Ngɔndɔ ka nɛi
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 1
[Yeso akatɛ Petero] ate: “Satana, tshimba l’ɔkɔngɔ ami! . . . Wɛ ekɔ la tokanyi t’anto, koko aha taki Nzambi.”—Mat. 16:23.
Ko sho? Onde sho kanyiyaka oko wakanyiya Jehowa kana oko wakanyiya andja ɔnɛ? Oko weso Akristo, ondo tekɔ la dionga diangɛnyangɛnya Nzambi. Ko kayotota lo woho wakanyiyaso? Onde tekɔ lo nsala la wolo dia nkanyiya woho wakanyiya Jehowa, mbuta ate mɛna akambo woho wawaɛnande? Nɔmbamaka dia mbidja welo efula dia nsala dui sɔ. Koko, ekɔ dui dia wɔdu efula nkanyiya woho wakanyiya anto wa l’andja ɔnɛ. Ekɔ ngasɔ, nɛ dia sho dingama la yimba y’andja ɔnɛ. (Ɛf. 2:2) Ndo nto, mbala efula anto wa l’andja ɔnɛ ndjashaka le wɔ vɔamɛ ndo sho koka pembama dia nkanyiya oko vɔ. Eelo, ekɔ wolo nkanyiya woho wakanyiya Jehowa, koko ekɔ dui dia wɔdu efula nkanyiya woho wakanyiya anto wa l’andja ɔnɛ. Koko, naka sho ntshika di’andja ɔnɛ nsɛngiya tokanyi taso, kete sho koka ndjonga la lokaki ndo ndjetawɔ dia ndjaɔsɛ tɛdikɔ lo kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. (Makɔ 7:21, 22) Diakɔ diahombaso mbeka dia monga la ‘tokanyi ta Nzambi,’ koko aha “tokanyi t’anto.” w18.11 18 od. 1, 3; 19 od. 4
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 2
Ɔnɛ ele Ɔnami, lokami ngandji, ɔnɛ lamometawɔ.—Mat. 3:17.
Yeso akakeketshama efula etena kakate Jehowa oma l’olongo mbala shato dia nde mbolangaka. L’ɔkɔngɔ wa Yeso batizama l’ɔkɛdi wa Jɔrdana, Jehowa akate ɛtɛkɛta wa la diko engo. Mɛnamaka dia Joani Obatizanyi oto mbaki onto okina lakoke ɛtɛkɛta ɛsɔ. Oma laasɔ, ɔnɔnyi oko ɔtɔi ntondo ka Yeso mvɔ, apɔstɔlɔ ande asato wakoke Jehowa ata lo dikambo dia Yeso ate: “Ɔnɛ ele Ɔnami la ngandji, ɔnɛ lamometawɔ. Nyoohokamee.” (Mat. 17:5) L’ekomelo, nshi ngana tsho ntondo ka Yeso mvɔ, Jehowa akatɛkɛta oma l’olongo nto la Ɔnande. (Jni. 12:28) Yeso akeyaka di’anto wayowelɛ ɔnɛ ɔtɛnganyi ndo ɔnɛ nde ayovɔ nyɔi ka kɔlɔ, koko nde akalɔmbɛ dia lolango la Nzambi salema, koko aha lande. (Mat. 26:39, 42) “Nde akakikɛ otamba w’asui, akɔnyɔla nsɔnyi,” nɛ dia nde akalangaka mbetawɔma le She, koko aha le andja ɔnɛ.—Hɛb. 12:2. w18.07 10-11 od. 15-16
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete l’ɔkɔngɔ wa ɛɔtwɛlɔ ka wonya: Nisana 9) Makɔ 14:3-9
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 3
Papa, naka wɛ nangaka, ominye dikɔhɔ nɛ.—Luka 22:42.
Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa Yeso mpɔhɔla Dambo dia dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ, nde akɛnya dihonga di’efula. Lo ngande? Yeso aketawɔ dia lolango la She kotshama lo dikambo diande, kaanga mbakandeyaka ɔnɛ nsala dui sɔ diakahombe mbokonya dia mvɔ l’ɔtɛ wa dui dia sɔnyi di’ɔnɛ ambɔtɛnga Nzambi. (Mat. 26:65, 66) Yeso akalame olowanyi wa kokele dia nɛmiya lokombo la Jehowa, nsukɛ lowandji la Nzambi ndo ndjiholɛ anto wayatshumoya mboka ka lɔsɛnɔ la pondjo. L’etena kakɔ kaamɛ, Yeso akalɔngɔsɔla ambeki ande lo dikambo dia kɛnɛ kaki suke la mbakomɛ. Yeso akɛnya nto dihonga lo woho wakinde kondjakiyanya lo kɛnɛ kakahombe mbokomɛ ndo lo woho wakandayasha l’ehomba w’apɔstɔlɔ ande wa kɔlamelo. Dambo diaha kawotake diakandahɔhɔla l’ɔkɔngɔ wa ntondja Judasɛ, diakahombe mbohola wanɛ wakahombe ndjonga ambeki ande w’akitami ndo lo sheke y’oyoyo wahɔ waya oma lo dikila dia Yeso diakatshulwama.—1 Kɔr. 10:16, 17. w19.01 22 od. 7-8
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 9) Makɔ 11:1-11
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 4
Papa, otombole lokombo layɛ.—Jni. 12:28.
Dia mbokadimola, She Yeso akatɛkɛta oma l’olongo ate: “Dimi lakalitombola ndo layolitombola nto.” Yeso akatshimbe wɔɔngɔ l’ɔtɛ wa ɔkɛndɛ wa woke waki la nde wa ntshikala la kɔlamelo le Jehowa. Yeso akeyaka dia nde ayosoyama l’esehe tshɛ ndo mvɔ nyɔi ka kɔlɔ efula. (Mat. 26:38) Kɛnɛ kakaleke ele, Yeso akalangaka ntombola lokombo la She. Wakasɔngwɛ Yeso ɔnɛ ambɔtɛnga Nzambi ndo nde konangaka dia nyɔi kande tɛngamisha lokombo la Nzambi. L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, sho lawɔ koka ndjakiyanya lo woho wɔnyɔma lokombo la Jehowa. Oko Yeso, ondo vɔ tosalɛka awui aha la losembwe. Kana sho koka ndjakiyanya l’ɔtɛ wambodianganya atunyi aso awui wa kashi lo dikambo diaso. Sho koka nkanyiya woho wambokonya awui wa kashi asɔ dia lokombo la Jehowa ndo okongamelo ande tɛngama. Lo tena dia ngasɔ, ɛtɛkɛta wa Jehowa wekɔ esambelo k’efula le so. Jehowa hahekɔki pondjo ntombola lokombo lande.—Os. 94:22, 23; Isa. 65:17. w19.03 11-12 od. 14-16
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 10) Makɔ 11:12-19
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 5
Yeso akatatɛ nembetshiya ambeki ande dia nde pombaka . . . [s]oyama asui efula . . . ndo ndjakema.—Mat. 16:21.
