Hari na „loktu” fu na grontapu disi go na yu ini e tyari dede kon
„Gado ben meki yu kon a libi, aladi yu ben de dededede ini yu pasa fu a wet èn sondu, na ini san yu ben waka wan dei . . . akruderi na tirimakti fu na makti fu sondu.” — EFESE 2:1, 2.
1. Fu san-ede meki doti ini a loktu kon de wan sani di e tyari dede kon gi libisma?
HARI switi loktu go na ini yu! Fa ai meki wan sma di ben de ini wan tingi kamra firi bun! Ma srefi ini na fri natuur doti de wan bigi problema ini a ten disi. Den vergiftig sani di spiti go na ini a loktu, ben doro ini furu kondre na marki pe warskow e gi. Vergiftig dampu, radio-actiefstof, sikikiem nanga bepaalde virus e feni alamala den pasi psa na loktu. Na loktu di mu hori sma na libi, na ini san wi Mekiman ben sorgu so furu fu en, e kon moro nanga moro wan sani di e tyari dede kon leki wan bakapisi fu na gridifasi èn mi-no-kefasi fu libisma.
2. Sortu doti loktu de moro kefar leki na doti loktu di kande wi e hari go ini wi?
2 O kefarlek na doti fu na loktu kan de ooktu, toku wan moro bigi doti fu na „loktu” de ete di e tyari moro dede kon. A no de wan loktu di kon doti fu na ongoloku ini na kerncentrale fu Tsjernobyl (USSR) èn ooktu a no de na smoko di furu na loktu tapsei fu Los Angeles (Californië VS). Nono, wi de ini a kefar fu hari loktu go na ini wi di e tyari dede kon. Na apostel Paulus ben abi en fu disi di a ben taigi kompe kristensma: „Gado ben meki yu kon a libi, aladi yu ben de dede ini yu pasa fu a wet èn sondu, na ini san yu ben waka wan dei akruderi na seti fu sani fu na grontapu disi, akruderi na tiriman fu na makti fu na loktu, na yeye di e wroko now ini den manpikin fu trangayesi.” — Efese 2:1, 2.
3, 4. (a) Suma na „a tiriman fu na makti fu na loktu”? (b) Fu san-ede na „loktu” fu Efese 2:1, 2 no de a tanpe fu ogri-yeye?
3 San na a „loktu” disi? Paulus e meki wi si dati a „loktu” dati abi „makti” èn de ondro wan „tiriman”. Degedege no de fu na aksi suma de a tiriman disi. A de Satan Didibri, na sma di Yesus Kristus ben kari „na tiriman fu na grontapu disi” (Yohannes 12:31). Ini na ferstan di den ferstan disi meki son bijbel leriman e denki dati Paulus ben teki a prakseri fu en komoto fu dyu ofu fu heiden fonten èn den bedoel nanga na loktu na tanpe fu den ogri-yeye, di tanapu na ondro na tiri fu Didibri. Ini furu bijbelvertaling na prakseri disi e kon a fesi. Ma na „loktu” disi no de asrefi leki „den hemel kontren” na ini san „den godelowsu yeyekrakti” e libi. — Efese 6:11, 12.
4 Di na apostel Paulus ben skrifi na den kristen na Efese dan Satan nanga den ogri-yeye ben de ete na ini hemel, aladi den no ben abi a bunati fu Gado. Den ben trowe komoto fu hemel te go na a birti fu na grontapu (Openbaring 12:7-10). Boiti fu dati, dan loktu abi fu du moro nanga libisma leki nanga yeye mekisani. Fu dat’ede meki na libisma maatschappij ben sa firi den bakapisi te na laatste preti fu na atibron fu Gado ben sa kanti go tapu „na loktu”. — Openbaring 16:17-21.
