Wan santa kibritori e kon a krin
„Na santa kibritori fu na gi disi di sma e gi den srefi ini na dini fu Gado, so leki sma e erken, de bigi.” — 1 TIMOTEYUS 3:16.
1. 1 Timoteyus 3:16 e skrifi fu sortu kibritori?
KIBRITORI e abi yu belangstelling? Yu e prisiri fu ondrosuku kibritori? Moro furu fu wi e prisiri fu du dati! Meki wi ondrosuku makandra dan wan fu den moro prenspariwan fu ala kibritori — wan kibritori di kibri dusundusun yari kba na ini na Wortu fu Gado. Na santa kibritori abi wan tumusi prenspari krakti na tapu wi disiten libi èn na libi fu wi di e kon. A de na ’santa kibritori fu na gi di sma e gi den srefi na ini na dini fu Gado’, èn di 1 Timoteyus 3:16 e fruteri wi fu en. Fa wi musu de Yehovah, „a sma di e tyari kibritori kon na krin”, grantangi taki a ben de so bun fu meki na tumusi moy kibritori disi bekenti na wi èn so srefi san a wani taki! — Danièl 2:28, 29.
2. (a) Oten Yehovah fu na fosi tron ben taki fu wan santa kibritori, èn san a ben pramisi na a ten dati? (b) Sortu aksi musu kisi wan piki now?
2 Yehovah ben taki fu na fosi tron fu wan santa kibritori, baka di na sneki ben kori Eva, èn Adam ben waka na Eva baka na ini na opruru fu en. Ne Gado ben pramisi taki na „siri”, efu bakapikin, ben sa masi na ede fu na Sneki (Genesis 3:15). Suma na a Siri disi? Fa a ben sa wini na Sneki? Fa a ben sa poti a waarheid kotrowfasi fu Gado nanga en prakseri nanga a grontapu disi kon reti?
3. Sortu sroto den profeytitori fu Gado e gi fu kon sabi a sma di de a Siri nanga a wroko fu en?
3 Di a ten ben doro dan profeytitori fu Gado ben tyari bepaalde marki kon na krin fu kon sabi na Siri èn den aktiviteit fu en ini a ten di e kon. A ben sa de wan bakapikin fu Abraham èn wan erfgenaam fu David kownukondre èn den ben sa kari en Vredekownu. ’Na a kownu tirimakti psa marki èn vrede wan kba no sa kon’ (Yesaya 9:6, 7; Genesis 22:15-18; Psalm 89:35-37). Ma so leki tanapu na ini Rome sma 16:25, dan na santa kibritori dati ben tan wan langa ten sondro fu sma taki fu en’.
Lusu na kibritori
4. Fa na santa kibritori na ini 29 G.T. ben bigin kon na krin?
4 Te fu kba, baka fo millenium dan wantewante sani ben tyari kon na krin! Na sortu fasi? Na ini 29 G.T. Yohanes ben dopu Yeyses fu Nasaret na ini na Yordaan liba, èn fu heymel Gado sten ben fruklari: „Disi na mi Manpikin, na lobiwan, di mi feni bun” (Mateyus 3:17). Ay, now a Siri fu na pramisi ben de dya te fu kba! Na kon safrisafri a krin fu na santa kibritori na ini ala en glori fasi ben bigin, so srefi fu na afersi fu na gi di wan sma e gi en srefi na ini a dini fu Gado.
5. San na „a gi di wan sma e gi en srefi na ini a dini fu Gado”, èn fa a abi krakti a tapu den sma di e sori na eygifasi disi?
