Ngɔndɔ ka nɛi
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 1
Nzambi akalange andja lo yɛdikɔ y’efula, diakɔ diakandakimɔ Ɔnande ɛtɔi lakandote.—Jni. 3:16.
Yeso akatɛnya ngandji efula lo mbetawɔ nkimɔ lɔsɛnɔ lande lo dikambo diaso. (Jni. 15:13) Hatokokaki pondjo mfuta Jehowa nde la Yeso l’ɔtɛ wa ngandji kakawatɛnya. Koko sho koka mɛnya lowando laso oma lo yoho ya lɔsɛnɔ yasɛnaso lushi tshɛ. (Kɔl. 3:15) Akitami mbɔsaka oshinga w’etshungwelo la nɛmɔ nɛ dia diɛsɛ la wɔ mbewɔ l’elongamelo ka diambo kɛsɔ. (Mat. 20:28) L’ɔtɛ wa mbetawɔ kawɔ l’olambo wa Kristo, Jehowa mbaɔsaka oko anto w’ɛlɔlɔ ndo nde akawaote oko anande wa yanyi. (Rɔmɔ 5:1; 8:15-17, 23) Ɛkɔkɔ ekina vɔ lawɔ wekɔ la lowando l’ɔtɛ w’oshinga w’etshungwelo. Oma lo mbetawɔ kawɔ lo dikila diakatshulola Kristo, vɔ mbɔsamaka oko anto wa pudipudi la ntondo ka Nzambi ndo oko anto wakoka mbokambɛ olimu w’ekila, ndo wele la elongamelo ka shimbamɛ lo “mfɔnu ka woke.” (Ɛny. 7:13-15) Yoho kina yɛnya akitami ndo ɛkɔkɔ ekina lowando lawɔ l’oshinga w’etshungwelo ele lo mbɔtɔka lo Eohwelo ɔnɔnyi tshɛ. w22.01 23 od. 14-15
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 10) Mateo 21:18, 19; 21:12, 13; Joani 12:20-50
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 2
Kristo akatosombe.—Ngal. 3:13.
Yeso akaleke ndjakiyanya l’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ wakawasha wakawahombe mbodiaka. Wakɔsɔngwɛ awui wa kashi ɔnɛ ambɔtɛnga Nzambi, mbuta ate ɔnɛ nde halɛmiya Nzambi ndo halɛmiya lokombo la Nzambi. (Mat. 26:64-66) Dui sɔ mbakaleke tshindja Yeso wɔɔngɔ diakɔ diele nde akalongamɛka ɔnɛ She ayowokokɛ diaha nde mbishama sɔnyi. (Mat. 26:38, 39, 42) Yeso akahombe panema l’otamba dia ntshungola ase Juda oma lo mananu kɛmɔ ka laande. (Ngal. 3:10) Vɔ waketawɔ dia nkitanyiya Ɛlɛmbɛ wa Nzambi, koko vɔ kombakitanyiya. Diakɔ diele, ɔsɔ aki mananu kekina kakahombe monga la tokanula tawɔ laadiko wa kɛnɛ k’oma lo pɛkato kakasale Adama. (Rɔmɔ 5:12) Ɛlɛmbɛ wakasha Nzambi ase Isariyɛlɛ wakataka di’onto lasala pɛkato kahomba onto mvɔ, akahombaka ndjakema. Oma laasɔ, odo ande wakahombaka panema l’otamba. (Eoh. 21:22, 23; 27:26) Diakɔ diele, lo panema l’otamba, Yeso akakimanyiya wodja wakotone dia nkondja wahɔ oma l’olambo ande. w21.04 16 od. 5-6
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 11) Mateo 21:33-41; 22:15-22; 23:1-12; 24:1-3
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 3
Dimi layanga nkimɔ lɔsɛnɔ lami.—Jni. 10:17.
Ohokanyiya woho waki lushi l’ekomelo ka lɔsɛnɔ la Yeso la nkɛtɛ. Asɔlayi w’ase Rɔmɔ wakɔkɔmɔla aha la nkɛtshi. (Mat. 26:52-54; Jni. 18:3; 19:1) Vɔ wakɔkɔmɔla la lofimbɔ lakataka emunyi wa demba diande. L’ɔkɔngɔ diko, vɔ wakawɛndja osongo wa wotsho l’ɔkɔngɔ ande waki aya mpota mpota. Yeso akatatɛ nkotola osongo akɔ otsha lo dihole diakawahombe todiaka, koko yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ, vɔ wakasha onto okina dia nde mɛmbɛwɔ. (Mat. 27:32) Etena kakakome Yeso lo dihole diakawahombe mbodiaka, asɔlayi wakɔkɔkɔla nsɛti l’anya ndo l’ekolo l’osongo. Wotsho wa demba dia Yeso wakatanunyaka mpota yakɔtɔ nsɛti. Angɛnyi ande waki la lɔkɔnyɔ ndo nyango akalelaka, koko ewandji w’ase Juda wakawɔlaka. (Luka 23:32-38; Jni. 19:25) Yeso akadiɛnɛ l’edja ka wenya efula. Doyi la asasa ande wakatatɛ nɛmba ndo etena tshɛ kakandahɛngaka mbakandalekaka monga la paa. Etena kakinde suke la nkitshiya, nde akasale dɔmbɛlɔ di’ekomelo. Oma laasɔ, nde akakɔlɛ ɔtɛ, ko akakitshiya. (Makɔ 15:37; Luka 23:46; Jni. 10:18; 19:30) Ɔsɔ aki mɛtɛ nyɔi ka paa ndo ka sɔnyi! w21.04 16 od. 4
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 12) Mateo 26:1-5, 14-16; Luka 22:1-6
DATƐ DIA EOHWELO
L’ɔkɔngɔ wa ɛɔtwɛlɔ ka wonya
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 4
Kanyotshake ɔnkɔnɛ dia mbohɔkami.—Luka 22:19.
