Meki a dwengi di joe e dwengi joesrefi de èn meki a de pasa marki
„Moksi na oen bribi . . . a dwengi di oenoe e dwengi oensrefi.” — 2 PETRUS 1:5, 6.
1. Na ini sortoe situwâsi di sma no gwenti, wan kresten kan gi kotoigi?
JESUS ben taki: „Foe mi ede den sa srepi oenoe go na fesi granman nanga kownoe foe de gi den leki wan kotoigi” (Mateus 10:18). Efoe den ben sa kari joe foe kon na fesi wan granman, wan kroetoeman noso wan presidenti, foe san joe ben sa taki? Kande fosi foe san ede joe ben de drape, foe a kragi kontrari joe. Gado en jeje ben sa jepi joe foe doe dati (Lukas 12:11, 12). Ma joe kan si joesrefi kaba e taki foe a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi? Joe e si dati leki wan prenspari pisi foe a kresten boskopoe foe wi?
2, 3. (a) Fa a ben doe kon taki Paulus ben kan gi kotoigi na Feliks nanga Drusila? (b) Foe san ede a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi ben de wan tori, di ben fiti foe Paulus taki foe en ini a situwâsi dati?
2 Meki wi ondrosoekoe wan libilibi eksempre. Den ben kisi wan foe den kotoigi foe Jehovah hori èn tjari en go na fesi kroetoe. Di a ben kisi wan okasi foe taki, a ben wani foe froeklari san a ben bribi leki wan kresten, leki wan kotoigi. Joe kan go ondrosoekoe a tori èn joe sa si taki a ben gi wan toemoesi moi kotoigi „foe regtfardikifasi èn a dwengi di wan sma e dwengi ensrefi èn a kroetoe di e kon”. Wi e taki foe wan ondrofenitori foe na apostel Paulus na Cesarea. Drape den ben bigin aksi en sani finifini. „Wan toe dei na baka Feliks doro nanga Drusila en wefi, di ben de wan djoe-oema èn a ben seni kari Paulus èn ben arki en ini a tori foe a bribi na ini Krestes Jesus” (Tori foe den Apostel 24:24). Historia e skrifi taki Feliks „ben e doe ibri sortoe ogri-ati sani èn lostoe èn a ben e gebroiki en makti leki kownoe nanga ala den meti-firi foe wan srafoe”. A ben trow toe tron bifo a ben kisi Drusila so fara foe brokotrow nanga en masra (wan broko foe a wet foe Gado), èn foe tron a di foe dri wefi foe en. Kande a ben de Drusila di ben wani foe jere foe a njoen relisi, a krestendom.
3 Paulus ben go doro foe taki „foe regtfardikifasi èn a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi èn a kroetoe di e kon” (Tori foe den Apostel 24:25). Disi ben sa tjari a difrenti kon na krin na mindri Gado markitiki foe opregtifasi èn a ogri-atifasi nanga na onregtfardikifasi di Feliks nanga Drusila ben abi prati na ini. Kande Paulus ben howpoe taki Feliks ben sa sori gerègteghèit ini a kefal foe en. Ma foe san ede a opo a tori foe „a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi èn a kroetoe di e kon”? Na immoreel paar disi ben e aksi san „bribi ini Krestes Jesus” wani taki. So boen den ben moesoe foe sabi taki foe wan sma waka na Krestes baka ben aksi foe a sma dati foe dwengi ensrefi na ini a fasi fa a e denki, na ini wortoe èn doe. Ala libisma moesoe gi frantiwortoe na Gado foe den denki, den wortoe èn den doe foe den. So boen, moro prenspari leki iniwan kroetoe foe Feliks ini a kefal foe Paulus, ben de a kroetoe di a granman nanga en wefi ben sa kisi foe Gado (Tori foe den Apostel 17:30, 31; Romesma 14:10-12). Wi kan froestan, taki „Feliks ben kon frede” di a ben jere a boskopoe foe Paulus.