5 San wi e frustan ondro „a gi di wan sma e gi en srefi na ini a dini fu Gado”? Na ini den kresten beybri buku ini Griki tongo den wortu e kon soso twenti tron nomo, èn moro leki afu fu disi de na ini den tu brifi fu Paulus gi Timoteyus. Na buku Hulp tot begrip van de bijbel (Yepi fu frustan na beybri) e sori taki „a gi di wan sma e gi en srefi ini a dini fu Gado” wani taki „respeki, anbegi nanga dini fu Gado makandra nanga de loyaal na en universele soevereiniteit”. Respeki e kon fu wan ati di e beni go na Gado, fu frede gi en majesteiti, en têgofasi nanga na furufuru tron fu en gran wroko di a meki, nanga grantangi gi den presenti na yeye èn na skinfasi di a e kanti kon so furu tapu sma di de grantangi. Fu tru, ibriwan fu wi di e sori taki wi e gi wi srefi na ini a dini fu Gado, kan taki san na Psalm skrifiman ben taki na ini Psalm 104:1: „Blesi Yehovah, ow mi sili. Ow Yehovah, mi Gado, yu ben sori taki yu bigi srefisrefi. Wartifasi èn moyfasi yu teki weri gi yu srefi.”
6. (a) Fa anbegiman fu Yehovah kenki fu den kerki sma fu na krestenhèyt di no e du noti? (b) San Paulus ben taki na ini Rome sma 11:33, 34, èn sortu aksi ben kon a fesi nanga dati?
6 Na gi di wi e gi wi srefi na Gado musu de fu si èn disi e psa nanga wroko. Na ini disi den anbegiman fu na tru Gado, Yehovah, de krinkrin tra fasi leki den kerkiman di no e du noti fu den kerki fu na krestenhèyt di e drey gwe. Gi furu sma na grontapu relisi de — efu den abi ete wan relisi — wan formalisme (wan gwenti), wan dyakti di den e weri fu meki den luku santa, ala di den e libi wan libi di de leki di fu na pori grontapu lontu den. Den no sabi srefi suma na Gado. Den sortu sma disi trutru musu poti prakseri na tapu Paulus wortu na ini Tori fu den Apostru 17:23, te a e taygi den Athene sma di ben gi grani na „wan Gado di den no sabi”: „San unu e anbegi sondro fu sabi [ofu: „di unu e gi unu srefi ini a dini fu en”], na dati mi e fruteri unu.” Fu na glori Gado dati Paulus e bari taki na ini Rome sma 11:33, 34: „Ow na dipi fu na gudu nanga koni nanga sabi fu Gado! Fa den krutu fu en dangra èn fa den pasi fu en no de fu feni! Bika ’suma kon leri sabi na denki fu Yehovah, ofu suma tron en rayman?’” Ma fa wi e leri sabi den pasi fu Gado? Te wi e leri sabi ’na santa kibritori fu na gi di wi e gi wi srefi na ini a dini fu Gado’. Ma fa wi e du dati?
7. Fu san-ede wi kan taki, taki na ’santa kibritori fu na gi di wan sma e gi en srefi na ini a dini fu Gado, so leki sma e erken ini algemeen, de bigi’?
7 Na ini 1 Timoteyus kapitri 3 na apostru Paulus e tyari fosi kon na krin san na den marki gi futuboy di abi frantiwortu na ini Gado osofamiri, di na ini vers 15 den e taki fu en leki „na gemeente fu na libi Gado . . . wan postu nanga horibaka gi na waarheid”. Dan Paulus e taki moro fara na ini vers 16: ”Na santa kibritori fu na gi di sma e gi den srefi na ini a dini fu Gado, so leki sma e erken ini algemeen, de bigi.” Iya, trutru tumusi bigi, bika fu kon sabi na kibritori disi — fu meki sma si san na gi di wan sma e gi en srefi na ini a dini fu Gado wani taki now trutru èn o prenspari na eygifasi disi de gi a tru anbegi, iya, fa ala sani e dray lontu dati — meki Yehovah seni en wanenkri koboru Manpikin kon na grontapu. Nanga na libifasi fu Yeyses dya na grontapu leti ben kon tapu na santa kibritori fu na gi disi di sma e gi den srefi na ini a dini fu Gado. Ala sma di lobi Yehovah, musu bow den bribi nanga den libi tapu Krestes, di ben de na eksenpre fu a gi di wan sma musu gi en srefi na ini a dini fu Gado. Fa Yeyses ben tyari na santa kibritori fu a gi di wan sma musu gi en srefi na ini a dini fu Gado kon na krin?