5. San na a „loktu” fu san wi e taki dya, èn sortu krakti a abi tapu libisma?
5 Sobun, a gersi leki Paulus e gebroiki na letterlijk loktu ofu atmosfeer fu agersi na algemene yeye ofu na fasi di de moro furu fu denki yusrefi nomo èn trangayesi di den sma di kon de freemde sma gi Gado e sori. A e akruderi nanga na „yeye di e wroko now na ini den manpikin fu trangayesi” èn „na yeye fu na grontapu” (Efese 2:2; 1 Korinte 2:12). Net soleki na letterlijk loktu de alape lontu wi, klarklari fu hari en go na ini, na so ooktu „na yeye fu grontapu” de alaten drape. Fu pikinnengreten kaba te go miti na grebi na yeye disi e hari psa, e abi krakti, e vorm na denki èn libifasi fu den sma aladi den e pruberi fu meki den lostu, ferwakti èn ambisi fu den kon tru.
6. (a) Fa na krakti fu na „loktu” fu na grontapu disi e kon moro tranga, èn fa a e abi „makti”? (b) Fa na hari kon fu na „loktu” disi kan tyari wan sma go so fara fu waka na baka na opruru libifasi fu Dididbri?
6 Na yeye disi fu sondufasi èn opruru de ini na onvolmaakti libisma maatschappij moro furu. Na ini a ten te sma e hari a „loktu” disi go na ini, dan a dede-krakti fu en e kon moro krakti fu a druk fu a sei fu a speri fu yu èn sma di yu e wroko nanga den na a srefi presi èn wan angri di e gro moro nanga moro fu abi prisiri. Na so fasi a e abi „makti” tapu sma (teki gersi nanga Romeini 6:12-14.) A no de fu taki dati Didibri de a sma fu suma ala sani di de godelowsu komoto (Yohannes 8:44). Fu datmeki ai tyari libisma kon na ondro en makti fu buweigi den go so fara fu waka baka en opruru libifasi èn dati meki a de na sma di e meki na gemeenschap yeye ofu „loktu” disi du kon èn ai vorm èn e abi disi ini en makti. Leki na „tiriman” fu na dungru makti disi Satan e gebroiki dati fu basi na denki fu libisma. Den pispisi fu en abi leki marki dati den teki libisma ten nanga a prisiri fu skinlostu èn a feti na baka grontapu belang dati den no abi ten ofu e firi fu leri sabi Gado èn fu saka densrefi na en santa yeye „na yeye di e gi libi” (Yohannes 6:63). Den dede na yeyefasi.
7. (a) Na sortu fasi kristensma ben de wan dei „pikin fu atibron”? (b) Sortu kenki ben feni presi di wi ben tron kristen?
7 Ooktu kristensma ben de na ondro na „makti” fu tiri fu na „loktu” disi di kon doti bifo den ben leri fu a wortu fu Gado na waarheid èn ben bigin fu skeki densrefi na en regtvaardiki markitiki. „Iya, a mindri den [grontapu sma] wi alamala ben tyari wisrefi wan dei akruderi den angri fu wi skin, fudi wi ben du den sani di na skin èn den prakseri ben wani, èn fu nature wi ben de pikin fu atibron, net soleki den trawan.” Ma di wi ben tron kristen, wi ben stop fu hari go na ini wi na dede „loktu” fu disi grontapu. Wi ’ben puru na owrusma, di ben akruderi nanga wi fosten waka èn libi èn ben weri na nyunsma, di ben meki akruderi na wani fu Gado na ini tru regtvaardikifasi nanga loyaliteit’. — Efese 2:3; 4:22-24.
8. Fa na disiten situatie fu wi e akruderi nanga di fu na natie Israël na ini na sabana?
8 Na kefar de now dati wi, baka di wi ben lon komoto fu na doti loktu fu na grontapu disi, kan kori go na ini baka. Dyaso wi tanapu now fara ini na „ten fu na kaba” èn na a dromofo fu na nyun grontapu. Wi no wani gwe libi a strei fu go ini densrefi trapu leki den Israëlsma. Bakadi den ben kisi fri tapu wan wondrufasi komoto fu Egypte èn den ben kon na a grens fu na Pramisi Kondre, dan dusundusun fu den den „ben naki kiri na ini na sabana”. Fu san-ede? Fudi sonwan ben tron diniman fu kruktu gado, trawan ben du hurudu èn trawan baka ben tesi Yehovah nanga a knoru nanga kragi fu den. Paulus e meki na wan kraktifasi kon a fesi sortu leri wi kan teki fu dati te ai taki: „Den sani disi now ben tan kon abra den leki eksempre èn den ben skrifi den leki wan warskow gi wi, di den kaba fu den seti fu sani ben kon na wi.” — 1 Kor. 10:1-11.