Ambeki waki Yeso waki la lonyangu! Vɔ wakafɔnya dia Yeso ayolola diolelo di’Isariyɛlɛ, koko Yeso akate dia keema edja nde ayosoyama ndo ayodiakema. Ɔpɔstɔlɔ Petero akate ate: “Nkumadiɔndjɔ, yaoka kandji, dikambo dia ngasɔ hadiotokokomɛ.” Yeso akakadimola ate: “Satana, tshimba l’ɔkɔngɔ ami! Wɛ ekɔ otamba wa ntakanya le mi, nɛ dia wɛ ekɔ la tokanyi t’anto, koko aha taki Nzambi.” (Mat. 16:22, 23; Ets. 1:6) Lo mbuta ngasɔ, Yeso akɛnya hwe dia tokanyi ta Jehowa ntshikitana la tokanyi t’andja ɔnɛ walɔmbwama oma le Satana. (1 Jni. 5:19) Petero akakeketsha Yeso dia monga la yimba ya lokaki yele l’anto efula wa l’andja ɔnɛ. Koko Yeso akeye dia Jehowa akalange dia nde ndjalɔngɔsɔla dikambo di’asui ndo nyɔi kakinde suke la mvɔ. L’okadimwelo wakandasha Petero, Yeso akɛnya dia nde aketawɔ tokanyi ta Jehowa ndo akatone tshɛ lo tshɛ tokanyi t’andja ɔnɛ. w18.11 18 od. 1-2
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 11) Makɔ 11:20–12:27, 41-44
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 6
Nyayotetemalaka mbewoya nyɔi ka Nkumadiɔndjɔ polo lam’ayondoya.—1 Kɔr. 11:26.
Tokanyiya kɛnɛ kɛna Jehowa etena kasangana miliyɔ y’anto wa l’andja w’otondo kaamɛ lo Dambo dia dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ. Nde hende tsho lofulo la woke l’anto, koko nde mɛnaka onto l’onto lakaye dia ndjosangana. Ɛnyɛlɔ, nde mɛnaka wanɛ wokongaka la kɔlamelo lo mbɔtɔka losanganya lakɔ ɔnɔnyi tshɛ. L’atei awɔ mbakoka monga ndo anto waya oyadi wekɔ la ɔlɔshamelo wa wolo. Anto akina hawoye mbala la mbala lo nsanganya kina, koko vɔ mbɔsaka dia mbɔtɔ lo Eohwelo ekɔ dui di’ohomba efula. Jehowa mɛnaka nto wanɛ waya lo Eohwelo ondo mbala ka ntondo tena dimɔ l’ɔtɛ walangawɔ mbeya awui. Lo mɛtɛ, Jehowa ngɛnangɛnaka etena kɛnande anto efula wɔtɔ lo Eohwelo. (Luka 22:19) Koko, nde ndekaka ndjakiyanya dikambo dia ɔkɔkɔ wayawɔ; kɛnɛ kaatshutshuya mboleki ohomba le Jehowa. Onde sho nomɔlomɔka dia mbetshama oma le Jehowa la okongamelo wakamba la nde?—Isa. 30:20; Jni. 6:45. w19.01 26 od. 1-3
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 12) Makɔ 14:1, 2, 10, 11; Mateo 26:1-5, 14-16
Lushi la Eohwelo
L’ɔkɔngɔ wa ɛɔtwɛlɔ ka wonya
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 7
Kristo akavu dikambo diaso.—Rɔmɔ 5:8.
Yeso kombetawɔ tsho dia mvɔ lo dikambo di’ambeki ande, koko ndo dia mbetawɔ sɛnaka lushi tshɛ lo mbetshaka wahɔ awɔ la ntondo ka wande hita. Ɛnyɛlɔ, nde aki kaamɛ l’ambeki ande kaanga etena kakandalɛmbɛ kana kakinde la lonyangu. (Luka 22:39-46) Ndo nde akaleke mbidja yimba lo kɛnɛ kakandakoke mbisha anto akina, koko aha lo kɛnɛ kakandakoke nkondja oma le wɔ. (Mat. 20:28) Tekɔ ase nkumbo ɔtɔi k’Akristo wa mɛtɛ k’onto l’ɔnango, ndo sho ngɛnangɛnaka mbetsha wenya efula dia mbelɛ anto akina dia ndjonga lo nkumbo kaso. Koko, sho ndjashaka lo yoho ya laande dia nkimanyiya wanɛ “wotɔ la so lo mbetawɔ” koko wambɔla. (Ngal. 6:10) Sho mɛnyaka ngandji kawaokaso lo mbakeketsha dia mbɔtɔka nsanganya yaso djekoleko Eohwelo. L’ɛnyɛlɔ ka Jehowa la Yeso, sho ngɛnangɛnaka efula etena kakalola onto ɔmɔ lakɔlɛ le Jehowa Shɛso ndo Olami aso woludi la ngandji.—Mat. 18:14. w19.01 29 od. 12, 14; 30 od. 15
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 13) Makɔ 14:12-16; Mateo 26:17-19 (Awui wakete l’ɔkɔngɔ wa ɛɔtwɛlɔ ka wonya: Nisana 14) Makɔ 14:17-72
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 8
Ɔnɛ [e]kɔ didjidji dia demba diami. . . . Diɔ diekɔ didjidji dia “dikila dia sheke.”—Mat. 26:26-28.
Yeso akahɔhɔla Eohwelo ka nyɔi kande lo nkamba paka la mapa ndo la vinyɔ y’oma lo dambo di’Elekanelo yaki la wɔ. Yeso akatɛ apɔstɔlɔ ande ɔnɛ mapa la vinyɔ shɔ yaki didjidji dia demba ndo dikila diande dia kokele, diaki suke la kimɔma lo dikambo diawɔ. Ondo apɔstɔlɔ komamba l’ɔtɛ waki dambo di’ohomba di’oyoyo sɔ aha kawotake. Lande na? Ngɔndɔ mɔtshi la ntondo, etena kakinde lo luudu laki angɛnyi ande wa ma ma Lazaro, Maata ndo Mariya, Yeso akatatɛ mbetsha. Maata aki laawɔ, koko yimba yande yakekɔ lo katɛ ɔngɛndangɛnda ande wa lokumu dambo dia woke. Etena kakandɛnyi dui sɔ, Yeso akangola Maata la ngandji tshɛ, lo mbokimanyiya dia mbeya ɔnɛ aha tena tshɛ mbele dambo dia lokumu ohomba. (Luka 10:40-42) L’ɔkɔngɔ diko, laasɔ ko ambotshikala wenya ɛmɔ eto ntondo ka nyɔi kande k’olambo, Yeso akakambe la dako diande ndamɛ. Nde akasale dia dambo dia Eohwelo monga diaha kawotake. w19.01 20-21 od. 3-4
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 14) Makɔ 15:1-47
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 9
Papa, ontombole suke la yɛ la lotombo lakimi la lɔ.—Jni. 17:5.
Etena kakolola Jehowa Yeso, nde akawosha “dihole dia laadiko” l’olongo. Nde akasha Yeso ndo lɔsɛnɔ lahavu la lo nyuma, ɛngɔ kele ndooko onto okina lakalongola ntondo ka laasɔ! (Flpɛ. 2:9; 1 Tim. 6:16) Ande yoho ya diambo yakafute Jehowa Yeso l’ɔtɛ wakandakambe olimu la kɔlamelo lee! Kakɔna kayotokimanyiya dia nyanga dia mbetawɔma le Jehowa, koko aha le andja ɔnɛ? Sho la dia ndeka mbidja yimba lo yoho yele Jehowa mbeyaka tena tshɛ ekambi ande wa kɔlamelo ndo ɔnɛ mbala efula nde mbafutaka lo toho tahawalongamɛ. Onto akɔna eya woho wayotɔtshɔkɔla Jehowa lo nshi yayaye? Koko etena kɛnɛ kakikɛso ekakatanu ndo ehemba wa l’andja wa kɔlɔ ɔnɛ, sho la dia mbohɔka ɔnɛ andja ɔnɛ wekɔ lo teete. (1 Jni. 2:17) Jehowa Shɛso ka ngandji, ‘keema kɔlɔ dia nde mbohɛ olimu aso ndo ngandji kɛnyaso dikambo dia lokombo lande.’—Hɛb. 6:10. w18.07 11 od. 17-18
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 15) Mateo 27:62-66 (Awui wakete l’ɔkɔngɔ wa ɛɔtwɛlɔ ka wonya: Nisana 16) Makɔ 16:1
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 10
Lambokɔlɔmba . . . dia vɔ tshɛ monga 1.—Jni. 17:20, 21.
Yeso akayakiyanyaka lo dikambo dia kaamɛ etena kakandasale dambo di’ekomelo l’apɔstɔlɔ ande. Etena kakandasalaka dɔmbɛlɔ kaamɛ la wɔ, nde akate dia nde akalangaka di’ambeki ande monga kaamɛ, oko wende nde la She kaamɛ. Lam’ele ambeki wa Yeso waki kaamɛ, dui sɔ diakahombe mɛnya anto akina dia Jehowa akatome Yeso la nkɛtɛ. Anto wakahombe mbeya ambeki wa mɛtɛ wa Yeso oma lo ngandji kaki lam’asawɔ ndo tɔ kakaakimanyiya dia monga kaamɛ. (Jni. 13:34, 35) Sho koka nshihodia lande na kakatɛkɛta Yeso awui efula lo kɛnɛ kendana la kaamɛ l’otsho ɔsɔ. Nde akɛnyi di’apɔstɔlɔ ande komonga kaamɛ tshɛ lo tshɛ. Ɛnyɛlɔ, apɔstɔlɔ wakawane dia “mbeya ɔnɛ loleki woke l’atei awɔ,” oko wakawasale ntondo. (Luka 22:24-27; Makɔ 9:33, 34) Lo diaaso dikina, Jakɔba nde la Joani wakalɔmbɛ Yeso dia mbasha ahole wa lokumu lo Diolelo dia l’olongo, suke la nde.—Makɔ 10:35-40. w18.06 8 od. 1-2
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 16) Makɔ 16:2-8
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 11
Pami ayotshika she la nyango ndo ayomamatana la wadɛnde, ko vɔ 2 wayoyala demba 1.—Eta. 2:24.
Jehowa nangaka di’atshukanyi mbokana ngandji k’efula lɔsɛnɔ lawɔ l’otondo. (Mat. 19:3-6) Loseka ekɔ dui dia kɔlɔ diɛnya di’onto hoke onto okina ngandji. L’ɔkɔkɔ w’oshika mbele, ɔlɛmbɛ w’esambele wa lo Ɛlɛmbɛ dikumi kombetawɔka loseka. (Eoh. 5:18) Ɔsɔ ekɔ “salɛ Nzambi” pɛkato ndo salɛ olonganyi dui dia kɔlɔ efula. (Eta. 39:7-9) Olonganyi wahasadi loseka koka monga la paa k’efula ɛnɔnyi efula. Jehowa ndjakiyanyaka efula nto lo dikambo di’ana. Jehowa akadjangɛ ambutshi diaha nkotsha tsho ehomba wa lo demba w’anawɔ, koko ndo ehomba wa lo nyuma. Ambutshi wakakambaka la diaaso tshɛ dia nkimanyiya anawɔ dia vɔ nshihodia ndo mbɔsa Ɛlɛmbɛ wa Jehowa la nɛmɔ ndo mbeka dia mbooka ngandji. (Eoh. 6:6-9; 7:13) Ambutshi wakahombaka mbɔsa anawɔ aha oko ɛngɔ kɛmɔ kakawakokaka minya yimba kana mpɛnyahɛnya, koko oko etenyi k’okitɔ kana woshasha w’oma le Jehowa wa mbɔsa la nɛmɔ.—Os. 127:3. w19.02 21 od. 5, 7
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 12
Nzambi . . . ayeya olowanyi ami.—Jɔbɔ 31:6.
Jɔbɔ akalame olowanyi ande lo ndeka mbidja yimba lo elongamelo k’ɔnɛ Nzambi ayowofuta. Nde akeyaka dia Nzambi akadjaka yimba lo olowanyi ande. Kaanga mbakinde l’ehemba, Jɔbɔ aki l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayowofuta. Eshikikelo kɛsɔ kakokimanyiya dia nama olowanyi ande. Jehowa akangɛnangɛna efula olowanyi wa Jɔbɔ diakɔ diele Nde akoofute efula kaanga mbakinde komonga kokele! (Jɔbɔ 42:12-17; Jak. 5:11) Ndo difuto dioleki woke diekɔ lo kongɛɛ Jɔbɔ. Nzambi kaso hatshikitana. (Mal. 3:6) Naka sho mbohɔ ɔnɛ nde mbɔsaka olowanyi aso la nɛmɔ, kete tayotetemala nama elongamelo kaso ka lo nshi yayaye ka diambo. (1 Tɛs. 5:8, 9) Lo tena dimɔ wɛ koka ndjaoka oko ndooko onto okina lo dihole dieyɛ lalama olowanyi ande, koko wɛ hongaki pondjo wɛmɛ. Wɛ ayonga l’atei wa miliyɔ y’anto wa l’andja w’otondo wele la kɔlamelo walama olowanyi awɔ. Wɛ ayonga nto l’ɔnɔngɔ wa apami la wamato waki la mbetawɔ wa lo nshi y’edjedja wakalamaka olowanyi awɔ oyadi lo waale wa nyɔi.—Hɛb. 11:36-38; 12:1. w19.02 7 od. 15-16
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 13
Nyonge kaamɛ lo tokanyi, nyokane kandji, nyokane ngandji k’onto l’ɔnango, nyokane kɛtshi k’efula ndo nyonge la okitshakitsha.—1 Pe. 3:8.
Oko wambosukana Eohwelo, ayonga ohomba sho ndjaoka ambola wayela anɛ: ‘Ngande wakokami ndeka mbokoya Yeso dimɛna lo nkɛnɛmɔla ngandji? Onde dimi ndekaka nkanyiya dikambo di’ehomba w’asekami atɛmɔdi oleki woho wakanyiyami dikambo di’ehomba ami? Onde dimi nongamɛka awui efula oma le anangɛmi l’akadiyɛmi oleki kɛnɛ kakokawɔ nsala, ko kana dimi mbeyaka elelo awɔ?’ Nyɛsɔ tokoyake Yeso nshi tshɛ ndo tokanake “kandji.” Didjango dia salaka Eohwelo ka nyɔi ka Kristo hotshikalaka pondjo. ‘Lam’ayoya’ Yeso lo mfɔnu ka woke, nde ayotshumanya atshikadi wa “asɔnami” ande otsha l’olongo ndo Eohwelo kayokomɛ salema. (1 Kɔr. 11:26; Mat. 24:31) Kaanga hatoyosala dambo dia Eohwelo, sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ ekambi wa Jehowa wayohɔka dambo diaha kawotake sɔ oko didjidji dia okitshakitsha, dihonga ndo ngandji koleki tshɛ kahatɛnyaka onto. w19.01 25 od. 17-19
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 14
Wɛ ngɛnangɛnaka mɛtɛ kele l’etei k’otema w’onto; etsha lonto lami la l’etei lomba la mɛtɛ.—Os. 51:6.
Tɔsɛdingole woho wɛnya yoonge yaso ya demba ohomba wa woho weso l’etei. Ntondotondo, dia sho ntetemala monga la yoonge ya demba ya dimɛna, sho la dia ndɛka diangɔ di’amɛna ndo sutshasutshaka demba mbala la mbala. Woho akɔ waamɛ mbele, dia sho ntetemala monga la yoonge ya dimɛna ya lo nyuma, sho la dia ndɛka mbo ya ndɛ y’amɛna ya lo nyuma ndo mɛnyaka mbala la mbala dia tekɔ la mbetawɔ le Jehowa. Sho mɛnyaka dia tekɔ la mbetawɔ le Jehowa lo nkamba la kɛnɛ kekaso ndo lo nsambisha awui wendana la dietawɔ diaso. (Rɔmɔ 10:8-10; Jak. 2:26) Dui dia hende ele, lo menda ɛnamelo kaso, sho koka mfɔnya ɔnɛ tekɔ la yoonge ya dimɛna ko tetele tekɔ la hemɔ l’etei. Woho akɔ waamɛ mbele, lo menda woho weso la mbekelo ya lo nyuma, sho koka mfɔnya ɔnɛ mbetawɔ kaso kekɔ nge, koko koka monga ko nsaki ya kɔlɔ yekɔ lo ndjahame l’otema aso. (1 Kɔr. 10:12; Jak. 1:14, 15) Sho la dia mbohɔka dia oyango wa Satana ekɔ dia sho monga la tokanyi tande. w19.01 15 od. 4-5
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 15
Tshɔka, tosale ngasɔ.—Luka 10:37.
Sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi salaka woho akɔ waamɛ? Onde dimi salaka kɛnɛ kakasale ose Samariya ɔsɔ?’ (Luka 10:30-35) ‘Etena kasowa anto akina, onde dimi salaka dui dimɔtshi dia mbakimanyiya? Ɛnyɛlɔ, onde dimi koka nkimanyiya esombe wa l’etshumanelo kaso, wadi waki edo kana ana wele ambutshi awɔ hawokambɛ Jehowa? Onde dimi kambaka la “ɛtɛkɛta w’esambelo le wanɛ wambɔkɔmɔ” dia mbakeketsha?’ (1 Tɛs. 5:14; Jak. 1:27) Etena kokaso anto akina kɛtshi, sho mbakahɛka ndo Yeso akate dia lokaho toshaka ɔngɛnɔngɛnɔ. Ɔkɔkɔ okina ele, sho mbeyaka ɔnɛ tekɔ lo ngɛnyangɛnya Jehowa. (Ets. 20:35; Hɛb. 13:16) Nkumekanga Davidɛ akate lo dikambo di’onto lokana kɛtshi ate: “Jehowa ayowolama ndo ayowotshika la lɔsɛnɔ. Wayota dia nde ekɔ la ɔngɛnɔngɛnɔ la nkɛtɛ.” (Os. 41:1, 2) Naka sho mboka anto akina kɛtshi ndo kandji, kete Jehowa ayotoka kɛtshi ndo sho koka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ pondjo pondjo.—Jak. 2:13. w18.09 19-20 od. 11-12
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 16
Tokake wɔma, nɛ dia dimi lekɔ kaamɛ la yɛ. Toyakiyanyake, nɛ dia dimi kele Nzambi kayɛ. Dimi layokokeketsha, eelo, dimi layokokimanyiya.—Isa. 41:10.
Kadiyɛso k’Okristo ka kɔlamelo kelɛwɔ Yoshiko akalongola losango la kɔlɔ. Dɔkɔtɛlɛ diande akate dia ambotshikala ngɔndɔ ngana tsho ya nde nsɛna. Kakɔna kakandasale? Yoshiko akohɔ divɛsa dia lo Bible diasɛdingolaso ɛlɔ diakandalekaka nanga, oma laasɔ nde akatɛ dɔkɔtɛlɛ diande la wɔlamu tshɛ ɔnɛ nde kombokaka wɔma, nɛ dia Jehowa akookimɛ lo lonya. Losango l’ekeketshelo latanema lo divɛsa sɔ akakimanyiya kadiyɛso ka ngandji kɛsɔ dia ndjaɛkɛ tshɛ lo tshɛ le Jehowa. Divɛsa diakɔ sɔ koka tokimanyiya dia ntshikala ki etena kahomanaso l’ehemba wa wolo. Ntondotondo, Jehowa akasambiya Isaya dia mfunda ɛtɛkɛta ɛsɔ dia nkeketsha ase Juda wakahombe ndjɔtɔlama lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna. Koko, Jehowa akasale dia losango lɔsɔ namema aha tsho dia wahɔ w’ase Juda waki lo lɔhɔmbɔ, koko ndo dia wahɔ w’ekambi ande tshɛ oma k’etena kɛsɔ. (Isa. 40:8; Rɔmɔ 15:4) Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo nsɛna lo “tena dia paa dia wolo mbikikɛ,” ndo tamboleka monga l’ohomba w’ekeketshelo katanema lo dibuku dia Isaya.—2 Tim. 3:1. w19.01 2 od. 1-2
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 17
Naka ɔnɛ lele bu ombetawudi ambɔsa yɛdikɔ ya ntshɔ, nde atshu.—1 Kɔr. 7:15.
Naka wadi l’omi nkakitɔna l’ɔtɛ w’awui wa ngasɔ, vɔ wayotetemala monga oko atshukanyi ndo kaanga mbokakitɔnyiwɔ, wayotetemala monga l’ekakatanu. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akasha ɔkɔkɔ wakoka wadi l’omi ntetemala mbidjasɛ kaamɛ. Nde akafunde ate: “Omi lele bu ombetawudi ambokidiama l’ɔtɛ wa wadɛnde ndo wadi lele bu ombetawudi ambokidiama l’ɔtɛ wa ɔnangɛso. Otonga aha ngasɔ, tshike ananyu wotonga mɛtɛ mindo, koko kakianɛ vɔ wekɔ ekila.” (1 Kɔr. 7:14) Akristo efula wakɔshi yɛdikɔ ya ntetemala mbidjasɛ la elonganyi awɔ wahakambɛ Jehowa kaanga mbele dui sɔ komonga wɔdu. Vɔ wakangɛnangɛna djekoleko etena kakayonga elonganyi awɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa l’ɔtɛ wakawayahondja. (1 Kɔr. 7:16; 1 Pe. 3:1, 2) Ɛlɔ kɛnɛ l’andja w’otondo, awala efula wa l’etshumanelo k’Akristo wekɔ lo ntondoya. Ondo wɛ koka ntana atshukanyi efula wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’etshumanelo kanyu, lɛkɔ waomi wele la kɔlamelo wekɔ lo nanga wadiɛwɔ ndo wadi wokana ngandji wekɔ lo nɛmiya waomɛwɔ. Vɔ tshɛ mɛnyaka dia diwala koka mbɔsama la kɛnɛmɔ.—Hɛb. 13:4. w18.12 14 od. 18-19
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 18
Jehowa Nzambi akalɔngɔsɔla ekambɔ lo Ɛdɛna, . . . ko nde akakitsha onto lakandatonge lɔkɔ.—Eta. 2:8.
Ɛdɛna nembetshiyaka “ɔngɛnɔngɛnɔ” ndo ekambɔ kɛsɔ kaki mɛtɛ dihole dia dimɛna. Ɔsɔ aki mɛtɛ dihole dia dimɛna efula, diaki la mbo ya ndɛ efula ndo wɔladi lam’asa anto la waa nyama. (Eta. 1:29-31) Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru “ekambɔ” yakakadimɔma ɔnɛ pa·raʹdei·sos lo Grɛkɛ. Dibuku dimɔ (Cyclopaedia by M’Clintock and Strong) mbutaka dia “etena koka onto latɛkɛta Grɛkɛ tshɛkɛta pa·raʹdei·sos, kɛnɛ kawoyɛ mbala ɔtɔi lo yimba ele dihole dia dimɛna, parkɛ ka woke kakokamɛ oma le ɛngɔ tshɛ kakoka salanɛ kɔlɔ, kele l’esongo watɔ weho w’elowa wotshikitanyi ndo kele la nkushi ya pudipudi la adiyo w’ashashi wakoka waa kawe l’ɛkɔkɔ ndɛka.” (Ɛdika la Etatelo 2:15, 16.) Jehowa akakitsha Adama l’Eva l’ekambɔ ka dimɛna efula, mbuta ate paradiso. Koko lam’ele vɔ wakahindolɛ Jehowa, vɔ wakashisha diɛsɛ dia nsɛna lo Paradiso vɔ l’anawɔ. (Eta. 3:23, 24) Kaanga mbele ndooko onto lakayɔsɛna nto lo Paradiso kɛsɔ, mɛnamaka dia tɔ kakatshikala polo ndo lo Mvula k’elola ka lo nshi ya Nɔa. w18.12 3-4 od. 3-5
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 19
Dimi Jehowa kele . . . Ɔnɛ latoketshaka dikambo dia wahɔ ayɛ.—Isa. 48:17.
