Kristus e tyari en gemeente tapu wan actieffasi
„Na Gado fu wi Masra Yesus Kristus . . . ben meki en de ede tapu ala sani ini a tori foe na gemeente”. — EFESE 1:17, 22.
1. Fa bun furu sma fu den kerki fu na kristenheid ben sa piki na aksi: ’Suma na a tiriman fu unu?’ Ma sortu piki Yehovah Kotoigi e gi?
YEHOVAH KOTOIGI no e erken nowan enkri libisma leki a tiriman fu den. Ini na organisatie strokfuru fu den wan sma no e feni no wan akruderi nanga na strokturu nanga kristen organisatie di abi leki edeman wan paus, soleki, ini na Roomskatholiek kerki, ofu famiri-edeman, soleki ini den oostu-orthodoxkerki, ooktu tiriman, ofoe fesiman, soleki dati de ini tra kerki nanga sekte foe na kristenheid. Yehovah Kotoigi de loyaal na Yesus Kristus, na edeman fu na kristen gemeente di ben taki: „Wán de un tiriman, na Kristus”. — Mattéus 23:10.
2. Fu san-ede Yehovah Kotoigi e erken Kristus leki na edeman fu na kristen gemeente, ma sortu aksi ben sa kan poti?
2 Na a ten foe na pinksterfesa na apostel Petrus ben ferklari: „David . . . no opo go na hemel, ma a e taki srefi: ’Yehovah ben taigi mi Masra taki: „Sidon na mi reti-anusei te leki mi poti yu feanti leki wan futubangi gi yu futu.”’ Meki dat’ede na heri oso fu Israël nanga ala sekerfasi sabi dati Gado e meki na Yesus disi, di yu ben anga na wan postu, de Masra èn Kristus” (Tori fu den apostel 2:34-36). Ma wi e firi fu denki dati aladi wi e erken dati Yesus ini 33 G.T. ben tron Masra èn edeman fu na gemeente, a ben sidon sondro fu du wan sani na Yehovah reti-anu, e wakti fu go tapu en troon na ini 1914? Wi e ferstan krinkrin dati Kristus fu sensi a bigin ben tyari en gemeente na wan actieffasi?
Wrokosani fu Gado fu gi tiri na wan actieffasi
3. San Yesus ben pramisi en discipel fu seni, èn fa wi sabi dati a no ben taki fu wan sma?
3 Na neti bifo en dede Yesus ben taigi en getrow apostel: „A de fu a bun fu unu dati mi gowe. Bika efu mi no gwe, dan na yepiman no sa kon na unu kwetkweti; ma efu mi gowe dan mi sa seni en kon gi unu” (Johannes 16:7). A no ben sa seni no wan persoon, ma wan wrokokrakti kon. Leti bifo a ben opo go na hemel, a ben tyari disi kon krin a fesi, fudi a ben taigi den discipel fu en di ben kon makandra: „Mi e seni kon na tapu unu san mi papa ben pramisi. Ma unu mu tan na ini a foto te leki krakti di komoto fu tapsei lontu unu.” — Lukas 24:49
4. Fa den ben gebroiki na santa yeye fu sensi Pinkster?
4 Den getrow discipel fu Yesus ben tan te pinksteren ini na birti fu Yeruzalem. Tapu a dei dati, soleki ben pramisi, „den ben kon furu nanga santa yeye”. Petrus ben gi na ferklari di e kon now: „Fu dat’ede [Yesus] di a ben opo poti na a reti anusei fu Gado èn ben kisi na pramisi santa yeye fu na Tata, ben kanti disi san unu e si èn yere” (Tori fu den Apostel 2:4, 33). Nanga yepi fu dati Yehovah ben wiki den fosten kristen tron yeye manpikin (Galacia 4:6). Ooktu Yesus ben kisi na santa yeye fu en Tata fu tiri en gemeente na grontapu nanga yepi fu dati na wan actief fasi komoto fu en hemel positi na Gado reti-anusei.
5, 6. (a) San de ete wan wrokosani di gi na Kristus fu yepi èn fu tiri en gemeente na grontapu? (b) Gi spesrutu eksempre fu na fasi tapu fa Yesus ben gebroiki na wrokosani disi fu bun fu en discipel èn fu yepi na preikiwroko.
5 Morofara na apostel Petrus ben skrifi fu Yesus: „A de na Gado-reti anusei, bika a ben go na hemei èn engel èn makti èn krakti kan poti na en ondro” (1 Petrus 3:22). Na kon fu engel a mindri a tori de fu dat’ede ete wan sani di Yehovah gi Yesus fu meki a gi actief tiri na a kristen gemeente.