A de prenspari ma a no makriki
4. Foe san ede a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi na wan prenspari pisi foe a troe krestendom?
4 Na apostel Paulus ben e si taki a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi de wan prenspari pisi foe a krestendom. Na apostel Petrus, wan foe Jesus krosibei kompe, ben taki dati disi de so toe. Di Petrus ben skrifi den sma di ben sa „tron sma di abi prati ini a natuur foe Gado” na hemel, a ben gi deki-ati foe den sori son eigifasi di ben de prenspari, so leki bribi, lobi, nanga a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi. Foe dati ede a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi, ben abi foe doe nanga a djaranti disi: „Efoe den sani disi de na ini oenoe èn de pasa marki, den sa tapoe oenoe foe de inaktief noso sondro froktoe ini a tori foe a soifri sabi foe wi Masra Jesus Krestes.” — 2 Petrus 1:1, 4-8.
5. Foe san ede wi moesoe broko wi ede spesroetoe ini a tori foe a dwengi di wi moesoe dwengi wisrefi?
5 Ma joe sabi taki a de moro makriki foe taki dati wi moesoe sori a dwengi di wi moesoe dwengi wisrefi leki foe doe en troetroe na ini wi aladei libi. Wán reide de taki a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi de wan eigifasi di foeroe sma no abi, te joe e teki gersi en nanga tra eigifasi. Ini 2 Timoteus 3:1-5 Paulus ben taki foe fasi fa sma moro foeroe ben sa de ini a ten foe wi, ini „den lasti dei”. Wan aparti sani di ben sa marki a ten foe wi, de, taki foeroe sma ben sa de „sondro a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi”. Wi e si taki disi de troe na ala sei lontoe wi, a no so?
6. Fa a de foe si taki sma ini a ten disi e misi foe dwengi densrefi?
6 Foeroe sma e bribi taki ini a gron foe a tori a de wan gosontoe sani foe „sori den firi foe joe sondro foe poti wan skotoe na den” noso foe „sori bigi atibron”. A fasi fa den e si sani e kon moro tranga bika den teki na eksempre foe den pôpi sma di ala sma sabi boen èn di njoensoe nofotron e taki foe den, sma di e sori foe poti iniwan dwengi di den moesoe dwengi densrefi, na wan sei, èn di e sori den firi foe den nomo sondro foe poti wan skotoe na dati. Foe agersi disi: Foeroe sma di lobi prof sport, ben kon gwenti den werdri fasi fa sma e sori den firi foe den, srefi atibron na wan ogrifasi. Joe no kan memre awansi fa no fa foe koranti, den eksempre pe bigi feti noso groepoe sma di e feti nanga densrefi na sport-wega? Ma a tori di wi e taki foe en now, no e aksi foe wi gi foeroe ten foe go loekoe eksempre foe a misi di sma e misi foe dwengi densrefi. Foeroe kontren de pe wi moesoe sori a dwengi di wi moesoe dwengi wisrefi — a fasi fa wi e njan èn e dringi, a fasi fa man nanga oema e handri nanga makandra, èn a ten nanga moni di wi e gi na ontspanning. Ma na presi foe wi go loekoe foeroe foe den sani disi frafra, meki wi go ondrosoekoe wán foe den moro prenspari kontren pe wi moesoe sori a dwengi di wi moesoe dwengi wisrefi.
Dwengi wisrefi ini a tori foe den firi foe wi
7. Sortoe pisi foe a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi moesoe kisi spesroetoe prakseri?
7 Foeroe foe wi ben abi pikinso boen bakapisi ini a tiri di wi man tiri den doe foe wi noso poti skotoe gi den. Wi no e foefoeroe, e broko kindi gi hoeroedoe noso e kiri sma; wi sabi a wet foe Gado ini a tori foe den sortoe fowtoe doe disi. Ma o boen wi de te wi moesoe dwengi den firi foe wi? Te foe kaba, den sma di e misi foe kweki a dwengi di den moesoe dwengi den firi foe den, nofotron e misi foe dwengi densrefi ini a tori foe den doe foe den. Foe dati ede meki wi poti wi prakseri na tapoe den firi foe wi.