Siksi fasi
8. (a) San na den siksi fasi fu na santa kibritori di Paulus e fruteri fu den na ini 1 Timoteyus 3:16? (b) Suma na a „en” di e tyari kon na krin?
8 Ondro a krakti fu santa yeye Paulus e piki na aksi dati. Dyaso na ini 1 Timoteyus 3:16 a e fruteri fu siksi fasi fu na santa kibritori disi. A e taki: „Den [1] ben tyari en kon na krin na ini [libisma] skin, [2] den ben fruklari en regtfardiki na ini yeye, [3] a ben sori en srefi na engel, [4] den ben preyki fu en na mindri nâsi, [5] sma ben poti bribi ini en na ini grontapu, [6] den ben teki en go na ini glori.” Suma na a „en” di ben tyari kon na krin? A de krin taki, „en” na a pramisi Siri, Yeyses, di ben kon fu du a wani fu Gado. En na a moro prenspari pisi fu na santa kibritori, san e meki a de trutru „bigi”.
9. Sortu buweysi de taki na ini 1 Timoteyus 3:16 no tanapu: „Gado kon sori hem srefi na krin na ini libisma skin”?
9 Sma di e bribi na ini wan driwanfasi e pruberi fu trubu na frustan di wan sma kan frustan na santa kibritori, fu di den e taki, taki „en” na ini 1 Timoteyus 3:16 de Gado srefi. Disi e kon, fu di na Njoe Testament nanga dem Psalm nanga wantu tra owru vertaling e taki: „Gado kon sori hem srefi na krin na ini libisma skin.” Ma san den moro kotrow Griki anuskrifi e taki? Na ala presi den e kobroyki na fesinenwortu „en” na presi fu „Gado”. Sma di e suku fowtu tapu a tekst e piki now taki na poti go fu na wortu „Gado” na ini na tekst disi de wan fowtu di den ben skrifi abra. Vertaling fu no so langa psa kba, so leki na Willibrordvertaling nanga na vertaling fu Obbink nanga Brouwer, e agri fu dati-ede nanga na Nyun-Grontapuvertaling, di e poti na pisi disi na wan soyfri fasi abra nanga: „Den ben tyari en kon na krin na ini skin.” Nôno, a no ben de Gado srefi di ben sori en srefi „na ini skin”, ma moro furu en lobi Manpikin di ben de a fosi sani di a ben meki, èn di na apostru Yohanes ben skrifi fu en: „A Wortu now tron [libisma] skin èn libi a wi mindri, èn wi si en glori, wan glori so leki di fu wan wan enkri koboru manpikin fu wan tta; èn a ben furu nanga no frudini bunfasi nanga waarheid.” — Yohanes 1:14.
„Tyari kon na krin na ini skin”
10. (a) Fa na fosi fasi fu na santa kibritori ben sori en srefi na a dopu fu Yeyses? (b) Fu san-ede Yeyses ben tron „na lasti Adam”?
10 Di Yeyses ben teki dopu dan na fosi fasi fu na santa kibritori ben kon a krin: „Den ben tyari en [Yeyses] kon na krin na ini [libisma] skin” leki na salfu Manpikin fu Gado. Yehovah Gado ben tyari na libi fu en Manpikin komoto fu heymel go na a muru fu Mariya, so taki Yeyses leki wan volmaakti libisma ben kan koboru na ini skin. Na so fasi Yeyses ben tron, so leki 1 Korente sma 15:45-47 e sori, na di fu tu, ofu „lasti”, Adam, wan volmaakti libisma sili di ben kruderi soyfri nanga na fosi Adam. Nanga sortu prakseri? Na ini 1 Timoteyus 2:5, 6 den ben taki fu „na lasti Adam” leki „a sma Krestes Yeyses, di ben gi en srefi leki wan srefi lusuprèys gi ala sma”. Na volmaakti libisma srakti-ofrandi de na wettelijk fondamenti di na tapu a gron fu dati Yeyses ben kan opo du wroko leki na Mindriman fu na nyun frubontu fu na bun fu den 144.000 sma di e tron mede-erfgenaam nanga en na ini en kownukondre. — Openbaring 14:1-3.
