Fa wi moe si uitsluiting foe a gemeenschap
„O Jehovah, . . . soema sa libi tapoe joe santa bergi? En di e waka sondro fowtoe èn e doe regtvaardiki fasi.” — Ps. 15:1, 2.
1, 2. Fa wi sabi dati Gado e froewakti foe en anbegiman dati den hori en markitiki hé?
JEHOVAH de regtvaardiki èn santa. Aladi a abi sari-atifasi èn e handri nanga froestan nanga onvolmaakti sma, tog a de froewakti foe den sma di e anbegi en, dati den skijn na santafasi foe en, foedi den e doe moeiti foe hori en regtvaardiki markitiki hé. — Ps. 103:8-14; Num. 15:40.
2 Wan Israëlsma di foe espresi ben handri kontra den komando foe Gado, soleki di foe a fadon komoto foe bribi, soetadoe ofoe kiri ben moe koti poeroe, ben moe dede (Num. 15:30, 31; 35:31; Deut. 13:1-5; Lev. 20:10). Na faste bosroiti disi ini a hori hé foe den redelek, regtvaardiki markitiki foe Gado ben de boen gi ala Israëlsma, bikasi a ben meki dati na soifrifasi foe na gemeente ben tan. A ben abi ooktoe leki marki foe tapoe skreki gi ala sma foe no panja porifasi na mindri na pipel di Gado nen ben de a tapoe den.
3. Ini sortoe situwasi wan djoe ben de, di ben trowe komoto foe na synagoge?
3 Ini na fosi eeuw G.T. den djoe ondro na Romein tiri no ben abi na makti foe gi na dedestrafoe (Joh. 18:28-31). Ma wan djoe di ben pasa na Wèt, ben kan trowe komoto foe na synagoge (djoekerki). Na tranga strafoe disi ben abi leki bakapisi, dati tra djoe ben e komoto foe na pasi foe na sma di den ben poeroe trowe. Aladi trawan ben seri den fanowdoe sani foe tan na libi gi en den no ben meki kontrak foe handel nanga en. — Joh. 9:22; 12:42; 16:2.
4, 5. Fa a kristen gemeente ben moe handri nanga wan sondari di no ben abi beraw?
4 Di na kristen gemeente ben opo, a ben teki na presi foe na djoe naatsi leki wan groepoe di Gado nen ben de na den tapoe (Matt. 21:43; Tori foe den Apostel 15:14). Akroederi nanga dati, wi ben kan froewakti nanga reti foe kristensma, dati den ben hori Gado regtvaardiki fasi hé. Na apostel Petrus e skrifi: „Akroederi nanga na Santawan di ben kari oenoe, oen srefi toe moe de santa ini oen heri libifasi, bikasi a ben skrifi taki: ’Oen moe de santa, bikasi mi de santa’” (1 Petr. 1:14-16). Jehovah lobi en pipel, èn a wani kibri na soifrifasi foe na kristen gemeente. Foe datede meki a sorgoe foe kan sluit wan sma uit, di e hori doro ini wan libifasi di e afrontoe Gado èn di e tjari a gemeente kon ini gevaar.
5 Na apostel Paulus ben gi a rai: „Foe taki foe wan sma, di e meki wan sekte kon, trowe en baka wan fosi èn di foe toe warskow, nanga na sabi dati so wan sma skoifi komoto foe na pasi èn e sondoe, aladi a de kroetoe ensrefi” (Tit. 3:10, 11). Ja, owroeman nanga jejefasi, soleki Titus ben de wan, e proberi fosi foe jepi tapoe wan lobi fasi wan sma di doe sondoe. Efoe a no e teki na jepi foe den tapoe wan boen fasi èn e horidoro ini wan libifasi foe ’sondoe’, dan den abi na makti foe kari wan komte foe owroeman konmakandra foe „kroetoe den memre foe na gemeenschap” (1 Kor. 5:12, Today’s English Version). Lobi gi Gado èn gi na soifrifasi foe en pipel e aksi dati den sma ini na „gemeenschap”, na gemeente, e trowe na man dati.
6. Foe sainde a ben de wan joisti sani foe sluit sondari uit di no ben abi beraw?
6 Ini na fosi eeuw son wan foe den sortoe sma disi di doe ogri ben sori densrefi. Hymenéus nanga Alexander ben de den sortoe disi, man di „a bribi foe den ben broko èn lasi leki wan sipi”. Paulus ben taki: „Mi ben gi den abra na Satan, sodati nanga tranga leri den kan kisi leri foe no gongosa” (1 Tim. 1:19, 20). Na uitsluiting foe den toe man dati ben de wan hebi fonfon, ofoe spesroetoe tranga leri, wan strafoe, pe den ben sa leri kande foe no gongosa. (Teki gersi Lukas 23:16, pe na Griki fundamenti wortoe e gebroiki di foeroetron e vertaal nanga „Tranga leri”.) Nanga reti den gongosaman disi ben gi abra na a makti foe Satan èn iti go ini a doengroe foe na grontapoe, ondro na makti foe Satan. — 2 Kor. 4:4; Ef. 4:17-19; 1 Joh. 5:19; teki gersi Tori foe den Apostel 26:18.
FA FOE HANDRI NANGA SMA DI SLUIT UIT
7, 8. Fa wi moe bepaal fa wi moe tjari wisrefi nanga wan sma di sluit uit?
7 Ma wantoe aksi ben kan kon na fesi foe a fasi fa wi moe handri nanga wan fositen memre di ben sluit uit. Kolokoe dati Gado e gi piki nanga tiri ini en Wortoe di wi kan de séker dati den de volmaakti, regtvaardiki nanga joisti. — Jer. 17:10; Deut. 32:4.
8 Tapoe wan séker momenti wan man ini na gemeente Korente ben doe hoeroedoe èn a ben de krin dati a no ben abi beraw. Paulus ben skrifi dati na man disi „ben moe poeroe na den mindri”, bikasi a ben de leki wan pikinso sroedeki di e meki na heri degi kon swa ofoe pori (1 Kor. 5:1, 2, 6). Ma baka di a ben sluit uit kaba, a ben moe behandel leki a de wan gewoon doorsnee sma foe na grontapoe di den kristen sma ben sa kan miti ini den birti ofoe ini ala dé libi? Loekoe san Paulus ben taki:
9. Sortoe rai Paulus ben gi foe na fasi fa wi moe tjari wisrefi nanga onregtvaardiki sma ini algemeen?
9 „Mi ben skrifi oenoe foe no tan moro langa moksi oensrefi nanga hoeroeman, mi no e bedoel foe komoto na a pasi foe hoeroeman foe na grontapoe disi ofoe gridi sma nanga bidrigiman ofoe afkodréman. Noso oen ben sa moe komoto ini na grontapoe” (1 Kor. 5:9, 10). Nanga den wortoe disi, Paulus e sori dati na moro foeroe sma di wi e kon ini kontakti nanga den ini wi ala dé libi, noiti ben sabi ofoe waka baka na pasi foe Gado. Den kan de hoeroeman, bidrigiman ofoe afkodréman, sodati den no de sma di kristen e teki leki faste krosbé kompe. Tokoe wi e libi tapoe na planeet disi leti mindri den sortoe sma disi èn wi moesoe taki nanga den.
10, 11. Foe sainde kristensma moe handri tra fasi nanga wan sondari di sluit uit?
10 Ini na tra vers Paulus e poti na situwasi disi leti na abra sé foe na fasi fa kristen moe handri nanga wan sma di ben de wan kristen „brada”, ma di ben poeroe ini na gemeente foe ogridoe ede. „Ma now mi e skrifi oenoe, foe no de moro langa nanga wan sma („no hori mati”, Leidse Vertaling) di e kari ensrefi wan brada, di de wan hoeroeman ofoe gridiman ofoe wan afkodréman ofoe wan sma di e skempi ofoe wan droengoeman ofoe wan bidrigiman, èn no njan srefi nanga so wan sma.” — 1 Kor. 5:11.
11 Na sma di sluit uit no de soso wan sma foe na grontapoe di no ben sabi Gado èn no ben waka baka wan libifasi pe, a de frede Gado. Ma moro foeroe a ben sabi na pasi foe waarheid nanga regtvaardiki fasi, ma a ben libi dati, ma sondro foe abi beraw a ben go so fara foe waka wan sondoe libifasi, dati a ben moe sluit uit. Foe datede meki den moe behandel en tra fasi. Petrus e sori fa den fositen kristen disi, kenki foe na gemiddelde „gewoon man”. Na apostel ben taki: „Efoe, baka den soifri sabi foe Masra nanga Jepiman Jezus Kristus den ben lon komoto foe den doti-libi foe na grontapoe, den go baka ini den, srefi sani èn den sani wini den, dan den laatste toestand ben de séker moro ogri gi den leki na fosiwan. . . . Na sani psa nanga den foe na troe odo: ’Na dagoe drai go baka na en égi pio, èn na pikin agoe di ben wasi go lolo ini na toko-toko.’” — 2 Petr. 2:20-22; 1 Kor. 6:11.
