Toshihodia ndo tɔshi la nɛmɔ ɔkɛndɛ wa lânde wele la Yeso lo sangwelo diaki Nzambi
“Dimi leli mbuka, mete la lumu. Nduku untu laya le Papa, tshikima uma le mi.”—JOA. 14:6.
1, 2. Lande na kahombaso sɛdingola ɔkɛndɛ wa lânde wele la Yeso lo sangwelo diaki Nzambi?
OMA ko mɔmbɔkɔmbɔla, anto efula wekɔ lo sala la wolo dia tshikitana la wanɛ wâdingi, koko paka tɔtɔi toto mbatondoya. Ndo paka tɔtɔi toto mbakoka mɛtɛ funa ɔnɛ vɔ tshikitana efula l’anto akina. Koko, Yeso Kristo Ɔnaki Nzambi tshikitana l’anto akina lo toho efula.
2 Lande na kele dihole dia lânde diele la Yeso mendanaka la so? Nɛ dia diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa Shɛso ka l’olongo mendanaka la dikambo sɔ. Yeso akate ate: “Dimi leli mbuka, mete la lumu. Nduku untu laya le Papa, tshikima uma le mi.” (Joa. 14:6; 17:3) Nyɛsɔ tɔsɛdingole toho tɔmɔtshi tetɛ Yeso onto lotshikitanyi l’anto akina. Ntsha ngasɔ ayotokimanyiya dia sho monga la lowando l’ɔkɛndɛ wele la nde lo sangwelo diaki Nzambi.
“On’andi etoi lakanduti”
3, 4. a) Lande na kakokaso mbuta ɔnɛ Yeso ekɔ l’ɔkɛndɛ wa lânde lo woho wende Ɔna ɛtɔi lakotama? b) Lo woho akɔna wele ɔkɛndɛ waki la Yeso l’etongelo aki ɔkɛndɛ wa lânde?
3 Yeso kema tsho ‘Ɔnaki Nzambi.’ Ngasɔ mbakawelɛ Satana etena kakandohembe. (Mat. 4:3, 6) Koko Yeso mbelamɛka nto ɔnɛ: ‘Ɔna ɛtɔi laki Nzambi lakandote.’ (Joa. 3:16, 18) Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimwami ɔnɛ “Ɛtɔi lakotama” nembetshiyaka “lotshikitanyi la akina, tshɔi,” “ɔtɔi akɔ wa lo nkumbo,” kana “ɛtɔi.” Jehowa ekɔ la miliyɔ nkama ya ana wa lo nyuma. Lâsɔ, lo woho akɔna wele Yeso “ɔtɔi akɔ wa lo nkumbo”?
4 Yeso tshikitana l’anto akina lo woho wende ɔtɔi akɔ w’onto wakatongama oma le She ndamɛ. Nde mbele Ɔna enondo. Lo mɛtɛ, nde ekɔ “enundu a diango tshe diakatungama.” (Kol. 1:15) Nde ekɔ “etatelu k’etungelu ka [Nzambi].” (Eny. 3:14) Ndo ɔkɛndɛ waki la Ɔna ɛtɔi lakotama l’etongelo mbele ɔkɛndɛ wa lânde. Nde komonga Otungi, kana Kiɔkɔ ya diangɔ tshɛ diakatongama. Koko, Jehowa akakambe la nde oko okimanyedi dia tonga diangɔ dikina tshɛ. (Adia Joani 1:3.) Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Eko [Nzambi] otoi, Shesu lakatungi diango tshe, ndu shu, la Khumadiondjo otoi, Jesu Kristu. Diango tshe dieko uma le ndi, ndu shu teko uma le ndi.”—1 Kor. 8:6.
5. Ngande wɛnya Afundelo toho tɔmɔtshi totshikitanyi Yeso l’anto akina?
5 Koko, Yeso tshikitana l’anto akina lo toho tokina efula. Afundelo tɛkɛtaka dikambo dia titrɛ efula yele lande yɛnya ɔkɛndɛ wa lânde wele lande lo sangwelo diaki Nzambi. Nyɛsɔ tɔsɛdingole titrɛ tshanu l’atei ayɔ yendana la Yeso yatanema l’Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ.
“Diui”
6. Bonde kakoka Yeso mbelamɛ ɔnɛ “Diui”?
6 Adia Joani 1:14. Lande na kelamɛ Yeso ɔnɛ “Diui,” kana Logos? Titrɛ shɔ mɛnyaka olimu wakandatatɛ kamba kam’akatongama ditongami dikina diele la yimba. Jehowa akakambe la Ɔnande dia mbewoya anande akina wa lo nyuma nsango ndo ɛlɛmbɛ ekina, ndo Nzambi akakambe la Ɔnakɔ ɔsɔ dia mbewoya anto wa la nkɛtɛ losango lande. Woho wele Yeso Dui, kana Yɛmb’awui yaki Nzambi mɛnyama hwe oma lo kɛnɛ kakatɛ Kristo ase Juda wakohokamɛka ate: “Wetshelu ami aha wami, keli wa one lakantumi. Naka untu ayutsha lulangu la [Nzambi], ndi ayeya wetshelu, kana uma le [Nzambi] mbewo, kana dime kayata.” (Joa. 7:16, 17) Yeso akatetemala mbelamɛ ɔnɛ “Diui dia [Nzambi]” kânga l’ɔkɔngɔ wa nde kalola l’olongo.—Eny. 19:11, 13, 16.
7. Ngande wakokaso mbokoya okitshakitsha waki la Yeso l’ɔkɛndɛ wele la nde wa “Diui”?
7 Tokanyiya yema kɛnɛ kendana la kitshimudi ya titrɛ kɛsɔ. Kânga mbele Yeso mboleki lomba l’atei wa ditongami tshɛ diaki Jehowa, nde hayaɛkɛ lo lomba lande hita. Nde tɔtɛkɛtaka lo ndjela kɛnɛ katowotɛka She. Mbala tshɛ nde kotolaka yambalo y’anto otsha le Jehowa, koko aha oya le nde ndamɛ. (Joa. 12:50) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ kakokaso mbokoya! Ndo sho lawɔ mbakalongola diɛsɛ dia nɛmɔ dia ‘sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ.’ (Romo 10:15) Naka sho mbokoya ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ kaki Yeso k’okitshakitsha, kete dui sɔ diayototshutshuya dia mbewɔ dia sambisha lo ndjela ewo kaso hita. Etena kasambishaso losango la l’Afundelo lashimbɛ nsɛnɔ, sho hatohombe ‘tamba kɛnɛ kakafundama.’—1 Kor. 4:6.
“Amen”
8, 9. a) Kakɔna kalembetshiya tshɛkɛta “amen,” ndo lande na kelamɛ Yeso “Amen”? b) Ngande wakakotsha Yeso ɔkɛndɛ ande wa “Amen”?
8 Adia Enyelo 3:14. Lande na kelamɛ Yeso ɔnɛ: “Amen”? Tshɛkɛta yokadimɔmi ɔnɛ “amen” yekɔ ekadimwelo ka tshɛkɛta lo tshɛkɛta ka tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yalembetshiya ɔnɛ “ayale ɔsɔku,” kana “mɛtɛ.” Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru y’oma lɛnɛ oye tshɛkɛta shɔ nembetshiyaka “monga la kɔlamelo” kana “monga onto lɛkɛwɔ otema.” Bible kambaka la tshɛkɛta yakɔ yamɛ dia tɛkɛta dikambo dia kɔlamelo yaki Jehowa. (Euh. 7:9; Is. 49:7) Lâsɔ lo yoho yakɔna yotshikitanyi Yeso l’anto akina etena kawelɛ Afundelo ɔnɛ “Amen”? Tolembete okadimwelo washa 2 Koreto 1:19, 20 ɔnɛ: “Ne dia Jesu Kristu, On’a [Nzambi], lakatanyusambisha, . . . taki Elu la Kema; le ndi ndjalaka Elu nshi tshe. Ne dia alaka tshe wa[ki Nzambi] watutanaka Elu kawo le ndi. Okone ndu Ayali Osoku ndjalaka le ndi, dia [Nzambi] ntumbwama.”
9 Yeso ekɔ “Amen” lo alaka waki Nzambi tshɛ. Lɔsɛnɔ laha la munga lakandasɛnɛ la nkɛtɛ, mbidja ndo nyɔi kande k’olambo, kakashikikɛ ndo kakakimanyiya dia alaka tshɛ waki Jehowa Nzambi kotshama. Ndo nto, lo tshikala la kɔlamelo, Yeso akɛnya dia kɛnɛ kakate Satana lo dibuku dia Jobo ɔnɛ ekambi waki Nzambi wayowanguna la ntondo k’asui, ka pâ ndo k’ehemba ekɔ kashi. (Jobo 1:6-12; 2:2-7) L’atei wa ditongami tshɛ diaki Nzambi, paka Ɔna enondo mbakasha okadimwelo woleki tshɛ lo dikambo sɔ. Ndo nto, Yeso akasha djembetelo yoleki tshɛ dimɛna lo woho wakandete lo wedi waki She lo kɛnɛ kendana la dikambo dia woke diendana la lowandji laki Jehowa la l’andja w’otondo.
10. Ngande wakokaso mbokoya Yeso l’ɔkɛndɛ wa lânde wa “Amen” wele lande?
10 Ngande wakokaso mbokoya Yeso l’ɔkɛndɛ wa lânde wele lande oko wende “Amen”? Ele lo tshikala la kɔlamelo le Jehowa ndo lo sukɛ lowandji lande la l’andja w’otondo. Lo ntsha ngasɔ, tayokitanyiya ɛtɛkɛta wofundami lo Tukedi 27:11 wata ɔnɛ: “On’ami, uyali kanga yimba, ongenyangenya utema ami. Ku dimi layeya nkaluya diui le one latomonyolaka.”
‘Ompakemi wa sheke y’oyoyo’
11, 12. Ngande wele ɔkɛndɛ wele la Yeso wa Ompakemi ɔkɛndɛ wa lânde?
11 Adia 1 Timote 2:5, 6. Yeso mbele ‘ompakemi wâmɛ lam’asa Nzambi l’anto.’ Nde mbele ‘ompakemi wa sheke y’oyoyo.’ (Heb. 9:15; 12:24) Koko, Bible mbelɛka Mɔsɛ nde lawɔ ɔnɛ ompakemi wa sheke y’Ɛlɛmbɛ. (Ngal. 3:19) Lâsɔ, lo woho akɔna wele Yeso Ompakemi wa lânde?
12 Tshɛkɛta ya l’ɛtɛkɛta wakafundama Bible yokadimɔmi ɔnɛ “ompakemi” yekɔ tshɛkɛta yakamba la ambewi w’ɛlɛmbɛ. Yɔ mɛnyaka dia Yeso ekɔ Ompakemi wetawɔma (kana, lo yoho mɔtshi oko ɔnswɛdi) wa sheke y’oyoyo yakakimanyiya dia wodja w’oyoyo mbotɔ, mbuta ate “Isariyele wa [Nzambi].” (Ngal. 6:16) Wodja ɔsɔ kengama l’Akristo w’akitami wa nyuma wanɛ wayoyala “elombedi wa lu diuhu dia khum’ekanga.” (1 Pet. 2:9; Etum. 19:6) Sheke y’Ɛlɛmbɛ yele Mɔsɛ mbaki ompakemi ayɔ kokoka tondja wodja waki oko wodja ɔsɔ.
13. Kakɔna kalɔmba ɔkɛndɛ wele la Yeso wa Ompakemi?
13 Kakɔna kalɔmba ɔkɛndɛ wa lânde wele la Yeso wa Ompakemi? Jehowa kambaka la nɛmɔ dia dikila dia Yeso lo wahɔ wa wanɛ wɔtshiyande lo sheke y’oyoyo. Lo yoho shɔ mbawaɔsande oko anto w’ɛlɔlɔ. (Romo 3:24; Heb. 9:15) Ɔnkɔnɛ Nzambi kokaka mbaɔtshiya lo sheke y’oyoyo wele la elongamelo ka tonga nkumi ya dikanga ndo ɛlɔmbɛdi l’olongo! Oko wende Ompakemi, Yeso mbakimanyiyaka dia vɔ tetemala nama pudipudi kawɔ la ntondo ka Nzambi.—Heb. 2:16.
14. Oyadi elongamelo kakɔna kele lawɔ, lande na mɛtɛ kahomba Akristo tshɛ mbɔsa ɔkɛndɛ wele la Yeso wa Ompakemi la nɛmɔ?
14 Ko kayotota lo dikambo dia wanɛ wele kema lo sheke y’oyoyo, mbuta ate wanɛ walongamɛ dia nsɛna la nkɛtɛ pondjo pondjo koko aha l’olongo? Kânga mbewɔ kema ase sheke y’oyoyo, vɔ kondjaka wahɔ oma lɔkɔ. Vɔ dimanyiyamaka pɛkato ndo mbelamɛka anto wosembwe ndo oko angɛnyi wa Nzambi. (Jak. 2:23; 1 Joa. 2:1, 2) Oyadi tekɔ la elongamelo ka tɔsɛna l’olongo kana ka nsɛna la nkɛtɛ, ɔmɔmɔ la l’atei aso ekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa mbɔsa ɔkɛndɛ wele la Yeso wa Ompakemi wa sheke y’oyoyo la nɛmɔ di’efula.
‘Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko’
15. Ngande wotshikitanyi ɔkɛndɛ wa Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko waki Yeso la w’apami akina tshɛ wakakambe oko ɛlɔmbɛdi wa lâdiko?
15 Apami efula wakakambe oko ɛlɔmbɛdi wa lâdiko lo nshi y’edjedja, koko ɔkɛndɛ wele la Yeso oko Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko ekɔ mɛtɛ ɔkɛndɛ wa lânde. Lo woho akɔna? Paulo ekɔ lo nembetshiya ate: “Ndi hahumbi nkimo elambu la lushi la lushi, uku elombedi wa ladiku: ntundu ne dia kolo yandi, l’okongo ne dia kolo ya antu. Ndi akashidiya dikambu diako pundju l’etena otoi lam’akandayakimo ndame. Ne dia elembe wambete antu waki weodu elombedi wa ladiku, keli diui di’etshibelu diakayi l’okongo w’elembe, diakashikike Ona, lakaluwanyema pundju pundju.”—Heb. 7:27, 28.a
16. Lande na kele olambo waki Yeso wekɔ mɛtɛ olambo wa lânde?
16 Yeso aki onto la kokele woho waki Adama la ntondo ka nde sala pɛkato. (1 Kor. 15:45) Oko wakinde kokele, paka Yeso oto mbaki l’akoka wa kimɔ olambo wa kokele ndo w’otondo, mbuta ate, woho w’olambo waki komonga l’ohomba wa nambɔma nto. Lo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, anto wakalambolaka elambo lushi tshɛ. Elambo ɛsɔ wakalambolaka ɛlɔmbɛdi ɛsɔ waki didjidji dia kɛnɛ kakahombe Yeso ndjokotsha. (Heb. 8:5; 10:1) Ɔnkɔnɛ, lam’ele Yeso ekɔ l’akoka wa sala kɛnɛ kahakoke ɛlɔmbɛdi ekina sala ndo nde ayongaka l’ɔkɛndɛ ɔsɔ nshi tshɛ, ɔkɛndɛ ande wa Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko ekɔ ɔkɛndɛ wa lânde.
17. Lande na kahombaso shihodia ndo mbɔsa ɔkɛndɛ waki Yeso wa Ɔlɔmbɛdi aso wa Lâdiko la nɛmɔ ndo ngande wakokaso sala dikambo sɔ?
17 Dia sho mbetawɔma lo washo wa Nzambi, tekɔ l’ohomba w’ekimanyielo ka Yeso oko wende Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko. Ndo tekɔ mɛtɛ la Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko wa dimɛna efula! Paulo akafunde ate: “Ne dia shu kema la olombedi [w]a ladiku laheyi ntuka ketshi lu weodu asu, keli shu la olombedi [w]a ladiku lakahimbama lu wehu tshe uku shu, keli kuntsha kolo.” (Heb. 4:15) Lo mɛtɛ, ewo ka mɛtɛ ka dikambo sɔ pombaka totshutshuya dia sho ‘nsɛna aha lo dikambo diaso shoamɛ, koko lo dikambo dia ɔnɛ lakatovwɛ.’—2 Kor. 5:14, 15; Luka 9:23.
‘Kanula’ yakalakema
18. Prɔfɛsiya kakɔna kakatama l’ɔkɔngɔ wa Adama sala pɛkato ndo kakɔna kakayewoyamaka lo kɛnɛ kendana la prɔfɛsiya kɛsɔ?
18 Lo ekambɔ k’Ɛdɛna, lam’akadiɛnama dia anto wamboshisha diangɔ tshɛ, mbuta ate diɔtɔnganelo dia dimɛna diaki lam’asawɔ la Nzambi, lɔsɛnɔ la pondjo, ɔngɛnɔngɛnɔ ndo Paradiso, Jehowa Nzambi akalake Otshungodi. Otshungodi wakalakema ɔsɔ akelamɛ ɔnɛ ‘kanula.’ (Etat. 3:15) Kanula shɔ yaki kombeyamaka yakayokoma ɔtɛ a dui wa prɔfɛsiya ya lo Bible efula l’edja k’ɛnɔnyi efula. Nde akahombe monga kanula ya Abarahama, ya Isaka ndo ya Jakɔbɔ. Ndo nto, nde akahombe tomba l’ɔlɔndji wa dioho dia Nkumekanga Davidi.—Etat. 21:12; 22:16-18; 28:14; 2 Sam. 7:12-16.
19, 20. a) Ele Kanula yakalakema? b) Lande na kakokaso mbuta dia kanula yakatama hakengami paka la Yeso oto?
19 Akɔna aki Kanula yakalakema shɔ? Okadimwelo wa dimbola sɔ kokaka tanema lo Ngalatiya 3:16. (Adia.) Koko, lo avɛsa w’otsha la ntondo wa tshapita yakɔ yamɛ, ɔpɔstɔlɔ Paulo akatɛ Akristo w’akitami ɔnɛ: “Naka asika Kristu mbenyu, keti nyu nyeko tukanula ta Abarahama, ekito wa daka.” (Ngal. 3:29) Ngande wele Kristo kanula yakalakema, ko l’etena kakɔ kâmɛ anto akina mbadiemaka lo Kanula shɔ?
20 Miliyɔ y’anto mbutaka dia vɔ wekɔ tokanula ta Abarahama ndo amɔtshi l’atei awɔ ndjaɔsaka oko aprɔfɛta. Ɛtɛmwɛlɔ ɛmɔtshi mbɔsaka kanyi y’ɔnɛ aprɔfɛta awɔ wekɔ tokanula ta Abarahama. Ko onde anto asɔ tshɛ mbele Kanula yakalakema? Ndooko. Oko wakadite ɔpɔstɔlɔ Paulo l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila, aha tokanula ta Abarahama tshɛ mbakoka monga Kanula yakalakema. Jehowa kokamba la tokanula ta ana akina waki Abarahama dia tshɔkɔla anto. Paka lo tshimbo ya Isaka mbakahombe anto tshɔkwama. (Heb. 11:18) Ɔnkɔnɛ, l’ekomelo paka onto ɔtɔi oto, mbuta ate Yeso Kristo lakotɔ lo ɔlɔndji wa Abarahama wofundami lo Bible mbele etenyi ka ntondo ka kanula yakatama.b Anto akina wakayokoma l’ɔkɔngɔ etenyi ka hende ka kanula ya Abarahama shɔ, nɛ dia vɔ wekɔ “asika Kristu.” Eelo, ɔkɛndɛ wele la Yeso wa kotsha prɔfɛsiya kɛsɔ wekɔ mɛtɛ ɔkɛndɛ wa lânde.
21. Kakɔna kambokambiya lo yoho yakakotsha Yeso ɔkɛndɛ ande wa lânde wendana la sangwelo diaki Jehowa?
21 Wetshelo akɔna wambotokondja l’ɔsɛdingwelo wa lo tshena pe w’ɔkɛndɛ wa lânde wele la Yeso lo sangwelo diaki Jehowa? Oma k’etena kakandatongama, Ɔnaki Nzambi lakandote akatshikitana mɛtɛ l’anto akina. Koko, Ɔna ɛtɔi laki Nzambi ɔsɔ lakayelamɛka Yeso akakambaka nshi tshɛ l’okitshakitsha lo yoho yɔtɔnɛ la lolango laki She, ndo ndoko lushi lakandayayangɛ lotombo. (Joa. 5:41; 8:50) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna le so ɛlɔ kɛnɛ! L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, nyɛsɔ toyadje oyango wa ‘salaka akambo tshɛ dia lotombo laki Nzambi.’—1 Kor. 10:31.
[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]
a Lo ndjela nomb’ewo kɛmɔtshi k’awui wa lo Bible, tshɛkɛta yokadimɔmi ɔnɛ “mbala ɔtɔi lo pondjo” nembetshiyaka kanyi mɔtshi ya lo Bible y’ohomba efula “yɛnya nyɔi ka mɛtɛ ndo ka lânde kaki Kristo.”
b Kânga mbakafɔnyaka ase Juda wa lo ntambe ka ntondo T.D. dia oko wakiwɔ tokanula ta mɛtɛ mɛtɛ taki Abarahama, vɔ wakahombe mbetawɔma le Nzambi, vɔ wakalongamɛka dia onto ɔtɔi oto mɛnama oko Mɛsiya kana Kristo.—Joa. 1:25; 7:41, 42; 8:39-41.
Onde wɛ akôhɔ?
• Wetshelo akɔna wamboyokondja lo kɛnɛ kendana la ɔkɛndɛ wa lânde waki Yeso oma lo titrɛ yele lande? (Enda kiombo.)
• Ngande wakokayɛ mbokoya ɛnyɛlɔ ka Ɔna ɛtɔi laki Jehowa?
[Kiombo/Osato wa lo lɛkɛ 15]
Titrɛ mɔtshi yɛnya ɔkɛndɛ wa lânde wele la Yeso lo sangwelo diaki Nzambi
◼ Ɔna ɛtɔi lakotama. (Joa. 1:3) Yeso mbele ɔtɔi akɔ w’onto wakatongama oma le She ndamɛ.
◼ Dui. (Joa. 1:14) Jehowa kambaka la Ɔnande dia mbewoya ditongami diande dikina nsango ndo ɛlɛmbɛ ande.
◼ Amen. (Eny. 3:14) Lɔsɛnɔ laha la munga lakasɛnɛ Yeso la nkɛtɛ, mbidja ndo nyɔi kande k’olambo, kakashikikɛ ndo kakakimanyiya dia alaka tshɛ waki Jehowa Nzambi kotshama.
◼ Ompakemi wa sheke y’oyoyo. (1 Tim. 2:5, 6) Oko wende Ompakemi wetawɔma, Yeso akakimanyiya dia wodja w’oyoyo mbotɔ, mbuta ate “Isariyele wa [Nzambi],” wokengami l’Akristo w’akitami wa nyuma wanɛ wayoyala “elombedi wa lu diuhu dia khum’ekanga.”—Ngal. 6:16; 1 Pet. 2:9.
◼ Ɔlɔmbedi wa Lâdiko. (Heb. 7:27, 28) Paka Yeso oto mbakikɔ l’akoka wa kimɔ olambo wa kokele, mbuta ate woho w’olambo waki komonga l’ohomba wa nambɔma nto. Nde kokaka tɛ̂dia oma lo pɛkato ndo totshungola oma lo nyɔi kaya oma lo pɛkato.
◼ Kanula yakalakema. (Etat. 3:15) Paka onto ɔtɔi oto, mbuta ate Yeso Kristo mbele etenyi ka ntondo ka kanula yakatama. Anto akina wakayokoma l’ɔkɔngɔ etenyi ka hende ka kanula ya Abarahama shɔ, wekɔ “asika Kristu.”—Ngal. 3:29.