Yeso akatɛ apɔstɔlɔ ande 11 wa kɔlamelo dia toseke tohende, kana waokanelo, mbuta ate sheke y’oyoyo ndo sheke ya Diolelo. (Luka 22:19, 20, 28-30) Toseke tɔsɔ takadiholɛ apɔstɔlɔ ndo lofulo la tshitshɛ l’anto akina mboka dia vɔ nkoma nkumi ya dikanga ndo ɛlɔmbɛdi l’olongo. (Ɛny. 5:10; 14:1) Paka atshikadi w’akitami, wanɛ wele lo toseke tohende tɔsɔ mbakoka ndɛ mapa ndo nnɔ vinyɔ lo Eohwelo. Jehowa akawasha elongamelo ka diambo ka monga la lɔsɛnɔ lahavu ndo la demba diahahɔndɛ l’olongo, dia tokamba la Yeso Kristo lakolwama ndo l’akitami akina wa l’atei wa 144 000 ndo laadiko di’akambo tshɛ dia monga la ntondo ka Jehowa Nzambi! (1 Kɔr. 15:51-53; 1 Jni. 3:2) Akitami mbeyaka dia vɔ pombaka ntshikala la kɔlamelo polo lo nyɔi kawɔ.—2 Tim. 4:7, 8. w22.01 21 od. 4-5
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 13) Mateo 26:17-19; Luka 22:7-13 (Awui wakete l’ɔkɔngɔ wa ɛɔtwɛlɔ ka wonya: Nisana 14) Mateo 26:20-56
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 5
Wɛ ayoyala la mi lo Paradiso.—Luka 23:43.
Apɔtwanyi ahende wakahombe ndjakema waki suke la Yeso. (Luka 23:40, 41) Ɔmɔtshi l’atei awɔ akakadimɔ le Yeso ko akawotɛ ate: “Kombohɔ lam’ayoyonga lo Diolelo diayɛ.” (Luka 23:42) Lo mbeya dia She mbokanaka kɛtshi, Yeso akatɛkɛta ɛtɛkɛta wakasha ɔpɔtwanyi waki suke la mvɔ elongamelo. (Os. 103:8; Hɛb. 1:3) Jehowa nomɔlomɔka dia todimanyiya ndo toka kɛtshi naka sho ndjatshumoya mɛtɛ oma l’awui wa kɔlɔ wakatasale lo nshi yakete ndo monga la mbetawɔ ɔnɛ, sho koka dimanyiyama pɛkato yaso lo tshimbo ya dikila dia Yeso Kristo diakatshulwama. (1 Jni. 1:7) Anto amɔ koka monga l’okakatanu dia mbetawɔ ɔnɛ Jehowa koka mbadimanyiya munga yakawasale. Naka ngasɔ mbayaokayɛ lo tena dimɔ, kete enda dui nɛ: Yema tshitshɛ la ntondo ka nde mvɔ, Yeso akoke ɔpɔtwanyi waki suke la ndjakema kɛtshi nɛ dia nde akatatɛ mɛnya mbetawɔ. Shi Jehowa ayoleka mboka atɛmɔdi ande wa kɔlamelo kɛtshi!—Os. 51:1; 1 Jni. 2:1, 2. w21.04 9 od. 5-6
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 14) Mateo 27:1, 2, 27-37
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 6
Yeso akate ate: “Diambokotshama!”—Jni. 19:30.
Lo nama olowanyi ande polo lo nyɔi, Yeso akakotsha awui efula. Ntondotondo, nde akɛnya dia Satana ekɔ kanga kashi. Yeso akɛnya dia onto lele kokele koka ntetemala nama olowanyi ande lo yoho ya kokele oyadi dui tshɛ diayokoka Satana nsala. Dui dia hende, Yeso akakimɔ lɔsɛnɔ lande oko oshinga w’etshungwelo. Nyɔi kande k’olambo kakakimanyiya anto wele keema kokele dia mbɔsama oko anto wosembwe la ntondo ka Nzambi ndo dui sɔ diakawasha elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo. Dui dia sato, Yeso akɛnya dia Jehowa ekɔ ɔnɔmbɔdi wele la losembwe ndo akanya lokombo la She oma lo sɔnyi. Nyɛsɔ tɔsake lushi tshɛ oko lɔ mbele diɛsɛ diaso di’ekomelo dia nama olowanyi aso! Oma laasɔ, kaanga naka tayovɔ, tayokoka mbuta ɔnɛ: “Jehowa le, lakasale la wolo dia nama olowanyi ami dia mɛnya dia Satana ekɔ kanga kashi ndo dia nyindja lokombo layɛ ndo lowandji layɛ!” w21.04 12 od. 13-14
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 15) Mateo 27:62-66 (Awui wakete l’ɔkɔngɔ wa ɛɔtwɛlɔ ka wonya: Nisana 16) Mateo 28:2-4
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 7
Ɔnɛ ele Ɔnami la ngandji, ɔnɛ lamometawɔ.—Mat. 17:5.
L’ɔkɔngɔ wa vɔ mbɔsɔngwɛ awui wa kashi, ndo mbuta dia nde akasale awui wa kɔlɔ, anto wakɔlɛ Yeso, wakosoya, ndo oma laasɔ wakɔkɔkɔla nsɛti l’otamba w’asui. Nsɛti yambɔtɔ l’anya ndo l’ekolo. Etena tshɛ kahɛngande ndo katɛkɛtande, nde mbokaka kandji. Koko nde pombaka ntɛkɛta. Nde ekɔ l’awui w’ohomba wahombande ntɛkɛta. Sho koka nkondja wetshelo w’amɛna efula oma l’ɛtɛkɛta wa Yeso w’ekomelo! Vɔ toholaka ɔnɛ sho pombaka dimanyiya anto akina ndo monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayotodimanyiya. Tekɔ la diɛsɛ dia monga lo nkumbo ka lo nyuma ka diambo k’anangɛso l’akadiyɛso wele suke dia tokimanyiya. Koko naka tekɔ l’ohomba w’ekimanyielo, sho pombaka mbalɔmbatɔ. Sho mbeyaka dia Jehowa ayotokimanyiya dia sho mbikikɛ ohemba akɔna tshɛ wayotokomɛ. Ndo tambɛna di’ekɔ ohomba sho mbɔsaka lushi tshɛ oko diɛsɛ di’ekomelo dia mɛnya olowanyi aso, tele l’eshikikelo ɔnɛ lɔsɛnɔ laso lekɔ lo ekokelo l’anya wa Jehowa. w21.04 8 od. 1; 13 od. 17
Wadielo wa Bible dikambo dia Eohwelo: (Awui wakete la yanyi: Nisana 16) Mateo 28:1, 5-15
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 8
Dia vɔ nkondja lɔsɛnɔ la pondjo, weke dia keya wɛ Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ, la Yeso Kristo lakayatome.—Jni. 17:3.
