BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • es22 lk. 88-97
  • Ngɔndɔ ka divwa

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Ngɔndɔ ka divwa
  • Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2022
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 1
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 2
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 3
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 4
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 5
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 6
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 7
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 8
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 9
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 10
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 11
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 12
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 13
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 14
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 15
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 16
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 17
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 18
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 19
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 20
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 21
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 22
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 23
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 24
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 25
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 26
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 27
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 28
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 29
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 30
Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2022
es22 lk. 88-97

Ngɔndɔ ka divwa

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 1

Oma laasɔ, dimi layotshola nyuma kami le weho w’anto tshɛ.​—Jɔɛ. 2:28.

Petero akakambe la ɛtɛkɛta wotshikitanyi yema etena kakandashile prɔfɛsiya ka Jɔɛlɛ. (Ets. 2:16, 17) Petero kokamba la ɛtɛkɛta w’ɔnɛ “oma laasɔ” wa lo prɔfɛsiya ka Jɔɛlɛ, koko nde akate ate: “Lo nshi y’ekomelo,” mbuta ate nshi y’ekomelo ka dikongɛ di’akambo di’ase Juda, Nzambi akahombe tshulwɛ “weho w’anto tshɛ” nyuma kande. Dui sɔ mɛnyaka dia etena k’otale kakete ntondo ka prɔfɛsiya ka Jɔɛlɛ ndjokotshama. Aki l’ɔkɔngɔ wa Nzambi tshulola nyuma kande lo yoho ya diambo lo ntambe ka ntondo mbakatatɛ olimu w’esambishelo mpama lo yɛdikɔ yoleki. Etena kakafundɛ ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ ase Kɔlɔsayi mukanda ande, oya lo 61 T.D., nde akakoke mbuta dia lokumu l’ɔlɔlɔ lambosambishama “lo etongelo tshɛ kele l’ɛse olongo.” (Kɔl. 1:23) Lo nshi ya Pɔɔlɔ, “etongelo tshɛ” akalembetshiyaka andja wakeyamaka l’etena kɛsɔ. L’ekimanyielo ka nyuma k’ekila ka Jehowa, olimu w’esambishelo wambohama efula lo nshi yaso nyɛ, “polo lo tokoma ta nkɛtɛ”!​—Ets. 13:47. w20.04 6-7 od. 15-16

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 2

Dimɛ layoyanga ɛkɔkɔ ami ndo dimi layowakokɛ.​—Ɛzk. 34:11.

Jehowa nangaka onto tshɛ la l’atei aso, mbidja ndo ɔkɔkɔ tshɛ wambomɔ oma l’atei w’ɛkɔkɔ ande. (Mat. 18:12-14) Nzambi akalake dia nde ayoyanga ɛkɔkɔ ande wakashishɔ ndo ayowakimanyiya dia nyomonga la yoonge ya dimɛna ya lo nyuma. Ndo nde akɛnya wanya shikaa wakandahombe ntakola dia mbakokɛ, mbuta ate wanya wakatakolaka olami w’ɛkɔkɔ w’ose Isariyɛlɛ naka ɔkɔkɔ ande ɔmɔ amboshishɔ. (Ɛzk. 34:12-16) Ntondotondo olami w’ɛkɔkɔ akahombaka nyanga ɔkɔkɔ, dui sɔ diakalɔmbaka wenya efula ndo welo. Oma laasɔ, etena kakandeyaka lɛnɛ aki ɔkɔkɔ akɔ, olami akahombaka mbokaloya le asekande. Laadiko dia laasɔ, naka ɔkɔkɔ akɔ akahomɔ kana aki la ndjala, olami akahombaka mbokokɛ la ngandji tshɛ, mbɔɔmba mpota, mbɛɛmba ndo mbolesha. Dikumanyi, wanɛ wele alami wa “ɛkɔkɔ wa Nzambi” pombaka ntakola wanya akɔ waamɛ dia nkimanyiya onto tshɛ lamboyanganya l’etshumanelo. (1 Pe. 5:2, 3) Dikumanyi mbayangaka, mbakimanyiyaka dia nkalola l’etshumanelo ndo mbaɛnyaka ngandji lo mbasha ekimanyielo ka lo nyuma kahombama. w20.06 20 od. 10

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 3

Dikambɔ diambɛla dia mina.​—Jni. 4:35.

Onde Yeso akɔsaka dia dikambɔ diambɛla dia mina l’ɔtɛ wakandalongamɛka di’anto efula wayowoyela? Ndooko. Afundelo wakate ɔnɛ anto yema tshitshɛ mbayonga la mbetawɔ le nde. (Jni. 12:37, 38) Ndo Yeso aki la dikoka dia laande dia mbeya kɛnɛ kele l’otema w’onto. (Mat. 9:4) Kaanga mbakandaleke mbidja yimba le anto yema tshitshɛ wakahombe monga la mbetawɔ le nde, nde akasambishaka anto tshɛ l’ohetoheto. Shi sho wanɛ wahakoke mbeya kɛnɛ kele l’otema w’onto mbahomba minya mbekelo ka kanɛka anto wa l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ kɔlɔ! Lo dihole dia nsala ngasɔ, ɔsa dia anto akɔ koka ndjoyala ambeki. Tohɔ kɛnɛ kakatɛ Yeso ambeki ande. Dikambɔ diambɛla, mbuta ate diɔ diaya suke dia mina. Anto koka nsala etshikitanu ndo monga ambeki wa Kristo. Jehowa mbɔsaka anto wakoka ndjoonga ambeki asɔ oko “diangɔ di’oshinga wolo.” (Hang. 2:7) Naka sho mbɔsa anto woho wawaɔsa Jehowa nde la Yeso, kete tayeya akambo wendana la wɔ ndo wayashawɔ lɔkɔ. Hatotowaɔsa oko anto wahateye, koko oko anto wakoka ndjoyala anangɛso l’akadiyɛso. w20.04 13 od. 18-19

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 4

Dimi lambonyelɛ angɛnyi, nɛ dia akambo tshɛ wakamoke le Papa, dimi lambonyewoyawɔ.​—Jni. 15:15.

Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka hwe dia sho pombaka mboka Yeso ngandji dia sho ngɛnyangɛnya Jehowa. Dikambo dimɔ diakokaso nsala dia sho monga angɛnyi wa Yeso ele nyanga dia mbeeya. Sho koka nsala dui sɔ lo mbadiaka abuku wa lo Bible anɛ: Mateo, Makɔ, Luka ndo Joani. Naka sho nkana yimba l’ɛkɔndɔ wa lo Bible wendana la lɔsɛnɔ la Yeso, kete tayolanga Yeso ndo tayowɔlɛmiya l’ɔtɛ wa woho wasalɛnde anto akambo. Ɛnyɛlɔ, kaanga mbakinde Owandji awɔ, nde kɔmbɔsaka ambeki ande oko ɛhɔmbɔ. Koko, nde akakɛnɛmɔlɛ tokanyi ndo nsaki yande y’oma k’ɛse otema. Yeso akasowe ndo akalele kaamɛ la wɔ. (Jni. 11:32-36) Kaanga atunyi ande waketawɔ dia nde aki ɔngɛnyi wa wanɛ waketawɔka losango lande. (Mat. 11:19) Naka sho mbokoya Yeso lo woho wakandɔsaka ambeki ande, kete diɔtɔnganelo diasaso l’anto akina diayolowana, tayoleka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’ɔlɔ, ndo ngandji kokaso Kristo kayofula. w20.04 22 od. 9-10

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 5

Nkumekanga ka sidɛ ayoyalɔngɔsɔla dia ndɔ ta la shakasaka ya leemba la asɔlayi wa wolo.​—Dan. 11:25.

Lo 1870, Grande-Bretagne akonge diolelo diakaleke woke la nkɛtɛ ndo diɔ diaki la asɔlayi wakaleke wolo efula. Diolelo sɔ diaki didjidji dia loseke la tshitshɛ lakɔkɔla nseke nkina shato, mbuta ate France, Espagne, la Pays-Bas. (Dan. 7:7, 8) Ndo diɔ mbakonge nkumekanga ka sidɛ lo Ta dia ntondo di’andja w’otondo. L’etena kakɔ kaamɛ kɛsɔ, États-Unis d’Amérique akonge wodja wakaleke ɔngɔnyi ndo akonge la lɔngɛnyi la ma ma la Grande-Bretagne. Lo Ta dia ntondo di’andja w’otondo, États-Unis la Grande-Bretagne wakalɔsha kaamɛ ndo wakayala l’asɔlayi wa wolo efula. L’etena kɛsɔ, Grande-Bretagne la États-Unis wakonge angɛnyi ndo wakakenge kɛnɛ kelamɛ Angleterre la Amɛrikɛ wedja woleki wolo l’andja w’otondo. Oko wakate Danyɛlɛ, nkumekanga kɛsɔ akonge la “shakasaka ya leemba la asɔlayi wa wolo.” L’edja ka nshi y’ekomelo, Angleterre la Amɛrikɛ wekɔ nkumekanga ka sidɛ. w20.05 4 od. 7-8

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 6

Vɔ kalolaka oma lɛnɛ akɛla ɛkɛdi dia vɔ nkɛla nto.​—Ond. 1:7.

Ashi w’ɔkɛlɛngɔ wekɔ la nkɛtɛ nɛ dia planɛtɛ kaso kɛsɔ nkakitɔna la wonya etale kahombama. Otondonga tɔ kakasukana yema la wonya, tshike ashi tshɛ wotonga dja ndo dihole diahakoke lɔsɛnɔ monga. Otondonga nkɛtɛ kakakakitɔna yema la wonya, tshike nkɛtɛ kotololanɛ la loonge ndo la okama wa woke w’ashi w’okamu. Lam’ele Jehowa akakitsha nkɛtɛ lo dihole dia dimɛna, otshimbelo w’ashi wa la nkɛtɛ salaka dia lɔsɛnɔ monga. Yanyi kɔmamaka l’ashi wa lo ndjale ndo lo ashi akina wa la nkɛtɛ ndo yɔ salaka di’ashi mbidɛ l’olongo ko tokenga wange. Ɔnɔnyi tshɛ, yanyi salaka di’ashi yɛdikɔ ya mɛtrɛ kibɛ 500 000 mbidɛ l’olongo. Ashi asɔ tshikalaka lo loowa nshi oko dikumi ntondo ka vɔ ndjɔlɔ la nkɛtɛ oko mvula kana loonge. Ashi asɔ ndjɔtɔka lo ndjale ya weke kana lo ahole akina, ndo otshimbelo ɔsɔ tetemalaka salema. Woho wakasale Jehowa dia ashi tshimbaka ngasɔ, mɛnyaka dia nde ekɔ la lomba ndo la wolo w’efula.​—Jɔbɔ 36:27, 28. w20.05 22 od. 6

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 7

Nyu nyayolongola wolo lam’oyoya nyuma k’ekila le nyu.​—Ets. 1:8.

Yeso akatokeketsha dia ntetemala nɔmba dia nkondja nyuma k’ekila. (Luka 11:9, 13) Lo tshimbo ya nyuma kande, Jehowa toshaka “wolo woleki wɔnɛ wokongaka l’onto.” (2 Kɔr. 4:7) L’ekimanyielo ka nyuma ka Nzambi, sho koka mbikikɛ ohemba akɔna tshɛ wakoka tokomɛ. Nyuma k’ekila koka tokimanyiya dia nkotsha ɛkɛndɛ aso wa l’olimu wa Nzambi ndo tɔ koka ndowanya akoka ndo diewo diaso. Sho mbeyaka dia tekɔ lo nkondja etombelo w’ɛlɔlɔ l’olimu wa Nzambi paka diɛsɛ la ekimanyielo ka nyuma ka Nzambi. Sho koka mɛnya dia sho mbɔsaka nyuma k’ekila ka Nzambi la nɛmɔ lo nɔmbaka dia tɔ tokimanyiya dia sho mbishola tokanyi kana nsaki ya kɔlɔ yele l’otema aso. (Os. 139:23, 24) Naka sho nsala dɔmbɛlɔ dia ngasɔ, kete Jehowa ayotokimanyiya lo tshimbo ya nyuma kande dia sho mbishola tokanyi kana nsaki ya kɔlɔ. Oma laasɔ, sho pombaka nɔmba dia Nzambi tosha nyuma kande dia tɔ tosha wolo wa minya tokanyi kana nsaki shɔ. Lo nsala ngasɔ, tayɛnya dia tamboyashikikɛ diaha nsala dui tshɛ diakoka nkonya Jehowa diaha tokimanyiya la nyuma kande k’ekila.​—Ɛf. 4:30. w20.05 28-29 od. 10-12

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 8

Dimi lakawaewoya lokombo layɛ.​—Jni. 17:26.

