Tshapita ya Nɛi
Ɔnɛ Lele Amvutshi Tshɛ Wakatɛkɛta Dikambo Diande
1. Akambo wendana la eongelo kaki Yeso la ntondo ka nde ndjotɔ oko onto, ɛnyawɔ lo dikambo dia diɔtɔnganelo dia lam’asande la Jehowa na?
“SHI atulangaka Ona, ku ndi atuwenyaka akambu tshe watshandi ndame.” (Joani 5:20) Kɛsɔ mɛnyaka mɛtɛ dia diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ efula diekɔ lam’asa Ɔna nde la Jehowa, She! Diɔtɔnganelo dia wolo sɔ diakatatɛ l’etena kakandatongama nunu di’ɛnɔnyi diaheyama mbadia la ntondo ka eotwelo kande oko onto. Nde aki Ɔna ɛtɔi laki Nzambi, ɔtɔi akɔ wakatongama oma le Jehowa ndamɛ. Diangɔ dikina tshɛ, oyadi l’olongo kana la nkɛtɛ diakatongama oma lo tshimbo y’Ɔna enondo lalangema efula ɔsɔ. (Kolosai 1:15, 16) Ndo nto, nde akakambe oko Ɔtɛkɛta wa Nzambi, kana Yɛmb’awui mbut’ate Ɔnɛ lele, oma lo tshimbo yande mbakewoyaka Nzambi ditongami dikina lolango lande. Nde, mbut’ate Ɔna lakokamaka ngandji koleki oma le Nzambi ɔsɔ, akayokomaka onto Yeso Kristo.—Tukedi 8:22-30; Joani 1:14, 18; 12:49, 50.
2. Polo ndo lo yɛdikɔ yakɔna yakatɛkɛta prɔfɛsiya ya lo Bible dikambo diaki Yeso?
2 La ntondo k’Ɔna enondo laki Nzambi ndjotɔ lo dihindo oko onto, prɔfɛsiya efula yakasambiyama oma le Nzambi yakafundama lo dikambo diande. Ɔpɔstɔlɔ Petero akashikikɛ Kɔnɛliyo ate: ‘Amvutshi tshɛ tɛkɛtaka dikambo diande.’ (Etsha 10:43) Ɔkɛndɛ waki Yeso tɛkɛtama lo Bible lo yɛdikɔ nyɛ yele ndo ondjelo ɔmɔtshi akatɛ ɔpɔstɔlɔ Joani ate: ‘Prɔfɛsiya kakasambiyama dia tɛkɛta dikambo dia Yeso.’ (Enyelo 19:10) Prɔfɛsiya shɔ yakɛnya hwe dia nde mbele Mɛsiya. Yɔ yakakotola yambalo l’ɛkɛndɛ wotshikitanyi wakandahombe monga la wɔ l’okotshamelo w’asangwelo waki Nzambi. Akambo asɔ tshɛ pombaka monga la wahɔ w’efula le so ɛlɔ kɛnɛ.
Kɛnɛ Kakɛnya Prɔfɛsiya
3. (a) Lo prɔfɛsiya ka l’Etatelu 3:15, ele didjidji di’olui, dia “umuntu,” ndo dia ‘kanula y’olui’ na? (b) Lande na kele ‘ominwelo w’olui l’ɔtɛ’ ayonga dikambo di’ohomba efula le ekambi waki Jehowa?
3 Prɔfɛsiya ka ntondo l’atei ayɔ kakatama l’ɔkɔngɔ w’ɔtɔmbɔkwɛlɔ wa l’Ɛdɛna. Jehowa akatɛ olui ate: ‘Layodja lohetsho lam’asayɛ la womoto ndo lam’asa kanula yayɛ la kanula yande. Nde ayokominola l’ɔtɛ, ko wɛ ayowolumata l’etshindji.’ (Etatelu 3:15) Prɔfɛsiya kɛnɛ kakendanaka mɛtɛ la Satana, ɔnɛ lele didjidji di’olui. “Umuntu” ekɔ ɔlɔngɔswamelo wa kɔlamelo waki Jehowa wa l’olongo, wele oko wadɛnde la kɔlamelo. ‘Kanula y’olui’ nembetshiyaka andjelo ndo anto tshɛ wakɛnɛmɔla yimba yaki Satana, mbut’ate wanɛ walɔshana la Jehowa ndo l’ekambi Ande. ‘Ominwelo w’olui l’ɔtɛ’ kɛdikɛdi olanyelo w’ekomelo waki Satana lele ɔtɔmbɔki wakamamatanyiyɛ Jehowa akambo ndo wakela anto asui wa wolo. Ko akɔna ele etenyi ka woke ka ‘kanula’ yayominola Satana na? Dui sɔ diakatshikala ‘sheke y’ekila,’ l’edja k’ɛnɔnyi nkama.—Romo 16:20, 25, 26.
4. Ngande wele ɔlɔndji wa diwutshi wa Yeso tokimanyiyaka dia mbeya ɔnɛ nde mbaki Kanula ya daka?
4 L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi oko 2000 w’ɔkɔndɔ w’anto, Jehowa akayoshaka elembetshiyelo ekina. Nde akayɛnyaka dia Kanula yakahombe tomba oma l’ɔlɔndji wa diwutshi wa nkumbo k’Abarahama. (Etatelu 22:15-18) Koko, ɔlɔndji wa diwutshi watɔla polo ndo le Kanula shɔ yakahombe sɔnama oma le Nzambi, koko aha lo ndjela ɔsɔnwɛlɔ w’anto. Kânga mbakalangaka Abarahama Ishamayɛlɛ, ɔna lakandote nde la Hangara, Jehowa akate ate: “Keli dimi layushikike daka diami le Isaka, ona layukutela Sara.” (Etatelu 17:18-21) L’ɔkɔngɔ diko, daka sɔ diakayoshikikɛmaka, aha le Esau laki ɔnaki Isaka l’enondo koko le Jakɔba, lele oma le nde mbakatombe waoho 12 w’Isariyɛlɛ. (Etatelu 28:10-14) L’edjedja ka wonya, akayɛnamaka dia Kanula shɔ yakahombe mbotɔ lo dioho dia Juda, lo nkumbo ka Davidi.—Etatelu 49:10; 1 Ekondo 17:3, 4, 11-14.
5. Lam’akatatɛ Yeso olimu ande lanɛ la nkɛtɛ, kakɔna kakɛnya hwe dia nde mbaki Mɛsiya na?
5 Naa tolembetelo tokina takashama dia Kanula shɔ mbeyama? Ndekana ɛnɔnyi 700 la ntondo, Bible akɛnya dia la Bɛtɛlɛhɛma mbayotɔ Kanula ya daka. Tɔ kakɛnya nto dia Kanula shɔ yakasɛnaka “umaka mombokombola,” tatɛ oma l’etena kakandatongama l’olongo. (Mika 5:2) Etena ka shikaa kakandahombe mɛnama lanɛ la nkɛtɛ oko Mɛsiya kakatewoyami oma lo tshimbo y’omvutshi Danyɛlɛ. (Danyele 9:24-26) Ndo lam’akakitama Yeso nyuma k’ekila, ko koma mɛtɛ Okitami w’Esɔ waki Jehowa, dui diaki Nzambi ndamɛ diakolowola oma l’olongo oko Ɔnande. (Mateu 3:16, 17) Kanula yakeyama! Diakɔ diakakoke Filipɛ mbuta l’eshikikelo tshɛ ate: “Tambena one lakafundi Mose lu elembe ndu amvutshi, Jesu.”—Joani 1:45.
6. (a) Lo ndjela Luka 24:27, kakɔna kakayeyaka ambeki waki Yeso? (b) Ele etenyi koleki ohomba ka ‘kanula ya womoto,’ ndo kakɔna kakalembetshiya ominwelo w’olui l’ɔtɛ?
6 L’ɔkɔngɔ diko, ambeki wa Yeso wakayeyaka di’efula ka prɔfɛsiya yakatɛkɛta dikambo diande yakafundama l’atei w’Afundelo wakasambiyama. (Luka 24:27) Akayoleka mɛnama hwe dia Yeso mbele etenyi koleki ohomba ka ‘kanula ya womoto,’ ɔnɛ layominola olui l’ɔtɛ, layɔtɛtshatɛtsha Satana lo woho ɔnɛ wahandatonga la lɔsɛnɔ nto. Oma lo tshimbo yaki Yeso mbayokotsha Nzambi alaka tshɛ wakandalake anto, mbut’ate akambo tshɛ walongamɛso l’asolo walomɔlomɔ.—2 Koreto 1:20.
7. Lâdiko wa mbeya Onto latawɔ lo prɔfɛsiya nyɛ, kakɔna kele ohomba sala nto?
7 Ngande wahomba ewo ka dikambo sɔ monga la shɛngiya le so? Bible tɛkɛtaka dikambo di’ɔlɛnga w’ose Etiyɔpiya wakadia prɔfɛsiya mɔtshi ya l’atei wa prɔfɛsiya yendana l’Otshungodi ndo Mɛsiya wakahombe ndja. Oko wakinde komanaka awui akɔ fundo, nde akambola osambisha Filipɛ ate: “Dia umvutshi akona watandi?” Koko, ɔlɛnga akɔ kompembetɛ tsho paka lâsɔ lam’akandakondja okadimwelo. L’ɔkɔngɔ wa nde mpokamɛ olembetshiyelo wakawosha Filipɛ la yambalo tshɛ, pami kɛsɔ akɛnyi ɔnɛ eokelo ndo lowando lande l’ekotshamelo ka prɔfɛsiya kɛsɔ akɔlɔmbaka dia nde ntsha dikambo dimɔtshi. Nde akashihodia dia aki ohomba nde batizama. (Etsha 8:32-38; Isaya 53:3-9) Onde ngasɔ mbasalaso ndo sho?
8. (a) Woho wakalange Abarahama nambola Isaka w’ɔnande aki didjidji dia dikambo diakɔna? (b) Lande na kakatɛ Jehowa Abarahama ɔnɛ wedja tshɛ wayɔtshɔkwama oma lo tshimbo ya Kanula yande, ndo ngande wendanaso la dikambo sɔ ɛlɔ kɛnɛ?
8 Tende nto ɔkɔndɔ waki Abarahama wendana la woho wakandalange nambola Isaka, tshɔi y’ɔna yakandote la Sara. (Etatelu 22:1-18) Dikambo sɔ diaki didjidji dia kɛnɛ kakahombe Jehowa sala, mbut’ate nambola Ɔnande ɛtɔi lakandote: “[Nzambi] akalangi wa la kete utamanya, mbakandawasha On’andi etoi lakanduti, dia untu tshe lawetawo, tavokaki, keli ayali la lumu la pundju.” (Joani 3:16) Dikambo sɔ toshikikɛka ɔnɛ lam’ele Jehowa akakimɔ Ɔnande ɛtɔi lakandote dia kotsha sangwelo Diande, Nde ‘ayotosha nto diangɔ dikina tshɛ.’ (Romo 8:32) Kakɔna kalɔmbama lo wedi aso na? Oko wofundamidiɔ l’Etatelu 22:18, Jehowa akatɛ Abarahama ɔnɛ wedja tshɛ wayɔtshɔkwama oma lo tshimbo ya Kanula yande, ‘nɛ dia Abarahama akakitanyiya ɔtɛkɛta wa Nzambi.’ Sho lawɔ pombaka kitanyiya Jehowa nde l’Ɔnande: “One letawo Ona, eko la lumu la pundju. Keli one lahakitanyia diui dia Ona, henyi lumu la pundju, kele ka [Nzambi] keko le ndi.”—Joani 3:36.
9. Naka tekɔ la lowando l’elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo lakokaso kondja diɛsɛ oma l’olambo waki Yeso, ayotohomba sala na?
9 Naka tekɔ la lowando l’elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo lakokaso kondja oma l’olambo wa Yeso, kete tayosala akambo wakatotɛ Jehowa oma lo tshimbo yaki Yeso. Akambo akɔ mendanaka la ngandji kaso otsha le Nzambi ndo otsha le onyaso onto. (Mateu 22:37-39) Yeso akɛnya dia ngandji kokaso Jehowa mbahomba totshutshuya dia mbetsha anto akina ‘dia vɔ ntsha akambo tshɛ wakatodjangɛ Yeso.’ (Mateu 28:19, 20) Ndo sho nangaka mɛnya anyaso ekambi wa Jehowa ngandji kɛsɔ ‘lo sanganaka kamɛ’ la wɔ mbala la mbala. (Heberu 10:25; Ngalatiya 6:10) Ndo nto, lam’ahokamɛso Nzambi nde l’Ɔnande, hatohombe fɔnya dia nde tɔlɔmbaka dia sho monga kokele. Heberu 4:15 mbutaka dia Yeso ɔnɛ oko wende Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko, nde koka “ntuka ketshi lu weodu asu.” Dikambo sɔ mɛtɛ tokeketshaka efula, djekoleko lam’asukanaso le Nzambi lo dɔmbɛlɔ lo tshimbo ya Kristo dia nde tokimanyiya woho wa sho tondoya wɛɔdu aso!—Mateu 6:12.
Tônge la Mbetawɔ le Kristo
10. Lande na kele panda hakoke tanema oma le onto okina paka oma le Yeso Kristo na?
10 L’ɔkɔngɔ wa nde nembetshiya ase tuminadi ta woke t’ase Juda taki la Jerusalɛma ɔnɛ prɔfɛsiya ka Bible kakakotshama le Yeso, ɔpɔstɔlɔ Petero akadihiya l’ɛtɛkɛta wa nkudu ɛnɛ ate: “Panda kema le untu ukina. Nduku lukumbu lukina la tshina di’ulungu lambo[sh]ama le antu, leya ntushimbela.” (Etsha 4:12) Lam’ele ana waki Adama tshɛ wekɔ atshi wa pɛkato, nyɔi kawɔ hakoke tshungola ndoko kânga onto ɔtɔi. Koko, Yeso aki onto la kokele, ndo lɔsɛnɔ lande laki oshinga w’olambo. (Osambu 49:6-9; Heberu 2:9) Nde akasha Nzambi tshungo kakɛdima popo l’oshinga wa lɔsɛnɔ la kokele lakashisha Adama. (1 Timote 2:5, 6) Dikambo sɔ diakatodihwɛ mboka dia sho kondja lɔsɛnɔ la pondjo l’andja w’oyoyo waki Nzambi.
11. Lembetshiya woho wakokaso kondja wahɔ efula oma l’olambo waki Yeso.
11 Tshungo akatosha nto diaaso dia kondja ɛlɔlɔ ekina, tatɛ oma ko kakianɛ. Ɛnyɛlɔ, kânga mbeso atshi wa pɛkato, olambo waki Yeso koka tokimanyiya dia monga la nkum’otema ka pudipudi oma l’edimanyielo ka pɛkato. Tshungo kɛsɔ ndeka ɛlɔlɔ tshɛ wakakokaka ana w’ase Isariyɛlɛ kondja oma l’elambo wa nyama wakakimɔmaka lo ndjela kɛnɛ kakalɔmbamaka l’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. (Etsha 13:38, 39; Heberu 9:13, 14; 10:22) Koko, dia kondja edimanyielo kɛsɔ, sho pombaka mbetawɔ la losembwe tshɛ dia tekɔ l’ohomba w’olambo wa Kristo: “Naka shu tambuta shati: Shu kema la [pɛkato], shu tambuyadimbiya, akambu wa mete kema l’etema asu. Naka shu tambushula [pɛkato] yasu, ndi eko la kolamelu la ololo wa ntudimanyia [pɛkato] yasu, la ntedia uma lu kolo tshe.”—1 Joani 1:8, 9.
12. Lande na kele ndjatambiya la tshondo l’ashi ekɔ dikambo di’ohomba efula di’onto monga la nkum’otema k’ɔlɔlɔ la ntondo ka Nzambi?
12 Ngande wakoka atshi wa pɛkato monga la mbetawɔ le Yeso ndo l’olambo ande? Lam’akakomaka anto wa lo ntambe ka ntondo ambetawudi, vɔ wakɛnyaka dikambo sɔ la ntondo k’anto tshɛ. Lo woho akɔna? Vɔ wakabatizamaka. Lande na na? Nɛ dia Yeso akadjanga di’ambeki ande tshɛ batizama. (Mateu 28:19, 20; Etsha 8:12; 18:8) Naka mɛtɛ otema w’onto ambonandema la woshasha woludi la ngandji wakatosha Jehowa oma lo tshimbo ya Yeso, kete nde hatengenga dia batizama. Nde ayosala etshikitanu wahombama lo lɔsɛnɔ lande, ayoyakimɔ le Nzambi lo dɔmbɛlɔ ndo ayobatizama l’ashi oko djembetelo ya ndjakimɔ kande. Lo kɛnɛmɔla mbetawɔ lo yoho ya ngasɔ ‘mbalɔmbande Nzambi dia nde monga la nkum’otema k’ɔlɔlɔ.’—1 Petero 3:21.
13. Naka tambeya dia tambosala pɛkato, ahombaso sala lo kɛnɛ kendana latɔ, ndo lande na?
13 Kânga l’ɔkɔngɔ wa batismu, sho mbeyaka kɛnɛmɔla waonga amɔtshi wɛnya dia tekɔ atshi wa pɛkato. Kakɔna kahombaso sala etena kɛsɔ na? Ɔpɔstɔlɔ Joani akate ate: “Lambunyufundela akambu ane dia nyu nyatukutsha [pɛkato]. Naka untu ayutsha [pɛkato], shu teko la oteketshi lasuki la Shesu, ndi keli Jesu Kristu, kanga akambu w’ololo. Ndi keli ulambu watulambwela dia [pɛkato] yasu.” (1 Joani 2:1, 2) Onde dui sɔ nembetshiyaka dia oyadi dui tshɛ diayotosala, naka sho nɔmba Nzambi edimanyielo, kete nde ayotodimanyiya? Kema. Dia kondja edimanyielo paka sho ndjatshumuya l’otema ɔtɔi. Ondo sho mbeyaka monga nto l’ohomba w’ekimanyielo k’oma le dikumanyi dia l’etshumanelo k’Akristo diambohokɔ akambo efula. Sho la dia mbetawɔ ɔnɛ kɛnɛ kakatasale kekɔ kɔlɔ ndo ndjakiyanya mɛtɛ l’ɔtɛ wa dikambo diakɔ woho waha sho ndjodisala nto. (Etsha 3:19; Jakoba 5:13-16) Naka tayosala ngasɔ, kete sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Yeso ayotokimanyiya ndo Jehowa ayotetawɔ nto.
14. (a) Lembetshiya yoho ya dimɛna efula yambotokondja wahɔ oma l’olambo waki Yeso. (b) Naka tekɔ mɛtɛ la mbetawɔ, kakɔna kayotosala?
14 Olambo waki Yeso wambodiholɛ “limba la tshitshe l’ekoko,” mbut’ate etenyi ka hende ka kanula yɔtɛkɛtami l’Etatelu 3:15 mboka otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo l’olongo. (Luka 12:32; Ngalatiya 3:26-29) Vɔ wakadiholɛ nto miliyɔ y’anto akina mboka otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo lo paradiso ka lanɛ la nkɛtɛ. (Osambu 37:29; Enyelo 20:11, 12) Lɔsɛnɔ la pondjo lekɔ ‘woshasha wa Nzambi oma lo tshimbo ya Yeso Kristo Nkumɛso.’ (Romo 6:23; Efeso 2:8-10) Naka sho monga la mbetawɔ lo woshasha ɔsɔ ndo mɛnya lowando laso lo woho wakawatosha woshasha akɔ, kete tayɔkɛnɛmɔla mbetawɔ ndo lowando lɔsɔ. Naka sho sɛdingola woho wakakambe Jehowa la Yeso lo yoho ya diambo dia kotsha lolango Lande ndo woho wele ekɔ ohomba efula sho ndjela wanya waki Yeso dimɛna, kete tayetɛ olimu aso w’Akristo dikambo dioleki ohomba l’atei w’elimu wa lo lɔsɛnɔ laso. Mbetawɔ kaso kayotomba sɛkɛ etena kayotewoya anto akina awui wendana la woshasha w’ɔlɔlɔ efula ɔsɔ w’oma le Nzambi.— Etsha 20:24.
15. Woho akɔna wele monga la mbetawɔ le Yeso Kristo ekɔ la shɛngiya yatosanganya sho tshɛ kâmɛ?
15 Mbetawɔ kɛsɔ kekɔ mɛtɛ la shɛngiya y’ɔlɔlɔ efula yatosanganya sho tshɛ kâmɛ! Oma l’ekimanyielo katɔ, sho ndekaka ndjasukanya otsha le Jehowa, otsha le Ɔnande ndo lam’asaso l’atei w’etshumanelo k’Akristo. (1 Joani 3:23, 24) Tɔ toshaka ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho ɔnɛ wele la ngandji tshɛ, Jehowa akasha Ɔnande “lukumbu leli ladiku dia kumbu tshe [onyake lokombo laki Nzambi]; dia adui tshe wakhusameli lukumbu la Jesu, wa l’ulungu, ndu wa ladiku dia kete, ndu wa la tshina dia kete; la dia nimi tshe yetawo vati: Jesu Kristu keli Khumadiondjo [“lo lotombo la Nzambi She,” NW].”—Filipi 2:9-11.
Ovuswelo
• Etena kakɛnama Mɛsiya, lande na kele wanɛ waketawɔka Ɔtɛkɛta wa Nzambi komonga l’okakatanu dia vɔ mbêya esadi eto?
• Naa akambo amɔtshi wahombaso sala dia mɛnya lowando laso l’olambo waki Yeso?
• Lo toho takɔna tambotoshila la kondja wahɔ oma l’olambo waki Yeso? Ngande watokimanyiya dikambo sɔ etena kalɔmbaso Jehowa edimanyielo ka pɛkato?
[Osato wa lo lɛkɛ 36]
Yeso akatɛ ambeki ande dia vɔ pombaka mbetsha anto akina dia ndjela wadjango waki Nzambi