9. (a) Fa wi kan de ini a grontapu èn toku ete no de wan pisi fu en? (b) San wi mu de fu sorgu dati wi no soigi go ini na dede loktu fu na grontapu?
9 Fu na sei fu en disipel Yesus ben begi: „Den no de wan pisi fu na grontapu; . . . net soleki mi no de wan pisi fu na grontapu. Mi no e begi yu fu puru den fu na grontapu, ma waki abra den fu na godelowsuwan ede” (Yohannes 17:14, 15). Yehovah sa kibri wi, ma a no e poti wan „skotu” lontu wi èn ooktu a no e kibri wi tapu wondrufasi gi na loktu fu na grontapu disi (Yob 1:9, 10). Sobun wi de na ini na muilek situatie dati wi de na ini Satan grontapu ma toku no de wan pisi fu en, dati na doti „loktu” fu na grontapu lontu wi, ma wi no e hari en go na ini. Te wi e leisi publikatie fu grontapu, e luku na TV ofu e go na presi pe den e pristeri prisiri, dan seiker wi sa opo wisrefi gi na „loktu” fu na grontapu. Aladi kontakti nanga grontapu sma de wan sani di wi no kan komoto a pasi gi en — tapu wi wrokope, na skoro èn ini tra fasi — toku wi mu de na ai fu tan farawe fu na dede loktu fu na grontapu disi soigi wi kon baka. — 1 Korinte 15:33, 34.
10, 11. (a) Fa na de fu wi ini Yehovah yeye paradijs ben sa kan teki gersi nanga a sdon ini wan pisi fu wan restaurant „gi sma di no e smoko”? (b) Sortu stap mu du te wi e si dati pisi fu na „loktu” fu na grontapu disi e wai kon na wi sei?
10 Wi ben sa kan teki na situatie fu wi gersi nanga di ini wan restaurant pe wan pisi poti aparti gi smokoman èn wan tra pisi gi sma di no e smoko. Leki kristen di de na ini Yehovah en paradijs wi de nanga leti ini a pisi fu sma di no e smoko fara fu na yeye fu na grontapu disi. Seiker wi no kan go sidon ini a pisi fu sma di e smoko. Dati ben sa de wan lawfasi. Ma san e psa nofotron te wi e sidon ini na „pisi di de fu sma di no e smoko” fu wan restaurant? We, na loktu di doti hebi nanga smoko e drifi kon na a sei fu wi èn wi e hari pikinso fu en go na ini wi! Te disi a psa, dan wi e feni na doti loktu leki wan sani di e hari wi kon? Ofu moro furu, wi no e go so esi leki wi kan fu sidon na wan tra presi?
11 Ma san yu e du te pikinso fu na loktu fu na grontapu disi e wai kon na a sei fu yu? Yu e du wantewante wan sani fu waka komoto fu na pori krakti disi? Efu yu tan drape èn hari na „loktu” dati go ini yu, dan yu kan de seiker dati a sa abi krakti tapu yu denki. Omoro langa yu e hari na „loktu” disi kon na ini yu, omoro bigi na ferdrage di yu e ferdrage en e bow kon. Boiti fu dati dan baka wan pisten dan a smeri fu en no sa de wan tegu sani moro, ma abi wan krakti di e hari, wan krakti di e pusu yu, di switi gi na skin. Wan ofu tra kibri lostu di nanga furu feti yu ben pruberi fu poti na yu ondro, kan wiki kon nanga dati.
