Tɔtɛmɔlɛ Nzambi Oko Alangande
YESO akate lo dɔmbɛlɔ le Nzambi ate: “Lɔsɛnɔ la pondjo lɔnɛ, wêke dia nkêya, wɛ Nzambi kâmɛ ka mɛtɛ, la ɔnɛ lakayatome, Yeso Kristo.” (Joani 17:3, NW) Ewo ka woho akɔna? “Lolango la [Nzambi] ele dia anto wa weho tshɛ nshimbamela ndo kondja ewo k’oshika ka mɛtɛ.” (1 Timɔtɛ 2:4, NW) Ekadimwelo ka La Parole vivante mbetɛka tshenyi ya komelo shɔ nganɛ: “kondja ewo ka kokele ka mɛtɛ ka [Nzambi].”
Ɔnkɔnɛ, Nzambi nangaka sho mbêya ndo mbeya asangwelo ande dimɛna, lo yoho yɔtɔnɛ la mɛtɛ ka Nzambi. Ndo Bible k’Ekila, Dui dia Nzambi, ekɔ kiɔkɔ ya mɛtɛ kɛsɔ. (Joani 17:17; 2 Timote 3:16, 17) Naka anto wayeka dimɛna kɛnɛ kata Bible lo dikambo dia Nzambi, kete vɔ wayewɔ di’aha monga oko wanɛ watawɔ lo Rɔmɔ 10:2, 3, (NW) waki “l’ohetoheto le Nzambi; koko aha l’ewo k’oshika.” Kânga oko Ase Samariya, wakate Yeso dikambo diawɔ ate: “Nyu nyatotemolaka kahanyeyi.”—Joani 4:22.
Omalɔkɔ, naka sho nangaka mbetawɔma le Nzambi, kete sho pombaka ndjambola ɔnɛ: Kakɔna kata Nzambi lo dikambo diande ndamɛ na? Ngande walangande sho mbɔ̂tɛmɔla? Naa asangwelo ande, ndo ngande wokokiso mbayela? Ewo k’oshika ka mɛtɛ toshaka ekadimwelo wa sɔlɔ lo wembola wa ngasɔ. Lâsɔ mbayotokoka tɛmɔla Nzambi oko alangande.
Tatɔnyɔlake Nzambi
“WANE watonemiaka, mbayumolemia,” mbata Nzambi. (1 Samuele 2:30) Onde sho mbishaka Nzambi nɛmɔ lam’ataso ɔnɛ kapanda mbɛdima la nde? Onde onto lelɛ Mariya ɔnɛ “nyango Nzambi” ndo “Ɔtɛkɛtɛdi wa omoto . . . l’asa Otungi la ditongami Diande,” oko ata Nouvelle Encyclopédie catholique (angl.), mbishaka Nzambi nɛmɔ? Kema, tokanyi ta ngasɔ tɛngaka Nzambi. Ndoko onto lɛdimi la nde; ndo nde bu la nyango ka l’emunyi, nɛ dia Yeso komonga Nzambi. Ndo ndoko “ɔtɛkɛtɛdi wa omoto” wekɔ nɛ dia Nzambi akasɔnɛ paka “oteketedi wame l’asa [Nzambi, NW] la antu,” Yeso.—1 Timote 2:5; 1 Joani 2:1, 2.
Tamu kema dia wetshelo wa Losato l’Osanto ambonganyiya anto lo kɛnɛ k’endana la dihole dia Nzambi mɛtɛ. Wetshelo akɔ shimbaka anto dia vɔ kondja ewo k’oshika ka Jehowa Nzambi, Omboledi w’Andja w’Otondo, ndo dia vɔ mbɔ̂tɛmɔla oko alangande. Oko akate teolojiɛ Hans Küng ate: “Dikambo kona kotsha awui akina lo kanyi y’ɔnɛ Nzambi ekɔ ɔtɔi ndo ekɔ paka ndamɛ, dui diokoki nɛmbia kana dinyadinya kanyi yakɔ na?” Koko, kɛsɔ mbakasale ambetawudi wa Losato l’Osanto.
Wanɛ wetawɔ Losato l’Osanto “wakatone mbeya Nzambi lo yoho y’oshika.” (Rɔmɔ 1:28, NW) Divɛsa sɔ mbutaka nto ɔnɛ: “Nzambi akâkimɔ lo yimba ya kɔlɔ, dia vɔ ntsha akambo wahasungana.” Divɛsa 29 polo 31 shilaka akambo amɔtshi akɔ “wahasungana” oko ‘diakanelo, tamu, akadikadi, ngandji k’oshika bu, kɛtshi kema.’ Akambo asɔ salemaka l’ɛtɛmwɛlɔ wetawɔ Losato l’Osanto.
Oko ɛnyɛlɔ, mbala efula Ambetawudi wa Losato l’Osanto wakahɛnyahɛnya ndo wakadiake wanɛ watona wetshelo akɔ. Ndo aha lâsɔ ato mbakawakomɛ. Vɔ wakadiake asekawɔ Ambetawudi wa Losato l’Osanto l’ata. Naa ‘otshatsha’ woleki wa: Aseka Mupɛ ndjaka Aseka Mupɛ, Ase Orthodox ndjaka Ase Orthodox, Ase Asɔnyi ndjaka Ase Asɔnyi—koko tshɛ kɛsɔ lo lokombo la Nzambi kâmɛ ka Losato l’Osanto na?
Koko, Yeso akadjanga ate: “Uma lu dikambu ne, antu tshe wayeya vati: Ambeki ami mbenyu, naka nyu nyayukana ngandji.” (Joani 13:35, sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Dui dia Nzambi mbutaka nto ɔnɛ: “Ana wa Nzambi la ana wa Diabolo mbeyamaka lo dikambo nɛ: Onto tshɛ lahatshe akambo wa losembwe haye oma le Nzambi, kânga ndo ɔnɛ lahoke ɔnango ngandji.” Diɔ mbɛdikaka wanɛ wadiaka anangɛwɔ wa lo nyuma la “Kɛna, ɔnɛ lakaye oma le kanga kɔlɔ [Satana] ndo lakadiake ɔnango.”—1 Joani 3:10-12, NW.
Ɔnkɔnɛ, wetshelo w’efukutanu walakanyema lo dikambo dia Nzambi mbakonya anto l’etsha wadiaka ɛlɛmbɛ ande. Mɛtɛ, kɛnɛ kakatombe lo Lokristokristo l’otondo fɔnaka la kanyi nyɛ yakafunde teolojiɛ Danish Søren Kierkegaard: “Lokristokristo lambodiaka Lokristo aha la mbeya.”
Dionga dia lo nyuma di’ase Lokristokristo mbɔtɔnɛka la kɛnɛ kakafunde ɔpɔstɔlɔ Paulo ate: “Vo watutaka vati: Shu mbeyaka [Nzambi, NW], keli vo watuwangunaka lu etsha awo. Vo watuyalaka wononyi, ndu akanga w’uhedia, hawututshaka nduku dikambu di’ololo.”—Tito 1:16.
Kem’edja, lam’ayokumiya Nzambi dikongɛ nɛ di’akambo dia kɔlɔ, nde ayokoya la Lokristokristo lasambisha Losato l’Osanto. Ndo lɔ layanyema l’ɔkɔkɔ w’etsha ndo wetshelo alɔ wɔnyɔla Nzambi.—Mateu 24:14, 34; 25:31-34, 41, 46; Enyelo 17:1-6, 16; 18:1-8, 20, 24; 19:17-21.
Totone Losato l’Osanto
HATOKOKE nanya akambo a mɛtɛ wa Nzambi. Omalɔkɔ, tɛmɔla Nzambi oko alangande kɛdikɛdi tona wetshelo wa Losato l’Osanto. Wetshelo akɔ hɔtɔnɛ la mbetawɔ ndo la wetshelo w’amvutshi, wa Yeso, w’apɔstɔlɔ, ndo w’Akristo wa ntondo. Wetshelo akɔ hokana la kɛnɛ kata Nzambi lo dikambo diande ndamɛ l’atei a Dui diande hita diakasambiyama. Omalɔkɔ, nde totɛka ate: “[Dimɛ oto mbele Nzambi, NW], nduku ukina lufanyi la mi.”—Isaya 46:9.
Aha lo mbɔ̂fɔnya l’akina kana lo mbêtɛ ehekesa mbangɛnangɛna Nzambi. Lo yoho yotshikitanyi, lam’ataleke fukutana timba t’anto lo kɛnɛ k’endana la Nzambi ndo l’asangwelo ande, mbataleke ngɛnangɛna Satana Diabolo, Otunyi wa Nzambi, ɔnɛ lele ‘nzambi k’andja ɔnɛ.’ Nde mbahɔhɔla wetshelo wa kashi ɛsɔ dia ‘mbetɛ wanɛ wahetawɔ totshungu lo tokanyi tawɔ.’ (2 Koreto 4:4) Wetshelo wa Losato l’Osanto ngɛnyangɛnyaka nto ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ, wanɛ walanga monga paka lâdiko di’anto, nɛ dia vɔ mbatɛka ɔnɛ paka wa teolojiɛ ato mbakoka mana wetshelo akɔ fundo.—Enda lo Joani 8:44.
Ewo k’oshika ka Nzambi mbishaka ekeketshelo ka mamba. Tɔ totshungolaka oma lo wetshelo wahɔtɔnɛ la Dui dia Nzambi ndo oma l’ɛtɛmwɛlɔ wa wanɛ wakatone mɛtɛ. Diakɔ mbakate Yeso ate: “Nyu nyayeya akambu wa mete, ku akambu wa mete wayunyutshungula.”—Joani 8:32.
Naka tayɔlɛmiyaka Nzambi oko ɔnɛ lôle tshɛ la mbɔ̂tɛmɔlaka oko alangande, kete tayewɔ elombwelo kayangande mbela Lokristokristo lakatone mɛtɛ. Koko, sho kokaka nongamɛ dia mpomɔ lokolo l’ɔlɔ lo asho wa Nzambi lam’ayokomɛ dikongɛ nɛ di’akambo: “[Andja wekɔ lo tete kâmɛ la saki kawɔ, NW]. Keli one latutshaka lulangu la [Nzambi ayotshikala, NW] pundju.”—1 Joani 2:17.
[Caption on page 31]
Lohingo lɔnɛ, la deko la deko, lele la France mɛnyaka Losato l’Osanto alɔtsha Mariya “virgo” dɛmbɔ dia koso. Ɔtɛmwɛlɔ wa Mariya oko “Nyango Nzambi” akatɔngɔ oma lo dietawɔ dia Losato l’Osanto