Wakakokɛ nsɛnɔ yawɔ lo woho wakawadje yimba l’ɔhɛmwɛlɔ
YESO KRISTO akasha ɔhɛmwɛlɔ la ntondo lo kɛnɛ kendana l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo di’ase Juda, elanyelo kakalekaka mendana la tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma. Nde kombisha datɛ diakahombe salema dikambo sɔ. Koko nde akakɔndɔla akambo wayokonya l’elanyelo kɛsɔ. Nde akakeketsha ambeki ande dia tetemala sungukala ndo mimɔ oma lo dihole dia wâle.
Yeso akate ate: “Lam’ayunyena elui w’alimbi wambudinga Jerusalema, kanyeyi nyati: Elanyelu kayo kaya suki.” Nde akate nto ate: “Lam’ayunyena [ɛngɔ] ka wononyi . . . kemadi lu dihuli di’ekila . . . , wane weli la Judiya kawulawo l’ekungu.” Yeso akakeketsha ambeki ande di’aha vɔ kalola dia tokokɛ diangɔ diawɔ dia l’emunyi. Ngasɔ mbakawahombe shimbɛ nsɛnɔ yawɔ nɛ dia ta diakalɛndalɛndaka.—Luka 21:20, 21; Mateu 24:15, 16.
Dia kumiya l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ wakatshikala edja, Cestius Gallus akalɔmbɔla alembe w’ase Rɔma dia ndɔsha Jerusalɛma l’ɔnɔnyi 66 T.D. Nde akɔtɔ lo wodja ɔsɔ ndo akadinge tɛmpɛlɔ. Osukusuku wakonge l’osomba. Wanɛ wakasungukala wakakoke mɛna dia mpokoso kekɔ lo nɛndalɛnda. Ko onde diaaso dia minya demba diakikɔ? Aha la mbeyama bonde, Cestius Gallus akanya alembe ande wakadinge osomba. Alembe w’atɔmbɔki w’ase Juda wakayelana la wɔ. Etena kɛsɔ mbakahombe anto ndawɔ oma la Jerusalɛma ndo oma la Judeya tshɛ!
Ɔnɔnyi wakayele, alembe w’ase Rɔma wakalɔmbwama oma le Vespasien la ɔnande Titus wakakalola ndjɔlɔsha Jerusalɛma. Wodja w’otondo wakadingama la ta. L’etatelo k’ɔnɔnyi 70 T.D., ase Rɔma wakadinge Jerusalɛma dia ndjiɔtwɛ la ta. Ndoko onto lakakoke nto tomba oma l’osomba. (Luka 19:43, 44) Elui w’anto wakalɔshanaka l’etei k’osomba wakadiakana lam’asawɔ. Wanɛ wakatshikala wakadiakema oma le ase Rɔma kana tɔlama lo fumbe. Osomba la tɛmpɛlɔ kaki lɔkɔ akalanyema tshɛ vwa. Lo ndjela Josèphe, ombewi w’ɛkɔndɔ w’ose Juda wa lo ntambe ka ntondo, ndekana miliyɔ k’ase Juda wakasoyama ndo wakavu. Tɛmpɛlɔ kɛsɔ kopikama nto.
Otondonga Akristo wakatshikala l’etei ka Jerusalɛma lo 70 T.D., vɔ wotodiakema kana tɔlama lo fumbe kâmɛ l’anto akina. Koko, ambewi w’ɛkɔndɔ wa lo nshi yakete mbutaka di’Akristo wakakitanyiya ɔhɛmwɛlɔ waki Nzambi ndo wakatombe oma lo Jerusalɛma ndo oma lo Judeya y’otondo dia ndawɔ otsha l’akona wa lo lɛkɛ l’ehotwelo ka wonya k’Ɔkɛdi wa Jɔrɔdana. Amɔtshi wakalawɔ otsha la Pella, l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka Pɛrɔya. Vɔ wakalawɔ oma la Judeya ndo vɔ kokawola nto lɛkɔ. Vɔ wakashimbɛ nsɛnɔ yawɔ nɛ dia wakakitanyiya ɔhɛmwɛlɔ waki Yeso.
Onde wɛ kitanyiyaka ɛhɛmwɛlɔ woye oma lo tɔkɔkɔ ta shikaa?
L’ɔkɔngɔ wa vɔ nongola ɛhɛmwɛlɔ w’akambo waki kokotshama, anto efula hawoyoleka mbidja yimba l’ɛhɛmwɛlɔ. Ko tete le, wɛ mbeyaka kokɛ lɔsɛnɔ layɛ naka wɛ kitanyiya ɔhɛmwɛlɔ.
La Chine, lo 1975, ɛhɛmwɛlɔ wakashama lo kɛnɛ kendana la didimu dia nkɛtɛ diakahombe salema. Ewandji wa wodja wakɔshi tɛdikɔ. Anto wakahokamɛ ɛhɛmwɛlɔ ɛsɔ, mbut’ate wakɔshi tɛdikɔ takahombama. Ndo nsɛnɔ ya nunu di’anto yakashimbamɛ.
Lo Ngɔndɔ ka Nɛi 1991, la Philippines, ase ngelo wanɛ wakadjasɛka l’okidi w’Okongo wa Pinatubo wakate dia dikɛlɛdu dia lɔtɛkɛ la dja akakɛlaka oma l’okongo ɔsɔ. L’ɔkɔngɔ wa vɔ sɛdingola dikambo sɔ ngɔndɔ hiende y’etondo, Tshunda dia la Philippines diendana l’Awui wa waa Vɔlka ndo Adidimu wa Nkɛtɛ diakewola anto dia mpokoso ka woke kaki suke la tomba. Aha la tshimbatshimba, nunu akumi di’anto wakatondjama oma lo dihole sɔ. L’etatelo ka Ngɔndɔ ka Samalo 15, vɔlka shɔ yakatondɔ la wolo tshɛ ndo diangɔ di’oma lɔkɔ diakakɛlanɛ lo ngelo. Nsɛnɔ ya nunu di’anto yakakokamɛ nɛ dia wakadje yimba l’ɔhɛmwɛlɔ wakashama.
Bible tewolaka lo kɛnɛ kendana l’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo. Tekɔ lo sɛna kakianɛ lo nshi y’ekomelo. Oko wambosukana ekomelo, onde wɛ ekɔ lo sungukala? Onde wɛ ekɔ lo mbɔsa yɛdikɔ ya tshikala lo dihole diele kema wâle? Aha la tshimbatshimba, onde wɛ mbewolaka anto akina dia vɔ sala woho akɔ wâmɛ?
[Osato wa lo lɛkɛ 20]
Lam’akatondɔ vɔlka ya l’Okongo wa Pinatubo, anto efula wakakokɛ nsɛnɔ yawɔ nɛ dia wakakitanyiya ɔhɛmwɛlɔ wakawawasha
[Osato wa lo lɛkɛ 21]
Nsɛnɔ y’Akristo wakakitanyiya ɔhɛmwɛlɔ waki Yeso yakakokamɛ lam’akalanyema Jerusalɛma lo 70 T.D.