ห้องสมุดออนไลน์ของวอชเทาเวอร์
ห้องสมุดออนไลน์
ของวอชเทาเวอร์
ไทย
  • คัมภีร์ไบเบิล
  • สิ่งพิมพ์
  • การประชุม
  • มส บท 11 น. 142-151
  • รูปแบบอันน่าทึ่งของสิ่งมีชีวิต

ไม่มีวีดีโอสำหรับรายการนี้

ขออภัย โหลดวีดีโอนี้ไม่ได้

  • รูปแบบอันน่าทึ่งของสิ่งมีชีวิต
  • ชีวิต—เกิดขึ้นมาอย่างไร? โดยวิวัฒนาการหรือมีผู้สร้าง?
  • หัวเรื่องย่อย
  • เรื่องที่คล้ายกัน
  • สิ่ง​ขนาด​เล็ก
  • การ​อยู่​ร่วม​กัน
  • “โรง​งาน” แห่ง​ธรรมชาติ
  • ละอองเรณู—ละอองแห่งชีวิต
    ตื่นเถิด! 2007
  • เหตุผลที่ชีวิตต้องพึ่งพาอาศัยกัน
    ตื่นเถิด! 2005
  • แก้วผู้แรกที่ทำอยู่มานานแสนนานแล้ว
    ตื่นเถิด! 1995
  • ละอองเกสร—มหันตภัยหรือสิ่งมหัศจรรย์?
    ตื่นเถิด! 2003
ดูเพิ่มเติม
ชีวิต—เกิดขึ้นมาอย่างไร? โดยวิวัฒนาการหรือมีผู้สร้าง?
มส บท 11 น. 142-151

บท 11

รูป​แบบ​อัน​น่า​ทึ่ง​ของ​สิ่ง​มี​ชีวิต

1, 2. (ก) อะไร​แสดง​ว่า นัก​วิทยาศาสตร์​เห็น​ถึง​ความ​จำเป็น​ที่​จะ​ต้อง​มี​ผู้​ออก​แบบ? (ข) กระนั้น เขา​เอง​ได้​กลับ​เปลี่ยน​ไป​อย่าง​ไร?

เมื่อ​นัก​มานุษยวิทยา​ทำ​การ​ขุด​ค้น และ​พบ​หิน​เหล็ก​ไฟ​คม​รูป​สาม​เหลี่ยม พวก​เขา​ลง​ความ​เห็น​ว่า​หิน​นี้​คง​ต้อง​ถูก​ออก​แบบ​โดย​คน​ใด​คน​หนึ่ง​สำหรับ​เป็น​หัว​ลูก​ธนู. นัก​วิทยาศาสตร์​เห็น​พ้อง​กัน​ว่า สิ่ง​ซึ่ง​ถูก​ออก​แบบ​ไว้​อย่าง​มี​จุด​มุ่ง​หมาย​นั้น ไม่​อาจ​เกิด​ขึ้น​ได้​โดย​บังเอิญ.

2 แต่​เมื่อ​พิจารณา​ถึง​สิ่ง​มี​ชีวิต มัก​จะ​ไม่​ใช้​การ​หา​เหตุ​ผล​อย่าง​เดียว​กัน​นี้. มัก​จะ​คิด​ว่า​ไม่​จำเป็น​ต้อง​มี​ผู้​ออก​แบบ. แต่​สิ่ง​มี​ชีวิต​เซลล์​เดียว​แบบ​พื้น ๆ หรือ​เพียง​แต่​ดี​เอน​เอ ใน​รหัส​พันธุกรรม​ของ​เซลล์​นั้น​ก็​ซับซ้อน​ยิ่ง​กว่า​แท่ง​หิน​เหล็ก​ไฟ​นัก. กระนั้น นัก​วิวัฒนาการ​ก็​ยัง​ยืนกราน​ว่า​สิ่ง​เหล่า​นี้​ไม่​มี​ผู้​ออก​แบบ แต่​เกิด​ขึ้น​มา​โดย​เหตุ​บังเอิญ.

3. ดาร์วิน​เห็น​ความ​จำเป็น​ของ​สิ่ง​ใด​และ​เขา​ได้​พยายาม​อธิบาย​อย่าง​ไร?

3 อย่าง​ไร​ก็​ดี ดาร์วิน​เอง​ก็​ยัง​ยอม​รับ​ว่า จะ​ต้อง​มี​พลัง​ทำ​การ​ออก​แบบ​บาง​อย่าง​และ​คิด​ว่า​การ​คัดเลือก​โดย​ธรรมชาติ​ทำ​หน้า​ที่​นั้น. เขา​กล่าว​ว่า “การ​คัดเลือก​โดย​ธรรมชาติ​นั่น​เอง​ที่​วิเคราะห์​สิ่ง​แตกต่าง​กัน แม้​เพียง​น้อย​นิด​ทุก​วัน​ทุก​เวลา​ตลอด​ทั่ว​โลก ปฏิเสธ​สิ่ง​ที่​เลว สงวน​และ​เสริม​สิ่ง​ที่​ดี​ทั้ง​หมด​เข้า​ด้วย​กัน.”1 แต่​ความ​เห็น​ดัง​กล่าว​ไม่​เป็น​ที่​นิยม​ใน​ปัจจุบัน.

4. ความ​เห็น​ใน​เรื่อง​การ​คัดเลือก​ตาม​ธรรมชาติ​เปลี่ยน​แปลง​อย่าง​ไร?

4 สตีเฟน กูลด์ รายงาน​ว่า นัก​วิวัฒนาการ​ร่วม​สมัย​ปัจจุบัน​หลาย​คน​กล่าว​กัน​ว่า การ​เปลี่ยน​แปลง​ที่​สำคัญ “อาจ​ไม่​ได้​เกิด​จาก​การ​คัดเลือก​โดย​ธรรมชาติ และ​อาจ​แพร่​ใน​สิ่ง​มี​ชีวิต​อย่าง​ไม่​มี​กฎเกณฑ์​ใด ๆ.”2 กอร์ดอน เทเลอร์​เห็น​พ้อง​ว่า “การ​คัดเลือก​โดย​ธรรมชาติ​บอก​ถึง​สิ่ง​ที่​เกิด​ขึ้น​เพียง​ส่วน​น้อย​เท่า​นั้น ส่วน​ใหญ่​ยัง​คง​อธิบาย​ไม่​ได้.”3 เดวิด รอป นัก​ธรณี​วิทยา​กล่าว​ว่า “เรื่อง​ใหม่​ที่​สำคัญ​ซึ่ง​ใช้​แทน​การ​คัดเลือก​โดย​ธรรมชาติ​เกี่ยว​ข้อง​กับ​เหตุ​บังเอิญ​แท้ ๆ.”4 แต่ “เหตุ​บังเอิญ​แท้ ๆ” เป็น​นัก​ออก​แบบ​หรือ? มัน​มี​ความ​สามารถ​ทำ​ให้​เกิด​สิ่ง​ซับซ้อน​อัน​เป็น​โครง​ร่าง​ของ​ชีวิต​ได้​หรือ?