12. (a) Foe sainde „sluit uit foe na gemeenschap” de wortoe di fiti? (b) San na historia e sori foe na fasi fa den sma di ben taki den de kristen ben handri nanga sondari ini fosi ten?
12 Ja, na bijbel e gi kristen na komando foe no abi demakandra ofoe gemeenschap nanga wan sma di poeroe foe na gemeente. Foe datede meki na sluit uit èn moro fara a komoto na a pasi foe so wan sma di doe ogri sondro foe abi beraw, Jehovah Kotoigi nanga reti e kari nanga den wortoe „sluit uit foe na gemeenschap”. Dati den e wégri tapoe sortoe jeje ofoe sociaal nivo toe foe abi demakandra nanga wan sma di sluit uit, e sori dati den de loyaal na Gado wèti èn dati den e gi jesi na en komando ini 1 Korente 5:11, 13. Disi e akroederi nanga na rai foe Jezus, dati den moe loekoe so wan sma tapoe a srefi fasi leki den djoe ini en ten ben loekoe „wan sma foe den naatsi”. Wan heri ten baka na dede foe den apostel, den sma di ben taki dati den de kristen, ben waka baka na seti disi foe na bijbel. Ma omeni kerki ini disi ten e hori densrefi na ini na tori disi na den krin wéti foe Gado.
DEN SMA DI E HARI DENSREFI POEROE
13. San moe doe ini na afersi foe wan sma di swaki èn de inactief?
13 Wan kristen ben sa kon swaki na jeje fasi, kande foedi a no e stoeka a Wortoe foe Gado alaten èn a abi persoonlek problema ofoe a de ondrofeni ferfolgoe (1 Kor. 11:30; Rom. 14:1). So wan sma ben sa kan stop foe go na den kristen konmakandra. San moe doe? Joe e memre ete dati na apostel ben gwe libi Jezus ini na neti di den ben kisi en? Tokoe Kristus ben gi Petrus na dekati: „Te joe drai go baka, dan foe joe sé joe moe gi joe brada tranga (di ben gwe libi Jezus toe)” (Luk. 22:32). Foe datede foe lobi ede, meki den kristen owroeman nanga trawan ben sa kan go fisiti èn jepi na sma di de swaki èn inactief (1 Thess. 5:14; Rom. 15:1; Hebr. 12:12, 13). Ma a de wan tra afersi te wan sma e taki dati a no de wan kristen èn e hari ensrefi poeroe.
14. Fa wan sma ben sa kan hari ensrefi poeroe?
14 Wan sma di ben de wan troe kristen, ben sa kan trowe na pasi foe na waarheid èn a ben sa kan taki dati a no e si ensrefi moro langa leki wan Kotoigi foe Jehovah ofoe a no wani foe sma sabi en leki wan foe den. Te so wan sani di no e kon foeroe psa, dan a sma e poti en presi leki wan kristen na wan sé, èn a de hari ensrefi foe espresi poeroe foe a gemeente. Na apostel Johannes ben skrifi: „Den komoto na wi mindri, ma den no ben de foe wi sortoe; bikasi efoe den ben de foe wi sortoe, den ben sa tan nanga wi.” — 1 Joh. 2:19.
15, 16. (a) Tapoe sortoe tra fasi wan sma ben sa kan hari ensrefi poeroe? (b) Fa kristen sma moe si èn handri nanga sma di hari densrefi poeroe
15 Wan sma ben sa kan gi adjosi na en presi ini na kristen gemeente toe foe en libifasi ede, soleki foe de wan pisi foe wan organisaatsi nanga prakseri di de kontra na bijbel èn di de foe datede na ondro na kroetoe foe Jehovah Gado. (Teki gersi Openbaring 19:17-21; Jesaja 2:4.) Soboen, efoe wan sma di ben de wan kristen, teki na besroiti foe de wan pisi foe den sma di Gado no e feni boen, dan a ben sa de wan sani di fiti gi na gemeente foe èrkèn dati a hari en srefi poeroe èn dati a no de moro langa wan Kotoigi foe Jehovah èn disi kan meki bekenti sjatoe na a gemeente.
