, dati mi no ben doe kaba? Foe sainde mi ben hoopoe dati a ben sa meki droifi, ma safri safri a ben meki wilder droifi? Now dan, mi kan meki bekenti grantangi san mi e doe nanga mi droifibon: Hem skotoe mi sa poeroe en a moe de wan sani foe dem bron . . . En mi sa poti hem leki wan sani di moe pori. Dem no sa koti hem en dem no sa krin hem, ma maka nanga brantimaka sa gro drape, en mi sa gi komando na dem wolkoe foe no meki alen fadon tapoe hem. Bikasi na droifidjari foe Jehovah foe dem fetiman de na oso foe Israël, en dem man foe Juda de dem pransoen foe hem, disi ben habi hem prisiri nanga dem. En hem tan verwakti reti, ma loekoe! kroektoedoe; en regvaardiki fasi, ma loekoe! babari.” — Jes. 5:3-7.
9. Sortoe aksi Jehovah ben aksi bakatem, ini na tem foe Jeremia, foe na nationaal „droifibon” foe hem?
9 Na situatie no ben kon moro boen ini Israël, bikasi so wan 100 jari na baka, Jehovah ben kan taki gi Israël: „Langa tem pasa kaba mi ben broko poeroe na tjatjari (foe katibo foe Egipti); mi ben priti poeroe dem banti (foe tapoe oen). Ma oen ben taki: „Mi no sa dini”, bikasi tapoe ibri heepresi en ondro ibri groen bon oen ben didon en oen foetoe bradi opo en gi oensrefi abra na hoeroedoe. En foe mi see, mi ben prani oenoe leki wan moi redi droifibon, wan troe troe boen siri. Fa oen kenki gi mi dan, tron watra-roetoe foe wan vreemde droifibon?” — Jer. 2:20, 21; Hos. 10:1, 2.
10. Sortoe „droifibon” Israël ben sa tron leki fa Deuteronomium 32:28-33 ben taki, foedi rai gi Israël ben sa lasi gowe?
10 A ben de precies so leki fa Mozes ben taki na a tem dati ini 1473 bifo G.T.: „Bikasi dem de wan naatsi pe rai e lasi gowe, verstan no de na dem . . . Bikasi na droifibon foe dem komoto foe na droifibon foe Sodom en foe dem hee gron foe Gomorra. Na droifi foe dem de nanga vergif, dem bosoe foe dem bita. Na win foe dem de na bita foe bigi sneki nanga na ogri bita foe wan cobra.” — Deut. 32:28-33.
NA FANOWDOE FOE WAN NJOEN „DROIFIBON”
11. Fa dem soema di ben wroko tapoe na droifipranasi ben doe nanga na Messias na a tem foe koti droifi, leki fa na agersi-tori foe na droifipranasi, di Jezus ben verteri, e sori?
11 Di Jezus, na Pikin foe Gado, ben kon ini 29 G.T. leki na salfoe-wan ofoe Messias, dan na tem foe koti droifi foe na agersi nationaal „droifibon” disi ben doro. Sortoe droifi na „droifibon” disi ben sa gi Gado, leki na wan di e teki presi gi hem? Tapoe 11 Nisan, 33 G.T. drie dee bifo na kaba foe hem publiki diniwroko foe dri nanga afoe jari, Jezus ben sori fa dem ben sa ontvange hem, di a ben verteri wan agersi-tori foe dati. A ben taki nanga dem hee-priester, nanga dem owroeman ini na tempel, leki commentaar tapoe dem bezwaar foe dem tegen dem activiteit nanga leri foe hem en a ben taki:
„Jere wan tra gersi-tori moro: Wan granmasra meki wan droifipranasi, a prani bon, a meki wan trariki rontoe, a mesre wan win-persbaki na ini nanga wan toren, en dan a joeroe hem gi tra soema, a meki wan reis go na wan tra kondre. Na baka di na tem kisi, foe droifi kan lepi, a seni dem knegti foe hem go na dem soema, foe go teki son froktoe foe na droifipranasi, tjari kon gi hem. Ma dem soema teki dem knegti, na wan dem fon, na trawan dem kiri en di foe dri dem broko hem ede nanga ston. Dan na masra seni tra knegti go, moro foeroe, leki dem fosiwan ben de. Ma dem doe dem so srefi toe. En na baka a seni hem pikin srefi go na dem, a taki: Tog foe mi pikin dem so habi respeki. Ma di dem soema si da pikin masra de kon, dem taki na makandra taki: Hem de na erfgenaam, kon go, meki wi kiri hem, foe wi kan hori hem goedoe. En dem kisi hem, dem troesoe hem komoto na ini na pranasi, en dan dem kiri hem. We, te na masra foe na pranasi sa kon, san a sa doe nanga dem soema?
Oen no leesi na boekoe taki: na ston disi dem basi ben trowe, hem tron wan tranga hoekoeston? Jehovah srefi ben meki dati kon so, ma a de wan wondroe sani na wi hai. We, foe datede mi taki gi oen taki: Gado sa poeroe hem kownoekondre na oen anoe, gi hem na wan pipel, disi sa meki a si hem froktoe. En na soema, disi fadon na disi ston tapoe, a sa broko hem skin; ma na soema, disi na ston fadon na hem tapoe, na ston sa masi hem krin krin.” — Matteus 21:33-44.
12. Sortoe froktoe dem gronman foe na agersi nationaal droifipranasi no ben gi en foe datede fa Gado ben sa de seker dati a ben sa kisi dem joisti sortoe foe froktoe?
12 Sortoe froktoe dem djoe soema di ben prani na nationaal „droifipranasi” foe Jehovah ben moe pristeri hem Pikin Jezus Kristus? Wan foe dem froktoe ben moe de bribi, bribi ini na Pikin leki na troe, pramisi Messias, en wan tra froktoe ben moe kon na krin ini na teki foe Jezus leki na Manpikin foe na Wan di ben prani na nationaal „droifi-pranasi” Israël en di ben de a eeginari foe hem. Efoe dem pristeri na Pikin foe Gado dem froktoe disi, dan disi ben sa meki dati dem ben sa teki dem ini na troe troe Messias kownoekondre foe Gado. Foedi dem no ben tjari dem froktoe di ben de wan marki foe na agersi kownoekondre foe Gado ini Israël, dati meki dem poeroe na dem anoe na grani leki wan naatsi foe de wan pisi foe na kownoekondre foe Gado. Soboen, wan tra naatsi foe soema ben moe kon foe prani na „droifipranasi”. Na njoen naatsi disi ben moe meki froktoe di fiti na kownoekondre foe Gado aladi dem soema di ben prani ben sa gi abra dem froktoe na a Gado, di de na Gronman nanga Eeginari foe na droifipranasi disi.
13. (a) San dem gronman foe na djoe „droifipranasi” ben prakseri dem ben kan doe te nanga tranga dem ben teki na goedoe foe na pikin foe na Eeginari? (b) Leki fa Jezus ben taki, dan san ben sa pasa nanga na kownoeston di dem basi foe wan oso ben trowe?
13 Soleki Gado ben poti hem gi dem soema di sa prisiri demsrefi ini dem grani foe hem Messias kownoekondre, dan a fosi presi a de go foe na meki foe „froktoe”. Dem djoe gronman ben prakseri dati dem ben sa kan teki hem goedoe — te dem ben hori dem froktoe di Gado ben verwakti en kiri srefi Jezus, na erfgenaam foe Gado kownoekondre. Dem ben prakseri dati dem ben kan tan ini na tiri foe na agersi kownoekondre foe Gado, ondro na verbontoe foe na wet foe Mozes (Joh. 11:47-53). Leki fa wi kan si ini na gersi-tori foe Jezus, dan disi no ben de so (Matt. 21:41). San Jezus ben taki foe na kownoe ston, di dem basi foe wan oso gi Gado ben trowe joisti na dee na fesi, baka hem victori waka ini Jeruzalem? Disi ben sa tron ini na njoen kownoe Gado oso, na hemel kownoekondre foe Gado, na hoekoeston.
14. Foe sainde Jezus no ben si hem leki wan soso sani foe taki na agersi-tori foe na droifibon nanga dem taki, sjatoe bifo dem ben kisi hem ini na djari foe Gethsemane?
14 Foe taki foe na troe droifibon di Jehovah Gado ben prani en soema ben e prani, Jezus ben sabi dati disi no ben kan dede, aladi dem djoe gronman foe na agersi nationaal „droifibon” ben kisi pasi foe kiri hem tapoe na paschadee. Soboen, alwasi Jezus ben de foe go na a djari foe Gethsemane, pe dem ben sa kisi hem, ete a no ben si hem leki wan soso sani foe verteri na agersi-tori foe na droifibon nanga dem taki na hem discipel.
15. Leki fa Johannes 15:1-5 e taki, soema na a droifidjariman foe na „reti droifibon” en san hem sa doe nanga dem taki ofoe dem meki ofoe dem no meki froktoe?
15 „Mi de na reti droifibon”, Jezus ben taki, „en mi Tata de na droifidjariman. We, ala dem taki, disi no e meki droifi, hem sa koti poeroe, ma ibriwan disi de meki droifi, hem sa krin hem, foe a kan meki moro foeroe droifi. Oenoe de krin kaba foe na wortoe ede, disi mi ben taki gi oen. We, tan na mi ini, en meki mi tan na oenoe ini. Soleki wan taki foe hem srefi no kan meki droifi, efoe a no tan na a bon, so srefi oenoe toe no kan meki froktoe, efoe oen no tan na ini mi. Mi de na droifibon, oenoe de dem taki. Da soema disi de tan na mi ini en mi na hem ini, hem sa meki foeroe froktoe. Bika sondro mi oen no kan doe noti.” — Joh. 15:1-5.
NA PRANI NANGA NA SORGOE
16, 17. (a) Otem Jehovah ben prani na troe droifibon en fa? (b) Fa Jezus Kristus ben bigi moro leki na famiri-edeman Jakob en otem dem „taki” ben kon na a „reti droifibon”?
16 Otem na bigi Droifidjariman ben prani na droifibon disi di e meki froktoe? A ben doe disi ini 29 G.T., di a ben salfoe nanga santa jeje Jezus di ben doopoe njoenjoen (Jes. 61:1, 2). Na a tem dati Jehovah ben prani na mama-tiki foe na agersi „droifibon” foe na Messias Kownoekondre. Wi e memre dja, dati na agersi kownoekondre foe Israël komoto foe na famiri-edeman Jakob, di ben nem Israël toe. A ben tron papa foe twarfoe manpikin, en foe disi dem twarfoe lo foe Israël ben komoto (Tori foe dem Apostel 7:8-14). Na so fasi Jezus Kristus e akroederi nanga Jakob.
17 Na Moro Bigi Jakob ben de na mama-tiki foe na droifibon. A ben teki twarfoe apostel, di ben sa de „taki” ini na tem di e kon gi na jeje „droifibon” disi (Joh. 15:16; 6:70). Foe datede a ben kari dem tapoe na pascha-neti dati „taki”. Ma 51 dee na baka, tapoe na pinkster dee, dem apostel ben kisi salfoe nanga santa jeje. Tapoe na fasi disi dem ben tron tweede fundamenti foe a njoen naatsi foe na jeje Israël. Tapoe dem na hemel Jeruzalem sa bow (Openb. 21:14; Ef. 2:20). Tapoe na pinksterdee dati dem trawan foe na groepoe foe so wan 120 discipel ben de den fosiwan di ben kisi santa jeje en di ben taki ini tongo, sodati dem toe ben tron „taki” ini na jeje „droifibon” dati, Jezus Kristus.
18. Sortoe okasi na Israel na skin fasi no ben teki soleki Exodus 19:6, 7 e sori en tapoe soema Petrus e fiti dem wortoe foe na verklaring disi foe Gado?
18 Na so fasi na njoen naatsi, na jeje Israël, ben doe kon. Na Israël na skin fasi no ben teki leki naatsi na okasi, di Jehovah ben gi hem nanga jepi foe hem mindriman Mozes, leki fa Exodus 19:6, 7 e sori wi. Foe dati meki na apostel Petrus ben taki dem wortoe foe na verklaring disi foe Gado gi dem memre foe na njoen naatsi foe na jeje Israël. Pe? Ini hem fosi brifi, di santa jeje meki a skrifi, ini 1 Petrus 2:9, 10, pe skrifi: „Ma oenoe de wan geslacht di a ben teki, wan kownoe priesterwroko, wan santa naatsi, wan pipel, di de wan spesroetoe goedoe, foe oen ben sa meki bekenti alape dem toemsi boen fasi foe wan, di ben kari oenoe poeroe foe na doengroe kon ini hem verwondroe leti. Bikasi wan tem ben de dati oenoe no ben de hem pipel, ma now oenoe de Gado pipel; oenoe ben de dem wan di dem no ben sori sari-ati, ma now oenoe de dem wan di dem e sori sari-ati.”
19. San ben pasa nanga na naatsi foe na jeje Israël, baka di Jesaja 5:5-7 ben kon troe, en foe sainde Jehovah no ben poti moro pikinso prakseri tapoe na jeje naatsi dan a ben poti tapoe na agersi „droifipranasi” foe Israël?
19 Kolokoe dati na kristen naatsi foe na jeje Israël ben tan go boen baka di Jehovah ben doe nanga na agersi „droifipranasi” foe na Israël na skin fasi leki fa dem warskow wortoe foe Jesaja 5:5-7 e taki. Leki na Droifidjariman foe san a ben prani, a de lontoe dem „taki” foe na „reti droifibon”, Jezus Kristus, nanga na fanowdoe sorgoe, soleki a ben doe disi nanga na fositem „droifipranasi” foe na Israël na skin fasi te leki na jari 33 G.T. A de doe disi, foe sorgoe dati dem „taki”, ofoe foe taki hem tra fasi, dem discipel foe Jezus, tan krin en tan meki froktoe. Na mindri foe dem „krin” taki presi no ben sa de foe watraloetoe nanga dede oedoe. Foe datede meki Jezus ben taki ini hem agersi-tori gi hem getrouw apostel: „Ibri taki foe mi, disi no de meki froktoe, hem sa koti poeroe, ma ibri taki di e meki wel froktoe, a sa krin hem, foe a kan meki moro froktoe. Oenoe de krin kaba, foe da wortoe ede, disi mi ben taki gi oen.” — Joh. 15:2, 3.
20. San dem erfoe getrouw apostel ben teki, sodati Jezus ben kan kari dem „krin” leki na tori foe Johannes 6:67-69 e sori wi?
20 Judas Iskariot, na toriman mindri dem apostel, no ben de drape di Jezus ben taki dem wortoe disi. Na a kaba foe na pascha-njanjan Jezus ben seni hem gowe (Joh. 13:26-30). Dem erfoe getrouw apostel ben teki hem wortoe ofoe Messias boskopoe nanga dem heri ati, en foe datede a ben kari dem „krin”. Di Jezus ben aksi dem ini Kapernaüm ini na Noordsee foe na kondre na aksi: „Oenoe no wani go toe?”, dan Simon Petrus ben piki: „Masra, na soema wi sa go? Joe habi wortoe foe teego libi; en wi ben bribi en wi ben kon sabi dati joe de na Santawan foe Gado.” — Joh. 6:67-69.
21. Dem agersi taki dati, ben de krin foe sortoe sani, en sortoe krakti dem wortoe di Jezus ben taki gi dem, ben moe habi tapoe dem?
21 Soboen, dem loyaal apostel dati, no ben de leki soema di no ben bribi en di no ben meki froktoe en di ben de leki dede taki. Joe no ben habi na dem watraloetoe dem leri foe na Judaïsme di no ben de ini bijbel. Dem ben poti dem prakseri soso tapoe na afersi foe na „Santawan foe Gado”. Dem ben bribi dati hem ben de na „Kristus”, „na Pikin foe na libi Gado” (Matt. 16:16). Na ete wan tra okasi Petrus ben taki gi hem: „Loekoe! Wi ben libi ala sani en oen ben waka na joe baka; san wi sa kisi dan?” (Matt. 19:27). Te wi loekoe dem sortoe bosroiti disi dan dem wortoe foe Jezus, spesroetoe dem wan di hem srefi ben taki gi dem, apostel, ben moe habi wan krakti di ben krin dem en di ben libi dem na baka ini wan krin kondisi. Ala „taki” di ben sa tan ini so wan „krin” kondisi, ben kan tai demsrefi kon na wan nanga dem heri ati nanga sili foe jepi meki na spesroetoe marki foe Jehovah „reti droifibon” kon troe. Disi ben sa foeroe Gado en libisoema nanga prisiri.