Etena kaamɛso lokombo la Jehowa, sho ndjelaka ɛnyɛlɔ ka Yeso Kristo. Yeso akeyanya lokombo la She aha tsho lo nkamba la lokombo lɔsɔ, koko ndo mamɛ lokumu la Jehowa. Ɛnyɛlɔ, nde akaanya Afarisɛ wakɛnyaka lo toho efula dia Jehowa ekɔ awui wolo, kanga dihikahika, mangana l’anto etale ndo lahokana kɛtshi. Yeso akakimanyiya anto dia mbeya ɔnɛ She ekɔ l’ekanelo k’ɔlɔlɔ, la solo dia lotutsha, la ngandji ndo onto ladimanyiyana. Nde akakimanyiya anto nto dia mbeya Jehowa oma lo woho wakandokoyaka lo yoho ya kokele waonga wa She lo lɔsɛnɔ lande la lushi la lushi. (Jni. 14:9) L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, sho koka mbutɛ anto kɛnɛ keyaso lo dikambo dia Jehowa lo mbaetsha dia Jehowa ekɔ kanga ngandji ndo Onto ɔlɔlɔ. Naka sho nsala ngasɔ, kete tayɛnya ɔnɛ awui wakawawatɛ lo dikambo dia Jehowa wekɔ kashi. Tayokidia lokombo la Jehowa, tayolietɛ ekila lo timba ndo l’etema w’anto. Oma l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha aso, sho mɛnyaka anto ele mɛtɛ Jehowa. Sho mbishaka lonya lo oyindjamelo wa lokombo lakɔ lo nkimanyiya anto dia vɔ ntshungɔ oma lo wetshelo wa kashi wakawetshama lo dikambo sɔ. w20.06 6 od. 17-18

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 9

Tatoyangake mɛnya dia sho ndeka anto akina, lo nsɛmanɛ ndo lo kɔmiyana lam’asaso.​—Ngal. 5:26.

Sho koka nkamba la réseaux sociaux l’oyango wa dimɛna, ɛnyɛlɔ dia nsawola l’ase nkumbo ndo l’angɛnyi. Ko onde wɛ ambɛnaka di’awui amɔ wadja anto amɔ lo réseaux sociaux wekɔ l’oyango wa nkonya anto dia vɔ mbaɔsa oko anto w’ohomba? Vɔ wekɔ oko anto wata ɔnɛ “dimi ɔnɛ nyomende.” Anto amɔ fundaka awui wa kɔlɔ ndo wa nsɔnyi lo foto yawɔ kana y’anto akina. Dui sɔ diɔ lawɔ hadiɔtɔnɛ l’okitshakitsha ndo la ngandji kakeketshama Akristo dia nkɛnɛmɔla lam’asawɔ. (1 Pe. 3:8) Etena kakambayɛ la réseaux sociaux yambola ɔnɛ: ‘Onde awui wadjami lɔkɔ, foto kana tovidɛo konyaka anto dia mbɔsami oko kanga ofunu? Onde dimi koka nkonya anto akina dia monga la kandjema?’ Akristo hawohombe ndjaɔsa dia vɔ ndeka anto akina. Vɔ ndjelaka dako dia lo Bible diele lo divɛsa di’ɛlɔ. Okitshakitsha mbayotokimanyiya dia sho mbewɔ yimba ya l’andja ɔnɛ ya ndjaɔsa la nɛmɔ efula.​—1 Jni. 2:16. w20.07 6 od. 14-15

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 10

[Laki] ntondo ɔtɛnganyi, osoyanyi ndo ɔsɛndji. Koko dimi lakookama kɛtshi nɛ dia lakasalaka akambo aha la mbeya.​—1 Tim. 1:13.

Ntondo k’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ nkoma ombeki wa Kristo, nde aki ɔlɔngɔ a pami w’ɔsɛndji wakahɛnyahɛnyaka ambeki wa Yeso. (Ets. 7:58) Yeso akemadia Pɔɔlɔ lakelamɛka Saolo, diaha mpɛnyahɛnya etshumanelo k’Akristo. Oma l’olongo Yeso akatɛkɛta la Pɔɔlɔ ndo akawetɛ tshungu. Dia nde mɛna, Pɔɔlɔ akahombe nyanga ekimanyielo oma le anto wakinde oma la mpɛnyahɛnya. L’okitshakitsha tshɛ nde aketawɔ ekimanyielo k’oma le ombeki Ananiya ko washo wa Pɔɔlɔ wakadihɔ. (Ets. 9:3-9, 17, 18) L’ɔkɔngɔ diko Pɔɔlɔ akayokoma ose etshumanelo k’Akristo lakeyamaka efula, koko nde kombohɛ kaanga yema wetshelo wakawosha Yeso lo mboka k’otsha la Damasɛkɛ. Pɔɔlɔ akatetemala monga l’okitshakitsha, ndo nde aketawɔ la lolango tshɛ ekimanyielo k’oma le anango l’akadiyɛnde. Nde akeyaka dia vɔ waki “ekimanyielo kakeketsha” le nde.​—Kɔl. 4:10, 11, nɔtɛ. w20.07 18-19 od. 16-17

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 11

Shɛnyu aketawɔ nyosha Diolelo.​—Luka 12:32.

Kaanga mbele Jehowa Kanga-Wolo-Tshɛ, nde mbishaka anto akina ɛkɛndɛ. Ɛnyɛlɔ, nde akasɔnɛ Yeso dia monga Nkumekanga ka Diolelo ndo Nde ayosha anto 144 000 wayolɛ kaamɛ la Yeso yema ya lowandji. Jehowa akalowanya Yeso dia monga Nkumekanga ndo Ɔlɔmbɛdi a laadiko. (Hɛb. 5:8, 9) Nde ndowanyaka nto wanɛ wayolɛ kaamɛ la Yeso, koko nde hawasha ɔkɛndɛ ndo oma laasɔ nyanga dia menda kiambokambo tshɛ yasalawɔ. Nde mongaka l’eshikikelo dia vɔ wayosala lolango lande. (Ɛny. 5:10) Naka Shɛso lele l’olongo, lele bu l’ohomba w’ekimanyielo k’onto mbishaka anto akina ɛkɛndɛ, shi sho mbahomba ndeka nsala woho akɔ waamɛ! Ɛnyɛlɔ, onde wɛ ekɔ owandji wa nkumbo kana ekumanyi l’etshumanelo? Yela ɛnyɛlɔ ka Jehowa lo mbishaka anto akina ɛkɛndɛ ndo oma laasɔ ewɔ dia sɛdingolaka kiambokambo tshɛ yasalawɔ. Naka wɛ mbokoya Jehowa, kete olimu wayokambema, wɛ ayolowanya anto akina ndo ayowakimanyiya dia vɔ monga la wɛkamu.​—Isa. 41:10. w20.08 9 od. 5-6

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 12

Ɔna onto akaye ndjoyanga ndo ndjoshimbɛ wanɛ wakashishɔ.​—Luka 19:10.