Ndjela wanya wa Yeso konyaka lo lɔsɛnɔ la pondjo. Etena kakambola ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔ w’ɔngɔnyi ɔnɛ kakɔna kahombami nsala dia nkondja lɔsɛnɔ la pondjo, Yeso akokadimola ate: “Yaka, ondjele.” (Mat. 19:16-21) Yeso akatɛ ase Juda amɔ waki kombetawɔka dia nde kele Kristo ate: “Ɛkɔkɔ ami . . . ndjelakami. Dimi mbashaka lɔsɛnɔ la pondjo.” (Jni. 10:24-29) Sho mɛnyaka dia tekɔ la mbetawɔ le Yeso lo nkamba la kɛnɛ kakandetsha ndo lo mbokoya ɛnyɛlɔ kande. Naka sho nsala ngasɔ, kete tayotshikala lo mboka katɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo. (Mat. 7:14) La ntondo ka sho ndjotatɛ ndjela wanya wa Yeso dimɛna dimɛna, sho pombaka mbeeya. ‘Mbeka dia mbeya’ Yeso ekɔ dui diahombaso ntetemala nsala. Sho pombaka ntetemala mbeka awui efula wendana la nde, mbuta ate mbeka dia mbeya waonga ande, yoho yande ya nkanyiya, ndo atɔndɔ ande. Oyadi edja ka ngande kamboteya akambo wa mɛtɛ, sho pombaka ntetemala nsala la wolo dia mbeka dia mbeya Jehowa la Ɔnande. w21.04 4 od. 9-10
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 9
[Dimi l]aki ntondo ɔtɛnganyi, osoyanyi.—1 Tim. 1:13.
Aki tena dimɔ diakayakiyanyaka ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ l’ɔtɛ wa pɛkato yakandasale lo nshi yakete. Nde akate dia nde mbaki “pidii” l’ɔnɔngɔ w’atshi wa pɛkato. (1 Tim. 1:15) La ntondo ka nde mbeya akambo wa mɛtɛ, Pɔɔlɔ akasoyaka Akristo l’osomba l’osomba, akadjaka amɔtshi lo lokanu ndo aketawɔka di’amɔtshi ndjakema. (Ets. 26:10, 11) Onde wɛ koka nkanyiya woho wakayaokaka Pɔɔlɔ etena kakandahomanaka l’Okristo w’ɔlɔngɔlɔngɔ wele nde aketawɔ di’ambutshi ande ndjakema? Pɔɔlɔ akanyange l’ɔtɛ wa munga yande, koko nde akeyaka dia nde kokoka ntshikitanya kɛnɛ kakete. Nde aketawɔ dia Kristo akavu lo dikambo diande, ndo nde akafunde l’eshikikelo tshɛ ate: “Oma lo ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika waki Nzambi mbemi kɛnɛ kemi.” (1 Kɔr. 15:3, 10) Wetshelo akɔna wakondjaso? Etawɔ dia Kristo akavu lo dikambo diayɛ ndo akakosha diaaso dia wɛ monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa. (Ets. 3:19) Kɛnɛ kele ohomba le Nzambi ele kɛnɛ kasalayɛ etena kɛnɛ ndo kayoyosala lo nshi yayaye, koko aha munga yakayasale lo nshi yakete.—Isa. 1:18. w21.04 23 od. 11
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 10
Nyohembe ɛtɛkɛta wakasambiyama dia menda kana vɔ ndja oma le Nzambi, nɛ dia amvutshi efula wa kashi wambotomba l’andja.—1 Jni. 4:1.
Kaanga mbele ase Juda efula wa lo nshi ya Yeso konongamɛ dia Mɛsiya ayovɔ, tende kɛnɛ kakatama l’Afundelo: “Nde akakimɔ lɔsɛnɔ lande polo lo nyɔi ndo akadiema l’atei wa atshi wa kɔlɔ; nde akɛmbɛ pɛkato ka anto efula, ndo akalɔmbɛ lo wahɔ wa atshi wa kɔlɔ.” (Isa. 53:12) Ɔnkɔnɛ ase Juda komonga ndooko l’ɔkɔkɔ wa ntakana etena kakawadiake Yeso oko otshi wa pɛkato. Ɛlɔ kɛnɛ, sho koka mbewɔ dia ntakana lo mbeya kɛnɛ kele mɛtɛ. Lo Dako diande dia lo dikona, Yeso akewola ampokami ande ɔnɛ anto amɔtshi ‘wayowamamatanyɛ weho thɛ w’akambo wa kɔlɔ.’ (Mat. 5:11) Satana mbele lo kiɔkɔ y’awui wa kashi asɔ. Nde sɛngiyaka atunyi aso dia dianganya awui wa kɔlɔ wa kashi lo dikambo dia wanɛ walanga akambo wa mɛtɛ. (Ɛny. 12:9, 10) Sho pombaka ntona awui wa kashi wata atunyi aso. Hatohombe pondjo mbetawɔ di’awui wa kashi asɔ totsha wɔma kana mbɔladia mbetawɔ kaso. w21.05 11 od. 14; 12 od. 16
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 11
Tanyokake wɔma, nyu ndeka leemba la sɔlɛ nɛmɔ.—Mat. 10:31.
Kimanyiya ombeki ayɛ wa Bible dia nde ndjaɛkɛ le Jehowa. Yeso akashikikɛ ambeki ande ɔnɛ Jehowa ayowakimanyiya nɛ dia Nde mbaokaka ngandji. (Mat. 10:19, 20, 29-30) Ohola ombeki ayɛ ɔnɛ Jehowa ayowokimanyiya ndo nde. Wɛ koka mbokimanyiya dia nde ndjaɛkɛ le Jehowa lo nɔmbaka kaamɛ la nde lo dikambo di’eyango ande. Franciszek, ladjasɛ la Pologne mbutaka ate: “Mbala efula, ombetsha ami wa Bible akashilaka eyango ami l’alɔmbɛlɔ ande. Etena kakamɛnaka woho wakakadimolaka Jehowa alɔmbɛlɔ w’ombetsha ami, lakatatɛka nɔmba aha la ntshimbatshimba. Lakɛnyi dia Jehowa akakimanyiya etena kakimi l’ohomba wa mbɔsa vakashi l’olimu ami w’oyoyo dia mbɔtɔ nsanganya ya l’etshumanelo ndo losanganya la woke.” Jehowa ndjakiyanyaka efula lo dikambo di’ambeki aso wa Bible. Nde ngɛnangɛnaka olimu wa wolo wakamba embetsha w’Akristo dia nkimanyiya anto dia ndjasukanya la nde ndo nde mbaokaka ngandji l’ɔtɛ wa dui sɔ. (Isa. 52:7) Naka l’etena kɛnɛ wɛ bu l’ombeki wa Bible weka la yɛ, kete wɛ koka nkimanyiya ambeki wa Bible dia mpama polo lo batisimu lo tshindɛka apandjudi akina dia teka l’ambeki awɔ. w21.06 7 od. 17-18
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 12
Nde ngɛnangɛnaka lo ɛlɛmbɛ wa Jehowa, ndo nde mbadiaka ɛlɛmbɛ Ande la dui dia l’ɛse la yanyi ndo l’otsho.—Os. 1:2.
Sho koka mɛnya dia tekɔ la lowando lo diɛsɛ diele la so dia monga l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo mbowadiaka mbala la mbala. Hatohombe salaka wekelo w’onto ndamɛ paka lo pai, lo nsala dui sɔ naka tambotana diaaso. Naka sho monga la mbekelo ka salaka wekelo mbala la mbala, kete mbetawɔ kaso kayotetemala monga nge. Otshikitanyi la “akanga wa tomba ndo ambeyi wa mukanda” wa l’andja ɔnɛ, sho tekɔ la mbetawɔ ka wolo kohikami l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Mat. 11:25, 26) Etombelo wonga la woho wekaso Afundelo w’ekila ele, sho mbeyaka lande na kataleke akambo wa l’andja ɔnɛ ndana ndo kɛnɛ kaanga nsala Jehowa lo dikambo sɔ. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ toyashikikɛ dia nkeketsha mbetawɔ kaso ndo dia nkimanyiya anto efula dia vɔ monga la mbetawɔ le Otungi aso. (1 Tim. 2:3, 4) Ndo nyɛsɔ totetemale kongɛɛ l’asolo walomɔlomɔ etena kayota diangɔ tshɛ diele la lɔsɛnɔ la nkɛtɛ ɛtɛkɛta wa lo Ɛnyɛlɔ 4:11 ɔnɛ: “Wɛ Jehowa Nzambi kaso, wɛ kasungana nongola lotombo . . . nɛ dia wɛ kakatonge diangɔ tshɛ.” w21.08 19 od. 18-20
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 13
Lo kɛnɛ kendana la ngandji k’onto l’ɔnango, nyokane ngandji k’efula.—Rɔmɔ 12:10.
Oko wewɔ alami w’ɛkɔkɔ, dikumanyi wekɔ l’ɔkɛndɛ wa mbisha alako etena kele dui sɔ ohomba. Vɔ la dia nsala la wolo dia mbisha alako wa shikaa, wakeketsha ndo “[wayɔ]ngɛnyangɛnyaka otema.” (Tok. 27:9) Dikumanyi mbokaka anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ ngandji k’efula. Lo tena dimɔ, vɔ mɛnyaka ngandji kɛsɔ lo ndaka onto ɔmɔ lotɔɔtɔ lo mboka ka kɔlɔ. (Ngal. 6:1) Koko la ntondo ka nsawola la nde, ekumanyi koka nsɛdingola awui amɔtshi wendana la ngandji wakatɛkɛta ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. “Ngandji ekɔ la solo dia lotutsha ndo ɔlɔlɔ. . . . Tɔ kukumɛka akambo tshɛ, mbetawɔka akambo tshɛ, nongamɛka akambo tshɛ, mbikikɛka akambo tshɛ.” (1 Kɔr. 13:4, 7) Nkana yimba l’avɛsa wa lo Bible asɔ ayokimanyiya ekumanyi dia nsɛdingola ɛkɔkɔ wootshutshuya dia mbisha ɔnango alako ndo nsawola la nde la kanyi ya dimɛna. Naka ɔnɛ lalongola alako nshihodia dia ekumanyi ndjakiyanyaka lo dikambo diande, kete ondo nde ayoleka monga suke dia mbetawɔ alako asɔ. w22.02 14 od. 3; 15 od. 5
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 14
Vɔ wakatɔmbɔkɔ ndo wakanyangiya nyuma kande k’ekila.—Isa. 63:10.
Jehowa akatonge anande wa lo nyuma ndo anto wa kokele. Koko l’ɔkɔngɔ diko, ondjelo ɔmɔtshi wakatɔmbɔkɔ welɛwɔ Satana (kitshimudi ate “Ɔndɔshi”), akakonya Adama l’Eva, anto waki kokele dia vɔ tɔmbɔkwɛ Jehowa. Andjelo akina ndo anto wakayoyela lokolo lawɔ l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ. (Judɛ 6) Jehowa akayaoke oko onto lambowofunga. Koko nde akakikɛ, ndo nde ayotetemala mbikikɛ polo lam’ayokoka etena kayondolanya atɔmbɔki tshɛ. Dui sɔ diayɔngɛnyangɛnya anto wele la kɔlamelo wakikɛ kaamɛ la nde awui wa kɔlɔ lo dikongɛ nɛ di’akambo! Satana akasɔngwɛ Jɔbɔ, okambi wa Jehowa w’ɔlɔlɔ, lo mbuta di’atɛmɔdi wa Jehowa tshɛ wele la kɔlamelo mbokambɛka l’ɔtɛ w’eyango wa lokaki. (Jɔbɔ 1:8-11; 2:3-5) Diabolo ekɔ lo ntetemala nsɔngwɛ anto polo ndo ɛlɔ kɛnɛ. (Ɛny. 12:10) Sho koka nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia mɛnya dia tshɛ kata Satana kekɔ kashi lo mbikikɛ ehemba aso ndo lo ntetemala monga la kɔlamelo le Jehowa l’ɔtɛ wa ngandji kawokaso. w21.07 9 od. 7-8
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 15
Nyonya etsha anyu wa kɔlɔ oma lo washo ami; nyotshike nsala kɔlɔ.—Isa. 1:16.
Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakambe la ɛtɛkɛta wa wolo wa didjidji dia tɛɛnya dia sho pombaka nsala la wolo dia ntshikitanya yoho yaso ya lɔsɛnɔ. Nde akate dia sho pombaka nkɔkɔmɛ lonto laso l’edjedja nsɛti “l’otamba.” (Rɔmɔ 6:6) L’ɛtɛkɛta ekina, sho nangaka ndjela ɛnyɛlɔ kaki Kristo. Sho pombaka ndjaka waonga ndo ditshelo diahetsha Jehowa. Paka sho mbotakodi wanya asɔ ko sho monga la nkum’otema ka pudipudi ndo monga la elongamelo ka nkondja lɔsɛnɔ la pondjo. (Jni. 17:3; 1 Pe. 3:21) Jehowa hatotshikitanya atɔndɔ ande dia nde tɔngɛnyangɛnya. Koko, sho mbahomba ntshikitanya lonto laso ndo ndjaɔtɔnganyiya l’atɔndɔ ande. (Isa. 1:17, 18; 55:9) Kaanga l’ɔkɔngɔ wa wɛ batizama, wɛ ayohomba ntetemala ndɔshana la nsaki ya demba. Lɔmba Jehowa ekimanyielo ndo yaɛkɛ le nyuma kande, koko aha lo wolo ayɛ hita. (Ngal. 5:22; Flpɛ. 4:6) Sho pombaka mbɔsa yɛdikɔ ya wolo naka sho nangaka nkolola lonto l’edjedja ndo aha litɔta nto. w22.03 6 od. 15-17
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 16
[Jehowa] ayokosukɛ.—Os. 55:22.
Jehowa tolakaka dia nde ayotosha mbo ya ndɛ, ahɔndɔ, ndo dihole dia mbidjasɛ, naka tayoyanga ntondotondo Diolelo diande ndo tayɔsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ ande wosembwe. (Mat. 6:33) La kanyi shɔ lo yimba, sho mbewɔka ekanelo ka yimba k’ɔnɛ lomombo la l’emunyi la l’andja ɔnɛ koka tosha ekokelo ndo ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo. Sho mbeyaka dia yoho tshɔi yakokaso nkondja ki ka mɛtɛ ka lo yimba ele lo nsala lolango la Jehowa. (Flpɛ. 4:6, 7) Kaanga naka tekɔ l’akoka wa nsomba diangɔ efula dia l’emunyi, sho pombaka menda dia kana tayonga mɛtɛ l’etena kana la wolo wa nkamba dia dikokɛ. Onde hatotoyoyasha lo lomombo laso? Tohɔ dia Nzambi nongamɛka di’ase nkumbo kande nsala olimu wakandawasha. Dui sɔ nembetshiyaka dia hatohombe mbekola yimba yaso l’awui akina. Sho mɛtɛ hatolange monga oko pami kakatone diaaso diakandakondja dia kambɛ Jehowa ndo monga ɔmɔtshi l’atei wa wanɛ wakahombe ndjonga anande wa yanyi, tshɛ kɛsɔ l’ɔtɛ wakandayashaka efula lo lomombo la l’emunyi l’anyanya.—Makɔ 10:17-22. w21.08 6 od. 17
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 17
Nyongake . . . suke dia nkadimola onto tshɛ.—1 Pe. 3:15.
Naka wɛ mbeka Afundelo, kete wɛ ayeya lonto ndo waonga wa Jehowa wɔtɔnɛ la waonga wɛnama l’etongelo. Waonga asɔ wekɔ mɛtɛ waonga waki Onto la mɛtɛ mɛtɛ ndo vɔ bu waonga w’onto ɔmɔtshi la lɔfɔnya. (Eto. 34:6, 7; Os. 145:8, 9) Etena kayoyeya Jehowa dimɛna dimɛna, mbetawɔ kayɛ kayokeketala, ngandji kawokayɛ kayofula ndo lɔngɛnyi lele lam’asanyu layoleka nkeketala. Tɛ anto akina awui wendana la mbetawɔ kayɛ le Nzambi. Ko akokayɛ nsala naka onto ɔmɔ lasambishayɛ amboka dimbola dia mbeya kana Nzambi ekɔ ko wɛ bu l’eshikikelo lo woho wakokayɛ mbokadimola? Yanga ekanda aso ɛmɔ washa okadimwelo w’oma l’Afundelo wa dimbola sɔ, oma laasɔ sawola la nde. Wɛ koka nto nɔmba osekayɛ ɔmɔ l’Ɔmɛnyi wa Jehowa lahokɔ akambo dia kokimanyiya. Oyadi onto akɔ mbetawɔ ekadimwelo wayoyowosha oma lo Bible kana bu, wɛ ayokondja wahɔ l’ɔtɛ wakayasale eyangelo. Mbetawɔ kayɛ kayoleka nkeketala. w21.08 18 od. 14-15
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 18
Dimi kotshika dia nyewoya.—Ets. 20:20.
Aha ɔnɛ awui tshɛ wangɛnangɛnaso mbahombaso ntshika l’oyango wa sho ngɛnyangɛnya Jehowa. (Ond. 5:19, 20) Koko, naka sho mengenga dia nsala awui efula l’olimu wa Nzambi paka nɛ dia hatolange ndjahondja awui amɔtshi, kete sho koka nsala munga kakɔ kaamɛ kakasale pami ka lo wɛɛla wa Yeso kakasale la wolo dia monga la lɔsɛnɔ la dimɛna, koko akanya Nzambi yimba. (Luka 12:16-21) Etena kahomanaso l’ekakatanu, tosale dɔmbɛlɔ dia nkondja ekimanyielo ndo tokanyiya efula dia mbeya kɛnɛ kakokaso nsala la wɔ. (Tok. 3:21) Jehowa tɔtshɔkɔlaka lo toho efula. Sho koka mɛnya dia tekɔ la lowando l’efula l’ɛtshɔkɔ ɛsɔ lo nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia mbotombola. (Hɛb. 13:15) Dui sɔ koka mendana nto la mpamia olimu aso, lo nsala ngasɔ Jehowa ayotɔtshɔkɔ nto efula. Lushi tshɛ, nyɛsɔ toyangake toho takokaso ‘ndɛta ko tayɛna dia Jehowa ekɔ ɔlɔlɔ.’ (Os. 34:8) Oma laasɔ tayoyala oko Yeso lakate ate: “Mbo ya ndɛ yami ele nsala lolango la Ɔnɛ lakantome ndo nshidiya olimu ande.”—Jni. 4:34. w21.08 30-31 od. 16-19
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 19
Otako katetaka la ntondo ka elanyelo ndo yimba ya lotamanya la ntondo ka ɔkwɛlɔ.—Tok. 16:18.
Satana nangaka dia sho monga la lotamanya. Nde mbeyaka dia naka sho monga la lotamanya, kete tayonga oko nde ndo hatotokondja lɔsɛnɔ la pondjo. Diakɔ diele, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akatɔhɛmɔla ɔnɛ onto koka “ndjonga la lotamanya ko nde ndjolomboshama woho wayolomboshama Diabolo.” (1 Tim. 3:6, 7) Dui sɔ koka nkomɛ onto tshɛ la l’atei aso, oyadi teke eyoyo l’akambo wa mɛtɛ kana tambokambɛ Jehowa l’edja k’ɛnɔnyi efula. Anto wele la lotamanya wekɔ la lokaki. Satana nangaka dia sho monga la lokaki, dia sho ndjasha l’akambo aso amboleka lo dihole dia ndjasha le Jehowa, djekoleko etena kahomanaso l’okakatanu ɔmɔ. Ɛnyɛlɔ, onde watakɔsɔngwɛka awui wa kashi? Kana onde watakosalɛka akambo aha la losembwe? Satana nangaka dia wɛ mɛndja Jehowa kana ananyɔ onongo w’awui asɔ. Ndo Diabolo nangaka dia wɛ nkanyiya ɔnɛ yoho yaamɛ ya nkandola dui sɔ ele, nsala awui lo yoho yalangayɛ, koko aha ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kakosha Jehowa lo Ɔtɛkɛta ande.—Ond. 7:16, 20. w21.06 15 od. 4-5
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 20
Jehowa kata ate: “Nyu anto tshɛ wa lo wodja, nyokeketale ndo nyokambe olimu. Nɛ dia dimi lekɔ kaamɛ la nyu,” mbata Jehowa kanga lolembelembe.—Hang. 2:4.
Omvutshi Hangayi akalongola ɔkɛndɛ w’ohomba efula oma le Jehowa. Ondo Hangayi aki l’atei wa wanɛ wakakalola otsha la Jɛrusalɛma oma lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna lo 537 N.T.D. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa vɔ nkoma lɛnɛ akawatatshɔka, atɛmɔdi waki la kɔlamelo asɔ wakatatɛ mbika luudu la Jehowa, mbuta ate tɛmpɛlɔ. (Ɛzr. 3:8, 10) Koko kombeta edja, dui dimɔ dia lonyangu diakatombe. Vɔ wakakɔmɔ ndo wakatshike olimu wa wokelo l’ɔtɛ w’ɔlɔshamelo. (Ɛzr. 4:4; Hang. 1:1, 2) Diakɔ diele lo 520 N.T.D., Jehowa akasha Hangayi ɔkɛndɛ wa mbakimanyiya dia vɔ nyomonga l’ohetoheto ndo wa mbatshutshuya dia vɔ nshidiya mbika tɛmpɛlɔ. (Ɛzr. 6:14, 15) Losango la Hangayi laki l’oyango wa nkeketsha ase Juda dia monga la mbetawɔ le Jehowa. Ndoko onyake etelo k’ɔnɛ “Jehowa kanga lolembelembe” kakaakeketsha. Jehowa ekɔ la nyemba nyemba y’andjelo wele andɔshi wa ta walɔmbɔlande, diakɔ diele ase Juda wakahombe ndjaɛkɛ le nde dia vɔ ntondoya. w21.09 15 od. 4-5
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 21
Oma lo dikambo nɛ, anto tshɛ wayeya dia nyu nyekɔ ambeki ami, naka nyayokana ngandji lam’asanyu.—Jni. 13:35.
Ɛlɔ kɛnɛ, Ɛmɛnyi wa Jehowa wa l’andja w’otondo wekɔ la ngandji ndo kaamɛ lam’asawɔ. Sho ntshikitana l’ɛtɛmwɛlɔ ekina tshɛ, nɛ dia tekɔ oko nkumbo kaanga mboyeso oma lo wedja wotshikitanyi, mbeso la nkoho y’alemba ndo la mbekelo yotshikitanyi. Sho mɛnaka djembetelo ya ngandji ka mɛtɛ kɛsɔ lo nsanganya ya l’etshumanelo, y’etshimbedi ndo ya rɛjɔ. Ngandji kɛsɔ keketshaka dietawɔ diaso di’ɔnɛ ɔtɛmwɛlɔ aso mbetawɔmaka le Jehowa. (Jni. 13:34) Afundelo tokeketshaka ɔnɛ: “Nyonge la ngandji k’efula lam’asanyu.” (1 Pe. 4:8) Yoho mɔtshi yɛnyaso ngandji kɛsɔ lam’asaso ele lo dimanyiyana ndo lo mbikikanɛ kɔlɔ. Sho nyangaka nto waaso wa monga la lokaho ndo nongola ase etshumanelo tshɛ, oyadi wanɛ wele ondo wakatonyangiya. (Kɔl. 3:12-14) Dimama dia ngandji ka ngasɔ mbele djembetelo yaleka Akristo wa mɛtɛ mbeyama. w21.10 22 od. 13-14
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 22
Ɔnɛ lalanga [ɔnande] mbohokolaka la etete tshɛ.—Tok. 13:24.
Onde wotshanyemelo koka nkimanyiya otshi wa pɛkato wahayatshumoya dia ntshikitanya lɔkɛwɔ lande? Eelo. Anto efula wakasale pɛkato ka woke wakɛnyi dia ohokwelo wa wolo wakawasha dikumanyi, etena kakiwɔ l’ohomba awɔ, mbakaakimanyiya dia vɔ nkana yimba, ntshikitanya lɔkɛwɔ lawɔ ndo nkalola le Jehowa. (Hɛb. 12:5, 6) Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kɛmɔ. Olami w’ɛkɔkɔ ɔmɔ ambɛna di’ɔkɔkɔ ande ɔmɔ ekɔ la hemɔ. Nde mbeyaka ɔnɛ dia nsaka hemɔ kɛsɔ, nɔmbamaka dia nde manganya ɔkɔkɔ akɔ l’ɛkɔkɔ ekina. Koko, ɛkɔkɔ wekɔ ditongami diasɛna l’olui. Vɔ nangaka nsɛna kaamɛ l’ɛkɔkɔ ekina ndo vɔ koka mbawana naka wambaakakitola. Ko onde dui sɔ nembetshiyaka di’olami w’ɛkɔkɔ ɔsɔ ekɔ awui wolo kana kanga esehe lo manganya ɔkɔkɔ ɔsɔ l’ɛkɔkɔ ekina? Ndooko. Nde mbeyaka ɔnɛ naka nde mbetawɔ di’ɔkɔkɔ wele la hemɔ ɔsɔ monga kaamɛ l’ɛkɔkɔ ekina, kete hemɔ kɛsɔ kayosambemɛ. Lo manganya ɔkɔkɔ wele la hemɔ, nde ekɔ lo nkokɛ ɛkɔkɔ ekina. w21.10 10 od. 9-10.
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 23
Osase anyu wahɛtɛ la ntondo k’anto dia vɔ mɛna etsha anyu w’ɛlɔlɔ ko wayotombola Shɛnyu lele l’olongo.—Mat. 5:16.