5. นัก​วิวัฒนาการ​ผู้​หนึ่ง​ยอม​รับ​อย่าง​ไร​ต่อ​การ​ออก​แบบ​และ​ผู้​ออก​แบบ?

5 ริชาร์ด เลวอนติน นัก​วิวัฒนาการ​ยอม​รับ​ว่า สิ่ง​มี​ชีวิต “ปรากฏ​ว่า​ได้​รับ​การ​ออก​แบบ​อย่าง​พิถีพิถัน​และ​ด้วย​ศิลปะ.” นัก​วิทยาศาสตร์​บาง​คน​จึง​ถือ​ว่า​นี้​เป็น “หลักฐาน​สำคัญ​เกี่ยว​กับ​ผู้​ออก​แบบ​องค์​ใหญ่​ยิ่ง.”5 จะ​เป็น​การ​ดี​ที่​เรา​ลอง​พิจารณา​หลักฐาน​เหล่า​นี้​บาง​อย่าง.

สิ่ง​ขนาด​เล็ก

6. สิ่ง​มี​ชีวิต​เซลล์​เดียว​เป็น​แบบ​ง่าย ๆ จริง ๆ หรือ?

6 ให้​เรา​เริ่ม​ต้น​กับ​สิ่ง​มี​ชีวิต​ที่​เล็ก​ที่​สุด นั่น​คือ​สิ่ง​มี​ชีวิต​เซลล์​เดียว. นัก​ชีววิทยา​กล่าว​ว่า สัตว์​เซลล์​เดียว​สามารถ “หา​อาหาร ย่อย​อาหาร กำจัด​ของ​เสีย เคลื่อน​ไหว สร้าง​ที่​อยู่​และ​ขยาย​พันธุ์​โดย​ที่​มัน​ไม่​มี​เนื้อ​เยื่อ อวัยวะ หัวใจ​หรือ​สมอง—ที่​จริง​มัน​ทำ​ทุก​อย่าง​ที่​เรา​ทำ.”6

7. ไดอะตอม​สร้าง​แก้ว​อย่าง​ไร เพื่อ​อะไร​และ​มัน​มี​ความ​สำคัญ​ขนาด​ไหน​ต่อ​ชีวิต​ใน​ทะเล?

7 ไดอะตอม ซึ่ง​เป็น​สิ่ง​มี​ชีวิต​เซลล์​เดียว นำ​ซิลิคอน​และ​ออกซิเจน​จาก​น้ำ​ทะเล​มา​ทำ​แก้ว มัน​สร้าง “กล่อง” เล็ก ๆ จาก​แก้ว​นี้​เอง​เพื่อ​บรรจุ​คลอโรฟิลล์​สี​เขียว​ของ​มัน. นัก​วิทยาศาสตร์​ผู้​หนึ่ง​ยกย่อง​ไดอะตอม​ทั้ง​ใน​แง่​ความ​สำคัญ​และ​ความ​สวย​งาม​ของ​มัน​ดัง​นี้ “ใบ​เขียว​เหล่า​นี้​ห่อ​ตัว​อยู่​ใน​กล่อง​อัญมณี เป็น​แหล่ง​อาหาร​มาก​ถึง​เก้า​ใน​สิบ​ส่วน​สำหรับ​สัตว์​ทุก​อย่าง​ที่​อาศัย​ใน​ทะเล.” ส่วน​ใหญ่​ของ​คุณค่า​ทาง​อาหาร​ของ​มัน​เป็น​น้ำมัน​ที่​ไดอะตอม​ทำ​ขึ้น ซึ่ง​ยัง​ช่วย​ให้​มัน​ลอย​ขึ้น​มา​ใกล้​ผิว​น้ำ​ที่​ซึ่ง​คลอโรฟิลล์​ของ​มัน​จะ​รับ​แสง​แดด​ได้.

8. ไดอะตอม​หุ้ม​ตัว​เอง​ด้วย​แบบ​ต่าง ๆ ที่​ซับซ้อน​อะไร​บ้าง?

8 นัก​วิทยาศาสตร์​คน​นี้​บอก​ว่า​เปลือก​หุ้ม​ที่​เป็น​กล่อง​แก้ว​สวย​งาม​นี้มี “รูป​แบบ​มาก​มาย​จน​น่า​งุนงง—เป็น​วง​กลม, จัตุรัส, รูป​โล่, สาม​เหลี่ยม, รูป​วง​รี, สี่​เหลี่ยม​ผืน​ผ้า—มี​ลวด​ลาย​ประกอบ​งดงาม​แบบ​เรขาคณิต​เสมอ. ลวด​ลาย​เหล่า​นี้​ประดับ​อยู่​บน​แก้ว​บริสุทธิ์​ด้วย​ฝี​มือ​ประณีต​บรรจง​มาก จน​ต้อง​ผ่า​เส้น​ผม​ของ​มนุษย์​เป็น​สี่​ร้อย​ส่วน​ตาม​ยาว​จึง​จะ​สอด​ผ่าน​ช่อง​ระหว่าง​ลวด​ลาย​เหล่า​นั้น​ได้.”7

9. บ้าน​ที่​ราดิโดแลเรียน​สร้าง​ขึ้น​มี​ความ​ซับซ้อน​อย่าง​ไร?

9 สัตว์​กลุ่ม​หนึ่ง​ที่​อาศัย​ใน​ทะเล​เรียก​ว่า ราดิโอแลเรียน ผลิต​แก้ว​แล้ว​ใช้​สร้าง “รัศมี​แก้ว มี​เข็ม​เล็ก ๆ โปร่ง​ใส​เป็น​รัศมี​ออก​ไป​จาก​ลูก​กลม​ที่​เป็น​ศูนย์กลาง.” หรือ​สร้าง “แท่ง​แก้ว​เป็น​รูป​หก​เหลี่ยม​และ​ใช้​ใน​การ​สร้าง​โดม​ทรง​เรขาคณิต​อย่าง​ง่าย ๆ.” เกี่ยว​กับ​นัก​ก่อ​สร้าง​บาง​ตัว​ที่​มอง​ด้วย​ตา​เปล่า​ไม่​เห็น​นี้ มี​คำ​กล่าว​ว่า “โดม​ทรง​เรขาคณิต​เพียง​อัน​เดียว​ไม่​อาจ​ทำ​ให้​สถาปนิก​ยอด​เยี่ยม​นี้​พอ​ใจ จะ​ต้อง​มี​โดม​แก้ว​ลาย​สลัก​สาม​อัน​ซ้อน ๆ กัน​จึง​จะ​พอ.”8 คำ​พูด​ไม่​อาจ​บ่ง​บอก​ถึง​ความ​มหัศจรรย์​ของ​การ​ออก​แบบ​นี้—ต้อง​ดู​ภาพ​เอา​เอง.

10, 11. (ก) ฟองน้ำ​คือ​อะไร และ​เกิด​อะไร​ขึ้น​กับ​เซลล์​แต่​ละ​เซลล์​เมื่อ​ฟองน้ำ​แตก​ยุ่ย​ขาด​จาก​กัน? (ข) คำ​ถาม​อะไร​เกี่ยว​กับ​โครง​สร้าง​ของ​ฟองน้ำ​ซึ่ง​พวก​นัก​วิวัฒนาการ​ไม่​อาจ​ตอบ​ได้? แต่​เรา​รู้​อะไร?

10 ฟองน้ำ ประกอบ​ด้วย​เซลล์​นับ​ล้าน ๆ แต่​มี​เพียง​ไม่​กี่​ชนิด. ตำรา​มหาวิทยาลัย​เล่ม​หนึ่ง​อธิบาย​ว่า “เซลล์​ต่าง ๆ ไม่​ได้​ถูก​จัด​ให้​เป็น​เนื้อ​เยื่อ หรือ​อวัยวะ​ใด ๆ แต่​เซลล์​ต่าง ๆ ก็​พอ​จะ​รู้​จัก​กัน มัน​จึง​จับ​กลุ่ม​กัน​และ​มี​การ​ก่อ​รูป​ขึ้น.”9 ถ้า​ฟองน้ำ​ถูก​ขยำ​เละ​ไหล​ผ่าน​ผ้า​ผืน​หนึ่ง​และ​ถูก​แยก​ออก​เป็น​เซลล์​นับ​ล้าน ๆ เซลล์​เหล่า​นี้​จะ​รวม​ตัว​กัน​ก่อ​เป็น​ฟองน้ำ​ขึ้น​มา​อีก. ฟองน้ำ​สร้าง​โครง​ที่​เป็น​แก้ว​ที่​สวย​งาม​มาก. ชนิด​หนึ่ง​ที่​น่า​ทึ่ง​ที่​สุด​คือ กระเช้า​ดอกไม้​ของ​วีนัส.

11 นัก​วิทยาศาสตร์​คน​หนึ่ง​กล่าว​เกี่ยว​กับ​สิ่ง​นี้​ว่า “เมื่อ​คุณ​มอง​ดู​โครง​สร้าง​ที่​ซับซ้อน​ของ​ฟองน้ำ เช่น ตัว​ที่​ทำ​ด้วย​ซิลิคา​แหลม ๆ ซึ่ง​เรียก​ว่า [กระเช้า​ดอกไม้​ของ​วีนัส] เรา​รู้สึก​ทึ่ง. พวก​เซลล์​เล็ก ๆ กึ่ง​เอกเทศ​เหล่า​นี้​ทำ​อย่าง​ไร​จึง​มา​ร่วม​กัน​ผลิต​แท่ง​แก้ว​จำนวน​นับ​ล้าน ๆ และ​ก่อ​ให้​เกิด​ตาราง​ที่​ละเอียด​และ​สวย​งาม​อย่าง​นี้? เรา​ไม่​รู้.”10 แต่​สิ่ง​หนึ่ง​ที่​เรา​รู้: เหตุ​บังเอิญ​คง​ไม่​ใช่​ผู้​ออก​แบบ.

การ​อยู่​ร่วม​กัน

12. ซิมไบโดสิส​คือ​อะไร และ​มี​ตัว​อย่าง​อะไร​บ้าง?

12 มี​หลาย​กรณี ซึ่ง​สิ่ง​มี​ชีวิต​สอง​ชนิด​ดู​เหมือน​ถูก​ออก​แบบ​ให้​อยู่​ร่วม​กัน. การ​อยู่​ร่วม​กัน​ดัง​กล่าว​เป็น​ตัว​อย่าง​ของ​ซิมไบโอสิส (การ​อยู่​ร่วม​กัน). ต้น​มะเดื่อ​และ​ตัว​ต่อ​บาง​ชนิด​ต้อง​พึ่ง​พา​กัน​เพื่อ​จะ​ขยาย​พันธุ์​ต่อ​ไป. ปลวก​กิน​ไม้ แต่​ต้อง​อาศัย​พวก​โปรโตซัว​ใน​ร่าง​กาย​ของ​มัน​ช่วย​ย่อย. ทำนอง​เดียว​กัน พวก​วัว ควาย แพะ​และ​อูฐ ไม่​อาจ​ย่อย​เซลลูโลส​ใน​หญ้า ถ้า​ไม่​ได้​พวก​แบคทีเรีย​และ​โปรโตซัว​ที่​อาศัย​อยู่​ภาย​ใน​ตัว​มัน​เป็น​ตัว​ช่วย. รายงาน​หนึ่ง​แจ้ง​ว่า “กระเพาะ​วัว​ส่วน​ย่อย​อาหาร มี​ปริมาตร​ราว 100 ลิตร มี​จุลชีพ​ต่าง ๆ ถึง 10,000 ล้าน​ตัว​ใน​ทุก ๆ หยด.”11 สาหร่าย​และ​รา​ต้อง​ร่วม​กัน​กลาย​เป็น​ตะไคร่ แล้ว​จึง​จะ​เจริญ​ขึ้น​ได้​บน​หิน​ล้วน ๆ ทำ​ให้​หิน​กลาย​เป็น​ดิน.

13. การ​อยู่​ร่วม​กัน​ระหว่าง​มด​กับ​ต้น​ยาง​อาหรับ​ก่อ​ให้​เกิด​คำ​ถาม​อะไร?

13 มด​ที่​ต่อย​เจ็บ​อาศัย​อยู่​ตาม​ซอก​กิ่ง​เป็น​หนาม​ของ​ต้น​อะเคเซีย. มด​ชนิด​นี้​ป้องกัน​มิ​ให้​แมลง​ลง​กิน​ใบ​และ​ช่วย​กำจัด​ไม้​เลื้อย​ที่​มา​เกาะ​ที่​ต้น. แล้ว​ต้น​ไม้​ก็​หลั่ง​ของ​เหลว​รส​หวาน​ซึ่ง​มด​ชอบ และ​ยัง​ออก​ผล​เทียม​ลูก​เล็ก ๆ ซึ่ง​เป็น​อาหาร​ของ​มด. ใน​ตอน​แรก​มด​ช่วย​ป้องกัน​ต้น​ไม้ และ​ต่อ​มา​ต้น​ไม้​ให้​ผล​เป็น​รางวัล​แก่​มด​หรือ? หรือ​กลับ​กัน? หรือ​ว่า​เป็น​เหตุ​บังเอิญ​ที่​เกิด​ขึ้น​พร้อม ๆ กัน?

14. ดอกไม้​มี​วิธี​เตรียม​การ​และ​กลไก​อะไร​เป็น​พิเศษ เพื่อ​ล่อ​แมลง​มา​ผสม​เกสร?

14 การ​ร่วม​มือ​กัน​ดัง​กล่าว​ระหว่าง​แมลง​และ​ดอกไม้​มี​อยู่​หลาย​ราย. แมลง​ผสม​เกสร​ให้​ดอกไม้​และ​ดอกไม้​ก็​เลี้ยง​แมลง​ด้วย​เกสร​และ​น้ำ​หวาน. ดอกไม้​บาง​ชนิด​มี​เกสร​สอง​ชนิด. ชนิด​หนึ่ง​ใช้​ผสม​ให้​เกิด​เมล็ด และ​อีก​ชนิด​หนึ่ง​ผสม​ไม่​ได้​แต่​ใช้​เลี้ยง​แมลง​ที่​แวะ​เวียน​มา. ดอกไม้​หลาย​ชนิด​มี​ลาย​และ​มี​กลิ่น​พิเศษ​ซึ่ง​เป็น​สื่อ​นำ​แมลง​มา​หา​น้ำ​หวาน. ระหว่าง​ทาง​ที่​เข้า​ไป​นั้น แมลง​จะ​ผสม​เกสร. ดอกไม้​บาง​ชนิด​มี​กลไก​บาง​อย่าง. เมื่อ​แมลง​ไต่​ตอม​กลไก​นั้น ก้าน​เกสร​ตัว​ผู้​ซึ่ง​มี​เรณู​อยู่​ภาย​ใน​จะ​ตบ​มัน​ทันที.

15. ต้น​ดัชแมนส์ ไพพ์ ทำ​อย่าง​ไร​เพื่อ​จะ​ให้​เกสร​ผสม​ข้าม​ดอก​กัน และ​เรื่อง​นี้​ทำ​ให้​เกิด​คำ​ถาม​อะไร?

15 ตัว​อย่าง​เช่น ดอก​ดัทช์แมนส์ ไพพ์ ไม่​อาจ​ผสม​เกสร​ใน​ตัว​เอง​ได้​แต่​ต้อง​อาศัย​แมลง​นำ​เกสร​จาก​ดอก​อื่น. มัน​มี​ใบ​ที่​เป็น​ท่อ ซึ่ง​หุ้ม​รอบ​ดอก​และ​ใบ​นี้​เคลือบ​ด้วย​ขี้ผึ้ง. แมลง​ซึ่ง​ได้​กลิ่น​ดอกไม้ จะ​บิน​มา​เกาะ​ที่​ใบ​แล้ว​ดิ่ง​ลง​ตาม​ทาง​ที่​ลื่น​สู่​กระเปาะ​ที่​ก้น. ณ ที่​นี้​รังไข่​ที่​สุก​จะ​รับ​เกสร​ซึ่ง​แมลง​นำ​มา​และ​การ​ผสม​เกสร​ก็​เกิด​ขึ้น. แต่​แมลง​จะ​ถูก​ขัง​ไว้​ใน​กระเปาะ​นั้น​ต่อ​ไป​สาม​วัน​เพราะ​ขน​และ​ขี้ผึ้ง​ที่​ผนัง​ท่อ. หลัง​จาก​นี้​เกสร​ของ​ดอกไม้​เอง​จะ​สุก​และ​ติด​อยู่​ตาม​ตัว​แมลง. ถึง​ตอน​นี้​ขน​จะ​เฉา​ไป​และ​ท่อ​ลื่น​ที่​มี​ขี้ผึ้ง​ก็​เอน​ราบ​ลง. แมลง​จะ​ไต่​ออก​มา​พร้อม​กับ​คลุก​เกสร​ใหม่​ติด​ตัว​มา​ด้วย​แล้ว​มัน​จะ​บิน​ไป​สู่​ดอก​อื่น​เพื่อ​ผสม​เกสร​ต่อ​ไป. แมลง​ไม่​รังเกียจ​ที่​ต้อง​อยู่​ถึง​สาม​วัน เพราะ​มัน​กิน​น้ำ​หวาน​ที่​สะสม​ไว้​ให้​มัน​ที่​นั่น. ทั้ง​หมด​นี้​เกิด​ขึ้น​โดย​บังเอิญ​ไหม? หรือ​ว่า​มัน​เป็น​ผล​ของ​การ​ออก​แบบ​ที่​ชาญ​ฉลาด?

16. กล้วยไม้​ออฟรีส และ​กล้วยไม้​อีก​ชนิด​หนึ่ง​มี​การ​ผสม​เกสร​โดย​วิธี​ใด?

16 กล้วยไม้ ออฟรีส บาง​ชนิด​มี​กลีบ​ดอก​เป็น​รูป​ตัว​ต่อ​ตัว​เมีย มี​ตา หนวด และ​ปีก​ครบ. นอก​จาก​นั้น​รูป​นั้น​ยัง​ส่ง​กลิ่น​ของ​ตัว​เมีย​ใน​ช่วง​ผสม​พันธุ์​ด้วย! ตัว​ผู้​จะ​บิน​มา​เพื่อ​ผสม​พันธุ์ แต่​ก็​เพียง​มา​ผสม​เกสร​ให้​ดอกไม้​เท่า​นั้น. กล้วยไม้​อีก​ชนิด​หนึ่ง​มี​น้ำ​หวาน​ที่​เริ่ม​บูด​เปรี้ยว​ซึ่ง​ทำ​ให้​ผึ้ง​ขา​อ่อน มัน​จะ​ตก​ลง​ไป​ใน​ถัง​ที่​มี​ของ​เหลว และ​ทาง​เดียว​ที่​มัน​จะ​ออก​มา​ได้​ก็​ต้อง​ดุก​ดิก​ลอด​ใต้​ก้าน​เกสร​ซึ่ง​จะ​โปรย​ตัว​ผึ้ง​ด้วย​เกสร.