16 Sma di e poti densrefi ini na groepoe foe sma di „no de foe wi sortoe” foedi foe espresi den e trowe na bribi nanga na leri foe Jehovah Kotoigi, na a srefi fasi wi moe si èn handri nanga den leki den sma di foe ogridoe ede ben sluit uit foe na gemeente.
WROKO MAKANDRA NANGA NA GEMEENTE
17, 18. San a wani taki te wi e wroko makandra nanga na gemeente ini na tori foe uitsluiting?
17 Aladi kristensma e njan boen na jeje fasi foe na demakandra nanga den brada nanga sisa foe den ofoe nanga den sma di abi belangstelling te den e stoeka na bijbel nanga den, tokoe den no ben sa wani abi so wan demakandra nanga wan sondari di sluit uit (ofoe wan sma di trowe na bribi èn leri foe Jehovah Kotoigi èn di hari ensrefi poeroe). Na sma di sluit uit „ben trowe”, bikasi foe en ’sondoe’ ede ’a ben kroetoe ensrefi’, èn den memre foe na gemeente sa teki èn hori hé na kroetoe foe Gado. Ma sluit uit foe na gemeenschap, wani taki moro leki foe stop foe abi jeje demakandra.
18 Paulus ben skrifi ’foe no de moro langa nanga so wan sma èn no njan srefi nanga en’ (1 Kor. 5:11). Wan ten foe njanjan de wan ten foe ontspanning èn prisiri demakandra. Na bijbel e tapoe dja foe datede prisiri demakandra, soleki picknick makandra nanga wan sma di sluit uit ofoe hori wan fesa, pré bal, go koiri ofoe go na kino ofoe njan makandra nanga en. (Den speciaal problema foe wan famirman di sluit uit wi sa loekoe ini na tra artikel)
19. Foe sainde sontron a kan de moeilek foe tanapoe baka wan uitsluiting, ma foe sainde a de prenspari foe doe disi?
19 Sontron wan kristen e firi kande dati a de na ondro wan bigi druk foe poti na rai disi na wan sé. Na druk kan doe kon foe en égi firi ofoe sabiman kan meki disi kon. Ini wan kondre pe Jehovah Kotoigi kan trow sma, foe eksempre, wan brada ben poti ondro druk foe trow toe sma di ben sluit uit. Na dienst dati ben kan loekoe soso leki wan switifasi? Wan sma ben sa kan denki so. Ma foe sainde den ben aksi en dienst, na presi foe di foe na lantiman foe burgelijke stand? Disi no ben doe foe en positie ede leki wan bedinari foe Gado èn foedi a man foe gi rai nanga jepi foe na Wortoe foe Gado tapoe a tori foe na trowlibi? Foe gi ensrefi abra ondro so wan druk, ben sa wani taki dati a abi demakandra nanga na man nanga oema, nanga sma soboen di foe na ogri fasi foe libi foe den ben sluit uit foe na gemeente. — 1 Kor. 5:13.
20. Fa wi moe de efoe wan sma tapoe wi wrokope sluit uit?
20 Tra problema e kon foe zakelek afersi ofoe foe wi wroko. Fa na situwasi de te joe de ini dienst na wan man di na gemeente sluit now uit ofoe te joe abi so wan sma e wroko gi joe? San foe doe? Efoe foe wan kontrak ede ofoe foe moni afersi ede joe de verprekti foe tan hori na zakelek fasi ete, dan joe sa abi foe troe wan tra fasi nanga na sma di sluit uit. A sa de kande fanowdoe tapoe a wroko foe taki nanga en foe en zakelek afersi ofoe abi tra fasi kontakt nanga en ma takimakandra foe jeje afersi nanga prisiri demakandra sa de sani foe a ten di psa. Na a fasi disi joe kan sori dati joe e gi jesi na Gado èn joe ben sa poti wan skotoe gi joesrefi di e kibri joe. Disi toe kan meki a froestan omeni en sondoe ben kostoe en ini difrenti fasi. — 2 Kor. 6:14, 17.
A DE WAN JOISTI SANI FOE TAKI NANGA WAN SMA DI SLUIT UIT OFOE DI HARI ENSREFI POEROE?
21, 22. Sortoe rai na bijbel e gi foe a taki nanga wan sma di sluit uit?