Ambutshi salaka la wolo dia mbetsha anawɔ ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ. Naka ana nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ wakawaetsha ambutshi awɔ, kete ondo vɔ wayɔsa tɛdikɔ t’amɛna ndo wayewɔ ekakatanu efula, ekiyanu ndo lonyangu. Oko ombutshi w’ɔlɔlɔ, Jehowa nangaka di’anande ndeka monga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Isa. 48:18) Diakɔ diele, nde tetshaka atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ ndo woho wahombaso salɛ anto akina akambo. Nde tɔlɔmbaka dia sho mbeka dia mɛna akambo woho wawaɛnande ndo nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ ande. Dui sɔ hatodje lo shasa. Koko, dui sɔ tetɛka akanga wa tomba ndo tokimanyiyaka dia mbɔsa tɛdikɔ toleki amɛna. (Os. 92:5; Tok. 2:1-5; Isa. 55:9) Sho koka ntetemala monga la awui walangaso, koko tayosala ɛsɔnwɛlɔ wayotosha ɔngɛnɔngɛnɔ. (Os. 1:2, 3) Naka sho monga la tokanyi ta Jehowa, kete tayokondja wahɔ lo toho efula! w18.11 19-20 od. 7-8
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 20
Vɔ wekɔ lo ntɛkɛta kɔlɔ dikambo dianyu.—1 Pe. 4:4.
Dia ntetemala nkɛndakɛnda lo akambo wa mɛtɛ, tatetawɔke sɛngiyama oma le wanɛ wahakambɛ Jehowa. Etena kakateke akambo wa mɛtɛ, diɔtɔnganelo diaki lam’asaso l’angɛnyi ndo ase nkumbo kaso wele bu Ɛmɛnyi wa Jehowa diakatshikitana. Amɔ wakalɛmiya dietawɔ diaso, koko ondo akina wakalɔshana la diɔ. Ase nkumbo, asekaso wa l’olimu ndo asekaso wa la kalasa koka nsala la wolo dia tɔsɛngiya dia sho nsala la wɔ fɛtɛ yawɔ. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia sho nshika ntanga la ntondo ka tɔsɛngiya ta ndjasha lo mbekelo ndo fɛtɛ yahangɛnyangɛnya Jehowa? Sho la dia mbohɔka ɛkɔkɔ wahetawɔ Jehowa fɛtɛ shɔ. Sho koka nsala eyangelo lo ekanda aso dia mbohɔka woho wakatatɛ fɛtɛ mɔtshi. Naka sho nkana yimba lo ɛkɔkɔ wa l’Afundelo wahatasale fɛtɛ shɔ, kete tayonga l’eshikikelo dia tekɔ lo takɛndakɛnda lo mboka “ketawɔma le Nkumadiɔndjɔ.” (Ɛf. 5:10) Naka sho ndjaɛkɛ le Jehowa ndo l’Ɔtɛkɛta ande, kete hatotoka ‘kɛnɛ kayota anto akina wɔma.’—Tok. 29:25. w18.11 11 od. 10, 12
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 21
Jehowa aki kaamɛ la Yɔsɛfu ndo Jehowa akatshɔkɔlaka kɛnɛ tshɛ kakandasalaka.—Eta. 39:23.
Etena konga etshikitanu la shashimoya, sho koka ndjakiyanya efula polo ndo lo ndjokoma dia kanyiyaka paka dikambo di’ekakatanu aso eto. Dui sɔ mbakakoke komɛ Yɔsɛfu. Koko nde akasɔnɛ dia nsala kɛnɛ kakandakoke nsala lo dikambo diakokomɛ, lo nsala ngasɔ nde akakonya Jehowa dia mbɔtshɔkɔla. Kaanga mbakinde lo lokanu, Yɔsɛfu akakambaka olimu efula dia nkotsha ɔkɛndɛ tshɛ wakawoshaka olami wa lokanu paka oko wakandasalaka etena kakandakambaka lo dikambo dia Pɔtifara. (Eta. 39:21, 22) L’ɛnyɛlɔ ka Yɔsɛfu, sho koka monga l’okakatanu wahatakoke mɛtɛ nkandola. Koko, naka sho monga la solo dia lotutsha ndo nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala, kete Jehowa ayotɔtshɔkɔla. (Os. 37:5) Kaanga etena kele “hatoyeya kɛnɛ ka nsala” ndo keso l’ekiyanu ‘tatoshishake elongamelo.’ (2 Kɔr. 4:8; nɔtɛ) Jehowa ayoyala kaamɛ la so djekoleko naka sho ntetemala ndjasha tshɛ l’esambishelo. w18.10 29 od. 11, 13
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 22
Nzambi keema kɔlɔ dia nde mbohɛ olimu anyu ndo ngandji kakanyɛnya dikambo dia lokombo lande.—Hɛb. 6:10.
Ngande wayoyoyaoka naka onto ɔmɔtshi leyayɛ ndo lalɛmiyayɛ ambohɛ lokombo layɛ kana hayokeya? Dui sɔ koka kɔkɔmɔla efula. Lande na? Nɛ dia onto tshɛ l’atei aso okongaka la nsaki ka mbetawɔma le anto akina. Koko sho nangaka dia vɔ nsala awui akina laadiko dia teya tsho waa na weso. Sho nangaka dia vɔ teeya weho w’anto weso ndo kɛnɛ kambotosala. (Wal. 11:16, nɔtɛ; Jɔbɔ 31:6) Koko naka hatongi la yewo, kete nsaki ka lootɔ kɛsɔ ka mbeyama koka ndjotokonya lo kɔlɔ. Andja wa Satana koka tokonya dia nyanga dia monga la lokumu ndo dia monga anto w’ohomba. Naka dui sɔ salema, kete hatotosala dia Jehowa Nzambi, Shɛso ka l’olongo nongola kɛnɛmɔ ndo tɛmɔma lo yoho yahombama.—Ɛny. 4:11. w18.07 7 od. 1-2
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 23
Andja w’otondo wekɔ lo nɔmbɔma oma le kanga kɔlɔ.—1 Jni. 5:19.
