Kwakha Luhlaka Lwenkhulumo
NANGABE babelwe inkhulumo, labanyenti bavame kutsatsa sikhatsi lesinyenti babhala luhlaka, kusukela esetfulweni sayo bate bayofika esiphetfweni. Ngembikwekutsi bacedze, kungenteka basuke sebetame kuyibhala kanyenti. Kwenta loko kungatsatsa sikhatsi lesidze kakhulu.
Utilungiselela kanjalo yini tinkhulumo takho? Ungatsandza yini kufundza indlela lemelula? Nasewuyifundzile indlela yekwakha luhlaka, angeke kusadzingeka kutsi ubhale konkhe lofuna kukukhuluma. Kwenta njalo kutakunika sikhatsi sekuphrakthiza indlela yekwetfula inkhulumo yakho. Angeke kugcine nje ngekuba melula kuyetfula, kodvwa kutawuba mnandzi nekuyilalela futsi itawubatsintsa nebantfu labakulalele.
Kuliciniso kutsi tikhulumi letetfula tinkhulumo telinyenti ebandleni tiyanikwa luhlaka. Nanobe kunjalo, loko akwenteki kuletinyenti tinkhulumo. Kungenteka kutsi unikwe sihloko senkhulumo kuphela nobe liphuzu lelingumgogodla lenkhulumo, nobe ucelwe kutsi usebentise kwatiswa lokushicilelwe. Ngaletinye tikhatsi, ungase uniketwe neticondziso letimbalwa. Kuto tonkhe tabelo letinjalo, kufanele utentele lwakho luhlaka.
Isampula lesekhasini 41 itakukhombisa indlela longalubhala ngayo luhlaka lolufishanisiwe. Naka kutsi liphuzu ngalinye leliyinhloko licala ngesencele selikhasi futsi libhalwe ngabofeleba. Ngephansi kweliphuzu ngalinye leliyinhloko, kubhalwe imicondvo lesekela lelo phuzu. Ngephansi kwaleyo micondvo kunemaphuzu layitfutfukisako, labhalwe akhwesha kancane ngesencele selikhasi. Luhlolisise loluhlaka. Naka kutsi lamaphuzu layinhloko lamabili ahlobene kakhulu nesihloko senkhulumo. Caphela nekutsi lemicondvo ayisiyo nje imishwana lengasho lutfo, kodvwa ngamunye usekela liphuzu leliyinhloko longephansi kwalo.
Luhlaka lwakho lwenkhulumo kungenteka lungafanani ncamashi nalesampula. Kodvwa nangabe ucondza kutsi lwentiwa njani, loko kutakusita kutsi uhlele kwatiswa lokutfolile futsi ulungiselele inkhulumo lekahle, usebentisa sikhatsi lesenele. Ungacala kanjani?
Hlatiya, Ukhetse Futsi Uhlele
Kudzingeka ube nesihloko. Sihloko asisiyo nje indzaba lebanti longamane uyisho ngeligama linye. Siliphuzu lelingumgogodla lofuna kulendlulisela, futsi siveta luhlangotsi lwendzaba lotawucoca ngalo. Nangabe unikwe sihloko, hlatiya ligama ngalinye leliyinhloko ngekucophelela. Nangabe utawutfutfukisa sihloko loniketwe sona usebentisa kwatiswa lokushicilelwe, kufundze ube ucabanga ngaso. Nangabe uniketwe indzaba letsite kuphela, ungatikhetsela sihloko senkhulumo. Kodvwa-ke, ngembikwekutsi ukwente loko, kungase kukusite kucwaninga. Nawuvula ingcondvo yakho, ungatfola emaphuzu lamasha ngaleyo ndzaba.
Njengobe wenta njalo, tibute: ‘Kungani lokwatiswa kubalulekile kubantfu labatawube bangilalele? Uyini umgomo wami?’ Akukafaneli umane nje ube kucoca ngekwatiswa nobe kubeka inkhulumo lemnandzi, kodvwa kufanele ube kuzuzisa labo labakulalele. Nasewuwati kahle umgomo wakho, wubhale phansi. Hlale utikhumbuta ngawo njengobe uchubeka nekulungiselela.
Nasewuwati umgomo wakho futsi sewusikhetsile sihloko lesihambisana nawo (nobe sewuhlatiyile kutsi sihloko lonikwe sona sivumelana njani nemgomo wakho), ungenta lucwaningo sewati kutsi ufunani. Funa kwatiswa lokutawuba lusito kubantfu labakulalele. Ungatsatsi emaphuzu lavamile, kodvwa funa lawo latawuba lusito kulabo labakulalele futsi abafundzise. Ungacwaningi tintfo letinyenti kakhulu. Etikhatsini letinyenti utfola kwatiswa lokunyenti kakhulu kunaloko lokudzingako, ngako-ke, kufanele ukhetse.
Wabone emaphuzu layinhloko lokutawudzingeka ucoce ngawo kute utfutfukise sihloko sakho uphindze ufinyelele umgomo wakho. Utawakhela kulawo maphuzu, abe sisekelo seluhlaka lwakho. Mangakhi emaphuzu layinhloko lokufanele ube nawo? Mhlawumbe lamabili enele nangabe kuyinkhulumo lemfishane, kantsi lasihlanu angenela nangabe inkhulumo yakho itawutsatsa li-awa. Nangabe ambalwa emaphuzu layinhloko, kuba melula kutsi bantfu labakulalele bawakhumbule.
Nangabe sewunaso sihloko kanye nemaphuzu layinhloko engcondvweni yakho, kuhlele kwatiswa lokutfolile nawucwaninga. Khetsa kwatiswa lokuhlobana nemaphuzu layinhloko. Khetsa imininingwane letawukwenta inkhulumo yakho ivakale iyinsha. Nawukhetsa imibhalo lotawusekela ngayo emaphuzu layinhloko, tfola imicondvo yayo letakusita kutsi uyichaze kahle leyo mibhalo. Faka kwatiswa ngakunye ngephansi kweliphuzu leliyinhloko lapho kufanele kungene khona. Nangabe lokunye kwekwatiswa kungavumelani nalamaphuzu layinhloko, ungakusebentisi—ngisho nobe kungaba mnandzi kangakanani—mhlawumbe ungakugcina efayeleni kute ukusebentise esikhatsini lesitako. Sebentisa kuphela kwatiswa lokuncono kakhulu. Nangabe wetama kucoca ngekwatiswa lokunyenti kakhulu, kutawudzingeka kutsi ujake nawukhuluma futsi emaphuzu akho angasakhanyi kahle. Kuncono kakhulu kuchaza emaphuzu lambalwa latawuba lusito kubantfu labakulalele nekutsi loko ukwente kahle. Ungasidli sikhatsi.
Nangabe bewusengakakuhleli kwatiswa kwakho, lesi sikhatsi sekutsi usale ukuhlela ngekulandzelana kwako. Lukha, umbhali weliVangeli wakwenta loko. Ngemuva kwekuhlanganisa kwatiswa lokunyenti lokuhambisana naloko labekhuluma ngako, wakuhlela “ngekulandzelana” kwako. (Luk. 1:3) Ungahlela kwatiswa kwakho ngekulandzelana kwako nobe ukuhlele ngetihloko, mhlawumbe kube nembangela nemphumela nobe inkinga kanye nesisombululo, kuye ngekutsi ngukuphi lokutakusita kutsi ufinyelele umgomo wakho. Akukafaneli wendlule ngekushesha nawusuka kulelinye liphuzu uya kulelinye. Kufanele ukhone kwenta bantfu labakulalele bahambisane nawe melula njengobe usuka kulelinye liphuzu uya kulelinye, bangashiyeki. Bufakazi lobuvetwako kufanele busite bantfu labakulalele kutsi bafike etiphetfweni letinengcondvo. Nawuhlela emaphuzu akho, cabanga ngendlela lenkhulumo letawuvakala ngayo kulabo labakulalele. Batawukhona yini kuhambisana nendlela loveta ngayo imicondvo? Lenkhulumo itawubasita yini kutsi bakwente loko labakuvako, futsi kuhambisane nemgomo lofisa kuwufinyelela?
Lokulandzelako kutsi ulungiselele setfulo lesitawenta labo labakulalele bafune kuva ngaleyo ndzaba, siphindze sibakhombise kutsi loko lotawukhuluma ngako kubaluleke kakhulu kubo. Kungakusita kubhala imisho yekucala lembalwa yesetfulo sakho. Kwekugcina, hlela siphetfo lesitsintsa inhlitiyo lesitawuvumelana nemgomo wakho.
Nawululungiselela kusenesikhatsi luhlaka lwenkhulumo yakho, utawuba nesikhatsi lesenele sekululungisa ngembikwekutsi uyetfule lenkhulumo. Ungabona sidzingo sekusekela lamanye emaphuzu ngetibalo letitsite, ngemfanekiso nobe ngalokuhlangenwe nako. Kusebentisa intfo lesandza kwenteka nobe indzaba letsintsa bantfu endzaweni yangakini kungasita labo labakulalele babone kutsi lokwatiswa kuyasebenta kubo. Nawusabuketa lenkhulumo yakho, ungase ubone letinye tindlela longayivumelanisa ngato netimo talabo labakulalele. Kuhlatiya kanye nekuhlunga emaphuzu kubalulekile kute uhlele kwatiswa kwakho kube yinkhulumo lezuzisako.
Letinye tikhulumi kungadzingeka tibhale kwatiswa lokunyenti kunaletinye. Kodvwa nangabe uhlela kwatiswa kwakho ngemaphuzu lambalwa layinhloko, ususa kwatiswa lokungawasekeli lamaphuzu futsi ulandzelanisa kahle emaphuzu akho, ungatfola kutsi ngalolwati losewulutfolile, kungeke kusadzingeka ubhale konkhe lofuna kukusho. Loko kungasonga kakhulu sikhatsi sakho! Kungaphindze kutfutfukise lizinga letinkhulumo takho. Kutawubonakala kutsi uzuza mbamba emfundvweni yeSikolwa Semsebenti WemaKhristu.