21 Na hori hé foe Gado regtvaardiki fasi nanga en seti foe sluit sma uit, wani taki dati wan kristen no sa taki kwetkweti nanga wan sma di sluit uit ofoe no sa taki en odi srefi? Son sma e aksi densrefi ofoe disi de so, te joe loekoe na rai foe Jezus foe lobi oen feanti èn „no taki soso wi brada odi”. — Matt. 5:43-47.
22 Te joe loekoe en boen, dan Gado no ben proberi ini en koni foe meki den skrifi ala situwasi di kan psa. Foe datede a de fanowdoe foe froestan san Jehovah e taki foe na fasi fa wan sma di sluit uit moe behandel, foedi dan wi kan proberi foe hori en fasi fa a de loekoe sani hé. Gado e tjari kon na krin nanga mofo foe en proféti Johannes:
„Ala sma di e poesoe go na fesi èn no e tan ini na leri foe na Kristus, no abi Gado. Efoe wan sma kon na joe èn no e tjari na leri disi, no teki en noiti ini joe oso èn no taki en odi toe. Bikasi na sma di taki en odi, e teki prati ini en ogri wroko.” — 2 Joh. 9-11.
23, 24. Foe sanede a de wan koni sani foe no taki nanga wan sma di sluit uit?
23 Na apostel di ben gi na koni warskow disi, ben abi krosbé kontakt nanga Jezus èn a ben sabi heri boen san Kristus ben taki foe na gi odi na trawan. A ben sabi toe dati na normaal odi foe na ten dati ben de „Vréde”. Tra fasi leki wan persoonlek feanti ofoe wan grontapoe man di abi makti èn di e gens kristen, foe troe na sma di sluit uit ofoe di ben hari ensrefi poeroe èn di e proberi foe meki en falsi denki go na fesi ofoe sori dati a abi reti ofoe di e go doro nanga en ogri libifasi, no de wan sma di wi wani winsi „Vréde” gi (1 Tim. 2:1, 2). Wi alamala sabi foe na ondrofeni foe wi ini den jari di psa dati wan soso „Hallo” di wi e taki gi wan sma kan de na fosi stap foe meki wan takimakandra kon èn di kande srefi tjari wan matifasi kon. Wi ben sa wani doe na fosi stap na wan sma di sluit uit foe na gemeenschap?
24 ’Ma efoe a gersi taki a abi beraw èn a abi tranga fanowdoe?’ wan sma ben sa kan aksi. Wan seti de foe behandel den sortoe situwasi disi. Den opziener ini na gemeente e dini leki jeje herder èn sma di e kibri na ipi (Hebr. 13:17; 1 Petr. 5:2). Efoe wan sma di sluit uit ofoe wan sma di ben hari ensrefi poeroe, e aksi foe kon baka ini na boen-ati foe Gado, ofoe a de sori dati a wani disi sote, dan den owroeman kan taki nanga en. Tapoe wan switifasi den sa tjari kon na krin san a moe doe èn den kan gi en kande wan vermane di fiti. Den kan handri nanga en tapoe a gron foe troe tori foe en fosi ten sondoe èn en fasi. Tra sma ini na gemeente no abi den sortoe bodoi dati. Soboen, efoe wan sma abi na prakseri dati na sma di sluit uit ofoe na sma di hari ensrefi poeroe „abi beraw”, na kans no de dati na prakseri disi abi en gron tapoe dorosé sani di si, na presi tapoe soifri bodoi. Efoe den opziener ben abi na overtoigi dati na sma ben abi beraw, èn ben sori den froktoe foe beraw, a ben sa teki baka ini na gemeente. Baka te disi psa, dan den tra memre foe na gemeente kan bar en wan switikon tapoe den konmakandra, pe den e sori dati den ben gi en pardon, e trowstoe en, èn e meki na lobi foe den gi en kon faste, soleki Paulus ben gi den Korente sma tranga foe doe nanga na man di ben teki baka ini na Gemeente Korente. — 2 Kor. 2:5, 8.
NO TEKI PRATI INI OGRI WROKO
25, 26. Sortoe rai Gado e gi foe kibri wi foe „teki prati” ini den ogri wroko foe wan sma di doe ogri?