Ekɔ diɛsɛ dia woke dia monga lo nkumbo ka l’andja w’otondo k’anangɛso l’akadiyɛso kokana ngandji. Sho nangaka di’anto efula ndja ndjɔtɛmɔla Nzambi kaso kaamɛ la so. La kanyi shɔ lo yimba, hatohombe pondjo nsala kaanga dui ɔtɔi diayonga l’etombelo wa kɔlɔ le ekambi wa Jehowa kana le Shɛso lele l’olongo. Sho salaka la wolo dia nsɛna lo yoho yayokotola anto oya lo lokumu l’ɔlɔlɔ. Lo tena dimɔ, anto amɔ mbeyaka tɔnyɔla kana tɔhɛnyahɛmnya l’ɔtɛ wakitanyiyaso Shɛso lele l’olongo. Kakɔna kakokaso nsala naka sho mbokaka wɔma dia nsambisha anto akina awui wendana la dietawɔ diaso? Sho koka monga l’eshikikelo dia Jehowa nde l’Ɔnande wayotokimanyiya. Yeso akashikikɛ ambeki ande ɔnɛ hawohombe ndjakiyanya lo woho wayowɔtɛkɛta kana lo kɛnɛ kayowota. Lande na? Yeso akalembetshiya ate: “Wayonyotɛ kɛnɛ kayonyɔtɛkɛta ko wonya akɔ; dikambo aha nyuamɛ mbayɔtɛkɛta, koko nyuma ka Shɛnyu mbayɔtɛkɛta lo tshimbo yanyu.”—Mat. 10:19, 20. w21.09 24 od. 17-18
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka nɛi 24
Dimi layotɛ Jehowa nte: “Wɛ kele eshamelo kami ndo longele lami.”—Os. 91:2.
Mɔsɛ akakambe la wɛdikelo akɔ waamɛ wendana la eshamelo. (Os. 90:1, nɔtɛ.) Ndo nto, otsha l’ekomelo ka lɔsɛnɔ lande, Mɔsɛ akakotola yambalo y’anto lo nkotsha awui akina wananda otema. Nde akafunde ate: “Nzambi ekɔ eshamelo oma ko nshi y’edjedja, anya ande wa pondjo wekɔ l’ɛse kayɛ.” (Eoh. 33:27) Etelo k’ɔnɛ “anya ande wa pondjo wekɔ l’ɛse kayɛ” atotɛtɔ lo dikambo dia Jehowa? Etena kele Jehowa longele laso, sho ndjaokaka l’ekokelo. Koko lo tena dimɔ, sho koka monga l’ɔkɔmwɛlɔ ndo ndɔ tshondo ya ta dia nshidiya ɔkɔmwɛlɔ ɔsɔ. Lo tena dia ngasɔ, kakɔna kayotosalɛ Jehowa? (Os. 136:23) Nde ayotodinga anya ande, ndo la ngandji tshɛ nde ayotɛmba ndo ayotokimanyiya lo tosukɛ. (Os. 28:9; 94:18) Lo mbeya dia tena tshɛ sho koka mendɛ l’osukɔ wa Nzambi tokimanyiyaka dia mbohɔ dia sho koka nkondja ekimanyielo lo toho tohende. Ntondotondo, tekɔ la dihole di’ekokelo di’eshamelo, oyadi lɛnɛ adjasɛso. Yoho ya hende, Shɛso ka ngandji lele l’olongo ndjakiyanyaka efula lo dikambo diaso. w21.11 6 od. 15-16
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka nɛi 25
Nyu pombaka diɛnɛ la ehemba wa weho la weho.—1 Pe. 1:6.
Yeso akeyaka di’awui wa wɛngiya wayodja mbetawɔ k’ambeki ande l’ohemba. Dia mbaakimanyiya dia mbikikɛ awui wa wɛngiya, nde akasha wɛɛla wofundami lo dibuku dia Luka. Yeso akakɔndɔla ɔkɔndɔ wa wadi aki odo ɔmɔ lakatetemala nɔmba shushi mɔtshi ya kɔlɔ dia nde nsambola dikambo diande la losembwe. Nde aki l’eshikikelo dia etete kande kayonga l’etombelo w’amɛna. L’ekomelo, shushi yakɔ akayosambolɛka dikambo diande. Naa wetshelo wakondjaso? Jehowa ekɔ la losembwe. Diakɔ diakate Yeso ate: “Ko onde mɛtɛ Nzambi hoosala dia dikambo dia ɛsɔnami ande woolelɛ otsho la yanyi sambɔma la losembwe tshɛ?” (Luka 18:1-8) Oma laasɔ, Yeso akakotsha ate: “Ko lam’ayokoma Ɔna onto, onde mɛtɛ nde ayotana mbetawɔ kɛsɔ la nkɛtɛ?” Etena katosalɛwɔ awui la wɛngiya tshɛ, sho pombaka mɛnya oma lo solo diaso dia lotutsha ndo oma l’etete kaso dia tekɔ la mbetawɔ ka wolo kele oko kaki wadi aki odo. Naka sho monga la mbetawɔ ka ngasɔ, kete sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ oyadi kakianɛ kana lo nshi yayaye, Jehowa ayotokimanyiya. Sho pombaka nto monga la mbetawɔ lo wolo wele la dɔmbɛlɔ. w21.11 23 od. 12; 24 od. 14
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka nɛi 26
Ngande wakoka ɔlɔngɔ a pami nama mboka kande pudipudi? Ele lo ndjalama lo ndjela ɔtɛkɛta ayɛ.—Os. 119:9.
Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka le, onde nyu ndjaokaka tena dimɔtshi oko ɛlɛmbɛ wa Jehowa nyodjaka lo shasa? Satana nangaka dia nyu mfɔnya ngasɔ. Nde nangaka dia nyu mbika washo lo kɛnɛ kasala wanɛ watakɛndakɛnda lo mboka k’enanɔnanɔ, nɛ dia mɛnamaka oko vɔ wekɔ mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo lɔsɛnɔ. Nde koka nkamba la kɛnɛ kasala asekanyu wa la kalasa kana kɛnɛ kɛnanyu l’Ɛtɛrnɛtɛ dia nyu ndjaoka oko nyekɔ lo ndjahondja awui amɔtshi w’amɛna. Satana nangaka dia nyu mfɔnya di’ɛlɛmbɛ wa Jehowa nyoshimbaka dia nyu ngɛnangɛnaka la lɔsɛnɔ lo yɛdikɔ y’efula. Koko nyohɔ dui nɛ: Satana halange dia wanɛ watakɛndakɛnda lo mboka kande mɛna kɛnɛ kawakongɛ l’ekomelo ka lɔkɛndɔ lawɔ. (Mat. 7:13, 14) Koko Jehowa nangaka nyu mbeya dia nyayonga la lɔsɛnɔ la dimɛna efula lo nshi yayaye naka nyu ntshikala lo mboka katɔla otsha lo lɔsɛnɔ.—Os. 37:29; Isa. 35:5, 6; 65:21-23. w21.12 23 od. 6-7
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka nɛi 27
Onto l’onto adimanyiya ɔnango l’otema ɔtɔi.—Mat. 18:35.
Sho mbeyaka dia sho pombaka dimanyiyana; ɔsɔ mbele dui dia dimɛna diahombaso nsala. Koko sho koka monga l’okakatanu wa nsala dui sɔ. Lo tena dimɔtshi ondo ɔpɔstɔlɔ Petero akayaokaka woho akɔ waamɛ. (Mat. 18:21, 22) Kakɔna kakoka kokimanyiya? Ntondotondo, kana yimba lo woho wakodimanyiya Jehowa efula. (Mat. 18:32, 33) Sho hatosungana dimanyiyama, koko nde todimanyiyaka aha l’okakatanu. (Os. 103:8-10) L’etena kakɔ kaamɛ, “sho lawɔ pombaka mbokana ngandji lam’asaso.” Diakɔ diele dimanyiya bu ɔnɛ onto alanga. Sho pombaka dimanyiya anangɛso l’akadiyɛso. (1 Jni. 4:11) Dui dia hende, kana yimba lo etombelo wonga naka sho dimanyiya. Sho koka nkimanyiya onto lotosale kɔlɔ, etshumanelo kayoyala kaamɛ, tayokokɛ diɔtɔnganelo diele lam’asaso la Jehowa ndo tayonya wotsho wele l’ahɛka aso. (2 Kɔr. 2:7; Kɔl. 3:14) L’ekomelo, lɔmba Ɔnɛ latodjangɛ dia dimanyiyanaka. Tetawɔke dia Satana koshishɛ wɔladi wele lam’asayɛ l’asekayɛ atɛmɔdi. (Ɛf. 4:26, 27) Tekɔ l’ohomba w’ekimanyielo ka Jehowa naka sho hatolange nkɔ lo djonga ya Satana shɔ. w21.06 22 od. 11; 23 od. 14
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka nɛi 28
Wɛ ayonga nkumekanga l’Isariyɛlɛ.—1 Sa. 23:17.
Davidɛ akatalawɔka dia nkokɛ lɔsɛnɔ lande. Saolo, nkumekanga ka wolo ka l’Isariyɛlɛ, akayashikikɛ dia mbodiaka. Etena kakonge Davidɛ l’ohomba wa mbo ya ndɛ, nde akemala l’osomba wa Nɔbɔ, lɛnɛ akandalɔmbɛ mapa etanu wa ndɛ. (1 Sa. 21:1, 3) L’ɔkɔngɔ diko, nde l’apami ande wakayashɛ lo wooko wa dive dimɔ. (1 Sa. 22:1) Ngande wakayokomaka Davidɛ la ntondo k’okakatanu wa ngasɔ? Saolo akokaka Davidɛ kandjema k’efula l’ɔtɛ wakɔngɛnangɛnaka anto efula ndo l’ɔtɛ wakandadje etshumba l’ata. Saolo akeyaka Jehowa akasɔnɛ Davidɛ dia ndjonga nkumekanga. (1 Sa. 23:16, 17) Oko wakinde akatetemala monga nkumekanga k’Isariyɛlɛ, Saolo aki la lemba l’asɔlayi ndo anto efula wakosukɛka, diakɔ diakahombe Davidɛ ndawɔ dia nshimbɛ lɔsɛnɔ lande. Onde mɛtɛ Saolo akafɔnya dia nde akakokaka ndɔshana la sangwelo diaki Nzambi lo dikambo dia Davidɛ? (Isa. 55:11) Bible hate dikambo sɔ, koko sho koka monga l’eshikikelo lo dikambo nɛ: Saolo akayadje ndaamɛ lo waale. Wanɛ walɔshana la Nzambi hawotondoyaki pondjo! w22.01 2 od. 1-2
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka nɛi 29
Nikɔdɛmɔ . . . akaye le Yeso l’otsho.—Jni. 3:1, 2.
Yeso akayashaka efula l’olimu w’esambishelo. Nde akɛnyaka ngandji kakandokaka anto lo ntetemala mbaetsha lo diaaso tshɛ. (Luka 19:47, 48) Kakɔna kakootshutshuyaka dia nsala dui sɔ? Yeso akawaokaka kɛtshi. Lo tena dimɔtshi, anto efula wakalangaka mpokamɛ ɛtɛkɛta wa Yeso woho wele nde l’ambeki ande “kokoka kaanga ndɛ yangɔ.” (Makɔ 3:20) Ndo nto, etena kakalange pami kɛmɔtshi nsawola la Yeso l’otsho, Yeso aketawɔ nsawola la nde. Anto efula wakahokamɛ Yeso oma l’etatelo kondjokoma ambeki ande. Koko wanɛ tshɛ wakohokamɛ wakasambishama dimɛna. Ɛlɔ kɛnɛ, sho nangaka mbisha anto tshɛ diaaso dia mpokamɛ lokumu l’ɔlɔlɔ. (Ets. 10:42) Lo dihole dia sambishaka paka etena kele dimɛna le so, sho pombaka mbetawɔ ntshikitanya ekongelo kaso dia nsambisha etena kele ondo tayoleka ntana anto. Naka sho nsala ngasɔ, sho koka monga l’eshikikelo dia Jehowa ayɔngɛnangɛna. w22.01 17 od. 13-14
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka nɛi 30
Onto mbolɛka wonyande onto dia mbosalɛ kɔlɔ.—Ond. 8:9.
Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula wekɔ l’okakatanu dia ndjaɛkɛ le onto tshɛ lele la lowandji. Vɔ wekɔ lo mɛna dia mbala efula ewandji ndo ɛnɛnɛ kokɛka akanga w’ɛngɔnyi ndo ase wolo, koko hawoleke nkimanyiya ase wola. Laadiko dia laasɔ, kɛwɔ y’ewandji ɛmɔ w’ɛtɛmwɛlɔ nyangiyaka anto, dui sɔ diambokonya di’anto amɔ nshisha wɛkamu awɔ le Nzambi. Diakɔ diele, etena ketawɔ onto ɔmɔ dia mbeka Bible kaamɛ la so, sho mongaka l’okakatanu dia mbokimanyiya dia nde ndjaɛkɛ le Jehowa ndo le enyimpala ande wa la nkɛtɛ. Lo mɛtɛ, aha ambeki wa Bible ato mbahomba mbeka dia ndjaɛkɛ le Jehowa ndo l’okongamelo ande. Kaanga wanɛ waya l’akambo wa mɛtɛ l’edja k’ɛnɔnyi efula hawohombe mbohɛ dia yoho yasala Jehowa akambo mboleki dimɛna tena tshɛ. Lo tena dimɔ, akambo amɔ tombaka wakoka mbidja wɛkamu aso le Jehowa l’ohemba. w22.02 2 od. 1-2