“โรง​งาน” แห่ง​ธรรมชาติ

17. ใบ​และ​ราก​ทำ​งาน​ร่วม​กัน​อย่าง​ไร​ใน​การ​หา​อาหาร​เลี้ยง​ต้น?

17 ใบ​เขียว​ของ​พฤกษชาติ​เป็น​อาหาร​เลี้ยง​พลโลก​ทั้ง​โดย​ตรง​และ​ทาง​อ้อม. แต่​ถ้า​ไม่​มี​ราก​ฝอย ใบ​เหล่า​นี้​จะ​ทำ​หน้า​ที่​ไม่​ได้. ราก​ฝอย​จำนวน​นับ​ล้าน​ชอน​ไช​ลง​ใน​ดิน—ที่​ปลาย​ราก​แต่​ละ​เส้น​มี​ฝา​ป้องกัน​หล่อ​ด้วย​น้ำมัน. ขน​ของ​ราก​ถัด​จาก​ฝา​นั้น​จะ​ดูด​น้ำ​และ​แร่​ธาตุ​ซึ่ง​ขึ้น​ไป​ตาม​ร่อง​เล็ก ๆ ใน​เนื้อ​ไม้​ไป​สู่​ใบ. ใน​ใบ​มี​การ​สร้าง​น้ำตาล​และ​กรด​อะมิโน​ต่าง ๆ และ​อาหาร​เหล่า​นี้​ถูก​ส่ง​ไป​ทั่ว​ทั้ง​ต้น​และ​ลง​ไป​ที่​ราก.

18. (ก) น้ำ​ขึ้น​จาก​ราก​ถึง​ใบ​ได้​อย่าง​ไร? และ​อะไร​แสดง​ให้​เห็น​ว่า​ระบบ​ส่ง​น้ำ​เช่น​นี้​ดี​เยี่ยม? (ข) ต้น​ไม้​หายใจ​อย่าง​ไร​และ​มัน​มี​ส่วน​ส่ง​เสริม​วัฏจักร​ของ​น้ำ​อย่าง​ไร?

18 ลักษณะ​เฉพาะ​ของ​ระบบ​ไหล​เวียน​ใน​ต้น​ไม้​และ​พืช​เป็น​สิ่ง​น่า​ทึ่ง​มาก​จน​นัก​วิทยาศาสตร์​หลาย​คน​ถือ​ว่า​เป็น​สิ่ง​มหัศจรรย์. ประการ​แรก น้ำ​ถูก​สูบ​ขึ้น​ไป​สูง​หก​สิบ​ถึง​เก้า​สิบ​เมตร​จาก​พื้น​ดิน​ได้​อย่าง​ไร? ความ​ดัน​ใน​ราก​เริ่ม​ทำ​ให้​น้ำ​ขึ้น​ไป แต่​เมื่อ​ถึง​ลำ​ต้น​มี​การ​ใช้​กลไก​อย่าง​อื่น. โมเลกุล​ของ​น้ำ​จะ​เกาะ​กัน​โดย​แรง​เกาะ​ตัว. โดย​แรง​เกาะ​ตัว​นี้​เอง เมื่อ​น้ำ​ระเหย​ออก​ไป​จาก​ใบ น้ำ​ที่​ต่อ​กัน​เป็น​ขบวน​นี้​ก็​จะ​ถูก​ดึง​ขึ้น​ไป​เหมือน​เชือก—เป็น​เชือก​ที่​ต่อ​กัน​จาก​ราก​ไป​จน​ถึง​ใบ​และ​เคลื่อน​ตัว​ขึ้น​ไป​ใน​อัตรา 60 เมตร​ต่อ​ชั่วโมง. เชื่อ​กัน​ว่า​ระบบ​นี้​สามารถ​ส่ง​น้ำ​ใน​ต้น​ไม้​ขึ้น​ไป​ได้​สูง​ถึง​ประมาณ​สาม​กิโลเมตร! ขณะ​ที่​น้ำ​ส่วน​เกิด​ระเหย​ออก​ทาง​ใบ น้ำ​จำนวน​หลาย​พัน​ล้าน​ตัน​จะ​ถูก​ส่ง​กลับ​เข้า​ไป​ใน​อากาศ และ​ตก​ลง​มา​เป็น​ฝน​อีก—เป็น​ระบบ​ที่​มี​การ​ออก​แบบ​ไว้​สมบูรณ์​ยิ่ง!

19. ราก​บาง​ชนิด​และ​แบคทีเรีย​บาง​อย่าง​ได้​ร่วม​กัน​ทำ​งาน​ที่​สำคัญ​อะไร?

19 ไม่​หมด​เพียง​แค่​นั้น. ใบ​ไม้​ต้องการ​ไนเทรต​และ​ไนไทรต​จาก​พื้น​ดิน​เพื่อ​ใช้​สร้าง​กรด​อะมิโน​ที่​จำเป็น. บาง​ส่วน​ลง​ไป​อยู่​ใน​ดิน​เพราะ​ฟ้า​ผ่า และ​โดย​แบคทีเรีย​อิสระ​บาง​ตัว. สาร​ประกอบ​ไนโตรเจน​จำนวน​มาก​ถูก​สร้าง​ขึ้น​โดย​พืช​ตระกูล​ถั่ว. แบคทีเรีย​บาง​ตัว​จะ​เข้า​ไป​ใน​ราก ราก​จะ​ให้​อาหาร​พวก​คาร์โบไฮเดรต​แก่​แบคทีเรีย และ​แบคทีเรีย​จะ​เปลี่ยน​หรือ​จับ​ไนโตรเจน​จาก​ดิน​ให้​กลาย​เป็น​ไนเทรต​และ​ไนไทรต​ที่​ใช้​ประโยชน์​ได้ ทำ​ให้​เกิด​สาร​เหล่า​นี้​ประมาณ 40 กิโลกรัม​ต่อ​ไร่​ใน​แต่​ละ​ปี.

20. (ก) การ​สังเคราะห์​แสง​เป็น​การ​ทำ​อะไร เกิด​ขึ้น​ที่​ไหน? และ​ใคร​เข้าใจ​ขบวนการ​นี้? (ข) นัก​ชีววิทยา​คน​หนึ่ง​มี​ความ​เห็น​อย่าง​ไร? (ค) อาจ​ตั้ง​ชื่อ​ให้​พืช​สี​เขียว​ว่า​เป็น​อะไร มัน​มี​ข้อ​ดี​อะไร และ​เหมาะ​ที่​จะ​ถาม​อะไร?