12. San de fanowdu fu den pasi fu na „loktu” fu na grontapu disi di no de makriki fu si abi krakti tapu wi?
12 Soleki koolmonoxide, wan fu den stof di e doti na letterlijk loktu, de sondro smeri èn sondro tesi, na so ooktu son stof di e doti a „loktu” di e tyari dede kon no makriki fu si. Na kefar de fu dat’ede na ini disi dati wi e si den „dede dampu” kande te wi e ondrofeni den takru bakapisi fu en. Fu dat’ede meki wi mu luku bun dati wi no kon na ini wan dedetrapu nanga yepi fu na pasi fu na grontapu disi fu luku psa sani ofu a trangayesi fu en fu Gado markitiki fu regtvaardikifasi. Paulus ben gi en kompe kristen dekati „fu fermane makandra ibri dei, sodati nowan sma fu unu ati kon tranga nanga yepi fu na bedrigi krakti fu na sondu”. — Hebrewsma 3:13; Romeini 12:2.
San de na ini a „loktu” fu a grontapu disi
13. (a) San na wan pisi fu na „loktu” fu na grontapu disi di wi mu luku bun nanga en? (b) Fa ai kon krin a fesi dati na „loktu” disi ben abi krakti tapu wantu sma fu Yehovah pipel?
13 Sortu algemeen yeyefasi di de fu si wi ben sa kan go teki fu na krakti makti ede fu na „loktu” fu na grontapu disi sondro dati srefi wi sabi disi? Wan fu den yeyefasi disi de na firi fu prei nanga hurudusani. Den prakseri di a grontapu disi abi fu a tori fu seks nanga moraliteit e lontu wi. Furu sma e taki: ’A no abi trobi fu du hurudu, fu kisi pikin sondro trow èn fu du homo seksualiteit. Wi e du soso san de normaal èn natuurlijk.’ Na „loktu” disi ofu na grontapu yeye ben abi krakti tapu Yehovah pipel? A wan sari sani fu taki dati na ini a dienstyari 1986 37.426 sma ben mu sluit uit fu na kristen gemeente, ini moro furu geval fu na du fu seks hurudu. Èn na ini disi unu no e teri a moro bigi nomru di den ben pirai gi den fu hurudu ede ma tapu a gron fu na opregti berow fu den den no ben sluit den uit. — Odo 28:13.
14. Fu san-ede son kristen e wai komoto libi na reti pasi tapu moreel gebied èn sortu bijbelrai den e trowe?
14 San e psa na ini a geval fu den sma di e broko kindi gi seks hurudu? Te den tori disi kon a krin, dan nofotron e kon a krin dati den ben bigin baka fu hari na dede „loktu” fu na grontapu go ini den. Den ben gi pasi dati grontapu denki ben tyari den go so fara fu lasi den markitiki. Kande fu eksempre den ben go luku baka film di yari psa kaba den ben sa waka komoto gwe. San de moro ogri de, nanga yepi fu den video apparatuur den e luku na oso kande na film di krinkrin no bun gi wan kristen. Tapu sowan fasi fu prei nanga hurudu sani, de kontrari nanga a fermane fu bijbel: „Meki hurudu nanga ala sortu doti libi fu bedrigifasi no kon de srefi fu taki fu den a mindri unu, soleki ai fiti santawan. Ooktu no wan syen libifasi èn no wan law taki èn no wan doti taki.” — Efese 5:3, 4.