11. Suma e kisi den winimarki fu Yeyses frulusu-ofrandi?
11 Trawan ben sa nyanbun tu fu Yeyses ofrandi dede? Iya, seyker seyker! Na ini 1 Yohanes 2:2 tanapu taki Yeyses Krestes” de wan zoen-ofrandi gi wi sondu [dati wani taki den sondu fu salfu kresten so leki Yohanes], ma no wawan gi di fu wi, ma so srefi gi di fu na heri grontapu”. Den winimarki fu Yeyses frulusu-ofrandi fu dati-ede no e go wawan na den 144.000 salfu kresten, ma so tu na a heri grontapu fu libisma. „Wan bigi ipi” di e libi now nanga milyard milyard sma di sa opo baka fu dede ini na Paradèys grontapu, sa kisi têgo libi tapu na gron fu na bribi fu den na ini Yeyses frulusu-ofrandi. So leki taki na fesi na ini Openbaring 7:9, 10 dan den memre fu na bigi ipi wasi den krosi fu den kba èn meki den kon weti, fu di den poti bribi na ini a brudu di lon fu na Lam, Yeyses Krestes. Den ben kisi wan regtfardiki posisi leki mati fu Gado. Nanga prisiri den e leri den difrenti fasi fu na santa kibritori èn e sori ini akruderi nanga na eksenpre fu Yeyses, taki den e gi di den srefi na ini a dini fu Gado!
Tra fasi
12. Fa „den ben fruklari en „[Yeyses] regtfardiki ini yeye”?
12 Fa a de now nanga na di fu tu fasi di skrifi na ini 1 Timoteyus 3:16? „Den ben fruklari en [Yeyses] regtfardiki na ini yeye”. Ma fa dati ben psa? Fu di Yehovah ben wiki en Manpikin di ben kibri en soyfri retifasi, komoto fu dede go kisi libi leki wan yeye. Disi ben wani taki, taki Gado ben fruklari taki Yeyses ben de regtfardiki dorodoro èn ben bun nofo fu kisi moro grani wroko. So leki Rome sma 1:4 e taki en, ’den fruklari taki Yeyses de Gado pikin akruderi na yeye fu santafasi nanga yepi fu na opobaka fu dede’. Fu sori taki disi de so, dan Petrus e fruteri wi na ini en fosi brifi kapitri 3 vers 18: „Krestes ben dede wán dey fu ala ten ini na tori fu sondu, wan regtfardikiwan gi onregtfardikiwan, fu tyari unu go na Gado, en, di den ben kiri na skinfasi, ma di den ben meki kon na libi na ini na yeye.” Na eksenpre fu Yeyses fu na gi di wan sma musu gi en srefi na ini a dini fu Gado e tyari yu go na Gado?
13. Na sortu engel na Yeyses di opo komoto na dede sori en srefi, èn sortu boskopu a ben preyki gi den?
13 Te wi e leysi 1 Timoteyus 3:16 moro fara, dan wi e si taki Paulus e kari now na di fu dri fasi fu na santa kibritori te a e taki taki Yeyses „ben sori en srefi na engel”. Suma den engel disi ben sa kan de? Fu na Yeyses di ’meki kon now a libi na ini a yeye’ Petrus e skrifi na ini 1 Petrus 3:19, 20: „Na ini na fasi disi a go tu èn preyki gi den yeye na ini dungru-oso di wan dey ben tranga-yesi, di na pasensi fu Gado ben wakti na ini den dey fu Noa.” Leki fa Yudas vers 6 e taki dan den yeye dati ben de „engel di no ben hori den fosi posisi ma gwe libi den eygi yoysti tanpresi” na ini den heymel. Den ben teki wan skin fu libisma meti fu abi seks demakandra di no mag nanga umasma. Di na frudu ben dwengi den engel disi fu dray go baka na a yeyekondre, dan den ben trowe go na ini Tártarus, wan toestand pe den lagi den srefisrefi (2 Petrus 2:4). Drape na Yeyses di ben opo baka fu dede ben preyki gi den. Ma a preyki dati ben de wan boskopu fu frulusu? Kwetikweti! Na presi fu dati Yeyses ben krutu na ogri fu den leki a sani di de precies abrasey fu a gi di wan sma e gi en srefi na ini a dini fu Gado. Ibriwan sma fu a pipri fu Gado di e prey nanga seks hurudu musu teki na krutu di den leysi gi den engel dati leki wan warskow eksenpre!
