Ha Batsoali ba Koetela

KA MOR’A ho hlokofatsoa lilemo tse ngata tsa ho shapuoa ho mabifi le ho hlekefetsoa ho sehlōhō maikutlong ke monna oa hae ’me qetellong a mo tlohela a inkela mosali e mong, Cheryl o ile a batla tlhalo.a Kaha lekhotla le ile la mo neha tokelo e feletseng ea ho nka bana, butle-butle bophelo ba hae bo ile ba qala ho khutlela setloaeling—ho fihlela ka letsatsi le leng ha ho lla thelefono. E ne e le monna oa hae oa pele. O ile a re: “Haeba u batla ho bona bana ba hao hape, u tlameha ho lumela ho nyalana le ’na hape”! Bana ba Cheryl ka ho thibeloa ho khutlela ho ’mè oa bona ka mor’a ho etela ntate oa bona ea neng a lula naheng ea ha habo nako ea khoeli, ba ile ba koeteloa.

Cheryl a tsielehile o ile a kōpa thuso ea Lefapha la ’Muso la United States empa a se ke a fumana tsela leha e le efe ea molao ea ho fumana bana ba hae naheng e ’ngoe. Maikutlo a ho hloka thuso ka ho feletseng ao a bileng le oona lilemong tse fetileng tsa ho tetekoa a ile a khutla. Oa hlalosa: “E batla e le ntho e tšoanang. Ha u tsebe tsela ea ho bo thiba.”

“Pefo ea Kelello”

Ho koetela bana ha batsoali ho ’nile ha bitsoa “ketso e khōlō ka ho fetisisa ea pefo ea kelello” e etsoang khahlanong le motsoali le ngoana. Carolyn Zogg, motsamaisi e moholo oa Child Find of America, Inc., o boletse sena mabapi le bakoeteli ba joalo: “Batsoali ba bangata ba etsang sena baa iphetetsa, ’me ba iphetetsa ka tsela leha e le efe e sehlōhō ka ho fetisisa ebile e le ka mokhoa o hlaselang habonolo. Oo ke mokhoa o leng haufi haholo [ho batsoali ba nang le tokelo ea molao ea ho nka ngoana]—mahakoe a bona, bana ba bona. . . . Ha ba nahane ka ngoana, ba inahanela bobona hammoho le boiphetetso.”

Ho koeteloa ha ngoana ha ho tetebetse batsoali feela ka maikutlo a khalefo, tahlehelo, boikutlo ba ho hloka thuso, matšoenyeho empa ka linako tsohle ho lematsa boiketlo ba ngoana ba maikutlo ho isa bohōleng bo itseng. Maemong a mang ngoana a ka qobelloa ho ba moleleri, hore a qobe likamano le ho utloa lipuo tse sothiloeng le mashano ka motsoali e mong. Phihlelo ena e ka baka letoto la mathata, a kang ho ntšetsa metsi likobong, ho hlobaela, boitšoaro bo feteletseng ba maikutlo, ho tšaba lifensetere le menyako, tšabo e feteletseng. Esita le ho bana ba baholoanyane, e ka baka mesarelo le khalefo.

United States ho na le litlaleho tse fetang 350-000 selemo le selemo moo motsoali a tlōlang molao oa tokelo ea ho nka ngoana kapa a sa mo khutliseng ka nako e behiloeng. Litlalehong tsena tse fetang 100 000, ngoana o patoa ke setho sa lelapa ka boikemisetso ba ho mo patela motsoali e mong ’me a mo patela ruri. Ba bang ba ntšoa seterekeng kapa ka har’a naha.