Hatokoke mamba dia Satana l’ɛdiɛngɛ ande wekɔ lo nsɛngiya anto wele la lowandji dia ‘mbuta kashi.’ (1 Tim. 4:1, 2) Ekɔ dui dioleki tshɛ kɔlɔ etena kata ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ kashi, nɛ dia vɔ mbidjɛka anto wetawɔ kashi yawɔ wekamu wa monga l’elongamelo ka lɔsɛnɔ lo nshi yayaye. Naka onto mbetawɔ wetshelo wa kashi ko nsala awui wahetsha Nzambi, kete onto ɔsɔ koka nshisha diɛsɛ dia nsɛna pondjo pondjo. (Hɔs. 4:9) Yeso akeyaka dia ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi yande wakakesaka anto. Nde akawatɛ ate: “Mananu le nyu, afundji la Afarisɛ, nyu akanga wa dungi pende! nɛ dia nyu nyatetetaka lo ndjale ndo lo nkɛtɛ ya womu dia mbetɛ ose wodja ombetawudi, ko etena kakomande ombetawudi, nyu mbeetɛka onto lahomba ntshɔ lo Ngɛhɛna [elanyelo ka pondjo] oleki nyuamɛ.” (Mat. 23:15, nɔtɛ) Yeso akate dia ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi ɛsɔ waki oko ‘shɛwɔ Diabolo lele, ondjakanyi.’—Jni. 8:44. w18.10 7 od. 5-6
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 24
Ɔngɛnɔngɛnɔ le nyu etena kayowonyɔtɛnga, kayowonyɔhɛnyahɛnya . . . lo dikambo diami.—Mat. 5:11.
Yeso akandalange mbuta? Nde akakotsha ate: “Nyɔngɛnɛngɛnɛ, nyonge l’ɔlɔ w’efula, nɛ dia difuto dianyu diekɔ woke l’olongo, dikambo ngasɔ mbakawahɛnyahɛnya amvutshi waki la ntondo kanyu.” (Mat. 5:12) Etena kakawakɔmɔla apɔstɔlɔ ndo kakawaashimbe dia nsambisha, “vɔ wakatombe oma lo tominadi ta laadiko t’ase Juda, watangɛnangɛna.” Lo mɛtɛ, vɔ kɔngɛnangɛna l’ɔtɛ wakawakɔmɔla. Koko vɔ wakangɛnangɛna “nɛ dia vɔ wakɔsama oko anto wasungana mbishama nsɔnyi l’ɔtɛ wa lokombo” la Yeso. (Ets. 5:41) Ɛlɔ kɛnɛ, ekambi wa Jehowa vɔ lawɔ wekɔ lo mbikikɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kahɛnyahɛnyawɔ l’ɔtɛ wa lokombo la Yeso. (Jak. 1:2-4) L’ɛnyɛlɔ k’apɔstɔlɔ, sho hatɔngɛnangɛna vɔ tosoya kana tɔhɛnyahɛnya. Koko naka sho ntshikala la kɔlamelo le Jehowa, kete nde ayotosha dihonga diele laso ohomba dia mbikikɛ. Etena keso l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mbetawɔma le “Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ,” sho koka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ oyadi ɛhɛnyɔhɛnyɔ wendana l’awui w’ɔtɛmwɛlɔ kana wa lo nkumbo.—1 Tim. 1:11. w18.09 21 od. 18-20
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 25
Vɔ wambololanɛ la paa ndo la lɔkɔnyɔ.—Os. 90:10.
Nɛ dia tekɔ lo nsɛna lo “tena dia paa,” ndo lɔsɛnɔ lambololanɛ la paa ndo la lɔkɔnyɔ ndo anto efula diɛnɛka efula woho wele vɔ ndjokaka dia hawoyokoka mbikikɛ. (2 Tim. 3:1-5) Anto ndekana 800 000 ndjadiakaka ɔnɔnyi tshɛ, ekɔ oko onto ɔtɔi lo sekɔndɛ 40 tshɛ. Lonyangu ko, ndo anangɛso amɔ wakonge la tokanyi tɔsɔ ko wakayadiake. Ɛlɔ kɛnɛ, anangɛso l’akadiyɛso efula wekɔ lo diɛnɛ l’ekakatanu wa wolo ndo wekɔ l’ohomba wa ngandji kaso. Amɔ wekɔ lo sɔkama kana pɛnyahɛnyama. Akina wekɔ lo mbikikɛ asui kana woho watɛkɛtaawɔ kɔlɔ lo dikambo diawɔ l’ahole wakambawɔ olimu. Kana vɔ nɛmbaka l’ɔtɛ wakambawɔ olimu wenya efula kana wekɔ la elimu wawasha ekiyanu efula. Ndo akina wekɔ l’ekakatanu wa wolo wa lo nkumbo. Mbeyaka monga ko vɔ wakatshukana l’onto lahakambɛ Jehowa ndo latɛkɛta kɔlɔ mbala la mbala lo dikambo diawɔ. w18.09 13 od. 3, 5
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 26
Ndooko dikambo dioleki mbishami ɔngɛnɔngɛnɔ oleki nɛ: dia dimi mboka dia anami wekɔ lo ntetemala nkɛndakɛnda lo akambo wa mɛtɛ.—3 Jni. 4.
Ambutshi w’Akristo koka nkamba kaamɛ la Jehowa lo nkimanyiya anawɔ dia ndjadjɛ eyango l’olimu wa Jehowa. Ambutshi efula wakasale dui sɔ wakayɛna dia anawɔ w’apami ndo wa wamato wakayɔsa yɛdikɔ ya kambɛ Jehowa lo tena tshɛ, oyadi mangana etale la wɔ. Amɔ wekɔ waa misiɔnɛrɛ, akina wekɔ ambatshi mboka lɛnɛ ewɔ l’ohomba efula w’apandjudi ndo akina wekɔ lo nkamba lo Bɛtɛlɛ. Lo mɛtɛ naka ana wekɔ etale, ambutshi hawokoke monga kaamɛ la wɔ oko wakombolawɔ. Koko vɔ keketshaka anawɔ dia ntetemala kambɛ Jehowa oyadi dihole diakɔna diewɔ. Lande na? Nɛ dia vɔ wekɔ l’ɔngɛngɛnɔngɛnɔ w’efula l’ɔtɛ wetsha anawɔ wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo. Efula k’ambutshi asɔ ndjaokaka oko Hana lakate dia nde ‘akakimɔ’ ɔnande Samuɛlɛ le Jehowa. Ambutshi asɔ mbɔsaka dia ekɔ diɛsɛ dia laande dia nkamba kaamɛ la Jehowa lo yoho shɔ.—1 Sa. 1:28. w18.08 24 od. 4
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 27
Ayonga wolo dia kanga ɔngɔnyi mbɔtɔ lo Diolelo dia l’olongo.—Mat. 19:23.
Yeso kombita ɔnɛ dui sɔ hadiokoke salema. Nde akate ɔnɛ: “Ɔngɛnɔngɛnɔ le nyu ase wola, nɛ dia Diolelo dia Nzambi diekɔ dianyu.” (Luka 6:20) Koko dui sɔ halembetshiya ɔnɛ ase wola tshɛ wakahokamɛ Yeso ndo wakakondja ɛtshɔkɔ wa laande. Aki ase wola efula waki kondjela Yeso. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, hatokoke mbita dia onto kapanda ekɔ la diɔtɔnganelo la Jehowa lo ndjela lomombo lele lande. Tekɔ la anangɛso l’akadiyɛso efula wele ɛngɔnyi ndo wele weola, walanga Jehowa ndo wokambɛ olimu l’otema ɔtɔi. Afundelo mbitɛka akanga w’ɛngɔnyi “dia vɔ nkitsha elongamelo kawɔ, aha lo efumbɔfumbɔ k’ɔngɔnyi, koko le Nzambi.” (1 Tim. 6:17-19) Ɔtɛkɛta wa Nzambi pɛmɔlaka ekambi wa Jehowa tshɛ, akanga w’ɛngɔnyi ndo ase wola ɔnɛ ekɔ waale dia nanga falanga. (1 Tim. 6:9, 10) Naka sho mbɔsa anangɛso oko wawaɔsa Jehowa, kete hatotowasalɛ akambo lo ndjela kɛnɛ kele lawɔ kana kewɔ bu la tɔ. w18.08 10-11 od. 11-12
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 28
Nyoyakitshakitsha la ntondo ka Nzambi.—Jas. 4:7.
Sho nangaka mɛnya Jehowa dia tekɔ la lowando l’ɔtɛ weso ekambi ande. Sho mbeyaka di’etena kakatayakimɔ le nde, takɔshi yɛdikɔ yoleki tshɛ dimɛna. Ɔnkɔnɛ, tamboyashikikɛ dia mbewɔ nsala dui tshɛ diahetsha Jehowa. Sho nangaka ndo nɛmiyaka anangɛso l’akadiyɛso nɛ dia vɔ lawɔ wekɔ anto wa Jehowa. (Rɔmɔ 12:10) Bible ndakaka ɔnɛ: “Jehowa hatotshika anto ande.” (Os. 94:14) Ɔsɔ ekɔ eshikikelo. Oyadi dui diakɔna diakoka ntomba, Jehowa ayonga kaamɛ la so. Kaanga naka tambovɔ, nde hotohɛ. (Rɔmɔ 8:38, 39) “Oyadi tekɔ lo nsɛna kana tambovɔ, tekɔ anto waki Jehowa.” (Rɔmɔ 14:8) Tekɔ lo kongɛɛ l’asolo walomɔlomɔ etena kayolola Jehowa angɛnyi ande tshɛ wa kɔlamelo wakavu. (Mat. 22:32) Ndo kaanga l’etena kɛnɛ, tekɔ lo nkondja weshasha efula w’amɛna oma le Shɛso. Oko wata Bible, “ɔngɛnɔngɛnɔ le wodja wele Jehowa kele Nzambi kawɔ, anto wakandasɔnɛ oko wande hita.”—Os. 33:12. w18.07 26 od. 18-19
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 29
Akambo tshɛ mbetawɔmaka, koko aha akambo tshɛ mbele la wahɔ. Akambo tshɛ mbetawɔmaka, koko aha akambo tshɛ mbakeketsha.—1 Kɔr. 10:23.
Anto amɔ koka mfɔnya ɔnɛ lam’ele awui asɔ mendanaka l’onto ndamɛ, vɔ wekɔ la lotshungɔ la nsala kɛnɛ kalangawɔ edja tshɛ kele dui sɔ hakiyanya nkum’otema kawɔ. Vɔ koka nkamba l’ɛtɛkɛta wa Pɔɔlɔ ɛnɛ: “Lande na kahomba lotshungɔ lami nomboshama oma le nkum’otema k’onto okina?” (1 Kɔr. 10:29) Kaanga mbeso la lotshungɔ la mbɔsa tɛdikɔ taso tendana la kalasa ndo olimu, sho la dia mbohɔ dia lotshungɔ laso lekɔ l’elelo ndo ɔnɛ tɛdikɔ tshɛ tɔsaso mongaka l’etombelo ɛmɔtshi. Diakɔ diakate Pɔɔlɔ ɛtɛkɛta wa lo divɛsa di’ɛlɔ. Diɔ tokimanyiyaka dia mbeya ɔnɛ kaanga mbeso la lotshungɔ la mbɔsa tɛdikɔ l’awui aso hita, aha kɛnɛ kalangaso mboleki ohomba. w18.04 10 od. 10
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 30
Nyokalole le mi, ko dimi layokalola le nyu.—Mal. 3:7.
Ɛlɔ kɛnɛ, Okristo ɔmɔ koka mbuta dia nde ekɔ lo ntɛmɔla Jehowa, koko l’etena kakɔ kaamɛ ekɔ lo nsala awui wahetsha Jehowa. (Judɛ 11) Ɛnyɛlɔ, onto ɔmɔ koka mbetawɔ dia nsaki y’awui wa mindo, lokaki kana lohetsho mbahemɛ tokanyi tande. (1 Jni. 2:15-17; 3:15) Tokanyi tɔsɔ koka mbokonya lo pɛkato. Onto ɔmɔ koka monga l’ohetoheto l’esambishelo ndo mbɔtɔka mbala la mbala lo nsanganya. Ondo anto akina hawoteya kɛnɛ kakanyiyaso kana kasalaso, koko Jehowa mbeyaka. Nde mbeyaka dia kana sho bu lo wedi ande tshɛ lo tshɛ. (Jɛr. 17:9, 10) Kaanga etena kasalaso munga, Jehowa hatɔsɛkɛ esadi eto. Naka tamboyela mboka ka kɔlɔ, Jehowa tɔlɔmbaka ɔnɛ: “Nyokalole le mi.” Jehowa mbeyaka dia tekɔ la wɛɔdu walɔshanaso la wɔ. Koko nde nangaka dia sho ntshikala nge ndo ntona kɛnɛ kele kɔlɔ. (Isa. 55:7) Naka sho nsala dui sɔ, kete nde tolakaka dia nde ayotokimanyiya ndo ayotosha wolo wa lo nyuma, wa lo yimba ndo wa lo demba wele la so ohomba dia ‘mbahemɛ’ nsaki yaso ya kɔlɔ.—Eta. 4:7. w18.07 18 od. 5-6