14. Fa wan bigin ben meki fu „den ben preyki fu en [Yeyses] a mindri nâsi”?
14 A di fu fo fasi na ini 1 Timoteyus 3:16 de, taki „den ben preyki fu en [Yeyses] a mindri nâsi”. Fa disi kon tru? Leti bifo den ben kisi Yeyses, a ben taygi den apostru: „Fu tru, fu tru, mi e taygi unu: A sma di e sori bribi na ini mi, a sma dati sa du srefi den wroko tu di mi e du; èn a sa du moro bigi wroko leki disi, fu di mi e go na a Tta” (Yohanes 14:12). Syatu baka dati, tapu Penkstri 33 G.T., Yeyses ben kanti santa yeye na tapu en disipri èn den ben bigin preyki na elektrik nyunsu gi den dyu, taki „a Yeyses disi Gado ben opo baka”. Baka ten, dan Samariya sma tu ben teki na Wortu fu Gado èn ben bigin fu kisi santa yeye (Tori fu den Apostru 2:32; 8:14-17). Dan na ini 36 G.T. Petrus ben preyki gi Cornelius nanga tra hèyden sma di ben kon makandra na ini en oso. Na so fasi wan bigin ben meki taki na bun nyunsu di e go fu Yeyses „den ben preyki a mindri nâsi”, dati wani taki, a mindri no-dyu, di so srefi ben kisi salfu nanga santa yeye.
15. San e buweysi taki den fosi yarihondro kresten ben frustan bun san ben de a santa kibritori fu na gi di wan sma e gi en srefi na ini a dini fu Gado?
15 So leki Tori fu den Apostru 12:24 e fruteri, dan ’a wortu fu Yehovah ben tan gro èn panya en srefi moromoro’. Tori fu den Apostru 17:6 e fruteri taki gensman na ini Noord-Grikikondre, so leki dati e psa drape te na a dey fu tide ete, ben bari taki: „Den sma disi, di dray na heri grontapu pe sma e libi ondro go na tapu, de dya now tu.” Bifo 30 yari ben kisi, dan Paulus ben skrifi komoto fu Rome taki na bun nyunsu „ben preyki na ini na heri mekisani di de na ondro heymel” (Kolose sma 1:23). Kresten sma fu na ten dati ben frustan na santa kibritori fu na gi di sma e gi den srefi na ini a dini fu Gado heri bun. Fa den ben e du muyti srefisrefi fu sori disi na ini den libi! Èn meki a de so, taki wi tu na ini a ten disi, pe na Kownukondrepreykiwroko e doro wan heymarki, leri sabi na santa kibritori tu èn sori taki wi e gi wi srefi na ini a dini fu Gado!
16. San ben de a di fu feyfi fasi fu na santa kibritori, èn sortu wroko ben sorgu taki a ben kon de fu si nanga ay?
16 Leki wan piki tapu na fosi yarihondro preykiwroko dati, dan na di fu feyfi fasi fu na santa kibritori fu 1 Timoteyus 3:16 ben kon a krin na wan aparti fasi. Sma ben e ’bribi now ini Yeyses na ini grontapu’. Disi ben de a bakapisi fu na sori di faya zendeling ben sori taki den ben gi den srefi na ini a dini fu Gado, so leki Krestes ben sori dati. Man leki Paulus nanga Timoteyus fu eksenpre ben tyari na bun nyunsu go na Pikin-Asiya nanga Europa, kande srefi te na Spanyorokondre. Na boskopu ben panya en srefi go na Owstu-Afrika nanga na preykiwroko fu na Etiyopiya man di ben kisi dopu, èn Petrus ben dini na ini Babilon.
17. Fu san-ede sma e poti bribi na ini Yeyses na a heri disiten grontapu?
17 San de fu taki fu na ten fu wi? Fu sensi 1919 na salfu fikapisi leki wan eksenpre sori fa den e gi den srefi na ini a dini fu Gado. Den salfuwan disi bow na wan krakti fasi tapu na fondamenti fu bribi, di Yeyses ben poti. Spesrutu fu sensi 1935 den ben go abra fu tyari wan bigi ipi konmakandra, di e prisiri ini na fruwakti fu psa „na bigi banawtu” èn kisi têgo libi tapu wan paradèysi grontapu (Openbaring 7:9, 14). Na so fasi sma na a heri disiten grontapu e „bribi” na bun nyunsu pe Yeyses de a moro prenspariwan. Moro leki 3.700.000 kotoygi fu Yehovah, di e sori taki den e gi den srefi na ini a dini fu Gado, e preyki now èn e prisiri na a heri grontapu ini a fasi fa sani e go bun gi den!
18. Fa den ben teki Yeyses „go ini glori”?
18 Ete wan fasi fu na santa kibritori dati tan abra — na di fu siksi: „den ben teki en [Yeyses] go na ini glori”. Ini na ten fu den 40 dey, bakadi Yeyses ben kon a libi na ini yeye, a ben teki difrenti libisma skin èn sori en srefi na en disipri èn ben taki nanga den ”fu den sani di abi fu du nanga na kownukondre fu Gado”. Ne a opo go na heymel (Tori fu den Apostru 1:3, 6-9). Na so Gado ben yere na begi fu en na ini Yohanes 17:1-5 „Tta, . . . gi yu manpikin glori so taki yu manpikin kan gi yu glori . . . Mi gi yu glori na grontapu . . . èn now, Tta, gi mi glori na yu sey nanga na glori di mi ben abi na yu sey bifo grontapu ben de.”
19. San ben go makandra nanga na dray gobaka fu Yeyses na ini heymel?
19 Fa na dray go baka fu Yeyses na heymel ben musu de nanga bigi prisiri! Na wan moro fruku pisiten, di Yehovah ben poti na fondamenti fu grontapu, ’dan ala manpikin fu Gado moro fara ben bigin bari fu prisiri’ (Yob 38:7). O moro bigi na prisiri fu na heymel legre fu engel ben musu de di den ben kan bari na loyaal Fetiman fu Yehovah soevereiniteit wan switikon a den mindri!
20. Fu san-ede Yeyses kisi so wan aparti nen, èn san a ben du di a ben de dya na grontapu?
20 Na ini Hebrew sma 1:3, 4 Paulus e taki fu na victori Yeyses: „Bakadi a ben meki wan sani kon fu krin wi sondu, dan a teki presi na a reti anusey fu na majesteiti na ini hey presi. Dati meki a kon moro betre leki den engel, na a fasi, taki a ben kisi wan nen di de moro bun leki di fu den.” Krestes ben kisi a nen dati, fu di a ben wini onregtfardikifasi. Na Manpikin disi fu Gado fu tru ben opo a pasi fu sma dya na grontapu gi den srefi na ini a dini fu Gado. A ben poti so srefi wan eksenpre gi ala tra sma di sa kisi têgo libi. Nanga a poti fu Yeyses na ini heymel na a reti anusey fu Gado dan ala fasi fu na santa kibritori fu na gi di wan sma e gi en srefi na ini a dini fu Gado tyari kon na krin!
San yu ben sa piki?
◻ San na „a gi di wan sma e gi en srefi na ini a dini fu Gado”?
◻ Fa „den ben tyari en [Yeyses] kon na krin na ini [libisma] skin” èn baka dati „den ben fruklari en regtfardiki na ini yeye”?
◻ Na sortu engel Yeyses ben sori en srefi, èn nanga sortu boskopu?
◻ Fa „den ben preyki fu en [Krestes] a mindri nâsi” èn „sma ben poti bribi ini en na ini grontapu”?
◻ Oten „den ben teki en [Yeyses] go ini glori”, èn san a ben du kba ini na tori fu na gi di wan sma musu gi en srefi na ini a dini fu Gado?