Nina Maoni Gani Kuhusu Visehemu vya Damu na Matibabu Yanayohusisha Damu Yangu Mwenyewe?

Tunza

Nina Maoni Gani Kuhusu Visehemu vya Damu na Matibabu Yanayohusisha Damu Yangu Mwenyewe?

Biblia inawaamuru Wakristo “wajiepushe na . . . damu.” (Mdo. 15:20) Hivyo Mashahidi wa Yehova hawakubali kutiwa damu nzima mishipani au sehemu zake nne kuu, yaani, chembe nyekundu za damu (red blood cells), chembe nyeupe za damu (white blood cells), chembelele (platelets), na utegili (plasma). Vilevile hawatoi damu yao ili itumiwe na watu wengine wala hawaihifadhi ili irudishwe mwilini mwao baadaye. —Law. 17:13, 14; Mdo. 15:28, 29.

Visehemu vya damu ni nini, na kwa nini kila Mkristo anapaswa kujiamulia ikiwa atavitumia?

Visehemu vya damu ni vitu vinavyotolewa kwenye damu inapogawanywa. Kwa mfano, utegili (plasma), ambayo ni mojawapo ya sehemu nne kuu za damu, inaweza kugawanywa katika visehemu vifuatavyo: maji, asilimia 91 hivi; protini, kama vile uteute (albumins), globulini, na fibrinojeni, asilimia 7 hivi; na vitu vingine, kama vile virutubishi, homoni, gesi, vitamini, takataka, na elektroliti, hufanyiza asilimia 1.5.

Je, visehemu vya damu vinatiwa ndani katika amri ya Mungu ya kujiepusha na damu? Hatuwezi kutoa jibu hususa. Biblia haitoi maagizo hususa kuhusu visehemu vya damu.a Bila shaka, visehemu vingi vimetolewa kwenye damu ambayo imetolewa kwa matumizi ya kitiba. Kila Mkristo anapaswa kujifanyia uamuzi wake mwenyewe unaotegemea dhamiri yake ikiwa atakubali au atakataa matibabu yanayohusisha visehemu hivyo.

Unapofanya maamuzi kama hayo, fikiria maswali yafuatayo: Je ninaelewa kwamba kukataa visehemu vyote vya damu kunamaanisha kuwa sitakubali dawa fulani kama zile zinazosaidia kupigana na virusi na magonjwa, ama zile zinazosaidia damu kuganda ili kuzuia damu isivuje? Je, ninaweza kumweleza daktari kwa nini ninakataa au kukubali kutumia visehemu fulani vya damu?

Kwa nini uamuzi wa kutumia mbinu fulani za kitiba zinazohusisha matumizi ya damu yangu ni wa kibinafsi?

Ingawa Wakristo hawatoi au kuhifadhi damu yao kwa ajili ya kutiwa mishipani, baadhi ya mbinu au majaribio yanayohusisha damu ya mtu mwenyewe hayapingani na kanuni za Biblia. Kwa hiyo, kila mmoja anapaswa kufanya uamuzi wake mwenyewe ikiwa atakubali au kukataa mbinu fulani za kitiba ambazo zinahusisha damu yake.

Unapofanya maamuzi kama hayo, jiulize maswali yafuatayo: Ikiwa kiasi fulani cha damu yangu kitaelekezwa nje ya mwili na huenda mzunguko wa damu ukatizwe kwa muda fulani, je, dhamiri yangu itaniruhusu kuona damu hiyo kuwa sehemu ya mwili wangu bado, bila kuwa na uhitaji wa ‘kuimwaga kwenye udongo’? (Kum. 12:23, 24) Je, dhamiri yangu iliyozoezwa na Biblia ingenisumbua ikiwa wakati wa matibabu kiasi fulani cha damu yangu kingetolewa, kuboreshwa, na kurudishwa tena mwilini? Je, ninatambua kwamba kukataa matibabu yote yanayohusisha damu yangu kunamaanisha kwamba ninakataa matibabu kama utenganishaji wa koloidi (dialysis), au mashine ya kusaidia moyo au mapafu kufanya kazi (heart-lung machine)? Kabla ya kufanya uamuzi, je, nimesali kuhusu jambo hilo?b

Nimefanya maamuzi gani?

Chunguza daftari mbili zilizo kwenye kurasa zifuatazo. Daftari ya 1 inaorodhesha visehemu fulani vinavyotolewa kwenye damu na jinsi vinavyotumiwa kwa ukawaida katika matibabu. Andika ikiwa utakubali au utakataa kutumia kila moja ya visehemu hivyo. Daftari ya 2 inaorodhesha mbinu za kawaida za matibabu zinazohusisha damu yako. Andika kama utakubali au kukataa mbinu hizo. Madaftari hayo si hati za kisheria, bali zitakusaidia kujaza kadi ya DPA (mamlaka ya kudumu ya uwakilishi).

Unapaswa kujifanyia uamuzi na hupaswi kutegemea dhamiri ya mtu mwingine. Hakuna yeyote anayepaswa kuchambua maamuzi ya Mkristo mwenzake. Kuhusiana na mambo haya, “kila mmoja ataubeba mzigo wake mwenyewe.”—Gal. 6:4, 5.

[Maelezo ya Chini]

a Habari zaidi kuhusu jambo hili zinapatikana katika Mnara wa Mlinzi la Juni 15, 2004, ukurasa wa 29-31.

b Habari zaidi kuhusu jambo hilo zinapatikana katika Mnara wa Mlinzi la Oktoba 15, 2000, ukurasa wa 30-31, au katika DVD yenye kichwa Transfusion Alternatives—Documentary Series.

[Chati katika ukurasa wa 5]

Daftari ya 1

HAIFAI KWA UAMUZI WAKO

WAKRISTO

DAMU Uamuzi Unaopaswa

NZIMA VISEHEMU Kufanya

UTEGILI (PLASMA) UTEUTE (ALBUMIN)—KUFIKIA

ASILIMIA 4 YA UTEGILI

Protini inayotolewa katika

utegili. Aina mbalimbali

za uteute hupatikana pia

kati kamimea, katika

chakula kama vile maziwa

na mayai, na katika

maziwa ya mama ․․ Nakubali uteute

anayenyonyesha. Nyakati au

nyingine, uteute ․․ Nakataa uteute

unaotolewa katika damu

hutumiwa katika umajimaji

unaoongeza kiasi cha damu

ili kutibu mshtuko na majeraha

mabaya yanayotokana na kuungua.

Umajimaji huo unaweza kuwa na

asilimia 25 hivi ya uteute.

Kiasi kidogo sana cha uteute

hutumiwa kutengeneza dawa nyingine,

kutia ndani aina fulani ya dawa

zinazotumiwa kuchochea kutokezwa

kwa chembe nyekundu zinazoitwa

erythropoietin (EPO).

GLOBULIKINGA AU FINGO (IMMUNOGLOBULINS)

—KUFIKIA ASILIMIA 3 YA UTEGILI

Visehemu vya protini vinavyoweza

kutumiwa kwenye dawa fulani

ambazo hupigana na virusi na ․․ Nakubali

magonjwa, kama vile, globulikinga

dondakoo, pepopunda, uvimbe au

wa ini, na kichaa cha mbwa. ․․ Nakataa

Vinaweza pia kutumiwa kulinda globulikinga

dhidi ya magonjwa fulani

yanayohatarisha uhai wa kitoto

tumboni na kupunguza

madhara ya sumu ya nyoka au buibui.

VIGANDISHA-DAMU—CHINI YA ASILIMIA

1 YA UTEUTE

Kuna aina mbalimbali

za protini zinazosaidia

kugandisha damu ili

kuzuia isivuje.

Hupewa wagonjwa

ambao huvuja damu

kwa urahisi. ․․ Nakubali

Pia hutumiwa katika vigandisha-damu

gundi ya kitiba vinavyotokana na damu

kitiba kuziba majeraha au

na kuzuia kuvuja ․․ Nakataa

kwa damu baada ya vigandisha-damu

upasuaji. Moja vinavyotokana na damu

kati ya dawa

zinazotumiwa

kugandisha damu inaitwa

cryoprecipitate. Taarifa:

Sasa kuna dawa fulani

zinazotumiwa kugandisha damu

zinazotengenezwa kutokana na vyanzo

visivyohusisha damu.

CHEMBE NYEKUNDU HIMOGLOBINI—ASILIMIA 33

YA CHEMBE NYEKUNDU

Protini inayosafirisha

oksijeni mwilini

na inayosafirisha ․․ Nakubali himoglobini

kaboni-dioksidi au

kwenye ․․ Nakataa himoglobini

mapafu. Dawa

ambazo zimetengenezwa

kutokana na himoglobini

ya binadamu au mnyama

zinaweza kutumiwa

kumtibu mtu mwenye

upungufu wa damu au

aliyepoteza damu nyingi.

HEMINI (HEMIN)—CHINI YA

ASILIMIA 2 YA CHEMBE NYEKUNDU

Kimeng’enya kinachotokana

na himoglobini ambacho

kinatumiwa kutibu

magonjwa ya damu ․․ Nakubali hemini

yanayorithiwa ambayo au

si ya kawaida ․․ Nakataa hemini

(yanajulikana kama

porphyria) yanayoathiri

mfumo wa kumeng’enya

chakula, wa neva,

na mifumo ya damu.

CHEMBE NYEUPE INTERFERON—SEHEMU NDOGO

YA CHEMBE NYEUPE

Protini inayotumiwa ․․ Nakubali Interferon

kutibu magonjwa zinazotokana na damu

yanayosababishwa na au

virusi na kansa. ․․ Nakataa Interferon

Interferon nyingi zinazotokana na damu

hazitokani na damu.

Nyingine zinatokana

na visehemu vya chembe

nyeupe za damu ya wanadamu.

CHEMBELELE Wakati huu hakuna visehemu

(PLATELETS) vya chembelele (platelets)

ambazo zimetolewa kwa ajili

ya matibabu.

[Chati katika ukurasa wa 6]

DAFTARI YA 2

UAMUZI WAKO

MATIBABU YANAYOHUSISHA DAMU YAKO MWENYEWE

*Taarifa: Kila daktari ana njia yake ya kutumia mbinu hizi za matibabu. Mwombe daktari akueleze mambo yanayohusika katika matibabu aliyopendekeza ili uhakikishe yanapatana na kanuni za Biblia na dhamiri yako.

AINA YA YANATIBU NINI Uamuzi Unaopaswa

MATIBABU Kufanya

(Huenda ukapenda

kuzungumza na

daktari kabla ya

kukubali au kukataa

yoyote kati ya

matibabu haya.)

UOKOAJI WA Hupunguza kupotea kwa

CHEMBE ZA DAMU damu. Wakati wa upasuaji,

damu inayotoka kwenye ․․ Nakubali

kidonda au tundu ․․ Huenda nikakubali*

hukusanywa. Inasafishwa ․․ Nakataa

au kuchujwa kisha, labda

bila kukatiza mtiririko,

inarudishwa kwa mgonjwa

UZIMUAJI WA Hupunguza kupotea kwa damu.

DAMU Wakati wa upasuaji, damu

(Hemodilution) inaelekezwa katika

mifuko na kubadilishwa

na umajimaji usiotokana

na damu unaopanua kiasi

cha damu. Damu inayosalia ․․ Nakubali

wakati wa upasuaji ․․ Huenda nikakubali*

huongezwa umajimaji ․․ Nakataa

mwingine na hivyo kuwa

na chembe chache nyekundu

za damu. Wakati au baada

ya upasuaji, damu iliyokuwa

imeelekezwa kando hurudishwa

kwa mgonjwa.

MASHINE YA Hudumisha mzunguko.

KUSAIDIA MOYO Damu huelekezwa kwenye

MAPAFU KUFANYA mashine ya kusaidia ․․ Nakubali

KAZI (Heart- moyo au mapafu kufanya ․․ Huenda nikakubali*

Lung Machine) kazi ambako inatiwa ․․ Nakataa

oksijeni na kurudishwa

tena kwa mgonjwa.

UTENGANISHAJI Hufanya kazi kama kiungo.

WA KOLOIDI Damu huzunguka katika

(Dialysis) mashine hii ambayo ․․ Nakubali

huichuja na kuisafisha ․․ Huenda nikakubali*

kabla ya kuirudisha ․․ Nakataa

ndani ya mwili wa mgonjwa.

KUDUNGWA Huzuia kuvuja kwa umajimaji

SINDANO YA ulio kwenye uti wa mgongo.

DAMU KWENYE Mgonjwa hudungwa sindano

UTI WA MGONGO iliyo na kiasi kidogo

(Epidural cha damu yake mwenyewe ․․ Nakubali

Blood Patch) katika utando ․․ Huenda nikakubali*

unaozunguka uti wa ․․ Nakataa

mgongo. Hutumiwa kuziba

tundu linalotoa umajimaji

ulio kwenye uti wa mgongo.

PLASMAPHERESIS Hutibu ugonjwa. Damu hutolewa

ndani ya mwili wa mgonjwa

na kuondolewa utegili

(plasma). Kibadala

cha utegili huongezwa, ․․ Nakubali

na damu hiyo hurudishwa ․․ Huenda nikakubali*

kwa mgonjwa. Huenda ․․ Nakataa

baadhi ya madaktari

wakataka kutumia utegili

kutoka katika damu ya

mtu mwingine badala

ya ule wa mgonjwa.

Ikiwa ndivyo, Mkristo

hapaswi kukubali

matibabu haya.

KUWEKA ALAMA Hutambua au kutibu ugonjwa.

(Labeling or Sehemu ya damu hutolewa,

Tagging) inachanganywa na dawa, ․․ Nakubali

kurudishwa kwa mgonjwa. ․․ Huenda nikakubali*

Muda ambao damu huwa ․․ Nakataa

nje ya mwili wa mgonjwa

unatofautiana.

JELI YA Inaziba majeraha,

CHEMBELELE inapunguza kuvuja kwa

(Platelet Gel) damu. Kiasi fulani cha

(HUTOLEWA damu hutolewa na

KATIKA DAMU kushinikizwa katika

YA MGONJWA mchanganyiko uliojaa

MWENYEWE) utegili na chembe ․․ Nakubali

nyeupe za damu. ․․ Huenda nikakubali*

Mchanganyiko huu ․․ Nakataa

hupakwa kwenye sehemu

zilizopasuliwa au

kwenye majeraha.

Taarifa: Katika

michanganyiko fulani,

kigandisha-damu kilichotolewa

kwenye damu ya ng’ombe hutumiwa.