15. Fa kori fu ben sa kan prei nanga seks hurudu ben kan bigin sondro fu wan sma si?
15 Ija, a kan de dati esesi yu puru ala aksi fu du hurudu di e kon langalanga na tapu yu. Ma san yu e du te wan sma na yu wrokope ofu na skoro e pruberi fu freiri nanga yu, e pruberi fu e feni fasi fu de vrijpostig na skin fasi ofu e kari yu fu go a doro makandra nanga yu? Pikinpisi fu na loktu fu na grontapu disi e wai na so fasi go na yu sé. Yu e feni en te yu luku en bun fu wan sma poti na sowan fasi prakseri tapu yu, iya yu e gi tranga fu dati nanga a fasi fu yu? Fu rapport fu owruman e kon a krin dati a du fu ogri nofotron e bigin tapu den sortu fasi disi di no de fu si. Wan grontapu man e taki kande gi wan kristen uma: „Fa yu luku moi tide!” Disi de kande switi ini en yesi, spesrutu efu ai firi ensrefi leki a de en wawan. San de moro seryusu, de dati sonwan no ben opo du tapu wan ferstandikifasi wan sani tapu muiti di meki fu fasfasi wan sma tapu wan fasi di no fiti. Den meki a sma kisi a prakseri dati den no ben abi trobi fu dati ma den ben du disi tapu so wan afafu fasi dati na grontapusma ben kisi tranga fu go doro. San wan kristen uma mu du efu den sortu hurudu sani disi e tan kon a tapu en, leki krakti pisi fu doti loktu di e wai kon na en sei? A uma mu taigi a man nanga wan faste bosroiti dati a no lobi na prakseri di poti na tapu en èn no sa teki dati. Efu na uma tan hari na „loktu” disi ini en dan seiker a sa de so dati moro nanga moro a no sa kakafutu. A ben sa kan kon so fara fu du hurudu èn efu a no de so, go ini wan trowlibi di no de wan ferstandikiwan. — Teki gersi nanga Odo 5:3-14; 1 Korinte 7:39.
16. San de fanowdu fu de „wan switi smeri fu Kristus”?
16 Fu dat’ede de gawgaw fu puru na hurudu „loktu” fu na grontapu disi di e tyari dede kon fu yu. Kon de nanga yu fasi fu dini Gado nanga frede èn yu libifasi leki wan switi smeri gi Gado na presi fu broko kindi gi den kori smeri fu na grontapu „loktu” èn fu tyari syen kon tapu Yehovah nen nanga organisatie. Paulus ben tyari en kon na a fasi disi a fesi: „Bika gi Gado wi de wan switi smeri fu Kristus ondro den di e kisi ferlusu èn ondro den di e lasi; gi den lastiwan wan smeri di e go fu dede go miti dede, gi den fosiwan wan smeri fu libi go miti libi” (2 Korinte 2:15, 16). San disi abi trobi dati furu sma e hari den noso gi na kristen libifasi?(1 Petrus 4:1-5) Meki a grontapu go en eigi pasi nomo èn koti den takru froktu fu en ini na vorm fu osofamiri di panya, pikin di gebore sondro fu sma trow, siki di kon fu seksueel kontakti, soleki AIDS, èn bun furu tra rampu fu skin nanga firi. No wawan dati wi sa tan fri fu furu skinati ma yu sa kisi ooktu na bun-ati fu Gado. Boiti fu dati, dan a sa de so dati a bun waka nanga libi fu yu èn na kownukondre boskopu di yu e preiki, sa abi krakti tapu wantu sma èn nanga dati den sa firi a krakti di e hari den go na a „smeri fu libi go miti libi”.
Na „loktu” fu grontapu stijl
17. Fa wan sma krosi stijl nanga a sorgu fu ensrefi na dorosei kan sori taki na yeye fu na grontapu disi abi krakti tapu en?
17 Ete wan sani fu na „loktu” fu na grontapu disi abi fu du nanga krosi stijl èn a fasi fa wan sma e sorgu ensrefi a dorosei. Furusma na ini na grontapu e weri en krosi na sowan fasi dati ai taki nanga a seksfiri fu sma. Srefi pikinnengre di no de tini ete, wani sori moro owru nanga na seks make-up di den e gebroiki. A „loktu” disi di de alape ofu na yeyefasi disi di panya na alape abi krakti tapu yu? A fasi fa yu e weri yu krosi de so fu meki a brudu fu tra sma lon moro esi ini den, fu tyalansi den èn tapu wan fasi di no de yoisti fu wiki na belangstelling fu sma fu a tra sekse? Efu disi de so dan yu e prei nanga faya. Fu hari na „loktu” disi go ini yu, dan yu sa kiri a yeye fu bescheidenpasi, yu winsi fu tan krin (Micha 6:8). Den sma di abi wan grontapu yeye, sa firi taki yu e hari den kon. Den du fu yu e tyari na boskopu kon abra na den dati yu de klari fu du makandra nanga den na hurudu. Ma fu sanede yu ben sa koti go na ini a pasi disi èn meki na „loktu” disi kori yu fu du san ogri ini a ai fu Gado?
18. Fa te wi hori alaten na ini prakseri dati wi e teki presi fu Yehovah ben sa kisi yepi fu teki wan yoisti krosi stijl nanga sorgu fu wisrefi a dorosei?
18 Fu de bescheiden, no a fu meki na krosi fu wi ofu fa wi e sorgu wisrefi na dorosei de fu mendri kwaliteit, fisti èn wan sani di no de moi fu luku. Luku pikinso o netjes a moro bigi pisi fu Yehovah Kotoigi e weri krosi èn o moi den sorgu densrefi a dorosei. Den e tan farawe fu den extreem stijl fu na grontapu disi ma a fasi fa den tan a dorosei de moi fu luku, aladi den e hori na ini prakseri dati den de bedinari di e teki presi fu na Soeverein fu na universum, Yehovah. Meki na owru grontapu no feni fowtu na tapu na bescheiden stijl fu den fu weri krosi èn fa den e tan na dorosei. Den no e meki dati na denki fu na grontapu disi tyari den go so fara fu lagi den kristen markitiki fu den. „Disi mi e taki fu dat’ede èn fu dati mi e gi kotoigi gi mi Masra”, na apostel Paulus ben skrifi, „dati unu no mu tan waka moro langa soleki den natie e waka ini na sondro froktu fu den denki. . . fudi den ben lasi ibri ferstan fu krin libi, meki den ben gi densrefi abra na wan lusufasi fu libi fu du na wan gridi fasi ala sortu doti libi” (Efese 4:17-19). Wan lepi kristen sa weri na wan bescheidenfasi en krosi èn no waka soleki den natie e du disi.
19. San kon na krin kaba ini a tori fu na kefar fu na hari go na ini wi fu na „loktu” dati bakadi wi luku tu pisi fu na „loktu” fu na grontapu disi?
19 Te so fara wi ben luku soso tu pisi fu na „loktu” fu na grontapu disi. Ma wi ben si kaba dati na „loktu” disi e du ogri srefsrefi na a yeye gesontu. Ini na tra artikel wi sa go luku tra pisi fu na dede „loktu” di Didibri nanga en seti e meki alaten e wai go na a sei fu kristensma, ini a howpu dati den sa broko kindi gi dati. A de tumsi prenspari dati wi tan farawe fu na „loktu” disi bika na teki na ini wi fu na yeye fu na grontapu disi de asrefi leki na hari kon na ini wi fu dede dampu!
Sortu piki yu ben sa gi?
◻ San na a „loktu” fu na grontapu disi, èn suma na a tiriman fu en?
◻ Sortu „makti” na loktu fu na grontapu abi tapu libisma?
◻ Fu san-ede wi kan taki dati kristensma de na ini wan pisi „pe sma di no e smoko de”?
◻ Fa na „loktu” fu na grontapu disi kan abi krakti tapu Yehovah pipel ini a tori fu a prei nanga sani di de hurudu sani?
◻ Fa bescheidenfasi kan yepi wi fu tan farawe fu na „loktu” fu na grontapu disi di abi krakti tapu na kontren fu krosi nanga fa wi e tan na dorosei?
[Prenki na tapu bladzijde 1]
Yu e weigri fu hari na „loktu” di e tyari dede kon fu na grontapu disi go ini yu?
[Prenki na tapu bladzijde 3]
San yu e du te pikinso „loktu” fu a grontapu disi e wai kon na yu sei?