20 ยัง​มี​อีก. ใบ​เขียว​ได้​พลัง​งาน​จาก​ดวง​อาทิตย์ ได้​คาร์บอนไดออกไซด์​จาก​อากาศ​และ​น้ำ​จาก​ราก​เพื่อ​ที่​จะ​ผลิต​น้ำตาล​และ​คาย​ออกซิเจน​ออก​มา. ขบวนการ​นี้​เรียก​ว่า​การ​สังเคราะห์​แสง​และ​เกิด​ขึ้น​ในตัว​เซลล์​ที่​เรียก​ว่า คลอโรพลาสต์—ตัว​เล็ก​มาก​จน​อาจ​ต้อง​ใช้​ถึง 400,000 ตัว​เพื่อ​จะ​ได้​จุด​มหัพภาค​ที่​ท้าย​ประโยค​นี้. นัก​วิทยาศาสตร์​ยัง​ไม่​อาจ​เข้าใจ​ขบวนการ​นี้​ได้​อย่าง​ถ่องแท้. นัก​ชีววิทยา​คน​หนึ่ง​กล่าว​ว่า “มี​ปฏิกิริยา​เคมี​ถึง​เจ็ด​สิบ​อย่าง​ต่าง ๆ กัน​ที่​เกี่ยว​ข้อง​ใน​การ​สังเคราะห์​แสง. มัน​เป็น​เรื่อง​ที่​น่า​อัศจรรย์​ที​เดียว.”12 พืช​สี​เขียว​ถูกเรียก​ว่า “โรง​งาน” แห่ง​ธรรมชาติ—สวย​งาม เงียบ ไม่​เกิด​มลภาวะ​สร้าง​ออกซิเจน หมุน​เวียน​น้ำ​และ​เลี้ยง​พลโลก. มัน​เกิด​ขึ้น​โดย​บังเอิญ​หรือ? นั่น​น่า​เชื่อ​ไหม?

21, 22. (ก) นัก​วิทยาศาสตร์​มี​ชื่อ​สอง​คน​กล่าว​อย่าง​ไร​เกี่ยว​กับ​ปัญญา​ที่​ปรากฏ​ใน​โลก​ธรรมชาติ? (ข) พระ​คัมภีร์​ให้​เหตุ​ผล​อย่าง​ไร​เกี่ยว​กับ​เรื่อง​นี้?

21 นัก​วิทยาศาสตร์​มี​ชื่อ​ที่​สุด​บาง​คน​รู้สึก​ว่า​ยาก​ที่​จะ​เชื่อ​เช่น​นั้น. เขา​เห็น​ปัญญา​อยู่​เบื้อง​หลัง​ธรรมชาติ. โรเบิร์ต เอ. มิลลิ​กัน นัก​ฟิสิกส์​รางวัล​โนเบล​ซึ่ง​แม้​จะ​เชื่อ​ใน​ทฤษฎี​วิวัฒนาการ​ก็​ยัง​ได้​กล่าว​ว่า “มี​สิ่ง​เบื้อง​บน​ควบคุม​เรา​อยู่ . . . ปรัชญา​วัตถุ​นิยม​ล้วน ๆ ใน​ความ​คิด​ของ​ผม​แล้ว​เป็น​เรื่อง​โง่​เขลา​อย่าง​ยิ่ง. คน​รอบรู้​ทุก​ยุค​ทุก​สมัย​ต่าง​ก็​เห็น​มา​มาก​พอ​กระทั่ง​อย่าง​น้อย​ก็​ทำ​ให้​เขา​รู้สึก​เกรง​ขาม.” ใน​คำ​กล่าว​นั้น เขา​ได้​อ้าง​คำ​พูด​อัน​คมคาย​ของ​อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์​ที่​ว่า​เขา​ได้ “พยายาม​ด้วย​ความ​เจียม​ตัว​ที่​จะ​เข้า​แม้​แต่​เพียง​เสี้ยว​เล็ก​น้อย​ของ​ปัญญา​ที่​ปรากฏ​ใน​ธรรมชาติ.”13

22 หลักฐาน​การ​ออก​แบบ​ปรากฏ​อยู่​รอบ​ตัว​เรา มี​มาก​มาย​หลาย​ชนิด​นับ​ไม่​ถ้วน​และ​ซับซ้อน​จน​น่า​อัศจรรย์ เป็น​ข้อ​บ่ง​ชี้​ถึง​ปัญญา​อัน​สูง​ส่ง​ยิ่ง. การ​สรุป​เช่น​เดียว​กัน​นี้​ปรากฏ​อยู่​ใน​พระ​คัมภีร์​ไบเบิล ซึ่ง​บอก​ว่า การ​ออก​แบบ​เป็น​ผล​งาน​ของ​พระ​ผู้​สร้าง​ซึ่ง “คุณลักษณะ​ต่าง ๆ ของ​พระองค์​อัน​ไม่​ประจักษ์​ด้วย​ตา​ก็​เห็น​ได้​ชัด​ตั้ง​แต่​การ​สร้าง​โลก​ต่อ​มา เพราะ​ว่า​คุณลักษณะ​เหล่า​นั้น​เป็น​ที่​เข้าใจ​ได้​ด้วย​สิ่ง​ทั้ง​ปวง​ที่​ถูก​สร้าง​ขึ้น กระทั่ง​ฤทธานุภาพ​อัน​ถาวร​และ​ความ​เป็น​พระเจ้า​ของ​พระองค์​นั้น เหตุ​ฉะนั้น เขา​จึง​ไม่​มี​ข้อ​ที่​จะ​แก้​ตัว​ได้.”—โรม 1:20, ล.ม.

23. ผู้​ประพันธ์​บทเพลง​สรรเสริญ​ให้​ข้อ​สรุป​ที่​สม​เหตุ​ผล​อย่าง​ไร?

23 เนื่อง​จาก​หลักฐาน​การ​ออก​แบบ​มี​มาก​เหลือ​หลาย​ใน​ชีวิต​รอบ​ตัว​เรา จึง​ดู​เหมือน “ไม่​มี​ข้อ​แก้​ตัว” ที่​ว่า ความ​บังเอิญ​เป็น​ต้น​เหตุ​ของ​เรื่อง​ทั้ง​หมด​นี้. ดัง​นั้น จึง​ไม่​เป็น​การ​ไร้​เหตุ​ผล​ที่​นัก​ประพันธ์​บทเพลง​สรรเสริญ​กล่าว​ดัง​นี้ “ข้า​แต่​พระ​ยะโฮวา พระ​ราชกิจ​ของ​พระองค์​มี​เป็น​เอ​นก​ประการ​จริง! พระองค์​ได้​ทรง​กระทำ​การ​นั้น​ทั้ง​สิ้น​โดย​พระ​สติ​ปัญญา.”—บทเพลง​สรรเสริญ 104:24, 25.