8. San Jehovah e froewakti foe wi ini a tori foe den firi foe wi?
8 Jehovah Gado no e froewakti taki wi de sma di e doe sani leki wan masjin, so taki wi no abi firi noso no man sori no wan firi. Na a grebi foe Lasarus, Jesus „ben soktoe na ini a jeje èn ben kon de ongorostoe”. Ne „Jesus ai ben lon watra” (Johanes 11:32-38). A ben sori wan heri tra firi di, nanga wan volmaakti fasi foe dwengi den doe foe en, a ben jagi den sma ini a tempel di ben broko moni drape (Mateus 21:12, 13; Johanes 2:14-17). Den loyaal disipel foe en ben sori dipi firi toe (Lukas 10:17; 24:41; Johanes 16:20-22; Tori foe den Apostel 11:23; 12:12-14; 20:36-38; 3 Johanes 4). Ma tokoe den ben froestan taki a ben de fanowdoe foe dwengi densrefi, so taki den firi foe den no ben sa meki den go doe sondoe. Efeisesma 4:26 e tjari disi boen kon na krin: „Kisi atibron èn tokoe no sondoe; no meki son dongo ala di oenoe de nanga atibron.”
9. Foe san ede a de so prenspari foe dwengi den firi foe wi?
9 Wan kefar de taki a kan sori leki wan kresten e sori taki a e dwengi ensrefi, ala di, foe taki en leti, a no man dwengi den firi foe en moro. Joe e memre san ben pasa di Gado ben feni a srakti ofrandi foe Abel boen: „Kain ben kon kisi bigi atibron èn a fesi foe en ben kon swa. Ne Jehovah taigi Kain: ’Foe san ede joe kisi bigi atibron èn foe san ede joe fesi kon swa? Efoe joe drai joe libi go doe san boen, prisiri no sa de dan? Efoe joe no drai joe libi foe doe san boen, dan leti drape sondoe e kroipi na a dromofo èn en tranga lostoe e soekoe joe’” (Genesis 4:5-7). Kain no ben man foe dwengi den firi foe en, san ben meki a kiri Abel. Firi di wan sma no e dwengi, kan meki a doe wan sani di a no man dwengi.
10. San joe e leri foe na eksempre foe Haman?
10 Loekoe toe, wan eksempre foe den dei foe Mordekai nanga Ester. A granman di ben nen Haman ben kisi atibron, foe di Mordekai no ben wani boigi gi en. Baka ten Haman ben meki a fowtoe foe denki taki a ben sa feni boen. „Haman ben go na dorosei a dei dati ala di a ben prisiri èn a ben breiti, ma so esi leki Haman ben si Mordekai ini a portoe foe a kownoe èn ben si taki a no ben opo èn a no ben beifi foe en ede, wantronso Haman ben kon foeroe nanga atibron gi Mordekai. Ma Haman ben hori ensrefi èn ben go na ini en oso” (Ester 5:9, 10). Esi-esi a ben kisi a firi foe prisiri. Ma tokoe a ben firi atibron esi-esi toe, soso di a ben si a sma di a ben hori na ati. Joe e denki taki te bijbel e taki dati Haman „ben dwengi ensrefi”, a wani taki dati a ben de wan eksempre ini a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi? Nôno. Foe wan pisi ten, Haman ben dwengi den doe foe en èn a no ben sori no wan firi, ma a ben misi foe dwengi a djaroesoe atibron foe en. Den firi foe en ben meki a ben go meki plan foe kiri sma.