Mabaka a Mang

Na ka linako tsohle ke takatso ea poelano kapa moea oa boiphetetso o susumetsang batsoali ho koetela bana ba bona? Michael Knipfing oa Child Find o hlalosa hore batsoali ba bang ba tšaba ho hlōloa ke ntoa ea tokelo ea molao ea ho nka ngoana khahlanong le molekane oa bona oa pele ’me “ka lebaka la tšabo ba qobelloa ho nka bohato ba pele.” Kapa haeba tokelo ea molao ea ho nka ngoana e fanoe ’me motsoali e mong a tsitlallela ho hanela motsoali e mong litokelo tsa ho eta, ho ferekana hoa kenella. Knipfing oa hlalosa: “Haeba u rata ngoana oa hao ’me u haneloa ho ’mona, u nahana hore ha u na boikhethelo bo bong haese ho nka ngoana le ho baleha.”

O boetse o bolela hore ‘batho ba bangata ha ba hlokomele liphello tsa ho koetela ngoana. Ha ba hlokomele hore ba tla thatafalloa ke ho fumana mosebetsi. Ho ntšoa lengolo la molao la hore ba tšoaroe. Ba nahana hore bothata bo pakeng tsa bona le motsoali e mong feela. Ha ba hlokomele hore mapolesa aa kenella. Ba hloka babuelli ba molao ba babeli ho e-na le a le mong hobane joale ba sebetsana le qoso ea tlōlo ea molao esita le bothata ba liqeto tsa botho, e leng hore ke mang ea nang le tokelo ea molao ea ho nka ngoana.’

Batsoali ba bang ba ka ba le pelaelo ea hore ngoana oa bona o ntšoa kotsi ke motsoali e mong. Haeba molao o lieha ho nka khato hang-hang, joale motsoali ea tsielehileng a ka ’na a nka khato ho sa tsotellehe liphello. Sena se ile sa bonoa tabeng ea Hilary Morgan ea lilemo li hlano. Ngaka ea bana ea mafu a kelello e ile ea lemosa hore liketelo mahareng a Hilary le ntate oa hae li ne li lokela ho khaotsa, a bitsa bopaki boo ba tlhekefetso “bo hlakileng le bo kholisang.” Leha ho le joalo, makhotla a ile a phatlalatsa hore tlhekefetso eo e hloka bonnete ’me a ile a buella liketelo tse sa behoang leihlo. Dr. Elizabeth Morgan, ’mè oa Hilary, ka ho tlōla taelo ea lekhotla, o ile a pata morali oa hae. Kutloelo-bohloko ea sechaba e ea phahama ho motsoali ea joalo ea koetelang ngoana le ho mo balehisa bakeng sa tšireletseho.

Tabeng ea Elizabeth Morgan, o ile a lahleheloa ke mosebetsi oa hae oa bongaka, a qeta lilemo tse fetang tse peli teronkong, ’me a kena likolotong tsa meriana le tsa molao tse fetang lidolara tse limilione tse 1,5 (liranta tse limilione tse 5,4). O ile a hlalosetsa U.S.News & World Report: “Litsebi li mpolella hore hona joale ngoana oa ka a ka be a hlanya ka ho feletseng hoja ka se ke ka thibela ho hlekefetsoa. . . . Ke ile ka tlameha ho etsa mosebetsi oo lekhotla le hanneng ho o etsa: Ho sireletsa ngoana oa ka.”

Se hlokometsoeng ke bafuputsi Greif le Hegar ke ’nete mabapi le ho koetela ho entsoeng ke batsoali: “Tsena ke liketsahalo tse rarahaneng ka mokhoa o feteletseng, joaloka letša le tebileng la metsi, le bonahalang ka ho fapaneng ho itšetlehile hore na u le talima u eme hokae; nako le nako ha u nyakurela ka metsing ho bonahala ntho e ’ngoe e ncha.”—When Parents Kidnap—The Families Behind the Headlines.

Ho phaella ho bana ba koeteloang ke motsoali kapa motho eo ba sa mo tsebeng, ho na le bana ba bang ba limilione ba nyamelang lefatšeng ka bophara—ba lahloang le ba balehang. Ke bo-mang, hona ba etsahalloa ke’ng?

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]