Ngande walanga Jehowa dia sho ndjaoka lo dikambo di’ɛkɔkɔ ande wakashishɔ? Yeso akatosha ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo dikambo sɔ. Nde akeyaka di’ɔkɔkɔ wa Jehowa tshɛ ekɔ la nɛmɔ lo washo wa Nzambi, diakɔ diakasale Yeso kɛnɛ tshɛ kakandakoke nsala dia nkimanyiya “ɛkɔkɔ wakashishɔ wa lo luudu l’Isariyɛlɛ” dia nkalola le Jehowa. (Mat. 15:24) Oko wende olami w’ɔlɔlɔ w’ɛkɔkɔ, Yeso nde lawɔ akasale la wolo diaha nshisha kaanga ɔkɔkɔ ɔtɔi wa Jehowa. (Jni. 6:39) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakeketsha dikumanyi dia l’etshumanelo ka l’Ɛfɛsɔ dia mbokoya ɛnyɛlɔ ka Yeso. “[Nyu pombaka] nkimanyiya wanɛ wele wɔdu ndo nyu pombaka mbohɔ ɛtɛkɛta wa Nkumadiɔndjɔ Yeso lam’akandate ate: ‘Ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo mbisha ndeka wa nongola.’” (Ets. 20:17, 35) Mbokɛmaka hwe dia ɛlɔ kɛnɛ dikumanyi diekɔ l’ɔkɛndɛ wa laande lo dikambo sɔ. Salvador, ekumanyi kɛmɔ ka l’Espagne mbutaka ate: “Etena kakanyiyami lo yɛdikɔ y’efula yayakiyanya Jehowa lo dikambo dia ɛkɔkɔ ande wakashishɔ, dimi tshutshuyamaka dia nsala kɛnɛ tshɛ kakokami nsala dia mbakimanyiya. Dimi mbetawɔka dia Jehowa nangaka dia dimi ndjakiyanya dikambo diawɔ.” w20.06 23 od. 15-16

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 13

Akambo wa ntondo wamboshila.​—Ɛny. 21:4.

La solo dia lotutsha tshɛ, Jehowa ayokonga polo l’ekomelo k’ɛnɔnyi kinunu dia sho ndjonga kokele. Polo l’etena kɛsɔ, Jehowa ayetawɔka todimanyiya munga yaso. Diakɔ diele, tekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa nyangaka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ le anto akina ndo monga la solo dia lotutsha otsha le wɔ. Yeso ndo andjelo waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula etena kakatongama nkɛtɛ. Ko ohokanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula wayoyala la wɔ etena kayowɛna nkɛtɛ kambolola l’anto wa kokele walanga Jehowa ndo wokambɛ. Ohokanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ wayonga la wanɛ wayɔsama oma la nkɛtɛ dia tolɛ kaamɛ la Kristo l’olongo etena kayowɛna anto wambokondja wahɔ oma l’olimu awɔ. (Ɛny. 4:4, 9-11; 5:9, 10) Ndo ohokanyiya woho wayotoyala etena kayoyala asɔyi w’ɔngɛnɔngɛnɔ wambɔhɛna asɔyi wa kandji ndo hemɔ, lɔkɔnyɔ ndo nyɔi aya bu. Polo l’etena kɛsɔ, yashikikɛ dia mbokoya Shɔ ka ngandji, ka lomba ndo kele la solo dia lotutsha. Naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ ayotetemala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ oyadi ehemba akɔna wayokokomɛ. (Jak. 1:2-4) Sho koka mɛtɛ monga la lowando l’ɔtɛ wa daka dia Jehowa diata ɔnɛ “eolwelo . . . kayoyala”!​—Ets. 24:15. w20.08 19 od. 18-19

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 14

Lokumu l’ɔlɔlɔ lɔnɛ la Diolelo layosambishama lo nkɛtɛ k’otondo.​—Mat. 24:14.

Bible kekɔ woshasha wa ngandji w’oma le Nzambi. Shɛso lele l’olongo akasambiyɛ apami dia kifunda nɛ dia nde ndjakiyanyaka efula dikambo di’anande wa la nkɛtɛ. Lo tshimbo ya Bible, Jehowa kadimolaka ambola woleki ohomba wakokaso ndjaoka, ɛnyɛlɔ: Oma lende akataye? Oyango akɔna wele la lɔsɛnɔ? Ndo kakɔna katokongɛ lo nshi yayaye? Jehowa nangaka di’anande tshɛ mbeka dia nkondja ekadimwelo lo ambola asɔ, diakɔ diele l’edja ka ntambe efula, nde akakimanyiya anto dia nkadimola Bible lo ɛtɛkɛta efula. Ɛlɔ kɛnɛ, Bible k’otondo kana tenyi diaya lo ɛtɛkɛta ndekana 3 000! Lo ndjela ɔkɔndɔ, Bible mbele dibuku diamboleka kadimɔma ndo kahanyema l’andja w’otondo. Sho koka mɛnya dia sho mbɔsaka Bible la nɛmɔ lo kiadiaka lushi tshɛ, kanaka yimba la kɛnɛ ketshatɔ ndo nsala la wolo dia nkamba la kɛnɛ kekaso. Laadiko dia laasɔ, sho mɛnyaka lowando laso le Nzambi lo nsala tshɛ kakokaso nsala dia mbewoya anto efula losango la lɔkɔ.​—Os. 1:1-3; Mat. 28:19, 20. w20.05 24-25 od. 15-16

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 15

Ɔtɛkɛta wa Jehowa wamboyala kiɔkɔ ya lɔtɛngɔ ndo ya lɔsɔkɔ lushi l’otondo.​—Jɛr. 20:8.

Omvutshi Jɛrɛmiya akatomama l’ɛtshi ka nkɛtɛ kaki wolo efula nsambisha. Nde akakɔmɔ efula l’etena kɛmɔtshi ndo akayange ntshika nsambisha. Koko nde kosala dui sɔ. Lande na? Nɛ dia “ɔtɛkɛta wa Jehowa” waki oko dja l’etei k’otema wa Jɛrɛmiya ndo nde kokoka ndjilama l’etei k’otema! (Jɛr. 20:9) Ngasɔ mbediɔ ndo le so naka sho ndodia yimba yaso ndo otema aso l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Ɔsɔ ekɔ ɔkɔkɔ okina watotshutshuya dia mbekaka Bible lushi tshɛ ndo kanaka yimba l’awui akɔ. Lo nsala ngasɔ, ɔngɛnɔngɛnɔ aso wayotetemala mfula, ndo ondo olimu aso w’esambishelo wayoleka monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ. (Jɛr. 15:16) Diakɔ diele naka wɛ ambɔkɔmɔ, sɛngasɛnga Jehowa dia nde kosukɛ. Nde ayokokimanyiya dia wɛ ndɔshana la munga, wɛɔdu ayɛ kana hemɔ. Nde ayokokimanyiya dia wɛ monga la kanyi yele la wɛdimo lo kɛnɛ kendana la ɛkɛndɛ w’olimu. Ndo nde ayokokimanyiya dia wɛ monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana l’olimu ayɛ w’esambishelo. Ndo kɛnɛ koleki tshɛ ele, kɛnɛmɔlɛ Shɔ lele l’olongo ekiyanu ayɛ lo dɔmbɛlɔ. L’ekimanyielo kande, wɛ ayodja otshumba lo ta dialɔshanayɛ l’ɔkɔmwɛlɔ. w20.12 27 od. 20-21

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 16

Ɔsa . . . wamato w’epalanga oko waa nyɔ, esekaseka oko akadiyɛyɛ la pudipudi tshɛ.​—1 Tim. 5:1, 2.

Le akadiyɛso amɔ, diaaso dimɔ diakokaso mbakeketsha ele etena kewɔ lo nsanganya kaamɛ l’asekawɔ atɛmɔdi. Diakɔ diele, sho nangaka nkamba la waaso asɔ dia mbalongola, nsawola la wɔ ndo nsala dia vɔ mɛna ɔnɛ sho ndjakiyanyaka dikambo diawɔ. L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, sho koka tshungolaka etena ka mongaka kaamɛ l’akadiyɛso. (Luka 10:38-42) Ondo sho koka mbaelɛ la ngelo dia ndjɔlɛ la wɔ yangɔ kana dia ndjetsha wenya kaamɛ la wɔ. Etena kasalaso dui sɔ, sho pombaka ndjashikikɛ di’asawo aso wekɔ asawo wakeketsha. (Rɔmɔ 1:11, 12) Dikumanyi pombaka monga la woho wa lɔkɛwɔ laki la Yeso. Nde akeyaka dia lonyemba koka monga okakatanu le anto amɔ, koko nde akɛnya hwe dia tshukana kana monga l’ana bu sheke y’ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo. (Luka 11:27, 28) Koko, ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo ndjaka lo mbetsha olimu wa Jehowa lo dihole dia ntondo. (Mat. 19:12) Lo yoho ya laande, dikumanyi pombaka salɛ wamato w’Akristo akambo oko akadiyɛwɔ ndo oko anyangɛwɔ wa lo nyuma. Dikumanyi pombaka tshungolaka etena la ntondo ndo l’ɔkɔngɔ wa nsanganya dia sawolaka l’akadiyɛso. w20.09 21-22 od. 7-9

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 17

Okambi w’ekambɔ [tetemalaka] nkonga elowa w’amɛna . . . Nyu lawɔ nyoyale la solo dia lotutsha.​—Jak. 5:7, 8.

L’Isariyɛlɛ, okambi w’ekambɔ akonɛka ntɔngɔ l’ɔkɔngɔ w’avula wa ntondo wa l’eleko kɔɔlɔ akatshi ndo nde akanaka ntɔngɔ yakɔ l’ɔkɔngɔ wa mvula y’ekomelo ya l’eleko kamɔnga akatshi. (Makɔ 4:28) Nyɛsɔ tokoya la lomba tshɛ solo dia lotutsha di’okambi w’ekambɔ. Koko, dui sɔ koka monga wolo nsala. Anto wele keema kokele nangaka nkondja mbala kakɔ ɔtɔi etombelo w’oma l’olimu awɔ. Koko, naka sho nangaka dia diangɔ ngɔna lo jardɛ yaso, kete sho pombaka ndjidjaka yimba mbala la mbala, ndjibondola, monɛ, mɔmbɛka adiyo ndo mbitɛka ashi. Olimu wa mbetɛ anto ambeki vɔ lawɔ nɔmbaka dia ntetemala mbidja welo. Nɔmbamaka etena dia nkimanyiya ambeki aso wa Bible diaha monga la shɔnɔdi ndo dia monga la ngandji. Solo dia lotutsha ayotokimanyiya diaha nkɔmɔ etena kahomanaso l’ekakatanu. Etena ketawɔ anto amɔ dia tohokamɛ ndo dia mbeka, sho pombaka ntetemala monga la solo dia lotutsha. Hatohombe ntshutshuya ombeki wa Bible dia nde monga la mbetawɔ. Lo tena dimɔ, kaanga ambeki wa Yeso koshihodia esadi eto wetshelo ande. (Jni. 14:9) Tohɔ dia sho koka monɛ ndo mbitɛ ashi, koko Nzambi mboodia.​—1 Kɔr. 3:6. w20.09 11 od. 10-11

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 18

Dimi layotombola Jehowa la otema ami tshɛ lo olui wosanganyi w’anto w’ɛlɔlɔ ndo l’etshumanelo.​—Os. 111:1.

Sho tshɛ nangaka dia ambeki aso mpama polo lo batisimu. Yoho mɔtshi y’ohomba yakokaso mbakimanyiya ele lo mbakeketsha dia vɔ mbɔtɔka nsanganya ya l’etshumanelo. Mbala efula ambeki wɔtɔ nsanganya aha la ntshimbatshimba pamaka esadi. Embetsha ɛmɔ nembetshiyaka ambeki awɔ wa Bible ɔnɛ vɔ wayeka akambo efula lo wekelo awɔ wa Bible, koko ekɔ akambo efula wayoweka lo nsanganya wahawateka lo wekelo awɔ. Adia Hɛbɛru 10:24, 25 kaamɛ l’ombeki ayɛ ndo ɛnyande wahɔ wayondokondja naka nde ntshɔ lo nsanganya. La wangasanu tshɛ tɛnde dui dimɔ diakayeke lo losanganya lɔmɔ atete edja. Dui sɔ diayoleka ntshutshuya ombeki oleki mbelɛka tsho otsha lo nsanganya. Kɛnɛ tshɛ kayɛna ombeki ayɛ ndo kayondoka lo losanganya la ntondo layondɔtɔ, ayoleka kɛnɛ tshɛ kakandɛnyi ndo kakandoke l’ɔtɛmwɛlɔ okina. (1 Kɔr. 14:24, 25) Nde ayotohomana l’anto akina washa ɛnyɛlɔ ka dimɛna kakokande mbokoya ndo kayowokimanyiya dia nde mpama polo lo batisimu. w20.10 10-11 od. 14-15

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 19

Ombetsha akɔna wele oko [Nzambi]?​—Jɔbɔ 36:22.

Nyuma ka Nzambi kayokokimanyiya dia wɛ nkamba dimɛna la kɛnɛ kadiayɛ ndo kekayɛ l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Lɔmba oko wakalɔmbɛ omembi w’esambo wakate ate: “Jehowa le, ombetsha mboka kayɛ. Dimi layɔkɛndakɛndaka lo mɛtɛ kayɛ. Osanganya otema ami dia mboka lokombo layɛ wɔma.” (Os. 86:11) Diakɔ diele, tetemala ndɛ mbo ya ndɛ ya lo nyuma yatosha Jehowa lo tshimbo y’Ɔtɛkɛta ande ndo y’okongamelo ande. Lo mɛtɛ, oyango ayɛ bu tsho wa nkondja ewo. Wɛ pombaka mbetawɔ ndo nkamba l’awui akɔ lo lɔsɛnɔ layɛ. Nyuma ka Jehowa koka kokimanyiya dia nsala dui sɔ. Wɛ pombaka nto keketshaka ananyɔ l’akadiyɛyɛ. (Hɛb. 10:24, 25) Lande na? Nɛ dia vɔ mbele nkumbo kayɛ ka lo nyuma. Lɔmba nyuma ka Nzambi dia tɔ kokimanyiya dia mbishaka kɔmatɛrɛ y’oma k’ɛse otema lo nsanganya y’Akristo. Lo nsala ngasɔ mbayoyɛnya Jehowa ndo Ɔnande ɔnɛ wɛ nangaka “ɛkɔkɔ” awɔ wa nɛmɔ. (Jni. 21:15-17) Keem’edja nto, tshɔi y’okongamelo yayotshikala lanɛ la nkɛtɛ, ele wɔnɛ walɔmbwama la nyuma ka Nzambi. w20.10 24-25 od. 15-17

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 20

Ambeki tshɛ wakootshike ndo wakalawɔ.​—Makɔ 14:50.

