BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • es23 lk. 77-87
  • Ngɔndɔ k’enanɛi

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Ngɔndɔ k’enanɛi
  • Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2023
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 1
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 2
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 3
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 4
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 5
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 6
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 7
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 8
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 9
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 10
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 11
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 12
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 13
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 14
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 15
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 16
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 17
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 18
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 19
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 20
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 21
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 22
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 23
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 24
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 25
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 26
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 27
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 28
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 29
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 30
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 31
Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2023
es23 lk. 77-87

Ngɔndɔ k’enanɛi

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 1

Papa, dimanyiyawɔ.​—Luka 23:34.

Ondo Yeso akatɛkɛtaka dikambo di’asɔlayi w’ase Rɔmɔ wanɛ wakɔkɔkɔla nsɛti l’anya ndo l’ekolo. Yeso kombetawɔ di’awui wa wɛngiya wakawosalɛ mbokonya dia monga la lohetsho kana nama tokumbɛkumbɛ. (1 Pe. 2:23) L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, sho pombaka monga suke dia dimanyiya anto akina. (Kɔl. 3:13) Anto amɔtshi, mbidja ndo ewotɔ aso koka tɔlɔsha nɛ dia vɔ hawoshihodia dietawɔ diaso ndo yoho yaso ya lɔsɛnɔ. Vɔ koka mbuta kashi lo dikambo diaso, tɔnyɔla la ntondo k’anto akina, ndanya ekanda aso kana taanɛ dia tosalɛ kɔlɔ. Lo dihole dia sho mbalamɛ tokumbɛkumbɛ, sho koka nɔmba Jehowa dia nde dihola washo w’andɔshi aso l’oyango wa vɔ mbetawɔ akambo wa mɛtɛ lushi lɔmɔtshi. (Mat. 5:44, 45) Lo tena dimɔ, sho koka mboka wolo dimanyiya, djekoleko naka takadiɛnɛ l’awui wa wɛngiya w’efula. Koko naka sho mbetawɔ lohetsho kana tokumbɛkumbɛ mbika edio l’etema aso, kete tekɔ lo ndjasalɛ kɔlɔ shoamɛ. (Os. 37:8) Etena kɔsaso yɛdikɔ ya dimanyiya, tatetawɔke dia tokanyi ta kɔlɔ tokonya dia sho ntetemala momala kana monga ɛkɛlɛkɛlɛ keto.​—Ɛf. 4:31, 32. w21.04 8-9 od. 3-4

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 2

Ande mbala efula . . . yakawawosha paa.​—Os. 78:40.

Onde onto ɔmɔtshi lokayɛ ngandji ambotshanyemaka oma l’etshumanelo? Dui sɔ koka mbisha paa l’asolo! Ohokanyiya woho wakonge Jehowa la paa l’asolo etena kakawoke andjelo wa lo nkumbo kande hita ɔkɔngɔ! (Judɛ 6) Ndo nto tokanyiya woho wakayaoke Jehowa etena kakandɛnyi ase Isariyɛlɛ, wodja wakandokaka ngandji wɔtɔmbɔkwɛ mbala la mbala. (Os. 78:41) Onga l’eshikikelo ɔnɛ Shɛso ka ngandji lele l’olongo nyangaka nto naka onto ɔmɔtshi lokayɛ ngandji ambotshika mbokambɛ. Nde shihodiaka lɔkɔnyɔ lele la yɛ. La kɛtshi tshɛ, nde ayokosha ekeketshelo ndo osukɔ wele la yɛ ohomba. Naka ɔnawɔ ɔmɔ la nɛmɔ ambotshika kambɛ Jehowa, mbala efula ambutshi ndjakiyanyaka dia kana wakakoke nsala akambo efula dia nkimanyiya ɔnawɔ dia ntshikala l’akambo wa mɛtɛ. Ɔnangɛso ɔmɔ akate ate: “Lakayaɛndja onongo. Lakɛnyi alɔ wa kɔlɔ lo dikambo sɔ.” Kadiyɛso kɛmɔ kakahomana l’okakatanu akɔ waamɛ, akate la lɔkɔnyɔ tshɛ ate: “Naa kɔlɔ kakamasale oko ombutshi wa womoto? Lakɔshi dia dimi kotondoya dia mbetsha ɔnami la pami akambo wa mɛtɛ.” w21.09 26 od. 1-2, 4

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 3

[Vɔ wa]keye dia vɔ haweye mukanda ndo wekɔ anto k’anto.​—Ets. 4:13.

Anto amɔ fɔnyaka di’ekambi wa Nzambi hawokoke mbetsha akambo wendana la Bible nɛ dia vɔ kɔmbɔtɔ kalasa ya teoloji yeyama. Koko vɔ pombaka nyanga dia mbeya kɛnɛ kele mɛtɛ lo dikambo tshɛ. Kɛsɔ mbakayashikikɛ ofundji w’Evanjiliɔ wa Luka dia nsala. Nde akasale la wolo dia mbeka “akambo akɔ tshɛ oma k’etatelo lo yoho ya mɛtɛ.” Nde akalange di’ambadi ande “mbeya dimɛna l’eshikikelo tshɛ . . . akambo” wakawoke lo dikambo dia Yeso. (Luka 1:1-4) Ase Juda wa la Bɛrɔya k’edjedja waki oko Luka. Etena kakawoke mbala ka ntondo lokumu l’ɔlɔlɔ lendana la Yeso, vɔ wakasɛdingola Afundelo wa lo Hɛbɛru dia nshikikɛ kana kɛnɛ kakawawatɛ kaki mɛtɛ. (Ets. 17:11) Woho akɔ waamɛ mbele, ɛlɔ kɛnɛ anto pombaka nsɛdingola akambo tshɛ. Vɔ pombaka mbɛdika kɛnɛ kakaweke oma le ekambi wa Nzambi la kɛnɛ kata Afundelo. Vɔ pombaka nto mbeka ɔkɔndɔ w’ekambi wa Jehowa wa nshi nyɛ. Naka vɔ nsala eyangelo wahombama, kete hawotetawɔ dia dikanyiyakanyiya kana vate vate mbatakoya mboka. w21.05 3 od. 7-8

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 4

Nyodihole etema anyu hwe.​—2 Kɔr. 6:13.

Onde ekɔ onto ɔmɔtshi la l’etshumanelo kanyu lakokayɛ nongola lakayɛ? Ekɔ tena dimɔtshi diele asekaso Akristo koka ndeka ngɛnangɛna dia sho mbetsha wenya kaamɛ la wɔ. Mbeyaka monga ko amɔtshi wekɔ l’okakatanu dia monga kaamɛ l’ase nkumbo yawɔ wele bu ambetawudi etena kasalawɔ fɛtɛ yawɔ ya l’ɛtɛmwɛlɔ kana yakɛnɛmɔla ngandji ka wodja. Akina mbokaka kandji efula etena kakoka adatɛ amɔtshi, ɛnyɛlɔ datɛ diakawavusha lakiwɔ ɔmɔtshi la ngandji. Naka sho nɔmba anangɛso l’akadiyɛso wane wele l’ekakatanu wa ngasɔ dia mbetsha wenya kaamɛ la wɔ, kete sho mbaɛnyaka dia sho ‘ndjakiyanyaka l’otema ɔtɔi dikambo diawɔ. (Flpɛ. 2:20) Ekɔ ɛkɔkɔ efula wakoka Okristo ndjaoka opoko lo tena dimɔtshi. Koko, sho hatohombe pondjo mbohɛ dia Jehowa mbeyaka dimɛna tokanyi ta ngasɔ. Nde toshaka kɛnɛ keso l’ohomba, mbala efula lo tshimbo y’asekaso Akristo. (Mat. 12:48-50) Lo wedi okina, sho mɛnyaka Jehowa dia tekɔ la lowando lo yɛdikɔ yande yoludi la ngandji etena kasalaso la wolo tshɛ dia nsukɛ nkumbo kaso ka lo nyuma. Oyadi woho wakokaso ndjaoka lo tena dimɔtshi, teye dia sho bu shoamɛ nɛ dia Jehowa ekɔ tena tshɛ kaamɛ la so! w21.06 13 od. 18-20

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 5

Nyonge la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’atei w’ase wedja, kele naka wambonyofunda ɔnɛ nyekɔ atshi wa kɔlɔ, kawɛnyi etsha anyu w’ɛlɔlɔ, kele kawotombole Nzambi lo lushi layondonyɔsɛdingola.​—1 Pe. 2:12.

Yeso akatetemala monga la kanyi y’ɔlɔlɔ, ndo nde akatetemala nsambisha kaanga mbaki anto amɔ la wendjudi lo losango lande. Lande na? Nde akeyaka di’anto waki l’ohomba efula wa mbeya akambo wa mɛtɛ ndo nde akalangaka di’anto efula nkondja diaaso dia mbetawɔ losango la Diolelo. Nde akeyaka nto di’anto amɔtshi waki la wendjudi oma l’etatelo wakakokaka ndjetawɔ losango. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakatombe lo nkumbo kande hita. L’edja kakandakambe olimu ande, ɛnɔnyi esato l’etenyi, ndooko ɔnango ɔtɔi lakonge ombeki ande. (Jni. 7:5) Koko l’ɔkɔngɔ wa nde mbolɔ, vɔ wakayonga Akristo. (Ets. 1:14) Sho hateye anto akɔna wayetawɔ akambo wa mɛtɛ wa lo Bible wawaetshaso. Anto amɔ salaka edja dia ndjetawɔ losango laso oleki anto akina. Kaanga wanɛ wahatohokamɛ mɛnaka dionga ndo lɔkɛwɔ laso la dimɛna ndo vɔ mbeyaka ndjotatɛ ‘ntombola Nzambi.’ w21.05 18 od. 17-18

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 6

Lam’ayonyotshɔ, nyotasambishaka nyate: “Diolelo dia l’olongo diaya suke.”​—Mat. 10:7.

Etena kaki Yeso la nkɛtɛ, nde akasha ambeki ande didjango diele la tenyi pende. Nde akawatɛ dia nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo ndo nde akawaɛnya woho wa nsala dui sɔ. (Luka 8:1) Ɛnyɛlɔ, Yeso akalowanya ambeki ande lo dikambo dia kɛnɛ kakawakoke nsala naka anto wambotona losango la Diolelo kana wambolietawɔ. (Luka 9:2-5) Nde akawatɛ nto polo lɛnɛ ayokoma olimu w’esambishelo lo mbatɛ ate ambeki ande ‘wayosambisha anto wa lo wedja tshɛ.’ (Mat. 24:14; Ets. 1:8) Laadiko dia laasɔ, nde akatɛ ambeki ande dia mbetsha wanɛ wayonga ambeki dia vɔ nkitanyiya akambo tshɛ wakandadjanga. Yeso akɛnya di’olimu w’ohomba ɔsɔ wayotetemala polo lo nshi yaso nyɛ, mbuta ate “polo l’etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo.” (Mat. 28:18-20) Ndo lo ɛnɛlɔ kakandasha Joani, Yeso akɛnya hwe dia nde nongamɛka di’ambeki ande tshɛ nkimanyiya anto akina dia vɔ mbeka akambo wendana la Jehowa.​—Ɛny. 22:17. w21.07 2-3 od. 3-4

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 7

Tatoyangake mɛnya dia sho ndeka anto akina, lo nsɛmanɛ ndo lo kɔmiyana lam’asaso.​—Ngal. 5:26.

L’andja wa nshi nyɛ, anto efula sɛngiyamaka la yimba ya shɛmanedi. Omundji ɔmɔtshi w’okanda mbeyaka nkamba la toho tɔmɔtshi ta kɔlɔ l’oyango wa nde ndeka amundji akina w’okanda. Ɔkɛnyi ɔmɔtshi wa tɔkɛnyɔ mbeyaka mpomuya l’okonda tshɛ ɔkɛnyi wa l’ekipɛ kekina l’oyango wa nde mbidja otshumba. Ombeki ɔmɔtshi walanga dia vɔ mbeetawɔ l’inivɛrsite ɔmɔtshi wa lokumu mbeyaka mbiva l’ɛgzamɛ watowoshaka ambeki dia mbaetawɔ. Oko weso Akristo, sho mbeyaka dia ditshelo sɔ tshɛ diekɔ kɔlɔ, ndo diekɔ l’atei wa “etsha wa demba.” (Ngal. 5:19-21) Ko onde ekambi wa Jehowa ɛmɔtshi koka mbidja yimba ya shɛmanedi l’etshumanelo aha la vɔ mbeya? Ɔsɔ ekɔ dimbola di’ohomba nɛ dia yimba ya shɛmanedi koka ndanya kaamɛ kaso k’onto l’ɔnango. Diakɔ diele, ekɔ ohomba sho nsɛdingola bɛnyɛlɔ di’apami la wamato wa kɔlamelo wa lo nshi yakafundamaka Bible waki komonga la yimba ya shɛmanedi. w21.07 14 od. 1-2

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 8

Ɔngɛnɔngɛnɔ le ɔnɛ tshɛ ladja mbolambola yimba; Jehowa ayowotsha lo lushi la mpokoso.​—Os. 41:1.

Ngandji ka kɔlamelo totshutshuyaka dia nkimanyiya wanɛ wambɔkɔmɔ. Ɛlɔ kɛnɛ anangɛso l’akadiyɛso wakɛta solo hawokakitɔna l’ase etshumanelo wele la lonyangu ndo l’ɔkɔmwɛlɔ. Vɔ nangaka anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ, ndo vɔ nomɔlomɔka dia nsala kɛnɛ tshɛ kakokawɔ nsala dia mbaakimanyiya. (Tok. 12:25; 24:10) Dui sɔ mbɔtɔnɛka la dako diakasha ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ ɔnɛ: “Nyokambe la ɛtɛkɛta w’esambelo le wanɛ wambɔkɔmɔ, nyosuke wanɛ wele wɔdu ndo nyonge la solo dia lotutsha otsha le anto tshɛ.” (1 Tɛs. 5:14) Mbala efula, yoho yoleki dimɛna yakokayɛ nkimanyiya ɔnangɛyɛ kana kadiyɛyɛ kambɔkɔmɔ ele lo mbohokamɛ ndo lo mboshikikɛ dia wɛ mbookaka ngandji. Nzambi kaso ngɛnangɛnaka efula woho wayashayɛ la ngandji tshɛ otsha le ɔkɔkɔ ande ɔmɔtshi wa nɛmɔ. Tokedi 19:17 mbutaka ɔnɛ: “Onto loka mbolambola kɛtshi ekɔ lo nsɔndja Jehowa diangɔ, ndo Nde ayowofuta l’ɔtɛ wa kɛnɛ kasalande.” w21.11 10 od. 11-12

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 9

Nyɔlɛtɛ ko nyayɛna dia Jehowa ekɔ ɔlɔlɔ; ɔngɛnɔngɛnɔ le onto layashɛ le nde.​—Os. 34:8.

Kakɔna kakokaso nsala oma ko kakianɛ dia ndjalɔngɔsɔla dikambo dia nshi yayaye? Sho pombaka ngɛnangɛna la kɛnɛ kele la so ndo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula l’ɔtɛ wa diɔtɔnganelo diele lam’asaso la Jehowa. Lo yɛdikɔ yayotoleka mbeya Nzambi kaso, mbayotoleka monga la mbetawɔ lo dikoka diele la Nzambi dia tokokɛ etena kayotɔlɔshama oma le Ngɔngɔ ka la Mangɔngɔ. Ɛtɛkɛta wa lo divɛsa di’ɛlɔ nembetshiyaka lande na kakeyaka Davidɛ dia nde kokaka ndjaɛkɛ l’osukɔ wa Jehowa. Davidɛ akayaɛkɛka mbala efula le Jehowa, ndo ndooko lushi lakawɛndja Nzambi kande ɛkɔndjɔ. Etena kakinde dikɛnda, Davidɛ akalɔ la Ngɔliyatɛ dikongote di’ose Filistiya ndo nde akatɛ ɔndɔshi wa ta wa lokumu ɔsɔ ate: “Ɛlɔ Jehowa ayokokimɔ lo anya ami.” (1 Sa. 17:46) L’ɔkɔngɔ diko, Davidɛ akayokambɛ nkumekanga Saolo lakayange mbala efula dia mbodiaka. Koko “Jehowa aki kaamɛ” la Davidɛ. (1 Sa. 18:12) Lam’ele Davidɛ akɛnyi lonya la Jehowa lo nshi yakete, Davidɛ akeyaka dia nde akakoke mendɛ le nde etena kakinde la ntondo k’ehemba. w22.01 6 od. 14-15

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 10

Ana wa Nzambi tshɛ [wakatatɛ] mbida tosalemba la ɔlɔ w’efula.​—Jɔbɔ 38:7.

Lo kɛnɛ tshɛ kasalande, la solo dia lotutsha tshɛ Jehowa mbɔsaka etena kahombama dia nshidiya olimu ande. Nde salaka dui sɔ dia ntombola lokombo lande ndo lo wahɔ w’anto akina. Ɛnyɛlɔ, tɔsɛdingole woho wakatalɔngɔsɔlaka Jehowa nkɛtɛ lo dikambo di’anto yema yema. Dia nembetshiya dui sɔ, Bible mbitaka ɔnɛ nde “akashikikɛ tɛdikɔ tatɔ,” ‘akakitsha dikitshelo diatɔ’ ndo “akakitsha dive diatɔ dia tshuku.” (Jɔbɔ 38:5, 6) Nde akɔshi ndo etena ka nsɛdingola olimu ande. (Eta. 1:10, 12) Onde wɛ koka nkanyiya woho wakayaoke andjelo etena kakawɛnyi woho wakatoongaka diangɔ diakatonge Jehowa elangala yema yema? Ndooko onyake vɔ wakangɛnangɛna efula! Diakɔ diele, l’etena kɛmɔtshi vɔ wakatatɛ “mbida tosalemba la ɔlɔ w’efula.” Wetshelo akɔna wakondjaso? Elimu w’etongelo wa Jehowa wakɔshi nunu di’ɛnɔnyi dia vɔ ndjoshila, koko etena kakende Jehowa diangɔ tshɛ diakandatonge l’ɔkɔmi tshɛ, nde akate dia “diɔ diekɔ amɛna efula.”​—Eta. 1:31. w21.08 9 od. 6-7

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 11

Dimɛna efula, wɛ ekɔ ose olimu w’ɔlɔlɔ ndo wa kɔlamelo!​—Mat. 25:23.

Lo wɛɛla wa Yeso, pami kɛmɔ aki suke la minda lɔkɛndɔ. La ntondo ka nde monɛɛ, nde akelɛ ase olimu ande ndo akasha onto l’onto talata dia nde munda okanda la yɔ. Lo mbidja yimba l’akoka wele la onto l’onto, pami kɛsɔ akasha ose olimu ɔmɔ talata tshanu, ose olimu okina talata hiende ndo ose olimu wa sato lotalata ɔtɔi. Ase olimu ahende wa ntondo wakakambe olimu efula dia kondjiyɛ owandji awɔ falanga efula. Koko ose olimu wa sato, kosala ndooko dui, diakɔ diele owandji ande akayowonya l’olimu. Ose olimu wa ntondo la ose olimu wa hende wakɔshi ɔkɛndɛ wakawawasha la nɛmɔ efula ndo vɔ wakakambɛ owandji awɔ olimu efula. Etombelo wakonge ele, vɔ wakalodiyɛ owandji awɔ talata yakawakondja l’ahende. Owandji awɔ akaafute l’ɔtɛ wakawakambe olimu l’etete. Owandji ɔsɔ akangɛnangɛna ndo akawasha ɛkɛndɛ ekina. w21.08 21 od. 7; 22 od. 9-10

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 12

Mbala kekina . . . dimi layosutshasutsha olongo, [ndo] nkɛtɛ.​—Hang. 2:6.

Jehowa ambɛnya solo dia lotutsha di’efula lo nshi y’ekomelo nyɛ. Nde halange kaanga onto ɔtɔi ndanyema. (2 Pe. 3:9) Nde ambosha onto tshɛ diaaso dia ndjatshumoya. Koko solo diande dia lotutsha diekɔ l’elelo. Wanɛ watona diaaso sɔ wayotanema la ntondo ka dikambo diele oko nɛ diaki la Farawɔ ka lo nshi ya Mɔsɛ. Jehowa akatɛ Farawɔ ate: “Otondongaka lakasembola lonya lami dia kɔkɔmɔla wɛ l’anto ayɛ lo nyotomɛ mpokoso ka wolo, tshike wɛ amboshishɔka oma la nkɛtɛ. Koko l’ɔtɛ wa dikambo nɛ mbakamakotshike la lɔsɛnɔ: Dia kɛnya wolo ami ndo dia lokombo lami mbewoyama lo nkɛtɛ k’otondo.” (Eto. 9:15, 16) Wedja tshɛ wayohomba mbeya dia Jehowa mbele Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ. (Ɛzk. 38:23) Osutshesutshelo wakatɛkɛtama lo divɛsa di’ɛlɔ wayolembetshiya elanyelo ka pondjo ka wanɛ wele oko Farawɔ, watona mbetawɔ dia Jehowa mbele la lotshungɔ la nɔmbɔla. w21.09 18-19 od. 17-18

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 13

Nyɔngɛnɛngɛnɛ la wanɛ wangɛnangɛna; nyolele la wanɛ walela.​—Rɔmɔ 12:15.

Onde wɛ ekɔ la lɔkɔnyɔ l’ɔtɛ wakatshanyema lakiyɛ ɔmɔ lokayɛ ngandji? Ko kayotota naka mɛnamaka di’ase etshumanelo amɔtshi mbutaka awui wakonyangiya? Lo mɛtɛ, aha onto tshɛ mbayokotɛ akambo w’amɛna. (Jak. 3:2) Sho tshɛ bu kokele, diakɔ diele taambake naka onto ɔmɔtshi heye kɛnɛ kakokande mbuta kana naka nde ambokotɛ awui amɔtshi wakonyangiya kaanga mbele nde halangi konyangiya. Tohɔ dia ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akasha dako nɛ ate: “Nyotetemale mbikikanɛ kɔlɔ ndo nyodimanyiyanake l’otema ɔtɔi lam’asanyu, oyadi kaanga onto ekɔ la dikambo dia nyangɛ osekande.” (Kɔl. 3:13) Tetemala nsukɛ ase nkumbo wele la kɔlamelo. L’etena kɛsɔ mbalekawɔ monga l’ohomba wa wɛ mbaoka ngandji ndo mbakeketsha. (Hɛb. 10:24, 25) Lo tena dimɔ, ase nkumbo ka wanɛ wambotshanyema ndjoyaokaka vɔ la wɔ dia ase etshumanelo waya bu la diɔtɔnganelo la wɔ. Tatetawɔke dia vɔ ndjaoka ngasɔ! Ana wele ambutshi awɔ wakatshike akambo wa mɛtɛ wekɔ lo yoho ya laande l’ohomba wa lowando ndo w’ekeketshelo. w21.09 29 od. 13-14; 30 od. 16

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 14

Kanga lomba pokamɛka ndo kondjaka wetshelo efula.​—Tok. 1:5.

Etena kasawola osombe nde l’ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi, vɔ akɔ ahende kondjaka wahɔ. (Rɔmɔ 1:12) Wɛ ɔngɔlɔngɔ ayoshihodia dimɛna woho wakokɛ Jehowa ekambi ande wa kɔlamelo, ndo osombe ayoshihodia dia nde mbɔsamaka la nɛmɔ. Nde ayɔngɛnangɛna dia kɔkɔndɔlɛ ɛtshɔkɔ wakandakondja oma le Jehowa. Mbala efula, olangala wa lo demba kitakitaka lam’atatshunde onto, koko wanɛ wele la kɔlamelo le Jehowa komaka elangala efula lo washo ande l’edja katete ɛnɔnyi. (1 Tɛs. 1:2, 3) Lande na kele dui sɔ diekɔ mɛtɛ? Nɛ dia l’edja k’ɛnɔnyi efula, vɔ wakatshike dia nyuma ka Nzambi mbakenga ndo mbaɛdia. Laasɔ, lo yɛdikɔ yayotoleka mbeya anangɛso l’akadiyɛso w’esombe wa nɛmɔ asɔ, mbaɔsa la nɛmɔ ndo mbeka akambo oma le wɔ, mbayotoleka mbaɔsa oko diangɔ dia nɛmɔ efula. Etshumanelo ndekaka nkeketala, aha tsho etena kɔsa ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka esombe la nɛmɔ, koko ndo etena kɔsa esombe ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka la nɛmɔ. w21.09 7 od. 15-18

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 15

Nyotshike nombosha diaha nyu nomboshama, nɛ dia woho walomboshanyu anto akina mbayowonyolombosha.​—Mat. 7:1, 2.

Sho pombaka mbewɔ monga awui wolo ndo nsala la wolo dia monga “ɔngɔnyi lo kɛtshi.” Kɛtshi hakomɛ tsho lo kioka. Lo mɛtɛ, kɛtshi nembetshiyamaka oko “kandji kɛnama l’etsha.” Sho tshɛ koka nyanga la yambalo tshɛ anto wele lo dihombo lo nkumbo kaso, l’etshumanelo kaso ndo lo tshunda diaso. Lo mɛtɛ, tekɔ la waaso efula wa mbokana kɛtshi! Onde onto ɔmɔ ekɔ l’ohomba w’ekeketshelo? Onde hatokoke mbosha ekimanyielo ka shikaa, ondo lo mbosha yangɔ ya ndɛ kana mbosalɛ dui dimɔ dia dimɛna? Onde Okristo ɔmɔ wambokaloyama l’etshumanelo ekɔ l’ohomba w’ekeketshelo dia monga l’angɛnyi wayowokeketshaka? Onde hatokoke nkahana l’anto akina losango l’ekeketshelo lendana la lokumu l’ɔlɔlɔ? (Jɔbɔ 29:12, 13; Rɔmɔ 10:14, 15; Jak. 1:27) Naka tambeya di’anto amɔ wekɔ lo dihombo, kete tayoshihodia dia waaso wekɔ wa mboka anto tshɛ kɛtshi. Naka sho mbaoka akɛtshi, kete tayɔngɛnyangɛnya Shɛso lele l’olongo, Nzambi kele “ɔngɔnyi lo kɛtshi”! w21.10 13 od. 20-22

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 16

Jehowa kele Olami ami. Dimi hantohomba ndooko ɛngɔ.​—Os. 23:1.

Lo Osambo 23, Davidɛ shilaka akambo wele mɛtɛ la nɛmɔ diahashile, ɛnyɛlɔ ɛtshɔkɔ efula wa lo nyuma waki la nde lo mbetawɔ Jehowa oko Olami ande. Jehowa akɔɔlɔmbɔla “lo mboka ya losembwe,” ndo la kɔlamelo tshɛ, Nde akasukɛ Davidɛ lo tena di’ɔlɔlɔ ndo dia paa. Davidɛ akeyaka dia woho waki lɔsɛnɔ lande lo “adiyo w’ɔmɔngɛla” wa Jehowa hatonga lɔsɛnɔ lele bu l’ekakatanu. Lo tena dimɔtshi, nde akakokaka nkɔmɔ, oko onto latakɛndakɛnda “lo okidi wa wodjima wa hitɔɔ,” ndo nde akongaka l’atunyi. Koko, oko waki Jehowa Olami ande, Davidɛ komboka “waale wɔma.” Lo woho akɔna wele Davidɛ ‘kopomba ndooko ɛngɔ? Lo yoho ya lo nyuma, nde aki la kɛnɛ tshɛ kaki lande ohomba. Ɔngɛnɔngɛnɔ ande konemanɛka la diangɔ dia l’emunyi. Davidɛ akangɛnangɛnaka la kɛnɛ kakawoshaka Jehowa. Kɛnɛ kakaleke ohomba le nde aki ɔtshɔkɔ ndo ekokelo k’oma le Nzambi kande. Oma l’ɛtɛkɛta wa Davidɛ, sho koka mɛna dia ekɔ ohomba efula dia sho monga la kanyi ya dimɛna lo dikambo dia lomombo la l’emunyi. w22.01 3-4 od. 5-7

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 17

Onto l’onto ayolongola difuto diande lo ndjela olimu ande hita.​—1 Kɔr. 3:8.

Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lo nshi y’edjedja wakasambisha anto waki kombahokamɛ. Ɛnyɛlɔ, Nɔa aki “osambisha w’akambo w’ɛlɔlɔ,” ondo l’edja k’ɛnɔnyi akumi. (2 Pe. 2:5) Aha la taamu, nde akalongamɛka di’anto akina wayetawɔ esambishelo kande, koko Jehowa kɔmɛnya dia dui dia ngasɔ diayosalema. Koko etena kakandatɛ Nɔa dia nsala waato, Nzambi akate ate: “Kɔtɔ lo waato wa luudu wɛ l’anayɛ, la wadɛyɛ ndo la wadi w’anayɛ.” (Eta. 6:18) Ndo lo mboka woke wakahombe monga la waato wakawotɛ Nzambi dia nsala ndo kɛnɛ kakahombe mbɔtɔ lɔkɔ, ondo Nɔa akakoke nshihodia ɔnɛ anto efula hawotohokamɛ esambishelo kande. (Eta. 6:15) Oko wadieyaso, ndooko kaanga onto ɔtɔi la l’andja wa kɔlɔ ɔsɔ lakahokamɛ Nɔa. (Eta. 7:7) Onde Jehowa akɔshi dia Nɔa kotondoya? Ndooko! Lo washo wa Nzambi, Nɔa akatondoya olimu ande w’osambisha nɛ dia nde akasale la kɔlamelo tshɛ kɛnɛ kakawotɛ Jehowa dia nsala.​—Eta. 6:22. w21.10 26 od. 10-11

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 18

Dimi laki la efula lam’akamatshu, koko Jehowa ambonkaloya anyanya.​—Ruta 1:21.

Ohokanyiya woho wakayaoke Ruta lam’akandoke ɛtɛkɛta wa Naɔmi ɛsɔ! Ruta akasale kɛnɛ tshɛ kakinde l’akoka wa nsala dia nkimanyiya Naɔmi. Ruta akalele kaamɛ la nde, akookeketsha, ndo akande lɔkɛndɔ kaamɛ la nde l’edja ka nshi efula. Kaanga mbakosalɛ Ruta akambo asɔ tshɛ, Naɔmi akate ate: “Jehowa ambonkaloya anyanya.” Lo mbuta ɛtɛkɛta ɛsɔ, Naɔmi kombidja yimba l’osukɔ wa Ruta ɔnɛ laki lo lokondo lande. Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakahombe mɛtɛ nyangiya Ruta. Koko, nde kotshika Naɔmi. (Ruta 1:3-18) Ɛlɔ kɛnɛ, kadiyɛso kɛmɔtshi kele l’ɔkɛyi mbeyaka totondjɛ ɛtɛkɛta wa kɔlɔ lo tena dimɔtshi, kaanga mbadjaso welo tshɛ dia mbookimanyiya. Koko sho salaka la wolo diaha mbonyangɛ. Sho hatotshike kadiyɛso kele lo dihombo ndo sho nɔmbaka Jehowa dia nde tokimanyiya dia ntana yoho ya mbookeketsha. (Tok. 17:17) Kadiyɛso kɛmɔtshi kele l’ohomba w’ekimanyielo mbeyaka ntondo ntona ekimanyielo kaso. Koko, ngandji ka kɔlamelo kayototshutshuya dia sho nsala tshɛ kahombama diaha mbotshika.​—Ngal. 6:2. w21.11 11 od. 17-19

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 19

Nyoyale ekila lo dionga dianyu tshɛ.​—1 Pe. 1:15.

Lo Bible, tshɛkɛta “ekila” mendanaka ntondotondo la lɔkɛwɔ ndo la pudipudi k’ɔtɛmwɛlɔ kana eongelo ka kɛnɛ kele ekila. Tshɛkɛta shɔ koka mbela nto kanyi ya kitshama laande dia kambɛ Nzambi. L’ɛtɛkɛta ekina, tayɔsama dia tekɔ ekila naka sho monga la lɔkɛwɔ la pudipudi, naka sho ntɛmɔla Jehowa lo yoho yetawɔnde, ndo naka sho monga la diɔtɔnganelo dia ma ma la nde. Kanyi y’ɔnɛ sho kokaka monga la diɔtɔnganelo dia ma ma la Nzambi kaso k’ekila kokaka tokitshakitsha asolo, djekoleko etena kasɛdingolaso kɛnɛ katetsha Bible lo dikambo dia ekila ka Jehowa. Jehowa ekɔ pudipudi lo toho tshɛ. Sho mbekaka dui sɔ oma lo kɛnɛ kakate asarafu, mbuta ate andjelo wele suke suke la kiti kande ka lowandji lo dikambo diande. Amɔtshi l’atei awɔ mbutaka ɔnɛ: “Ekila, ekila, ekila mbele Jehowa kanga lolembelembe.” (Isa. 6:3) Lo mɛtɛ, dia vɔ monga la diɔtɔnganelo dia ma ma la Nzambi kawɔ k’ekila, andjelo vɔamɛ pombaka monga ekila ndo ngasɔ mbewɔ. w21.12 3 od. 4-5

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 20

Nyendake dimɛna woho wakɛndakɛndanyu, aha oko akanga wa dinginya, koko oko akanga wa tomba, Nyokambe la wenya anyu lo yoho yoleki dimɛna.​—Ɛf. 5:15, 16.

Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka mbaleka ndjakiyanya lo kɛnɛ kendana la yoho yoleki dimɛna yakokawɔ nkamba la lɔsɛnɔ lawɔ. Lo wedi okina, andaki wa la kalasa ndo ase nkumbo wele bu ambetawudi koka mbatshutshuya dia mbɔtɔ kalasa ya laadiko l’oyango wa vɔ ndjokondja olimu wa lokumu l’andja ɔnɛ. Weho wa kalasa shɔ koka mbaɔsɛ etena k’efula. Lo wedi okina, ambutshi ndo angɛnyi wa l’etshumanelo koka nkeketsha ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka dia mbetsha lɔsɛnɔ lawɔ l’olimu wa Jehowa. Kakɔna kakoka nkimanyiya ɔlɔngɔlɔngɔ kana osekaseka walanga Jehowa dia mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna? Nde koka nkondja wahɔ lo mbadia Ɛfɛsɔ 5:15-17 ndo nkana yimba l’avɛsa asɔ. L’ɔkɔngɔ w’ɔlɔngɔlɔngɔ kana osekaseka mbadia avɛsa asɔ, nde koka ndjambola ɔnɛ: ‘Naa “lolango la Jehowa”? Yɛdikɔ yakɔna yayowɔngɛnyangɛnya? Etombelo akɔna wayonga naka dimi nkamba la wenya ami lo yoho yoleki dimɛna?’ Ohɔ “dia nshi nyɛ yekɔ kɔlɔ,” ndo andja ɔnɛ walɔmbwama oma le Satana wayanga nkomɛ kem’edja. w22.01 27 od. 5

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 21

Lo mɛtɛ, anango komonga la mbetawɔ le nde.​—Jni. 7:5.

Etena kakɔna kakakome Jakɔba ombeki wa Yeso wa kɔlamelo? L’ɔkɔngɔ wa Yeso mbolɔ oma lo nyɔi, “nde akɛnama le Jakɔba ko oma laasɔ le apɔstɔlɔ tshɛ.” (1 Kɔr. 15:7) L’ɔkɔngɔ wa nde mɛnana la Yeso, Jakɔba akonge ombeki ande. Nde aki laawɔ etena kakakongaka apɔstɔlɔ nyuma k’ekila kakalakema lo luudu la ladiko la la Jɛrusalɛma. (Ets. 1:13, 14) L’ɔkɔngɔ diko, Jakɔba aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia nkamba oko ose olui walɔmbɔla wa lo ntambe ka ntondo. (Ets. 15:6, 13-22; Ngal. 2:9) Ndo etena kɛmɔtshi la ntondo k’ɔnɔnyi 62 T.D., nde akasambiyama dia mfundɛ Akristo w’akitami mukanda. Mukanda ɔsɔ wekɔ la wahɔ leso ɛlɔ kɛnɛ, oyadi tekɔ la elongamelo ka tɔsɛna l’olongo kana lanɛ la nkɛtɛ. (Jak. 1:1) Lo ndjela Joseph, ombewi w’ɛkɔndɔ ɔmɔtshi wa lo ntambe ka ntondo, Jakɔba akadiakema la lotshungɔ laki Ananiya wa dikɛnda w’ose Juda laki ɔlɔmbɛdi a ladiko. Jakɔba akatshikala la kɔlamelo le Jehowa polo ndo lam’akandashidiya esakelo kande ka lowango lanɛ la nkɛtɛ. w22.01 8 od. 3; 9 od. 5

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 22

Nzambi kami le, Nzambi kami le, lande na kamboyɔnsɛka?​—Mat. 27:46.

Wetshelo ɔmɔ wakokaso nkondja oma lo divɛsa di’ɛlɔ ele hatohombe nongamɛ ɔnɛ Jehowa ayotokokɛka oma l’ehemba wendana la mbetawɔ kaso. Oko wakahembama Yeso polo l’ekomelo, sho lawɔ pombaka ndjalɔngɔsɔla dia mɛnya dia tekɔ la kɔlamelo polo lo nyɔi, naka kokaka. (Mat. 16:24, 25) Koko, tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ Nzambi hetawɔ sho pembama polo lo yɛdikɔ yahatakoke mbikikɛ. (1 Kɔr. 10:13) Wetshelo okina wakokaso nkondja ele, l’ɛnyɛlɔ ka Yeso, vɔ koka tosalɛ akambo aha la losembwe. (1 Pe. 2:19, 20) Wanɛ watɔlɔsha salaka dui sɔ aha l’ɔtɛ wakatasale dui dimɔ dia kɔlɔ, koko l’ɔtɛ weso bu ase andja ɔnɛ ndo l’ɔtɛ wasambishaso akambo wa mɛtɛ. (Jni. 17:14; 1 Pe. 4:15, 16) Yeso akashihodia lande na kaketawɔ Jehowa dia nde nsowa. Koko, otshikitanyi la nde, atɛmɔdi wele la kɔlamelo wadiɛnɛ l’ohemba ɔmɔ ndjambolaka lo tena dimɔtshi lande na ketawɔ Jehowa di’awui amɔ mbakomɛ. (Hab. 1:3) Nzambi kaso kokana kɛtshi ndo kele la solo dia lotutsha shihodiaka di’anto asɔ hawohombi mbetawɔ, koko wekɔ l’ohomba w’ekeketshelo kele paka nde mbakoka mbasha.​—2 Kɔr. 1:3, 4. w21.04 11 od. 9-10

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 23

Dɔmbɛlɔ diami diayale oko tshɔ yɔlɔngɔswami la ntondo kayɛ.​—Os. 141:2.

Jehowa ayetawɔ ɔtɛmwɛlɔ aso naka vɔ salema lo yoho yɔtɔnɛ la sangelo diande ndo naka vɔ salema la ngandji ndo la dilɛmiɛlɔ. Sho mbeyaka dia Jehowa sunganaka tɛmɔma ndo sho nangaka dia ɔtɛmwɛlɔ aso salema lo yoho yoleki dimɛna efula. Yoho mɔtshi yatɛmɔlaso Jehowa ele etena kɔlɔmbaso. Afundelo mbɛdikaka alɔmbɛlɔ aso la tshɔ yakawalɔngɔsɔlaka dimɛna efula yakawalambolaka lo tabɛrnaklɛ ndo l’ɔkɔngɔ diko lo tɛmpɛlɔ. Tshɔ shɔ yakangɛnyangɛnyaka Nzambi. Woho akɔ waamɛ mbele, alɔmbɛlɔ aso w’oma k’ɛse otema “mbɔngɛnyangɛnyaka” oyadi takakambi la tɔtɛkɛta ta wɔdu efula. (Tok. 15:8; Eoh. 33:10) Otema wa Jehowa salanganaka etena kokande ɛtɛkɛta wɛnya ngandji ndo lowando lele laso le nde. Nde nangaka dia sho mbotɛ ekiyanu aso, awui walongamɛso ndo nsaki yaso. Ntondo ka wɛ ndjasukanya la Jehowa lo dɔmbɛlɔ, wɛ kokaka nkanyiya efula lo kɛnɛ kayoyowotɛ. Lo nsala ngasɔ, wɛ ayolambola Shɔ lele l’olongo “tshɔ” yoleki dimɛna. w22.03 20 od. 2; 21 od. 7

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 24

Nyu wanɛ wasoyama, wayonyosha momuya kaamɛ la so etena kayoshɔma Nkumadiɔndjɔ Yeso oma l’olongo la andjelo ande wa wolo.​—2 Tɛs. 1:7.

L’Aramangɛdɔna, aha sho mbayɔsa yɛdikɔ dia nshikikɛ Jehowa onto layondoka kɛtshi kana bu. (Mat. 25:34, 41, 46) Onde tayonga l’akoka wa ndjaɛkɛ lo dombwelo dia Jehowa, ko kana dui sɔ diayonga otakanya le so? Mbokɛmaka hwe dia sho pombaka nkeketsha wɛkamu aso le Jehowa oma ko kianɛ, dia sho ndjowɛkama tshɛ lo tshɛ lo nshi yayaye. Ohokanyiya woho wayotoyaoka l’andja w’oyoyo waki Nzambi. Ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wayolanyema, kaamɛ ndo tshunda di’amundji w’okanda ndo tshunda dia pɔlitikɛ diasɔkisha anto ndo diambela awui wa kɔlɔ efula l’edja k’ɔkɔndɔ w’anto. Ekakatanu wendana la yoonge, lotshundu ndo nyɔi ka wakiso wa ngandji hoyala nto akambo wa lushi la lushi. Satana l’ɛdiɛngɛ wayodjama lo lokanu l’edja k’ɛnɔnyi kinunu. Etombelo w’oma l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ awɔ wayoshila. (Ɛny. 20:2, 3) Ande lowando layonga laso lo woho wakatayaɛkɛ lo yoho yasala Jehowa akambo lee! w22.02 6-7 od. 16-17

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 25

Ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ wadja wɔladi.​—Mat. 5:9.

Yeso akatakolaka nna dia mbidja wɔladi ndo nde akakeketshaka anto dia mbewɔ ewanu. Nde akawaetsha dia vɔ pombaka mbidja wɔladi lam’asawɔ l’anangɛwɔ naka vɔ nangaka dia Jehowa mbetawɔ ɔtɛmwɛlɔ awɔ. (Mat. 5:23, 24) Ndo nde akakimanyiyaka apɔstɔlɔ ande mbala la mbala dia vɔ ntshika mana dia mbeya ɔnɛ lakaleke woke l’atei awɔ. (Luka 9:46-48; 22:24-27) Dia monga onto ladja wɔladi, sho pombaka nsala akambo efula, koko aha mbewɔka tsho awui wela ekakatanu. Sho pombaka ntakola nna dia mbidja wɔladi ndo nkeketsha anangɛso l’akadiyɛso dia mbewɔ ewanu. (Flpɛ. 4:2, 3; Jak. 3:17, 18) Sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Kakɔna ketawɔmi ndjahondja l’oyango wa mbidja wɔladi lam’asami l’anto akina? Etena kanyangiya ɔnangɛso kana kadiyɛso kɛmɔtshi, onde dimi mbolamɛka kumbɛkumbɛ? Onde dimi kongaka di’onto okina ndja dia ndjodja la mi wɔladi ko kana dimi takolaka nna dia ntondo dia mbidja wɔladi kaanga naka mɛnamaka di’onto akɔ mbakasalɛ kɔlɔ?’ w22.03 10 od. 10-11

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 26

Ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo mbisha ndeka wa nongola.​—Ets. 20:35.

Aya edja kele Bible kakatatshi dia wodja wa Nzambi “wayoyakimɔ la lolango” l’olimu wa Jehowa l’ɛlɔmbwɛlɔ k’Ɔnande. (Os. 110:3) Prɔfɛsiya kɛsɔ kekɔ lo kotshama mɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ. Ɔnɔnyi tshɛ, ekambi wa Jehowa wele l’ohetoheto mbetshaka nkama ya miliyɔ ya wenya l’olimu w’esambishelo. Hawowafute dia nsala olimu ɔsɔ, koko vɔ mbosalaka la lolango lawɔ. Vɔ mbɔsaka nto etena ka nsukɛ asekawɔ ambetawudi lo demba, lo yimba ndo lo nyuma. Dikumanyi la ekambi wakimanyiya mbɔsaka wenya efula lo nɔngɔsɔla tenyi dia nsanganya ndo lo nkokɛ asekawɔ ambetawudi. Ko kakɔna kaatshutshuya vɔ tshɛ dia nkamba olimu ɔsɔ? Ekɔ ngandji, mbuta ate ngandji kokawɔ Jehowa ndo wonya awɔ onto. (Mat. 22:37-39) Yeso akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna ka mbetsha wahɔ w’anto akina la ntondo ka wakinde hita. Sho salaka la wolo tshɛ dia mboyela lo wanya ande. (Rɔmɔ 15:1-3) Wanɛ wawokoya wayokondja wahɔ. w22.02 20 od. 1-2

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 27

Totshikalake la difuto di’ose olimu otsho w’otondo polo la pindju.​—Lɛw. 19:13.

L’Isariyɛlɛ, ase olimu wakafutamaka l’ekomelo ka lushi tshɛ l’olimu. Ntshikala la difuto di’ose olimu wa ngasɔ, akawodjɛka wekamu diaha nde nkondja falanga yakinde l’ohomba dia ndesha nkumbo kande lushi lakɔ. Jehowa akalembetshiya ate: “Nde ekɔ lo dihombo ndo lɔsɛnɔ lande nemanɛka la difuto diande.” (Eoh. 24:14, 15; Mat. 20:8) Ɛlɔ kɛnɛ ase olimu futamaka mbala ɔtɔi kana hiende lo ngɔndɔ, koko aha lushi tshɛ. Koko, tɔndɔ diele lo Akambo w’ase Lɛwi 19:13 diekekɔ ohomba polo ndo ɛlɔ kɛnɛ. Ewandji ɛmɔtshi w’olimu bu la losembwe otsha le ase olimu awɔ, vɔ mbafutaka falanga yema tshitshɛ oleki kɛnɛ kahombawɔ nongola. Vɔ mbeyaka ɔnɛ ondo ase olimu asɔ ndooko lɛnɛ ayowotshɔ. Vɔ wayotetemala mbakambɛ olimu oyadi vɔ kofutamaka difuto dia tshitshɛ. Lo yoho mɔtshi, ewandji w’elimu ɛsɔ wekɔ lo ‘ntshikala la difuto di’ose olimu.’ Okristo wadja anto l’olimu pombaka monga la losembwe otsha le ase olimu ande. w21.12 10 od. 9-10

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 28

Lamboka mposa k’ashi.​—Jni. 19:28.

Laadiko di’asui tshɛ wakasowe Yeso, nde akahombe mboka mposa efula k’ashi. Nde aki l’ohomba w’ekimanyielo dia nshidiya mposa kande k’ashi. Yeso kɔfɔnya ɔnɛ mbuta woho wakandayaokaka ekɔ djembetelo yɛnya dia nde ekɔ wɔdu, ndo sho pombaka mbuta woho wayaokaso. L’awui efula wa lo lɔsɛnɔ, ondo hatokombola mbutɛ anto akina ehomba aso. Koko naka aya etena ka sho nyanga ekimanyielo, kete hatohombe mengenga dia nɔmba ekimanyielo k’anto akina. Ɛnyɛlɔ, naka taya osombe, kana tekɔ l’ɛkɔmɔ kɛmɔtshi, sho koka nɔmba ɔngɛnyi aso ɔmɔtshi dia totshindɛ otsha lo makashinyi kana dia tɛnana la dɔkɔtɛlɛ. Naka tambɔkɔmɔ, sho koka nɔmba ekumanyi kɛmɔtshi kana ɔngɛnyi aso ɔmɔtshi wele Okristo wambotshunda lo nyuma dia tohokamɛ kana totɛ “tshɛkɛta y’ɔlɔlɔ” dia tokeketsha. (Tok. 12:25) Tohɔ di’anangɛso l’akadiyɛso tokaka ngandji, ndo vɔ nangaka tokimanyiya etena keso lo “tena dia paa.” (Tok. 17:17) Koko vɔ hawoteya kɛnɛ kele lo timba taso. Mbeyaka monga ko vɔ hawoteya dia tekɔ l’ohomba w’ekimanyielo naka hatowate. w21.04 11-12 od. 11-12

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 29

Naka wɛ ambɔkɔmɔ lo lushi la paa, kete wolo ayɛ wayokitakita.​—Tok.  24:10.

Etshikitanu mongaka wolo le efula ka l’atei aso. Wakatshikitanyɛ anto amɔtshi wakakambaka yoho mɔtshi y’olimu wa laande wa lo tena tshɛ l’edja k’ɛnɔnyi efula olimu awɔ. Akina wakatshike diɛsɛ dimɔtshi di’olimu diakawalangaka efula l’ɔtɛ w’ɛnɔnyi awɔ. Sho koka ndjaekesanyiya la otshikitanu ɔmɔtshi wambosalema, naka sho mɛna akambo woho wawaɛna Jehowa. Nde ekɔ lo nsala akambo wa weke ɛlɔ kɛnɛ ndo sho tekɔ la diɛsɛ dia laande dia monga ekambi kaamɛ la nde. (1 Kɔr. 3:9) Ngandji katoka Jehowa hatshikitana. Ɔnkɔnɛ, naka otshikitanu ɔmɔtshi wambosalema l’okongamelo wamboyala la shɛngiya le yɛ, tɔsake etena k’efula lo ndjambola ɔnɛ lande na kambosalema otshikitanu ɔnɛ. Lo dihole dia nyanga dia lɔsɛnɔ layɛ monga woho wakilɔ lo “nshi y’edjedja,” lɔmba dia wɛ mɛna wahɔ wele l’otshikitanu ɔsɔ. (Ond. 7:10) Ntetemala mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ. Naka sho nsala ngasɔ, kete hatotoshisha ɔngɛnɔngɛnɔ ndo kɔlamelo yaso kaanga etena kasalema etshikitanu. w22.03 17 od. 11-12

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 30

Jehowa, Jehowa, Nzambi . . . katɛnyaka ngandji kande ka kɔlamelo le nunu dia nɔnga.​—Eto. 34:6, 7.

Jehowa waa na wɛnyande ngandji ka kɔlamelo? Bible mɛnyaka dia sho koka nanga awui efula, ɛnyɛlɔ oko “olimu wa dikambɔ,” “wanu ndo esɔ,” “ohokwelo,” “ewo,” “lomba,” ndo awui akina. (2 Ɛk. 26:10; Tok. 12:1; 21:17; 29:3) Koko Jehowa hɛnya pondjo diangɔ kana tokanyi ngandji ka kɔlamelo, paka anto. Koko Jehowa aha woho w’onto tshɛ mbɛnyande ngandji ka kɔlamelo. Nde mɛnyaka wanɛ wele la diɔtɔnganelo dia laande la nde ngandji ka kɔlamelo. Nzambi ekɔ la kɔlamelo otsha le angɛnyi ande. Nde ekɔ la sangwelo dimɔtshi dia diambo lo dikambo diawɔ ndo nde hatowakalɛ. Jehowa mbokaka anto lo tshɛ kawɔ ngandji. Yeso akatɛ pami kɛmɔtshi kakawelɛka Nikɔdɛmɔ ate: “Nzambi akalange andja [mbuta ate anto] lo yɛdikɔ y’efula, diakɔ diakandakimɔ Ɔnande ɛtɔi lakandote, dia onto tshɛ longa la mbetawɔ le nde atovɔke, koko akondja lɔsɛnɔ la pondjo.”​—Jni. 3:1, 16; Mat. 5:44, 45. w21.11 2 od. 3; 3 od. 6-7

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 31

Oma lo ekikelo kanyu mbayonyoshimbɛ nsɛnɔ yanyu.​—Luka 21:19.

Lɔsɛnɔ la lo dikongɛ nɛ lekɔ wolo, ndo sho koka mpomana l’ekakatanu wa wolo lo nshi yayaye. (Mat. 24:21) Tekɔ lo kongɛɛ l’asolo walomɔlomɔ lushi layoshila akambo asɔ tshɛ. Akambo asɔ hawotohɔma ndo hawotoyala nto! (Isa. 65:16, 17) Mbokɛmaka hwe dia sho pombaka ntetemala nkeketsha ekikelo kaso. Lande na? Nɛ dia Yeso akate ate: “Oma lo ekikelo kanyu mbayonyoshimbɛ nsɛnɔ yanyu.” (Luka 21:19) Nkanyiya woho wakikɛ anto akina ehemba wele lawɔ wafɔna la waso koka nkeketsha ekikelo kaso. Onto akɔna lele ɛnyɛlɔ koleki dimɛna ka ekikelo? Jehowa Nzambi. Onde okadimwelo ɔsɔ kaambiyaka? Ondo vɔ koka kaambiya, koko naka wɛ nkanyiya dui sɔ, kete wɛ hatamba. Andja ɔnɛ wekɔ lo nɔmbwama oma le Diabolo, ndo vɔ wambolola l’ekakatanu. Jehowa ekɔ la wolo wa nshidiya ekakatanu ɛsɔ lo tshenyi ya wonya, koko nde ekɔ lo nkonga dia nsala dui sɔ lo nshi yayaye. (Rɔmɔ 9:22) Etena kakatakonge dui sɔ, Nzambi kaso ekɔ lo ntetemala mbikikɛ edja ndo lam’ayokoka etena kɛsɔ. w21.07 8 od. 2-4

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto