De Koloku Leisiman fu a Buku Openbaring
„Koloku fu a sma di e leisi den wortu fu a profeititori disi nanga wan tranga sten, èn den wan di e yere den, èn di e du den sani di skrifi na ini.”—OPENBARING 1:3.
1. Na ini sortu situwâsi na apostel Yohanes ben de di a ben skrifi Openbaring, èn fu san ede a ben skrifi den fisyun disi poti?
„MI YOHANES . . . ben kon de na tapu na èilanti di den kari Patmos, fu di mi ben e taki fu Gado èn ben e gi kotoigi fu Yesus” (Openbaring 1:9). Disi ben de a situwâsi pe na apostel Yohanes ben de na ini di a ben skrifi a buku Apocalyps, noso Openbaring. A prakseri de taki den ben seni en go na ini katibo na Patmos na a ten di a Kèiser fu Rome, Domitianus (81-96 G.T.) ben tiri. En ben dwengi sma fu anbegi kèiser èn a ben tron wan sma di ben frufolgu den Kresten. Di Yohanes ben de na Patmos, dan a ben kisi wan tu fisyun di a ben skrifi poti. A ben fruteri den, no fu frede den fositen Kresten, ma fu gi den tranga, fu trowstu den, èn fu gi den deki-ati gi den tesi di den ben e ondrofeni èn gi den wan di den ben o ondrofeni ete.—Tori fu den Apostel 28:22; Openbaring 1:4; 2:3, 9, 10, 13.
2. Fu san ede a situwâsi pe Yohanes nanga den tra Kresten ben de na ini, de prenspari gi Kresten di e libi na ini a ten disi?
2 A situwâsi pe a Bijbel buku disi ben skrifi na ini de tumusi prenspari gi Kresten di e libi na ini a ten disi. Yohanes ben ondrofeni frufolgu bika a ben de wan kotoigi fu Yehovah èn fu En Manpikin, Krestes Yesus. En nanga den tra Kresten ben e libi na ini wan situwâsi pe furu sma ben gens den, bika den no ben kan anbegi kèiser, ala di den ben e pruberi fu de bun borgu (Lukas 4:8). Na ini son kondre, tru Kresten na ini a ten disi de na ini wan srefi sortu situwâsi, fu di Lanti teki a reti fu bosroiti san „bun na relisi sei”. Fu dati ede den wortu di de na a bigin fu a buku Openbaring e gi furu trowstu: „Koloku fu a sma di e leisi den wortu fu a profeititori disi nanga wan tranga sten, èn den wan di e yere den, èn di e du den sani di skrifi na ini; bika a fasti ten de krosibei” (Openbaring 1:3). Iya, leisiman fu Openbaring di e poti prakseri èn di e gi yesi, kan feni trutru koloku nanga furu blesi.
3. Suma na a Sma di gi Yohanes na Openbaring?
3 Fu Suma na Openbaring komopo trutru, èn sortu yepisani a gebroiki fu gi sma na Openbaring? A fosi vers e taigi wi: „Wan openbaring fu Yesus Krestes, di Gado ben gi en fu sori den srafu fu en den sani di musu feni presi heri esi. Èn a ben seni en engel go èn nanga yepi fu en a ben gi en srafu Yohanes na openbaring ini marki” (Openbaring 1:1). Fu taki en makriki, a Sma fu pe na Openbaring komopo trutru, na Yehovah Gado, di ben gi en na Yesus, èn Yesus ben gi en na Yohanes nanga yepi fu wan engel. Te wi e ondrosuku sani pikinso moro fini dan wi e si taki Yesus ben gebroiki so srefi a santa yeye fu gi den gemeente den boskopu èn fu gi Yohanes den fisyun.—Openbaring 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22; 4:2; 17:3; 21:10; teki gersi Tori fu den Apostel 2:33.
4. Sortu yepisani Yehovah e gebroiki ete na ini a ten disi fu tiri en pipel na grontapu?
4 Te now ete Yehovah e gebroiki en Manpikin, na „edeman fu a gemeente” fu leri den futuboi fu en na grontapu (Efeisesma 5:23; Yesaya 54:13; Yohanes 6:45). Yehovah e gebroiki en yeye tu fu leri en pipel (Yohanes 15:26; 1 Korentesma 2:10). Èn neleki fa Yesus ben gebroiki „en srafu Yohanes” fu tyari bun nyanyan na yeye fasi gi den gemeente na ini a fosi yarihondro, na so a e gebroiki „a getrow èn koni srafu”, di de den salfu „brada” fu en na grontapu, fu gi den oso-futuboi fu en nanga den kompe fu den, „nyanyan [na yeye fasi] na a reti ten” (Mateus 24:45-47; 25:40). Koloku fu den sma di sabi suma na a Sma fu pe den ’bun presenti’ di wi e kisi leki nyanyan na yeye fasi e komopo èn di sabi den yepisani di A e gebroiki.—Yakobus 1:17.
Krestes E Tiri den Gemeente
5. (a) Nanga san den e agersi den Kresten gemeente èn den opziener fu den gemeente? (b) Ala di wi na onvolmaakti libisma, san sa yepi wi fu de koloku?
5 Na ini den fosi kapitel fu Openbaring, den e agersi den Kresten gemeente nanga kandratiki. Den e agersi den opziener fu den gemeente nanga engel (boskopuman) èn nanga stari (Openbaring 1:20).a Krestes ben taki fu ensrefi di a ben taigi Yohanes fu skrifi: „Disi na den sani di a sma e taki di e hori den seibi stari na ini en reti-anu, a sma di e waka na mindri den seibi gowtu kandratiki” (Openbaring 2:1). Den seibi boskopu di ben seni go na den seibi gemeente na ini Asia, e sori taki na ini a fosi yarihondro G.T. den gemeente nanga den owruman fu den ben abi bun penti èn den ben abi swaki penti. Na so a de tu na ini a ten disi. Fu dati ede wi sa de moro koloku efu noiti wi e frigiti taki Krestes, wi Edeman, de na mindri den gemeente. A sabi heri bun san e pasa. Na wan agersi fasi den opziener de na „ini en reti anu”, dati wani taki, a abi makti na den tapu èn a e tiri den èn den musu gi frantwortu na en fu a fasi fa den e wei den gemeente.—Tori fu den Apostel 20:28; Hebrewsma 13:17.
6. San e sori taki a no den opziener wawan musu gi frantwortu na Krestes?
6 Ma wi ben o kori wisrefi efu wi ben o prakseri taki soso den opziener musu gi frantwortu na Krestes fu den sani di den e du. Na ini wan fu den boskopu fu en, Krestes ben taki: „Ala den gemeente sa sabi taki mi na a sma di e ondrosuku den niri nanga den ati, èn mi sa gi ibriwan fu unu akruderi den sani di unu e du” (Openbaring 2:23). Disi de wan warskow èn so srefi wan deki-ati gi wi — wan warskow taki Krestes sabi den firi di de dipi na ini wi, èn a de wan deki-ati bika a e gi wi a dyaranti taki Krestes sabi den muiti di wi e du èn a sa blesi wi efu wi e du san wi man.—Markus 14:6-9; Lukas 21:3, 4.
7. Fa den Kresten na ini Filadelfia ’ben kibri a wortu di e taki fu a horidoro fu Yesus’?
7 A boskopu di Krestes gi a gemeente na ini a foto Filadelfia fu Lydia no abi no wan piri-ai, ma a e pramisi wan sani èn wi musu abi furu belangstelling gi dati. „Fu di yu ben kibri a wortu di e taki fu a horidoro fu mi, meki mi sa kibri yu tu gi a yuru fu tesi, di sa kon na a heri grontapu pe sma e libi, fu tesi den sma di e libi na grontapu” (Openbaring 3:10). A Griki wortu gi „kibri a wortu di e taki fu a horidoro fu mi” kan wani taki tu „kibri den sani di mi taki fu horidoro”. Vers 8 e sori taki den Kresten na ini Filadelfia no wawan ben gi yesi na den komando fu Krestes, ma taki den ben du a rai di a ben gi fu densrefi ben kan horidoro na wan getrow fasi.—Mateus 10:22; Lukas 21:19.
8. (a) Sortu sani Yesus ben pramisi den Kresten fu Filadelfia? (b) Suma na ini a ten disi e ondrofeni „a yuru fu tesi”?
8 Yesus ben taki moro fara taki a ben o kibri den gi „a yuru fu tesi”. Wi no sabi san dati ben wani taki gi den Kresten na a ten dati. Ala di wan pisi ten ben de taki frufolgu ben stop baka di Domitianus dede na ini 96 G.T., toku sma ben bigin frufolgu den hebi baka na ondro a tiri fu Trajanus (98-117 G.T.), èn dati trutru ben tyari moro tesi kon. Ma a bigi „yuru fu tesi” e feni presi na ini „a dei fu Masra”, na „a ten fu a kaba”, pe wi de na ini nownow (Openbaring 1:10; Danièl 12:4). Den Kresten di salfu nanga santa yeye ben ondrofeni wan spesrutu ten fu tesi na a ten fu a Fosi Grontapu Feti èn wantewante na baka dati. Ma „a yuru fu tesi” e go doro ete. A abi bakapisi gi „a heri grontapu pe sma e libi”, so srefi den milyunmilyun sma di de na ini a bigi ipi, di e howpu fu pasa a bigi banawtu libilibi (Openbaring 3:10; 7:9, 14). Wi sa de koloku te wi ’e kibri san Yesus ben taki fu horidoro’, namku: „A sma di horidoro te na a kaba, na en sa kisi frulusu.”—Mateus 24:13.
Saka Wisrefi Nanga Prisiri na Ondro a Soevereiniteit fu Yehovah
9, 10. (a) Na sortu fasi a fisyun fu Yehovah en kownusturu musu abi krakti na wi tapu? (b) Fa wi kan de moro koloku te wi e leisi Openbaring?
9 A fisyun fu Yehovah en kownusturu èn fu en hemel krutubangi di ben skrifi na ini kapitel 4 nanga 5 fu Openbaring musu meki wi kisi furu lespeki. Na opregti fasi fa den makti hemel kriaturu e prèise Gado nanga wortu ala di den e saka densrefi nanga prisiri na ondro a regtfardiki soevereiniteit fu Yehovah, musu naki wi ati (Openbaring 4:8-11). Wi sten musu de fu yere na mindri den wan di e taki: „Na a Sma di sidon na tapu a kownusturu èn na a Pikin Skapu a blesi nanga a grani nanga a glori nanga a makti musu de fu têgo èn fu ala ten.”—Openbaring 5:13.
10 Fu du dati, dan disi wani taki dati wi musu saka wisrefi nanga prisiri na ondro a wani fu Yehovah, na ini ala sani. Na apostel Paulus ben skrifi: „Awansi san unu e du nanga wortu noso nanga wroko, du ala sani na ini a nen fu Masra Yesus, èn taigi Gado, a Tata, tangi, nanga yepi fu en” (Kolosesma 3:17). Te wi e leisi Openbaring dan dati sa meki wi de koloku trutru, efu na ini den moro dipi uku fu wi frustan èn fu wi ati wi e erken taki Yehovah na Soeverein èn efu wi e tan prakseri a wani fu en na ini ibri afersi fu wi libi.
11, 12. (a) Fa a grontapu sistema fu Satan sa seki èn kisi pori? (b) Suma sa „man tanapu” na a ten dati, soleki fa Openbaring kapitel 7 e sori?
11 Te wi e saka wisrefi nanga prisiri na ondro a soevereiniteit fu Yehovah, dan dati e meki ibriwan fu wi de koloku, ma a e meki heri grontapu de koloku so srefi. Heri esi wan agersi bigi gronseki sa seki a grontapu sistema fu Satan te na en fondamenti èn a sa pori en. No wan kibripresi sa de gi libisma di e weigri fu saka densrefi na ondro a hemel Kownukondre tirimakti fu Krestes, di e teki presi gi a reti di Gado abi fu de Soeverein. A profeititori e fruklari: „Den kownu fu grontapu nanga den heihei man nanga den srudati edeman nanga den guduman nanga den trangaman nanga ibri srafu nanga ibri fri sma ben kibri ensrefi na ini den bergi-olo èn na ini den klepston fu den bergi. Èn den e tan taigi den bergi nanga den klepston: ’Fadon kon na wi tapu èn kibri wi gi a Sma di e sidon na tapu a kownusturu èn gi na atibron fu a Pikin Skapu, bika a bigi dei fu na atibron fu den kon, èn suma sa man horidoro?’”—Openbaring 6:12, 15-17.
12 Nanga na aksi dati na prakseri, na ini a tra kapitel na apostel Yohanes e taki fu den wan di de na ini a bigi ipi, di komoto na a bigi banawtu, leki sma di „e tanapu na fesi a kownusturu èn na fesi a Pikin Skapu” (Openbaring 7:9, 14, 15). A tanapu di den e tanapu na fesi a kownusturu fu Gado e sori taki den e erken a kownusturu dati èn taki den e saka densrefi dorodoro na ondro a soevereiniteit fu Yehovah. Fu dati ede a feni den bun.
13. (a) San moro furu sma di e libi na grontapu e anbegi, èn san a marki na tapu den fesi-ede noso na tapu den anu e prenki? (b) So bun, fu san ede a sa de fanowdu fu horidoro?
13 Na a tra sei, kapitel 13 e sori taki den tra libisma di e libi na grontapu e anbegi a politiek sistema fu Satan, di abi wan werdri meti leki simbôl. Den e kisi wan marki na a „fesi-ede” fu den, noso na tapu na „anu” fu den, fu sori taki nanga den frustan èn nanga den skin den e horibaka gi a sistema dati (Openbaring 13:1-8, 16, 17). Dan kapitel 14 e taki moro fara: „Efu wan sma e anbegi a werdri meti nanga a prenki fu en èn a e kisi wan marki na tapu en fesi-ede noso na tapu en anu, dan a sa dringi so srefi a win fu na atibron fu Gado di kanti na ini a komki fu en atibron, sondro fu a moksi . . . Disi na pe den santawan musu horidoro, den wan di hori den komando fu Gado èn a bribi fu Yesus” (Openbaring 14:9, 10, 12). O moro ten e pasa, o moro wi sa kan aksi: Gi suma yu e horibaka? ¿Yehovah nanga en soevereiniteit noso a godelowsu politiek sistema di a werdri meti e prenki? Den sma di no wani kisi a marki fu a meti èn di e horidoro fu saka densrefi na wan getrow fasi na ondro a soevereiniteit fu Yehovah, sa de koloku.
14, 15. Sortu boskopu e kon na mindri a taki di Openbaring ben e taki fu Armagedon, èn san dati wani taki gi wi?
14 Den tiriman fu „a heri grontapu pe sma e libi” de na pasi fu tuka nanga wan sani, den e go tuka nanga Yehovah fu a soevereiniteit. A trobi sa koti na Armagedon, „a feti fu a bigi dei fu Gado na Almaktiwan” (Openbaring 16:14, 16). Te den taki fu a kon di den tiriman fu grontapu e kon makandra fu feti nanga Yehovah, dan wan span fruklari e gi leti na mindri dati. Yesus srefi e kon na mindri a fisyun fu taki: „¡Luku! Mi e kon leki wan fufuruman. Koloku fu a sma di e tan na ai èn e tan weri en tapusei krosi, so taki a no sa waka nanga soso skin èn sma e si a syenfasi fu en” (Openbaring 16:15). Disi kan sori go na den Leifisma di ben de tempel waktiman èn di sma ben puru den krosi na den skin èn gi den syen na publiki, efu den ben feni den waktiman e sribi te den ben musu hori wakti.
15 A boskopu krin: Efu wi wani pasa Armagedon libilibi, dan wi musu tan na ai na yeye fasi èn wi musu weri den agersi krosi di e sori taki wi na getrow Kotoigi fu Yehovah Gado. Wi sa de koloku efu wi no e dyonko na yeye fasi èn efu sondro fu tapu wi e tan prati fayafaya a „têgo bun nyunsu” fu Gado Kownukondre di poti kaba.—Openbaring 14:6.
’Koloku fu Iniwan Sma Di E Ondrow den Wortu Disi’
16. Fu san ede den lasti kapitel fu Openbaring e gi wan spesrutu reide fu de koloku?
16 Den koloku leisiman fu a buku Openbaring kan prisiri srefisrefi te den e leisi den lasti kapitel di e taki fu a kefalek moi howpu fu wi — wan nyun hemel nanga wan nyun grontapu, dati wani taki, wan regtfardiki hemel Kownukondre tiri di e tiri wan nyun èn krin libisma libimakandra, èn disi na fu prèise „Yehovah Gado, na Almaktiwan” (Openbaring 21:22). Te den kefalek moi fisyun e kon na wan kaba, dan na engel boskopuman ben taigi Yohanes: „Den wortu disi de getrow èn tru; iya, Yehovah, a Gado fu den profeiti wortu di gi nanga en santa yeye, ben seni en engel go fu sori den srafu fu en den sani di musu feni presi heri esi. Èn ¡luku! mi e kon esi. Koloku fu iniwan sma di e ondrow den wortu fu a profeititori fu a bukulolo disi.”—Openbaring 22:6, 7.
17. (a) Sortu dyaranti Openbaring 22:6 e gi? (b) Gi sortu sani wi musu de na ai, so taki wi kan wai pasi gi dati?
17 Den koloku leisiman fu Openbaring sa memre taki den srefi sortu wortu disi de tu na a bigin fu a „bukulolo” (Openbaring 1:1, 3). Den wortu disi e gi wi a dyaranti taki ala „den sani” di ben taki na fesi na ini a lasti buku disi fu Bijbel, sa „feni presi heri esi”. Wi de so fara kaba na ini a ten fu a kaba, taki den sani di sa feni presi èn di ben taki na fesi na ini Openbaring, musu feni presi heri esi èn syatu baka makandra. Fu dati ede, efu a gersi leki seikerfasi de na ini Satan en sistema, dan dati no musu meki wi fadon na ini sribi. A leisiman di de na ai, sa memre den warskow di ben gi na ini den boskopu di ben seni go na den seibi gemeente na ini Asia, èn a sa wai pasi gi den trapu fu a lobi di sma lobi materia gudu, na anbegi di sma e anbegi kruktu gado, hurudu, broko-kowru, èn a fadon di sma e fadon komoto na bribi fu tron sekte.
18, 19. (a) Fu san ede Yesus musu kon ete, èn sortu howpu di Yohanes ben kari, wi abi tu? (b) Fu san ede Yehovah musu „kon” ete?
18 Na ini a buku Openbaring, Yesus e meki bekènti difrenti leisi: „Mi e kon esi” (Openbaring 2:16; 3:11; 22:7, 20a). A musu kon ete fu tyari strafu kon na tapu Babilon a Bigiwan, na tapu Satan en politiek sistema, èn na tapu ala sma di e weigri fu saka densrefi na ondro Yehovah en soevereiniteit, di de fu si now na en Mesias Kownukondre. Makandra nanga na apostel Yohanes, di ben taki tranga, wi e taki: „¡Amen! Kon, Masra Yesus.”—Openbaring 22:20b.
19 Yehovah srefi e taki: „¡Luku! Mi e kon esi, èn a pai di mi e gi de nanga mi, fu gi iniwan sma akruderi den wroko fu en” (Openbaring 22:12). Ala di wi e wakti a kefalek moi pai fu libi sondro wan kaba, leki memre fu a pramisi „nyun hemel” noso a „nyun grontapu”, meki wi gi a kari fayafaya na ala opregti sma, namku: „’¡Kon!’ Èn meki ibriwan sma di e drei watra, kon; meki ibriwan sma di wani so, teki a watra fu libi fu soso” (Openbaring 22:17). ¡Meki so srefi den tron koloku leisiman fu a span buku Openbaring di skrifi nanga yepi fu Gado en santa yeye!
[Futuwortu]
a Luku De Openbaring — Haar grootse climax is nabij! (¡Na Openbaring—En Moro Bigi Heimarki De Krosibei!), bladzijde 28, 29 nanga 136 (futuwortu).
Penti fu Luku Baka
◻ Sortu yepisani Yehovah ben gebroiki fu gi sma na Openbaring, èn san wi kan leri fu disi?
◻ Fu san ede wi musu de koloku fu leisi den boskopu di ben seni go na den seibi gemeente na ini Asia?
◻ Fa wi kan kisi kibri na „a yuru fu tesi”?
◻ Sortu koloku wi sa ondrofeni efu wi e ondrow den wortu fu a bukulolo di de na ini Openbaring?
[Prenki na tapu bladzijde 15]
Koloku fu den sma di sabi Suma na a Sma fu pe den prisiri nyunsu komopo
[Prenki na tapu bladzijde 18]
Koloku fu a sma di e tan na ai