Ngande wakasalɛ Yeso apɔstɔlɔ ande akambo etena kakawakɔmɔ lo tshanda mɔtshi? Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa eolwelo kande, Yeso akatɛ ambeki ande amɔ ɔnɛ: “Tanyokake wɔma! Nyotshu nyotote analengo [ɔnɛ dimi lambolɔ].” (Mat. 28:10a) Yeso kopekɔ apɔstɔlɔ ande. Kaanga mbakawootshike, Yeso akatetemala mbaelɛ ɔnɛ “analengo.” L’ɛnyɛlɔ ka Jehowa, Yeso akokanaka kɛtshi ndo akadimanyiyanaka. (2 Ku. 13:23) Woho akɔ waamɛ mbele, sho ndjakiyanyaka efula lo dikambo dia wanɛ wakatshike nsambisha. Vɔ wekɔ anangɛso l’akadiyɛso, ndo sho mbaokaka ngandji! Sho tetemalaka mbohɔ olimu wa wolo wa la ngandji wakakambe asekaso ambetawudi asɔ lo nshi yakete, amɔ ondo l’edja k’ɛnɔnyi akumi. (Hɛb. 6:10) Sho mɛtɛ tekɔ l’ohomba awɔ! (Luka 15:4-7) Ɔnkɔnɛ, nkeketsha wanɛ wambɔla lo nyuma dia mbɔtɔka lo nsanganya ya l’etshumanelo. Naka onto lambɔla lo nyuma amboya lo Mbalasa ka Diolelo, sho pombaka ntshɔ otsha le nde ko mbolongola dimɛna. w20.11 6 od. 14-17

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 21

Tanyotambake kɛnɛ kofundami.​—1 Kɔr. 4:6.

Jakɔba la Joani kaamɛ la nyangɛwɔ wakalɔmbɛ Yeso diɛsɛ dimɔ diakinde komonga la lotshungɔ la mbasha. Aha la mengenga, Yeso akate dia paka She lele l’olongo mbakoka mbisha onto lotshungɔ la mbidjasɛ lo lonya la Yeso l’omi kana la lɔmɔsɔ lo Diolelo. (Mat. 20:20-23) Yeso akɛnya dia nde akalɛmiyaka elelo ande. Nde aki l’okitshakitsha. Ndooko lushi lakandasale dui diaki kombodjangɛ Jehowa dia nsala. (Jni. 12:49) Ngande wakokaso mbokoya ɛnyɛlɔ ka dimɛna ka Yeso kɛsɔ? Sho mbokoyaka ɛnyɛlɔ k’okitshakitsha ka Yeso lo nkamba la dako dia lo Bible diele lo divɛsa di’ɛlɔ. Diakɔ diele naka wambotɔlɔmba dako, hatohombe pondjo mbisha kanyi yaso hita kana ntɛkɛta aha la nkana yimba lo dikambo diakɔ. Koko, sho pombaka nkotola yambalo y’anto l’alako wele lo Bible ndo wele l’ekanda aso. Lo nsala ngasɔ, tayɛnya dia sho mbeyaka elelo aso. L’okitshakitsha tshɛ, tosha Kanga-Wolo-Tshɛ lotombo l’ɔtɛ ‘w’etsha ande wosembwe.’​—Ɛny. 15:3, 4. w20.08 11-12 od. 14-15

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 22

Toyalake kanga losembwe lamboleka kana ndjaɛnya wɛmɛ kanga lomba lamboleka. Lande na kahombayɛ ndjaela elanyelo?​—Ond. 7:16.

Naka wɛ ekɔ lo mɛna di’ekɔ ohomba mbisha ɔngɛnyi ayɛ ɔmɔ dako, awui akɔna wahombayɛ namaka lo yimba? La ntondo ka wɛ nsawola l’ɔngɛnyi ayɛ, yambola wate: ‘Onde dimi lekɔ “kanga losembwe lamboleka”?’ Onto lele kanga losembwe lamboleka nomboshaka anto akina, aha lo ndjela atɔndɔ wa Jehowa, koko wande ndamɛ, ndo ondo nde bu la kɛtshi. Naka l’ɔkɔngɔ wa wɛ ndjasɛdingola ko wɛ ekɔ lo mɛna dia ekɔ ohomba dia wɛ tosawola l’ɔngɛnyi ayɛ, kete tɛnde dikambo diakɔ hwe ndo nkamba la ambola dia mbokimanyiya dia nde nshihodia ɔnɛ kɛnɛ kakandasale kekɔ kɔlɔ. Yashikikɛ dia kɛnɛ katayɛ ntomba oma l’Afundelo, ohɔ di’ɔngɛnyi ayɛ ayoyokoya la Jehowa, koko aha la yɛ. (Rɔmɔ 14:10) Yaɛkɛ lo lomba lele l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, ndo etena kashayɛ onto ɔmɔtshi dako, okoya kɛtshi ka Yeso. (Tok. 3:5; Mat. 12:20) Lande na? Nɛ dia Jehowa ayotosalɛ akambo woho wasalɛso anto akina.​—Jak. 2:13. w20.11 21 od. 13

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 23

Nyotshike nombosha lo ndjela kɛnɛ kɛnama, koko nyolomboshake la losembwe.​—Jni. 7:24.