11. Sortoe problema ben de ini a gemeente foe Filipi èn san ben kan meki a doe kon?
11 Na ini a ten disi toe, a kan doe kresten boen foeroe ogri te den e misi foe dwengi den firi foe den. ’O’, wan sma e firi kande, ’dati no kan de wan problema ini a gemeente’. Ma a ben de wan problema. Toe salfoe kresten na Filipi ben abi wan serjoesoe problema na mindri den, di bijbel no e taki san a ben de. Leki wan eksempre, kande disi ben de a problema: Euodia ben kari wan toe brada nanga sisa foe kon njan noso foe abi wan switi demakandra. A no ben kari Sintike èn dati ben hati en. Kande a ben sori disi, foe di a no ben kari Euodia na wan tra okasi. Dan den ala toe bigin soekoe fowtoe foe a trawan; baka wan pisi ten pikinmoro den no ben taki moro nanga densrefi. Na ini a heri tori disi joe e denki taki na foe di wan kari no ben gi foe wan njanjan, taki dati ben de a fondamenti problema? Nôno. Dati ben sa de soso a swarfoe di ben kon leti a faja. Di den toe salfoe sisa disi ben misi foe dwengi den firi foe den, a pikin faja disi ben tron wan boesi di e bron. A problema ben tan èn a ben kon so bigi taki wan apostel ben moesoe kon na mindri. — Filipisma 4:2, 3.
Den firi foe joe èn den brada foe joe
12. Foe san ede Gado ben gi wi a rai di de foe feni ini Preikiman 7:9?
12 A troe taki a no makriki foe wan sma dwengi den firi foe en te wan sma wisiwasi en, hati en firi noso handri nanga en foe di a e prakseri sani na fesi sondro foe go ondrosoekoe sani. Jehovah sabi dati, foe di a ben si a fasi fa sma e handri nanga densrefi foe sensi a bigin foe libisma. Gado e gi wi a rai: „No hasti joesrefi foe kisi atibron na ini joe jeje, bikasi atibron de ini na ati foe denwan di no abi froestan” (Preikiman 7:9). Loekoe dja taki Gado e poti prakseri fosi na tapoe firi èn no na tapoe den doe foe wan sma (Odo 14:17; 16:32; Jakobus 1:19). Aksi joesrefi: ’Mi moesoe poti moro prakseri na tapoe a dwengi di mi moesoe dwengi den firi foe mi?’
13, 14. (a) Sortoe sani gwenti foe kon moro nanga moro ini grontapoe te sma e misi foe dwengi densrefi? (b) Sortoe sani kan meki taki kresten e hori sma na ati?
13 Foeroe sma na ini grontapoe di e misi foe dwengi den firi foe den, e bigin bigi feti foe teki refensi — bita, srefi ogri feti, foe wan troetroe ogri di wan trawan doe den noso den famiriman noso foe di den e denki nomo taki disi de so. Te sma no man dwengi den firi foe den moro, den firi dati kan abi takroe krakti tapoe a sma foe wan langa pisi ten. (Teki gersi Genesis 34:1-7, 25-27; 49:5-7; 2 Samuèl 2:17-23; 3:23-30; Odo 26:24-26.) Foe troe, awansi sortoe nationaal noso koeltoeroe background den abi, kresten moesoe prakseri foe den sortoe bita feti disi nanga foe hori wan sma na ati, leki wan fowtoe sani di takroe èn di den moesoe tan farawe foe dati (Levitikus 19:17). Joe e si a tan di joe moesoe tan farawe foe hori wan sma na ati, leki wan pisi foe a dwengi di joe moesoe dwengi joesrefi ini a tori foe firi?
14 Neleki ini a kefal foe Euodia nanga Sintike, a misi di wan sma e misi foe dwengi den firi foe en, ben sa kan tjari problema kon now. Wan sisa kan abi a firi taki den e wisiwasi en, foe di den no ben kari en na wan trowfesa. Noso kande a ben de a pikin foe en noso a bradapikin foe en di den no ben kari. Noso kande wan brada ben bai wan tweedehands oto foe wan kompe kresten èn baka wan sjatoe pisi ten a wagi broko. Awansi sortoe reide de toe, disi ben hati den firi foe trawan, den no ben dwengi den firi èn den sma di ben de ini a tori ben kon kisi atibron. San ben kan pasa dan?
15. (a) Sortoe sari bakapisi ben kon foe di kresten ben hori makandra na ati? (b) Sortoe rai di bijbel e gi e poti a prakseri na tapoe a firi foe hori wan sma na ati?
15 Efoe wan sma di ati e bron, no e meki moeiti foe dwengi den firi foe en èn foe meki vrede nanga a brada foe en, a hori di a hori a trawan na ati kan gro. Kefal ben de pe wan Kotoigi ben aksi foe den no poti en na wan seiker gemeente boekoestudie, bika a „no ben lobi” son kresten noso osofamiri di e go drape. Fa dati na wan sari sani! Bijbel e taki dati a ben sa de wan sjen gi kresten foe tjari makandra go na fesi grontapoe kroetoebangi, ma a ben sa de wan sjen toe efoe wi e tan farawe foe wan brada, foe di a doe noso taigi wi noso wan toe famiriman foe wi wan pikin sani ini a ten di pasa? Den firi foe wi e sori taki wi e poti famiriman moro hei leki a vrede foe wi nanga den brada nanga sisa foe wi? Wi e taki dati wi ben sa wani dede gi wan sisa foe wi, ma den firi foe wi e meki taki pikinmoro wi no e taki nanga en now? (Teki gersi Johanes 15:13.) Gado e froeteri wi krin: „No pai no wan sma ogri nanga ogri. . . . Efoe a kan, so fara a e anga foe oenoe, de nanga vrede nanga alasma. No teki refensi gi oensrefi, oen lobiwan, ma gi pasi na atibron.” — Romesma 12:17-19; 1 Korentesma 6:7.
16. Sortoe boen eksempre Abraham ben gi ini a tori foe fa foe handri nanga firi?
16 Wan sani di wi kan doe foe dwengi den firi foe wi baka, na foe meki vrede noso foe loesoe a sani di ben meki sma kragi, na presi foe meki feantifasi tan. Memre di a kondre no ben bigi nofo gi a bigi ipi meti foe Abraham makandra nanga di foe Lot, èn den wrokoman foe den di den ben joeroe, bigin meki trobi foe dati ede. Abraham ben meki den firi foe en moro en? Noso a ben sori taki a ben dwengi ensrefi? A warti foe kisi prèise taki a ben gi a rai foe loesoe a bisnis trobi na wan vredefasi; so taki den ala toe ben kan abi wan aparti pisi kontren. Èn a ben meki Lot fosi teki wan pisi. Foe boeweisi taki Abraham no ben hori Lot na ati èn taki a no ben abi bita firi, dan baka ten a ben go feti gi a boen foe Lot. — Genesis 13:5-12; 14:13-16.
17. Fa Paulus nanga Barnabas ben misi na wan okasi, ma san ben kon baka dati?
17 Wi kan leri wan sani toe ini a tori foe a dwengi di wi moesoe dwengi wisrefi, foe wan sani di ben pasa na mindri Paulus nanga Barnabas. Baka di den ben de patna jari langa, den no ben agri foe a tori efoe den ben sa teki Markus nanga den foe go rèis efoe no. „Wan bigi atibron kon, so taki den ben prati foe makandra; en Barnabas ben teki Markus makandra nanga en èn ben teki boto go na Ciprus” (Tori foe den Apostel 15:39). Taki den toe lepi man disi ben misi foe dwengi den firi foe den na a okasi dati moesoe de wan warskow gi wi. Efoe a ben kan pasa nanga den, a kan pasa nanga wi. Ma den no ben gi pasi taki wan pratifasi ben tan na den mindri noso taki den ben e feti foe teki refensi. A tori e sori taki den brada di ben de ini a tori ben man dwengi den firi foe den baka èn baka ten den ben wroko nanga makandra ini vrede. — Kolosesma 4:10; 2 Timoteus 4:11.
18. San wan lepi kresten kan doe efoe wan sma hati a firi foe en?
18 Wi kan froewakti taki na mindri a pipel foe Gado, sontron trawan e hati den firi foe trawan, srefi e hori trawan na ati. Den firi dati ben de ini a ten foe den Hebrewsma èn ini den dei foe den apostel. Den ben de toe na mindri den foetoeboi foe Jehovah ini a ten foe wi, foe di wi alamala de onvolmaakti sma (Jakobus 3:2). Jesus ben gi den bakaman foe en a deki-ati foe doe wan sani esi-esi foe loesoe den sortoe problema dati na mindri brada (Mateus 5:23-25). Ma a moro betre srefi foe sorgoe na a fosi presi taki den no e kon, foe di wi e meki a dwengi di wi e dwengi wisrefi go na fesi. Efoe joe abi a firi taki wan brada noso sisa foe joe wisiwasi joe noso hati joe nanga wan pikin sani di a taki noso doe, te joe e teki en gersi nanga tra sani, foe san ede joe no e dwengi den firi foe joe èn frigiti a tori nomo? A de troetroe fanowdoe foe poti a tori na fesi foe a tra sma, neleki joe no sa abi satisfaksi te leki a sma dati e piki taki a ben fowtoe? Omeni joe e dwengi den firi foe joe?
Joe man doe en!
19. Foe san ede a e fiti taki a sani di wi ben taki foe en e poti a prakseri na tapoe a dwengi di wi moesoe dwengi den firi foe wi?
19 Wi ben taki foenamkoe foe wán sei foe a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi, a dwengi foe den firi foe wi. Èn dati na wan prenspari kontren, bika misi foe dwengi den firi foe wi kan meki wi lasi a dwengi di wi e dwengi a tongo foe wi, noso den seks firi foe wi noso a fasi fa wi gwenti njan èn foeroe tra sei foe libi pe wi moesoe sori taki wi e dwengi wisrefi (1 Korentesma 7:8, 9; Jakobus 3:5-10). Ma abi deki-ati, foe di joe man go na fesi ini a tan di joe e tan dwengi joesrefi.
20. Fa wi kan de seiker taki wi man doe en moro boen?
20 Jehovah de klariklari foe jepi wi. Fa wi kan de seiker? We, a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi na wan foe den froktoe foe Gado jeje (Galasiasma 5:22, 23). So boen, nètso foeroe leki wi e wroko foe kon bekwaam gi santa jeje èn kisi en foe Jehovah èn foe sori den froktoe foe en, nètso foeroe wi kan froewakti taki wi sa man dwengi wisrefi moro boen. Noiti frigiti a djaranti di Jesus ben gi: „A Tata na hemel [sa] gi santa jeje na den sma di e aksi en dati!” — Lukas 11:13; 1 Johanes 5:14, 15.
21. Sortoe fasti bosroiti joe abi ini a ten di e kon ini a tori foe a dwengi di joe e dwengi joesrefi èn den firi foe joe?
21 No poti ini joe prakseri taki a sa de makriki. Èn a kan de moro moeilek gi son sma di ben kweki na mindri sma di no ben poti skotoe gi den firi foe den, gi son sma di e kisi atibron esi-esi noso gi son sma di noiti ben proeberi foe sori taki den man dwengi densrefi. Gi so wan kresten, foe meki a dwengi di a e dwengi ensrefi tan èn de pasa marki, kan de wan troetroe tjalensi. Tokoe a man doe en (1 Korentesma 9:24-27). Ala di wi e kon moro nanga moro krosibei foe a kaba foe a disiten seti foe sani, broeja nanga banawtoe sa kon moro toe. A sa de fanowdoe foe wi dwengi wisrefi moro, ija, moro srefisrefi èn no moro mendri! Ondrosoekoe joesrefi ini a tori foe a dwengi di joe moesoe dwengi joesrefi. Efoe joe e si kontren pe joe moesoe doe en moro boen, wroko na en (Psalm 139:23, 24). Aksi Gado moro foe en jeje. A sa arki joe èn jepi joe so taki a dwengi di joe moesoe dwengi joesrefi sa tan èn sa de pasa marki. — 2 Petrus 1:5-8.
Penti foe loekoe sani sjatoe
◻ Foe san ede a de so prenspari foe dwengi den firi foe joe?
◻ San joe ben leri foe den eksempre foe Haman èn di foe Euodia nanga Sintike?
◻ San joe sa proeberi foe doe na wan eerlijkfasi, efoe wan sani e pasa pe sma e hati a firi foe joe?
◻ Fa a dwengi di joe e dwengi joesrefi kan jepi joe foe tan farawe foe hori wan sma na ati?
[Prenki na tapoe bladzijde 25]
Di Paulus ben de na fesi Feliks nanga Drusila, a ben taki foe regtfardikifasi nanga a dwengi di wan sma moesoe dwengi ensrefi