25 Ala getrow kristen moe teki na prenspari waarheid na ati di Gado ben meki Johannes ben skrifi ondro krakti foe santa jeje: „Wan sma di taki en odi (wan sondari di sluit uit èn di meki wan falsi leri e go na fesi ofoe e go doro ini wan ogri libifasi), e teki prati ini en ogri wroko.” — 2 Joh. 11
26 Foeroe bijbel-commentator ini na kristenheid e kakafoetoe gi 2 Johannes 11. Den e taki dati san tanapoe dja, ’de onkristelek rai, kontrari na prakseri foe wi Masra’, ofoe dati a de gi tranga foe no verdrage tra sma. Den sortoe firi disi komoto foe kerki organisaatsi di no e hori densrefi na a komando foe Gado foe ’poeroe na ogri sma na oen mindri’ ofoe pikinmoro noiti e poeroe na nen foe bigi ogriman leki memre foe den kerki foe den. (1 Kor. 5:13). Na „verdraagzaamheid” foe den no de foe bijbel èn no de kristelek. — Matt. 7:21-23; 25:24-30; Joh. 8:44.
27. Fa wan kristen ben sa kan teki prati ini den wroko foe wan sma de doe ogri, èn nanga sortoe bakapisi?
27 Ma a no de fowtoe foe de loyaal na a regtvaardiki Gado foe na bijbel. A de taigi wi dati a sa teki tapoe „en santa bergi” soso den sma di e waka sondro fowtoe, di e doe retidoe, èn di e taki waarheid (Ps. 15:1-5). Ma efoe wan kristen abi foe doe nanga wan sma di doe ogri èn di Gado trowe èn sluit uit foe na gemeenschap, ofoe di hari ensrefi poeroe, dan disi wani taki dati a de taki: ’Mi no wani wan presi tapoe Gado santa bergi toe’. Efoe den owroeman si dati a de poti ede go na a sé dati, foedi a de alaten nanga wan sma di sluit uit, dan den sa proberi foe jepi en tapoe wan lobi èn pasensi fasi foe kisi na loekoe fa Gado e loekoe sani (Matt. 18:18; Gal. 6:1). Den sa vermane en èn efoe a de fanowdoe, „gi en tranga leri”. Den wani jepi en foe tan tapoe „Gado santa bergi”. Ma efoe a no wani tapoe foe hori mati nanga na sma di sluit uit, dan a tron wan sma „di e teki prati ini den . . . ogri wroko” (e hori baka, e teki prati na den) èn a moe poeroe ini a gemeente ofoe sluit uit. — Tit. 1:13; Judas 22, 23; teki gersi Numeri 16:26.
DE LOYAAL NA A FASI FA GADO E LOEKOE SANI
28. Fa wi kan sori dati wi de loyaal na a fasi fa Jehovah e loekoe sani?
28 Loyaliteit na Jehovah Gado nanga en seti de wan fonten foe kolokoe, bikasi ala en pasi de regtvaardiki, joisti èn boen. Disi de ooktoe troe foe na seti foe en foe sluit sma uit di doe ogri èn di no abi beraw. Te wi e wroko makandra nanga na seti dati, dan wi kan poti froetrow ini den wortoe foe David: „Teki sabi . . . dati Jehovah séker sa poti en loyaal-wan aparti” (Ps. 4:3). Ja, Jehovah e poti den sma aparti di de loyaal na en nanga en pasi èn a de gi den grani èn e tjari den. Na mindri den foeroe blesi di wi e kisi leki wan bakapisi foe so wan loyaliteit, de na prisiri foe de na mindri den sma di Gado e feni boen èn di a de teki ’tapoe en santa bergi’. — Ps. 84:10, 11.
JOE E MEMRE DEN PUNT DISI?
Fa den ben behandel djoe di ben trowe komoto foe na synagoge?
Leki fa Paulus taki, dan sortoe difrenti moe de ini na behandel foe
(1) den hoeroeman ini na grontapoe?
(2) den hoeroeman di sluit uit foe na gemeente?
Fa kristen moe si wan sma di hari ensrefi poeroe foe a gemeente?
Sortoe gemeenschap ofoe demakandra e stop te wan sma ’sluit uit foe na gemeenschap’?
Foe sainde kristensma no e gi odi ofoe taki nanga sma di sluit uit?
San wi moe doe tapoe na tori foe uitsluiting te wi wani tan ’tapoe Gado santa bergi’?
[Prenki na tapoe bladzijde 263]
„No njan srefi nanga” wan sma di sluit uit