6 Te wi e leisi fu dat’ede ini a buku Tori fu den Apostel dati „Yehovah engel ofu „wan engel fu Gado e opo du wroko fu yepi na kristen preikiwroko ofu e kon a mindri fu a bun fu den memre fu a kristen gemeente, dan ibri reden de fu bribi dati den sortu engel disi ben du disi na ondro na luku fu Kristus Yesus (Tori fu den Apostel 5:19; 8:26; 10:3-7, 22; 12:7-11; 27:23, 24). Leki „na moro prenspari engel Michaël” Kristus abi den engel a en ondro, èn a ben gebroiki den fu tiri na kristen gemeente na wan actieffasi ini na fosi yarhondro fu wi gewoon teri. — Yudas 9; 1 Thessalonica 4:16.
Wan tiri skin di de fu si
7. Fu sortu tra sani Kristus ben meki gebroiki fu gi tiri na en gemeente, èn sortu tekst e taki fu „a wroko disi fu luku sani”?
7 A e kon a krin fu den santa Buku dati Yesus Kristus ben gebroiki wan grupu man di ben e de leki wan tiri skin fu tiri en gemeente na grontapu. A gersi dati na tiri skin disi na ini a bigin ben de soso den erfu apostel. Di den ben wani sabi san Yehovah wani ben de ini a afersi fu wan sma di ben o teki na presi foe Yudas Iskariot, dan Petrus ben teki wan pisi fu Psalm 109:8, pe tanapu: „Wan tra sma mu teki en positie fu luku sani.” Dan, ini a begi fu den na Yehovah Petrus, ben aksi nanga en kompe na Gado ofu a ben wani sori na man di ’ben sa teki na presi fu na diniwroko disi èn na apostelschap disi, fu san Yudas ben drai komoto fu en”. Matthias den ben poti ini a presi fu du dienst „makanadra nanga den tra erfu apostel”. — Tori fu den Apostel 1:20, 24-26.
8. Fa sortu tu fosten eksenpre e kon a krin fa Kristus ben gebroiki den memre fu na tiri skin di yu ben kan si nanga ai?
8 Na fosi geval di skrifi ini den Santa Buku na ini san den twarfu apostel leki wan tiri skin ben du „na wroko fu luku sani dusi”, ben de di den ben poti bekwaam man ini wroko fu dini den brada fu den ini na fosi kristen emeente (Tori fu den Apostel 6:1-6). A tweede geval ben de di Filipi ben bigin preiki Kristus gi den Samaritaansma. Disi ben abi leki bakapisi dati „den apostel ini Yeruzalem . . . Petrus nanga Yohannes ben seni go na den”. Pas baka di den memre disi di ben teki presi fu na tirl skin ben opo anu poti na tapu den Samaritaansma, „den ben kisi morofara santa yeye”. — Tori fu den Apostel 8:5, 14-17.
Kristus persoonlijk tiriwroko
9. Kristus ben wroko alaten nanga yepi fu engel ofu na tiri skin? Gi wan eksempre.
9 Na so Kristus sobun wantewante fu sensi na bigin fu na kristen gemeente ben abi na santa yeye, engel nanga wan tiri skin di yu kan si fu ben meki a man fu tiri en discipel na grontapu na wan actieffasi. Wawantron srefi a ben kon ini eigi persoon fu du sani. Kristus srefi fu eksempre ben bekeer Saulus fu Tarsus (Tori fu den Apostel 9:3-6). Dri dei a baka Yesus ben taki langalanga nanga „wan seker discipel” di ben nen Ananias”. Yesus ben taigi Ananias di a ben tyari kon na krin na wroko di a ben abi na ini prakseri gi Saulus èn di ben de ini dri pisi: „A man disi mi ben teki fu tyari mi nen go na den natie èn na den kownu èn na den manpikin fu Israël” (Tori fu den Apostel 9:10-15). Kristus ben kari Saulus fu wan spesrutu wroko. Saulus ben tron na a fasi dati wan apostel ofu wan sma di den e seni go, èn di den sabi moro bun leki na apostel Paulus.
10. Fa Kristus ben hori ini eigi persoon ai tapu a preikiwroko?
10 Kristus srefi ben hori ai tapu na preikiwroko. Nanga yepi fu na santa yeye di a ben kisi fu en Tata Yehovah, a ben meki wan bigin kon nanga den zendingwaka fu Paulus èn a ben sori persoonlijk belangstelling gi disi. Wi e leisi: „Na santa yeye ben taki: ’Teki puru gi mi fu ala sma Barnabas nanga Saulus gi na wroko fu san mi ben kari den.’ . . . Foe dat’ede den man disi, di santa yeye ben seni go ben go na Seleucië èn ben komoto fu drape go tapu na fosi zendingwaka (Tori fu den Apostel 13:4). A no de fu taki dati na santa yeye, Yehovah wrokokrakti, no ben kan „taki wan sani fu ensrefi èn ooktu no ben „seni go” wan sma fu ensrefi. A de krin fu si dati Kristus na ede fu na gemeente ben gebroiki na yeye fu tiri den afersi.
11. San ben psa na ini a ten fu a di fu tu zendingwaka fu Paulus, èn fa e kon dja na krin dati Yesus e gebroiki na yeye fu tiri na wroko?
11 Dati Yesus tapu sowan fasi ben gebroiki na yeye fu gi actief tiri na den fosten kristen, e kon a krin fu na tori fu Paulus di fu tu zendingwaka. Bakadi Paulus nanga den sma di ben waka nanga en ben tyari wan fisiti go baka na den gemeente ini Lykaonië (wan kontren fu Pikin-Azië) , di ben opo na ten fu na fosi zendingwaka, dan a de krin dati a ben de ini den prakseri fu go westsei fu psa na Romein distrikt Asia. Fu san-ede den ben drai libi a plan fu den? Foedi na santa yeye ben tapu den fu taki a wortu ini a distrikt Azië” (Tori fu den Apostel 15:36, 40, 41; 16:1-6). Ma suma ben gebroiki Yehovah santa yeye fu tiri den? Na vers a baka e gi na piki. Drape wi e si dati di den ben e go na noordsei, nanga a prakseri fu go preiki ini Bithinië, ’na yeye fu Yesus no ben gi den pasi fu du disi’ (Tori fu den Apostel 16:7). Iya, Yesus ben gebroiki na yeye di a ben kisi fu en Tata fu tiri na preikiwroko na wan actieffasi. En nanga en Tata Yehovah ben wani, dati na bun nyunsu ben mu panya go te na Europa èn fu dat’ede meki Paulus ben kisi wan visioen na ini san disi ben kon a krin. — Tori fu den Apostel 16:9, 10.
Kristus ben hori baka gi den memre fu a tiri skin
12, 13. San ben psa di Paulus ben fisiti Yeruzalem fu a fosi tron leki wan kristen fu san e kon a krin dati Kristus ben tanapu a baka den bosroiti fu den frantwortu brada ini a foto dati?
12 Di na apostel Paulus fu na fosi tron ben kon ini kontakti nanga den discipel ini Yeruzalem, dan a ben de wan sani fu ferstan, dati no nanga prisiri den ben wani miti en. „Barnabas fu dat’ede ben go yepi en èn ben tyari en go na den apostel” (Tori fu den Apostel 9:26, 27). Paulus ben psa tinafeifi dei na a apostel Petrus. A ben meki kennis nanga Yesus afu brada Yakobus, di ben de na a ten dati wan fu den owruman fu na gemeente Yeruzalem. (Galacia 1:18, 19). Morofara ini a buku fu Tori fu den Apostel e kon a krin dati den owruman, makandra nanga den twarfu apostel ben de wan pisi fu na tiri skin fu na fosi kristen gemeente. — Tori fu den Apostel 15:2; 21:18.
13 Ini a pisten fu den tu wiki di Paulus ben de ini Yeruzalem, a ben gi kotoigi na den dyu di ben e taki Grikitong ma „den disi ben du muiti fu kiri den”. Lukas e poti a tapu dati „di den brada ben kon sabi disi, den ben tyari en go na Cesarea èn ben seni en gwe na Tarsus” (Tori fu den Apostel 9:28-30). Ma suma ben tanapu na baka na ferstandiki bosroiti disi? yari a baka, di Paulus ben ferteri fu a pisi disi fu en libi, a ben taki dati Yesus ben sori ensrefi na en èn ben gi en na komando fu gwe libi Yeruzalem es’esi. Di Paulus ben draidrai, dan Yesus ben taki moro fara: „Hari gwe, bika mi sa seni yu gwe na fara natie” (Tori fu den Apostel 22:17-21). Komoto fu hemel Kristus ben luku nanga ala prakseri na den afersi èn a ben opo du sani, nanga yepi fu den frantwortu brada ini Yeruzalem èn ooktu fudi langalanga a ben taki nanga Paulus.
14. Te yu teki na tori ini Tori fu den Apostel gersi na brifi gi den Galacia fa e kon a krin dati Kristus ben tiri den afersi ini a tori fu na komakandra di na tiri ben hori fu na besnijdenis?
14 Ooktu e kon a krin te yu leisi den buku fu bijbel, dati Kristus ben de ooktu na sma di ben de baka na prenspari komakandra tiri skin ben hori fu tyari na afersi kon a krin efu kristensma di ben komoto fu den heiden ben mu meki den besnij den èn ben mu hori na wet fu Mozes. Ini a buku Tori fu den Apostel ben tanapu dati di na afersi ben opo ede kon „den [sondro degedege frantwortu memre ofu owruman fu na gemeente Antiochië] ben seti sani dati Paulus nanga Barnabas nanga wantu trawan fu den ini a tori fu na kesekese disi ben sa go na den apostel èn owruman ini Yeruzalem” (Tori fu den Apostel 15:1, 2). Ma te Paulus e ferteri fu den omstanigheden di ben meki a ben go na Yeruzalem, fu kon na wan bosroiti ini a tori fu na besnijdenis, a e taki: „Mi ben go tapu na gron fu wan openbaring” (Galacia 2:1-3; teki gersi 1:12). Leki wan actief edeman fu na gemeente Kristus ben wani dati a prenspari afersi dati fu na leri ben mu kon a krin nanga yepi fu na heri tiri skin. Nanga yepi fu na santa yeye a ben tiri na yeye fu den man disi di ben gi densrefi krinkrin na Gado ini a teki fu a bosroiti fu den. — Tori fu den Apostel 15:28, 29.
Wan ongewoon bosroiti
15, 16. (a) San na tirl skin ben aksi fu Paulus baka di a ben drai baka fu a di fu dri zendingwaka fu en? (b) Fu san-ede na komando disi ben de wan sani di ben gersi ongewoon, èn fu san-ede Paulus ben gi yesi na dati? (c) Sortu aksi e kon a fesi?
15 Ete wan moi eksempre fu na fasi tapu fa Kristus komoto fu hemel e gi actief tiri na bepaalde afersi wi e feni ini na verslag fu sani di ben sori densrefi baka na di fu dri zendingwaka fu Paulus. Lukas e ferteri dati Paulus, baka di a ben drai go baka na Yeruzalem na fesi fu den memre di ben de drape fu a tiri skin ben gi wan heri verslag fu san ben pasa. Lukas ben skrifi: „Paulus ben go nanga wi nanga Yakobus; èn ala owruman ben de drape. Bakadi wi ben taki den odi, a ben ferteri finifini den sani di Gado nanga yepi fu en diniwroko ben du a mindri den natie” (Tori fu den Apostel 21:17-19). Bakadi a grupu fu man di ben kon makandra ben yere en, dan den ben gi en krin instructie, èn ben taki: „Du san wi e taigi yu.” Den ben gi en na komando, fu go na a tempel èn fu sori na publiki dati a no ben de tru ’dati a ben leri ala dyu di ben libi a mindri den natie fu drai baka gi Mozes fudi a ben taigi den dati den no ben mu besnij den pikin fu den èn ben leri den no fu waka akruderi den plechtig gebroiki’. — Tori fu den Apostel 21:20-24.
16 Sma ben sa kan degedege fu a koni fu na komando disi. Ma soleki wi ben si kaba, dan Yakobus, nanga den tra owruman di ben de na den tu okasi disi, ben seni Paulus yari psa kaba komoto fu Yeruzalem fudi en libi ben de ini kefar fu a sei fu doe „dyu di ben taki Griki tongo” (Tori fu den Apostel 9:29). Ala di disi ben de so toku Paulus ini akrudei nanga san a ben taki kaba na ini 1 Korinte 9:20, ben gi yesi na a komando. Ma gelijke oorzaak abi gelijke bakapisi. „Dyu [fu na Romeinprovincie] Asia” ben meki wan opruru kon èn ben proberi fu kiri Paulus. Soso nanga na es’esi opo du wan sani fu den Romein srudati a ben man dati den no ben man fu kisi en tyari gwe (Tori fu den Apostel 21:26-32). Ma fu san-ede Kristus ben tyari, fudi a de na actief edeman fu na gemeente, na tiri skin so fara fu aksi fu Paulus dati a ben go ini a tempel?
17. Fa na ongewoon bosroiti disi ben sori taki a de wan sani di Gado ben bemui na ini, èn san disi e sori?
17 Na piki e kon a krin te wi luku san ben psa na a di fu tu neti baka di den ben kisi Paulus. A ben gi ini a ten dati wan tumsi moi kotoigi na den gewoon sma di ben pruberi fu kiri en èn na tra dei ooktu na a Sanhedrin (Tori fu den Apostel 22:1-21; 23:1-6). Fu na di fu tu tron pikinmoro den ben kisi en tyari gwe, ma na neti dati Yesus ben sori ensrefi na en èn ben taki: „Hori dek’ati! Bikl soleki, yu ben gi wan kotoigi finifini na Yeruzalem fu den sani di abi fu du nanga mi, na so ooktu yu mu gu kotoigi ini Rome” (Tori fu den Apostel 23:11). Go denki pikinso fu na wroko di ben de ini dri pisi di Kristus ben taki a fesi di Paulus mu du (Tori fu den Apostel 23:11). Paulus ben tyari Kristus nen go na den natie èn na den „pikin fu Israël” ma now a ten ben doro dati a ben mu gi kotoigi na „kownu”. Fu na bosroiti ede di na tiri skin ben teki meki Paulus ben kan gi now kotoigi na a Romein procurator Felix èn Festus, na kownu Herodus Agrippa II èn te fu kaba na a Romein keizer Nero (Tori fu den Apostel kap. 24-26; 27:24). Suma kan degedege dati a no Kristus ben de a baka ala disi?
Kristus te now ete e tiri na gemeente na wan actieffasi
18. San Yesus Kristus ben taki bifo a ben opo go na hemel?
18 Bifo Yesus Kristus ben gwe libi en discipel èn ben opo go na a reti-anusei fu en Tata, a ben taki: „Ala makti ini hemel èn na grontapu mi ben kisi. Go fu dat’ede meki discipel fu sma fu ala natie, dopu den ini na nen fu na Tata, fu na Manpikin èn fu na santa yeye, èn leri den fu hori ala sani san mi e komanderi unu. Èn luku! mi de nanga unu ala den dei te na a bosroiti fu na seti fu sani.” — Mattéus 28:18-20.
19. Fa Yesus ben gebroiki ini na fosi yarhondro na a makti di a ben kisi fu Gado, èn san wi sa luku ini a tra artikel?
19 Na buku Tori fu den Apostel, na ini san na historia fu den fosten yari fu na kristendom de fu leisi, e meki wi si sondro degedege dati Kristus ben gebroiki en makti fudi tapu wan actieffasi a ben gi tiri na en gemeente na grontapu. A ben du disi nanga yepi fu na santa yeye, nanga yepi fu den engel èn nanga yepi fu den twarfu apostel èn den owruman fu na gemeente Yeruzalem di ben de leki wan tiri skin. Yesus ben taki dati te na a bosroiti fu na seti fu sani, na ini san wi de now, a ben sa de nanga en discipel. Ini a tra artikel wi sa si fa te now ete a de na actief edeman fu na kristen gemeente èn fa a e tyari en skapu ini a ten disi.
Punt fu hori na ede
◻ Fu san-ede Yehovah Kotoigi no e erken nowan enkri libisma leki a tiriman fu den?
◻ Fa Kristus ben gebroiki na santa yeye fu tiri na fosten kristen gemeente?
◻ Fa Kristus ben gebroiki engel fu gi tiri na den fosi yarhondro kristen?
◻ Fa Kristus ben wroko nanga yepi fu wan tiri skin di yu ben kan si fu tiri en gemeente na grontapu?
◻ Fa wawantron Kristus srefi ben teki na tiri ini bepaalde afersi?
[Karta na tapu bladzijde 3]
(Efu yu wani si pe den sani disi skrifi, luku a tijdschrift)
Na di foe toe zendingsreis foe Paulus
Antiochië
Seleucië
CILICIË
Tarsus
Derbe
KAPPADOCIË
PAMFYLIË
GALATIË
Lystra
Ikonium
Antiochië
LYCIË
ASIA
BITHYNIË ÈN PONTUS
Troas
MACEDONIË
Filippi
Thessalonika
[Prenki na tapu bladzijde 1]
Yesus ben tiri en gemeente ooktu nanga yepi fu wan tiri skin di ai ben kan si