[คำ​โปรย​หน้า 151]

“มี​ปฏิกิริยา​เคมี​ถึง​เจ็ด​สิบ​อย่าง​ต่าง ๆ กัน​ที่​เกี่ยว​ข้อง​ใน​การ​สังเคราะห์​แสง. มัน​เป็น​เรื่อง​ที่​น่า​อัศจรรย์​ที​เดียว”

[กรอบ/ภาพ​หน้า 148, 149]

การ​ออก​แบบ​ที่​น่า​ทึ่ง​ของ​เมล็ด

เมล็ด​แก่​ได้​ที่​และ​พร้อม​จะ​กระจาย!

การ​ออก​แบบ​ที่​ฉลาด​หลาย​วิธี​ทำ​ให้​เมล็ด​กระจาย​ออก​ไป! เมล็ด​ของ​กล้วยไม้​เบา​จน​ลอย​ได้​เหมือน​ฝุ่น. เมล็ด​แดนดิไลเอ็น​มี​อุปกรณ์​เหมือน​ร่ม​ชูชีพ. เมล็ด​เมเปิล​มี​ปีก​และ​บิน​โฉบ​คล้าย​กับ​ผีเสื้อ. เมล็ด​ของ​พืช​น้ำ​บาง​ชนิด​มี​ทุ่น​ที่​มี​อากาศ​ภาย​ใน​ทำ​ให้​ลอย​ตาม​น้ำ​ได้.

พืช​บาง​ชนิด​มี​ฝัก​ซึ่ง​จะ​แตก​ออก และ​เมล็ด​ถูก​ดีด​ออก​ไป. เมล็ด​วิทช์เฮเซิล​นั้น​ลื่น​จะ​ถูก​บีบ​ก่อน แล้ว​จึง​ถูก​ดีด​ออก​จาก​ผล​ของ​มัน​เหมือน​เด็ก​ใช้​นิ้ว​ดีด​เมล็ด​แตงโม. แตง​พ่น​เมล็ด​ใช้​หลัก​ไฮดรอลิกส์. ขณะ​ที่​แตง​โต​ขึ้น​เปลือก​จะ​หนา​เข้า​ข้าง​ใน ส่วน​เนื้อ​ที่​เหลว​ใจ​กลาง​ผล​จะ​ถูก​แรง​กดดัน​มาก​ขึ้น​เรื่อย ๆ ครั้น​เมล็ด​แก่​จัด ความ​ดัน​มี​มาก​จน​กระทั่ง​มัน​ระเบิด​ก้าน​ให้​หลุด​ไป เหมือน​จุก​กระเด็น​จาก​ปาก​ขวด และ​เมล็ด​ก็​ทะลัก​ออก​มา​โดย​เร็ว.

[รูปภาพ]

แดนดิไลเอ็น

เมเปิล

แตง​พ่น​เมล็ด

เมล็ด​ที่​วัด​น้ำ​ฝน

ไม้​ล้ม​ลุก​บาง​อย่าง​ใน​ทะเล​ทราย​มี​เมล็ด​ซึ่ง​จะ​ไม่​งอก​เป็น​ต้น​จน​กว่า​ปริมาณ​ฝน​ที่​ตก​ลง​มา วัด​ได้​มาก​กว่า​หนึ่ง​เซนติเมตร. พืช​ชนิด​นี้​ดู​เหมือน​จะ​รู้​ทิศ​ทาง​ของ​น้ำ​อีก​ด้วย—ถ้า​ฝน​ตก​จาก​ฟ้า​มัน​จะ​งอก. แต่​ถ้า​มัน​ได้​น้ำ​จาก​ดิน​ข้าง​ล่าง​มัน​จะ​ไม่​งอก. ใน​ดิน​มี​เกลือ​ซึ่ง​จะ​ขัด​ขวาง​ไม่​ให้​เมล็ด​งอก. จะ​ต้อง​ให้​น้ำ​ฝน​จาก​ข้าง​บน​ชะ​เกลือ​เหล่า​นี้​เสีย​ก่อน. น้ำ​ซึ่ง​ซึม​ขึ้น​มา​จาก​ดิน​เบื้อง​ล่าง​ชะ​เกลือ​ไม่​ได้.

ถ้า​ไม้​ล้ม​ลุก​เหล่า​นี้​ใน​ทะเล​ทราย​เริ่ม​งอก​เมื่อ​มี​ฝน​ตก​เพียง​เล็ก​น้อย มัน​จะ​ตาย. จะ​ต้อง​มี​ฝน​มาก​เพื่อ​ให้​ดิน​ชุ่ม​ชื้น​พอ​ที่​จะ​ช่วย​ให้​พืช​อยู่​รอด​ใน​ช่วง​ที่​แห้ง​แล้ง​ต่อ​มา. ดัง​นั้น พืช​ประเภท​นี้​จึง​รอ​อยู่. เหตุ​บังเอิญ—หรือ​มี​การ​ออก​แบบ​ไว้?

ยักษ์​ใหญ่​ใน​กล่อง​เล็ก

เมล็ด​ชนิด​หนึ่ง​ที่​เล็ก​ที่​สุด​หุ้ม​ห่อ​สิ่ง​มี​ชีวิต​ที่​ใหญ่​ที่​สุด​ใน​โลก​ไว้—นั่น​คือ ต้น​สน​ยักษ์​ซี​โค​ยา. ต้น​ไม้​ชนิด​นี้​เติบโต​ขึ้น​สูง​กว่า 100 เมตร. ลำ​ต้น​ส่วน​ที่​อยู่​เหนือ​ดิน​ประมาณ 1 เมตร​อาจ​มี​เส้น​ผ่า​ศูนย์กลาง​ถึง 11 เมตร. สน​ชนิด​นี้​แค่​ต้น​เดียว​อาจ​มี​ไม้​ใช้​สร้าง​บ้าน​ขนาด​หก​ห้อง​ได้​ถึง 50 หลัง. เปลือก​ไม้​ซึ่ง​หนา​ถึง 60 เซนติเมตร​มี​แทนนิน​อยู่​มาก​มาย​ช่วย​กัน​แมลง และ​เนื้อ​ที่​หยุ่น​มี​ใย​ของ​เปลือก​มี​ความ​ทน​ไฟ​เกือบ​เท่า​กับ​แร่​ใย​หิน. ราก​ของ​มัน​ซอกซอน​ไป​ไกล​ใน​เนื้อ​ที่​ประมาณ 7 ถึง 10 ไร่. มัน​ยืน​ต้น​อยู่​ได้​นาน​กว่า 3,000 ปี.

กระนั้น​เมล็ด​จำนวน​นับ​ล้าน ซึ่ง​หล่น​จาก​ต้น​ซี​โค​ยา มี​ขนาด​ใหญ่​กว่า​หัว​เข็ม​หมุด​เพียง​เล็ก​น้อย​มี​ปีก​เล็ก ๆ ติด​อยู่​รอบ. มนุษย์​ตัว​กระจ้อยร่อย​ที่​ยืน​อยู่​ที่​โค่น​ต้น​ได้​แต่​แหงน​หน้า​มอง​ขึ้น​ไป​อย่าง​เงียบ ๆ ตื่น​ตะลึง​ใน​ความ​มโหฬาร​ของ​มัน. มี​เหตุ​ผล​ไหม​ที่​จะ​เชื่อ​ว่า​การ​วาง​รูป​แบบ​ยักษ์​ใหญ่​ที่​งาม​สง่า​นี้​รวม​ทั้ง​เมล็ด​จิ๋ว​ที่​หุ้ม​ห่อ​มัน​ไว้​นั้น​ไม่​ได้​เป็น​มา​โดย​การ​ออก​แบบ?

[กรอบ/ภาพ​หน้า 150]

นัก​ดนตรี​ยอด​เยี่ยม

นก​ม็อคกิงเบิร์ด​ได้​ชื่อ​ว่า​เป็น​นก​ที่​เลียน​เสียง​เก่ง. นก​ตัว​หนึ่ง​เลียน​เสียง​นก​อื่น 55 ตัว​ใน​หนึ่ง​ชั่วโมง. แต่​สิ่ง​ที่​ทำ​ให้​ผู้​ฟัง​รู้สึก​ทึ่ง​คือ เสียง​ร้อง​อัน​ไพเราะ​อย่าง​ต่อ​เนื่อง​ของ​นก​ม็อคกิงเบิร์ด​เอง. เสียง​ร้อง​นั้น​มี​มาก​กว่า​เพียง​เสียง​ง่าย ๆ ที่​จำเป็น​เพื่อ​การ​บ่ง​บอก​เขต​ที่​มัน​อ้าง​เป็น​เจ้าของ. เสียง​เพลง​นี้​เพื่อ​ความ​สุข​ของ​นก​เอง—และ​ของ​พวก​เรา​ด้วย​ไหม?

นก​เร็น​นัก​ดนตรี ประจำ​ทวีป​อเมริกา​ใต้​ก็​น่า​ทึ่ง​เช่น​กัน. ตัว​ผู้​และ​ตัว​เมีย​จะ​ร้อง​เพลง​ร่วม​กัน​เหมือน​คู่​นก​อื่น ๆ ใน​แถบ​ร้อน. ท่วง​ทำนอง​เพลง​ของ​นก​นี้​มี​ลักษณะ​เฉพาะ ดัง​ที่​หนังสือ​อ้างอิง​เล่ม​หนึ่ง​กล่าว​ว่า “ตัว​เมีย​และ​ตัว​ผู้​จะ​ร้อง​เพลง​เดียว​กัน​ร่วม​กัน ร้อง​คน​ละ​เพลง หรือ​ส่วน​ต่าง ๆ ของ​เพลง​เดียว​กัน​สลับ​กัน มัน​อาจ​มี​จังหวะ​ที่​แน่นอน​มาก​จน​ฟัง​ดู​เหมือน​มี​นก​เพียง​ตัว​เดียว​ที่​กำลัง​ร้อง​เพลง.”a การ​พูด​จา​ประสา​ดนตรี​อย่าง​นุ่มนวล​ใน​ขณะ​นก​เร็น​ติด​ต่อ​กัน​เป็น​คู่ ๆ เช่น​นี้​ช่าง​ไพเราะ​เสีย​นี่​กระไร! เป็น​เรื่อง​ที่​เกิด​ขึ้น​โดย​บังเอิญ​หรือ?

[ภาพ​หน้า 142]

ต้อง​มี​ผู้​ออก​แบบ

ไม่​ต้อง​มี​ผู้​ออก​แบบ​หรือ?

[ภาพ​หน้า 143]

แบบ​ต่าง ๆ ใน​โครง​สร้าง​แก้ว​ของ​พืช​ขนาด​มอง​ไม่​เห็น​ด้วย​ตา​เปล่า

ไดอะตอม

[ภาพ​หน้า 144]

ราดิโอแลเรียน: แบบ​ต่าง ๆ ที่​มี​อยู่​ใน​โครง​สร้าง​แก้ว​ของ​สัตว์​ที่​มอง​ไม่​เห็น​ด้วย​ตา​เปล่า

กระเช้า​ดอกไม้​ของ​วีนัส

[ภาพ​หน้า 145]

ดอกไม้​หลาย​ชนิด​มี​ป้าย​บอก​ทาง​ที่​นำ​แมลง​ให้​มา​หา​น้ำ​หวาน​ที่​ซ่อน​ไว้

[ภาพ​หน้า 146]

ดอกไม้​บาง​ชนิด​มี​ท่อ​เคลือบ​ด้วย​ขี้ผึ้ง ล่อ​ให้​แมลง​ตก​ลง​ไป​เพื่อ​ให้​มี​การ​ผสม​เกสร

เหตุ​ใด​กล้วยไม้​ชนิด​นี้​จึง​มี​ลักษณะ​เหมือน​กับ​ต่อ​ตัว​เมีย?

[ภาพ​หน้า 147]

กล่าว​กัน​ว่า แรง​เกาะ​ระหว่าง​โมเลกุล​ของ​น้ำ​อาจ​ดัน​น้ำ​ใน​ต้น​ไม้​ขึ้น​ไป​สูง​ถึง​สาม​กิโลเมตร!

    หนังสือภาษาไทย (1971-2026)
    ออกจากระบบ
    เข้าสู่ระบบ
    • ไทย
    • แชร์
    • การตั้งค่า
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • เงื่อนไขการใช้งาน
    • นโยบายการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล
    • การตั้งค่าความเป็นส่วนตัว
    • JW.ORG
    • เข้าสู่ระบบ
    แชร์