Onde wɛ ayolanga di’anto kosalɛ akambo lo ndjela lokoho layɛ la demba, woho wele elungi kayɛ kana l’ɔtɛ wa diema diayɛ? Ondo ndooko. Ekɔ dui di’ekeketshelo dia mbeya dia Jehowa hatosalɛ akambo lo ndjela kɛnɛ kakoka washo w’onto mɛna! Ɛnyɛlɔ, etena kakende Samuɛlɛ ana wa Jɛse, nde kɔmɛna kɛnɛ kakɛnyi Jehowa. Jehowa akatɛ Samuɛlɛ dia ɔnaki Jɛse ɔmɔ la pami ayonga nkumekanga k’Isariyɛlɛ. Ko ɔna akɔna? Lam’akɛnyi Samuɛlɛ Eliyabɛ, ɔnaki Jɛse l’enondo, nde akate ate: “Ndooko onyake okitami w’esɔ waki Jehowa nde ɔnɛ ambemala lanɛ la ntondo kande.” Eliyabɛ akɛnamaka oko nkumekanga. “Koko Jehowa akatɛ Samuɛlɛ ate: ‘Todjake yimba lo ɛnamelo kande ndo lo diema diande, nɛ dia dimi lambootona.’” Wetshelo akɔna wakondjaso? Jehowa akatetemala mbita ate: “Onto mɛnaka ɛnamelo ka lo washo, koko Jehowa mɛnaka l’etei k’otema.” (1 Sa. 16:1, 6, 7) Ekɔ dimɛna sho mbokoya Jehowa lo woho wasalɛso anangɛso l’akadiyɛso akambo. w20.04 14 od. 1; 15 od. 3

Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka divwa 24

Nyedia washo, nyende, dikambɔ diambɛla dia mina.​—Jni. 4:35.

Yeso akatetaka ondo lo dikambɔ di’eponga waakatole. (Jni. 4:3-6) Eponga ɛsɔ wakahombe ndjɛɛla ndo minama l’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ oko nyɛi. Yeso akate dui dimɔ diaki anto koshihodia ate: “Nyedia washo, nyende, dikambɔ diambɛla dia mina.” (Jni. 4:35, 36) Kakɔna kakandalange mbuta? Mɛnamaka dia Yeso akatɛkɛtaka dia dinela dia didjidji di’anto. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakatombe oma laasɔ. Kaanga mbele mbala efula ase Juda kɔmbɔtɔnɛka l’ase Samariya, Yeso akasambisha womoto ɔmɔ l’ose Samariya ndo womoto akɔ akohokamɛ! Lo mɛtɛ, kaanga mbakatɛkɛtaka Yeso dikambo dia dikambɔ “diambɛla dia mina,” olui w’anto w’ase Samariya wakoke awui wendana la Yeso oma le womoto akɔ wakaye dia ndjeka akambo efula oma le Yeso. (Jni. 4:9, 39-42) Onto ɔmɔtshi lalembetshiya awui wa lo Bible mbutaka lo dikambo di’ɔkɔndɔ ɔsɔ ate: “Woho wakaye anto asɔ esadi oya le Yeso ndo wakawohokamɛ . . . akɛnya dia vɔ waki oko eponga wakiwɔ suke la mina.” w20.04 8 od. 1-2

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka divwa 25

Nyɛsɔ todjanake yimba dia tshutshuyana lo ngandji ndo lo etsha w’ɛlɔlɔ.​—Hɛb. 10:24.

Nsanganya yaso tokimanyiyaka dia monga esambisha ndo embetsha woleki amɛna. Ɛnyɛlɔ, sho mbekaka woho wa nkamba dimɛna la diangɔ diele lo Dihomɔ diaso dia mbetsha. Diakɔ diele, lɔngɔsɔlaka nsanganya ya l’etshumanelo dimɛna. Etena keyɛ lo losanganya, yelalɔ la yambalo tshɛ. L’ɔkɔngɔ wa losanganya, nkamba la olowanyelo wakayalongodi. Naka wɛ nsala awui asɔ, kete wɛ ayonga “ɔsɔlayi w’ɔlɔlɔ wa Kristo Yeso.” (2 Tim. 2:3) Tekɔ nto l’osukɔ wa miliyara y’andjelo wele la wolo. Ohokanyiya yema kɛnɛ kakoka nsala ondjelo ɔtɔi! (Isa. 37:36) Oma laasɔ, kanyiya yema kɛnɛ kakoka nsala olui a woke w’andjelo wele la wolo. Ndooko onto kana ɔdiɛngɛ wakoka nɛndja olui w’alembe wa Jehowa wele la wolo ɔsɔ. Jehowa mbele onto loleki wolo tshɛ, diakɔ diele naka nde ekɔ lo wedi aso, kete tayongaka nshi tshɛ la wolo ndeka atunyi aso oyadi lofulo lakɔna lewɔ. (Emb. 6:16) Ɔsɔ ekɔ dui dia mɛtɛ! Lama tokanyi tɔsɔ lo yimba etena kayaokayɛ dia wɛ ambɔkɔmɔ oma lo kɛnɛ kambota kana kambosala osekayɛ la l’olimu, osekayɛ la la kalasa, kana owotɔ ayɛ wele bu ombetawudi. Ohɔ di’aha wɛmɛ mbalɔ ta sɔ. Yela ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa. w21.03 29 od. 13-14

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka divwa 26

Naka anto wavɔ hawotolɔ oma lo nyɔi, kete “nyɛsɔ tole ndo tɔnɔ, nɛ dia tayovɔ loyi.”​—1 Kɔr. 15:32.

Ondo ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akashile Isaya 22:13, dia ntɛkɛta dikambo dia lɔkɛwɔ laki l’ase Isariyɛlɛ lɔsɔ. Lo dihole dia ndjasukanya la Nzambi, vɔ wakawesaka lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Ekɔ oko ase Isariyɛlɛ wakataka ɔnɛ “sho pombaka ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ l’etena kɛnɛ, nɛ dia hateye kɛnɛ kayotokomɛ loyi,” kanyi shɔ yambokokanɛ ndo ɛlɔ kɛnɛ. Mbokɛmaka hwe dia, lam’ele Jehowa koka mbolola anto wakavu, dui sɔ pombaka monga la shɛngiya l’ɔsɔnwɛlɔ aso w’angɛnyi. Anangɛso wa la Kɔrɛtɔ wakahombe ndjalama diaha mbɔtɔ lɔngɛnyi l’anto waki kombetawɔka eolwelo. Wetshelo wakondjaso ɛlɔ kɛnɛ vɔ ɔnɛ: Naka sho mbetshaka wenya efula la angɛnyi wahadje yimba lo kɛnɛ kayosalema lo nshi yayaye ndo wayasha paka l’ɛngɛnɔngɛnɔ, kete dui sɔ diayonga la shɛngiya ya kɔlɔ le so. Monga kaamɛ l’anto asɔ koka ndanya tokanyi ndo mbekelo y’Okristo wa mɛtɛ. Lo mɛtɛ, anto asɔ koka mbokonya dia nsala akambo wahetsha Nzambi. Diakɔ diele Pɔɔlɔ akatokeketsha ate: “Nyokane yimba lo yoho ya dimɛna ndo tanyosalake pɛkato.”​—1 Kɔr. 15:33, 34. w20.12 9 od. 3, 5-6

Lushi la hende, Ngɔndɔ ka divwa 27

Owandji wa pami tshɛ ele Kristo, ndo owandji wa womoto ele pami, ndo owandji wa Kristo ele Nzambi.​—1 Kɔr. 11:3.

Divɛsa nɛ mɛnyaka yoho yakakongɛ Jehowa nkumbo kande ka l’andja w’otondo. Lowandji mendanaka l’awui ahende w’ohomba, mbuta ate lowandji ndo wokoyelo. Jehowa mbele “owandji” kana ɔnɛ lele la lowandji loleki tshɛ, ndo anande, mbuta ate andjelo ndo anto wayoyokoya la nde. (Rɔmɔ 14:10; Ɛf. 3:14, 15) Jehowa akasha Yeso lowandji laadiko di’etshumanelo, koko Jehowa ayoyokoya la Yeso lo woho watosalɛnde akambo. (1 Kɔr. 15:27) Jehowa akasha nto omi lowandji laadiko dia wadɛnde l’anande. Omi akokande nsala dia monga owandji wa nkumbo wa dimɛna? Omi pombaka ntondotondo nshihodia kɛnɛ kawɔlɔmba Jehowa. Nde pombaka nto mbeya lande na kakashikikɛ Jehowa lowandji, ndo djekoleko woho wakokande mbokoya ɛnyɛlɔ ka Jehowa ndo ka Yeso. Lande na kele ekɔ ohomba dia pami mbeya akambo asɔ? Nɛ dia Jehowa akasha ewandji wa nkumbo yema ya lowandji, ndo nde nongamɛka dia vɔ nkamba la lɔ dimɛna.​—Luka 12:48b. w21.02 2 od. 1-3

Lushi la sato, Ngɔndɔ ka divwa 28

Dimi Jehowa kele Nzambi kayɛ, Ɔnɛ latoketshaka dikambo dia wahɔ ayɛ.​—Isa. 48:17.

Ekɔ ohomba sho mbokoya Jehowa lo kɛnɛ kendana la awui wohɛnde. Ɛnyɛlɔ, Jehowa ekɔ la wɔɔngɔ wa kokele, koko naka sho ndjatshumoya, nde mbetawɔka dimanyiya ndo mbohɛ munga yasalaso. (Os. 25:7; 130:3, 4) Ndo nde nangaka dia sho nsala woho akɔ waamɛ etena katɔlɔmba anto akina edimanyielo l’ɔtɛ wa munga yasalawɔ yatonyangiya. (Mat. 6:14; Luka 17:3, 4) Sho koka mɛnya lowando l’ɔtɛ wa woshasha wa diambo wa wɔɔngɔ lo nkamba la wɔ dia ntombola Ɔnɛ lakatoshawɔ. Anto amɔ kambaka la wɔɔngɔ awɔ l’eyango wa lokaki lo ndjadjɛ atɔndɔ awɔ wendana la ɔlɔlɔ la kɔlɔ. Koko lam’ele Jehowa mbakatotonge, ekɔ dui dia lomba dia sho nongamɛ di’atɔndɔ ande ndeka atɔndɔ akɔna tshɛ wakokaso ndjadjɛ amɛna. (Rɔmɔ 12:1, 2) Etena kakitanyiyaso atɔndɔ ande, sho mongaka la wɔladi. (Isa. 48:18) Ndo sho mongaka l’oyango wa shikaa lo lɔsɛnɔ, mbuta ate mbisha Otungi ndo Shɛso lotombo ndo mbɔngɛnyangɛnyaka.​—Tok. 27:11. w20.05 23-24 od. 13-14

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka divwa 29

Nyokane ngandji k’efula.​—Rɔmɔ 12:10.

Ngande wakokaso mboka anangɛso l’akadiyɛso ngandji k’efula ɛlɔ kɛnɛ? Naka sho nyanga dia mbeya asekaso ambetawudi dimɛna, kete mbeyaka monga wɔdu sho mbamana fundo ndo mbaoka ngandji k’efula. Ɛnɔnyi wele l’onto kana mbekelo yande hahombe todjɛ wekamu. Tohɔ dia Jɔnatana akolɛ Davidi l’ɛnɔnyi oko 30, koko nde akonge la lɔngɛnyi l’oshika la nde. Onde ekɔ onto ɔmɔ l’etshumanelo kanyu lokole kana loleyɛ lakokayɛ mbɔtɔ la nde ɔngɛnyi? Naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ ayokoka mɛnya dia wɛ “mbokaka nkumbo k’otondo k’anangɛso ngandji.” (1 Pe. 2:17) Onde monga la ngandji k’efula otsha le asekaso ambetawudi nembetshiyaka monga la lɔngɛnyi la ma ma l’onto tshɛ la l’etshumanelo? Ndooko, dui sɔ hakoke salema. Bu kɔlɔ di’onto ndeka mbekesanɛ l’anto amɔ l’ɔtɛ wayashawɔ lo weho w’akambo waamɛ. Yeso akelɛ apɔstɔlɔ ande tshɛ ate “angɛnyi,” koko nde aki la ngandji ka laande otsha le Joani. (Jni. 13:23; 15:15; 20:2) Koko Yeso kosalɛka Joani akambo w’ɛlɔlɔ ndeka akina.​—Makɔ 10:35-40. w21.01 23 od. 12-13

Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka divwa 30

Mɛnamaka dia nyu ndeka anto akina mboka tozambizambi wɔma.​—Ets. 17:22.

Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ kombewoya ase Wedja waki l’Atɛna losango lande woho akɔ waamɛ wakandaliewoya ase Juda waki lo shinangɔnga. Nde akasɛdingola la yambalo tshɛ diangɔ diakandɛnaka lo dihole diakinde ndo akalembetɛ mbekelo ya l’ɛtɛmwɛlɔ w’anto. (Ets. 17:23) Oma laasɔ, etena kakasambishaka Pɔɔlɔ anto asɔ akambo wa mɛtɛ w’oma l’Afundelo, nde akatatɛka l’akambo wele ondo vɔ wakawaetawɔka. Diakɔ diele Pɔɔlɔ aki suke dia mbɔtɔnganyiya esambishelo kande l’awui asɔ. Nde akatɛ ase Atɛna ɔnɛ losango lande ndja oma le “Nzambi kaheyama,” kakawasalaka la wolo dia ntɛmɔla. Kaanga mbaki ase Wedja kondekaka mbeya Afundelo, Pɔɔlɔ kombahekɔ. Koko, nde akawaɔsaka oko eponga wambɛla dia mina ndo nde akɔtɔnganyiya esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ la dui sɔ. L’ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ, onga onto lasɛdingola. Enda tolembetelo tɛnya waetawɔ wele l’anto wa l’ɛtshi kayɛ ka nkɛtɛ. Ngande wɔlɛngi ompokami ayɛ luudu, mutuka kana mututu ande? Lokombo lande, ɔlɔtɔ ande, ɔlɔngɔswɛlɔ ande wa divo kana ɛtɛkɛta ande mɛnyaka ɔtɛmwɛlɔ akɔna wende? w20.04 9-10 od. 7-8

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto