Lushi ‘lahɛta oko dja lo kuka’
“Nyulungi, lushi luyayi! Lo layoheta uku dja lu khuka.”—MALAKI 4:1.
1. Wembola akɔna wokama lo ndjela Malaki 4:1 na?
LO NSHI y’ekomelo nyɛ, wanɛ wakanga nkombo yambɔsɔna Jehowa ndjifunda lo buku di’eohwelo wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Ko kayotota lo dikambo dia wanɛ wahasale weolo dia kondja diɛsɛ dia ngasɔ na? Oyadi ewandji mbewɔ kana anto k’anto, kakɔna kayowakomɛ naka vɔ wekɔ lo mɛnga apandjudi a Diolelo dia Nzambi la losango lawɔ diɛngɛku na? Malaki ekɔ lo tɛkɛta dikambo dia lushi la wokoyelo w’akambo. Ɔnkɔnɛ mbalaso lo tshapita 4, divɛsa 1: “Nyulungi, lushi luyayi! Lo layoheta uku dja lu khuka, ku akanga w’utaku tshe, la wane tshe watutshaka kolo, wayuyala adiyu. Ku lushi lako layayi, layuwatshumba, hutshikala udiu kuyanga lutahi, mbata [Jehowa] Kanga lulimbilimbi.”
2. Olembetshiyelo akɔna wokɛma wakasha Ezekiyele lo dikambo di’elombwelo kaki Jehowa na?
2 Amvutshi akina nto wekɔ lo mbɛdika elombwelo ka wedja oma le Jehowa la lâladi la wolo la kuka ka dja. Mɛtɛ, awui watama lo Ezekiyele 22:19-22 kotshamaka lo dikambo di’elombwelo kayela Nzambi lo tenyi la tenyi dia l’atei a Lokristokristo lambotakɔ mbetawɔ k’ɔlɔlɔ! Ɔnkɔnɛ mbalema avɛsa akɔ: “Diako mbata Khumadiondjo [Jehowa] ati: Ne dia nyu tshe nyambuyala uku akedi, dimi layunyusanganya . . . Uku atuwudjaka fesa, ohotela, luwulu, udjulu, la dinyandja l’atei a khuka ka dja, ndu uku atuwufufaka dja dia dilelola, osoku mbayumunyusanganya lu kele kami ndu lu ududu ami, ku layunyudja loko dia [nyɔlɛlɔla, NW]. Dimi layunyusanganya, layunyufufa dja ya ududu ami, ku nyu nyayolelo l’atei wa Jerusalema. Uku atoleloka fesa l’atei a khuka ka dja, osoku mbayunyolelo l’atei ayo. Ku nyu nyayeya nyati: Dimi [Jehowa] kambunyutshulwela ududu ami.”
3, 4. (a) Ɔsɛmɔ akɔna wa kashi wakasɛmaka Ewandji wa tɛmwɛlɔ na? (b) Akambo akɔna wa mindo wakɔndwama lo dikambo di’ɛtɛmwɛlɔ na?
3 Ɔsɔ ekɔ didjidji dia mamba! Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ, wanɛ wakatone dia kamba olimu la lokombo la Jehowa, ndo wakakome polo ndo lo mɔnyɔla lokombo lɔsɔ l’ekila pombaka ntokomɛ lushi lɔsɔ la wokoyelo w’akambo. La didiya di’efula, vɔ wekɔ lo sɛma ɔnɛ: vɔ l’akimanyedi awɔ w’akanga a pɔlitikɛ wayohika Diolelo dia Nzambi la kɛtɛ, kana ɔnɛ, wayokadimola kɛtɛ edie k’ɔlɔlɔ lo dikambo dia Diolelo.
4 Lokristokristo lambotakɔ mbetawɔ ka mɛtɛ lakayakakatanya l’ewandji wa pɔlitikɛ l’ata a wɔma wakalɔmaka. Abuku w’ɛkɔndɔ watakɔ lo dikambo di’ata wakalɔshaka aseka Mupɛ wa Musuluma woho wa tshungola Osomba w’ekila lo deko dia l’atei atei, dikambo dia Tuminadi ta woke t’ase Espagne takasokoya ase ngelo la wolo dia vɔ mbɔtɔ l’ɔtɛmwɛlɔ w’aseka Mupɛ kana ndjakema, Ta di’Ɛnɔnyi Akumi Asato l’asa ase ɛtɛmwɛlɔ wotshikitanyi, ta diakashile ase Mputu oshiki l’eleko ka 17, ndo Ta di’ase Espagne dia l’ɛnɔnyi wa 1930, ta diakalɔma woho wa shikikadia lowandji l’ɔtɛmwɛlɔ w’aseka Mupɛ l’Espagne. Otshulwelo woleki woke wa dikila wakaye oma l’ata ahende w’andja w’otondo wa l’eleko kaso kɛnɛ, ata wele aseka Mupɛ l’ase Asɔnyi wakayatambiya tshavu l’atei w’elui w’anto, wakadiake ambetawudi a wanyawɔ aha l’otshikitanu, oyadi kânga ambetawudi wa l’ɛtɛmwɛlɔ ekina. Eke esadi wɔlɔmi ata wokadisha anto efula wâle l’asa aseka Mupɛ l’ase Asɔnyi lo wodja w’Irlande, l’asa tolui t’ɛtɛmwɛlɔ lo wodja wa Inde, ndo l’asa elui w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo wodja wa Yougoslavie y’edjedja. Abuku w’ɔkɔndɔ w’ɛtɛmwɛlɔ ndola la dikila dia nunu di’amvwedi di’Ɛmɛnyi wa Jehowa wa kɔlamelo.—Enyelo 6:9, 10.
5. Elombwelo kakɔna kakongɛ ɛtɛmwɛlɔ wa kashi na?
5 Aha ndoko l’okakatanu, sho kokaka shihodia losembwe la Jehowa lo kɛnɛ k’endana l’elanyelo kambosukana efula ka Babilɔna ka Woke, etshumanelo k’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo kâmɛ la wanɛ wosukɛ. Elanyelo kɛsɔ kɔndwama ɔnkɔnɛ lo Enyelo 18:21, 24: “Ondjelo omotshi a wulu akose dive di’ohelo dia wuki, akaditambiya l’ashi a wuki ata ati: Wayuhandjula Babilona, usumba a wuki, ku hawûtana ntu. Wakatani dikila di’amvutshi la dia ekilami, La dia tshe wakadiakema la kete l’atei awo.”
6. (a) Akɔna ahomba ndjâla oko adiyo, ndo lande na? (b) Eshikikelo kakɔna kele la wanɛ woka Jehowa wɔma na?
6 L’edjedja ka wonya, atunyi w’akambo a losembwe tshɛ, kâmɛ la wanɛ weta lawɔ wedi ‘wayoyala oko adiyo.’ Lushi la Jehowa layowahɛtɛ oko dja lo kuka. “Hutshikala udiu kuyanga lutahi” le wɔ. Lo lushi lakɔ la wokoyelo lɔsɔ, ana w’akɛnda, kana ntahe, wayosalemɛ akambo lo ndjela woho wayɛdikola Jehowa edo awɔ, mbuta ate: ambutshi awɔ, nɛ dia vɔ mbele l’ɔkɛndɛ w’ana akɔ. Ambutshi wele atshi w’akambo wa kɔlɔ hawotonga l’ekana wahomba mbolola etsha awɔ wa kɔlɔ. Koko, wanɛ wɛnya mbetawɔ kawɔ lo alaka wa Diolelo dia Nzambi hawotosutshasutshama. Heberu 12:28, 29 tokeketshaka ɔnɛ: “Tuyali la ngandji ka mamba, [oma lo ngandji kakɔ mbakokaso kambɛ Nzambi olimu w’ekila, NW] la kenemo la woma, ne dia [Nzambi kaso, NW] eko dja yaheta.”
Onde Jehowa Ekɔ Nzambi k’Esehe?
7. Woho akɔna wekama ngandji ka Jehowa l’atei w’elombwelo kakɔ na?
7 Onde dikambo sɔ mɛnyaka ɔnɛ Jehowa ekɔ Nzambi k’esehe ndo ka shɔmbɔya? Atonga na! Lo 1 Joani 4:8, ɔpɔstɔlɔ akate dui dia mɛtɛ di’ohomba efula: “[Nzambi, NW] eli ngandji.” Ko, lo divɛsa 16, nde ambonyomoka epole ɔsɛkɛ lo kotsha ɔnɛ: “[Nzambi, NW] eko ngandji: untu latuyalaka lu ngandji, [atoyalaka kâmɛ la Nzambi ndo Nzambi atoyalaka kâmɛ lande, NW].” Ɔsɔku mbediɔ nɛ dia, oma lo ngandji kokande anto mbambosangoya Jehowa dia mbɛdia kɛtɛ kɛnɛ oma l’akambo wa kɔlɔ tshɛ. Nzambi kaso ka ngandji ndo ka kɛtshi ekɔ lo mbuta ate: “Uku wemi la lumu! Dimi hangenangena nyoi k’untu a kolo! Dimi nangaka ndi nkalula uma lu kolo kandi, la ndi ndjala la lumu. Nyukaluli, nyukaluli uma lu mbuka yanyu ya kolo. . . . ukundi alanganyu mvo?”—Ezekiyele 33:11.
8. Woho akɔna wakatɛtɛ Joani dikambo dia ngandji ndo wakandayaɛnya nto ndamɛ oko Ɔna Dikungula dia mvula na?
8 Joani ekɔ lo tɛkɛta dikambo dia a·gaʹpe, ngandji kokimane la tɛdikɔ, mbala efula oleki afundji akina asato w’evanjiliɔ lo tshɛ kawɔ, koko, lo Mako 3:17, Joani ndamɛ nembetshiyamaka oko ‘Ɔna dikungola dia mvula.’ Jehowa mbakatshutshuya ɔna dikungola dia mvula ɔsɔ dia nde funda waewoyelo w’endana la fɔnu ya weke watanema lo Enyelo, dibuku di’ekomelo dia lo Bible diɛnya didjidji dia Jehowa oko Nzambi kakotsha akambo a losembwe. Dibuku sɔ ndola la wetelo wa dombwelo, wele oko: “etuli ka wuki ka mamula ka kele ka [Nzambi, NW],” “akoho esambeli wa kele ka [Nzambi, NW],” ndo “kele ka wulu ka [Nzambi, NW] Kanga-Wulu-Tshe.”—Enyelo 14:19; 16:1; 19:15.
9. Ɛtɛkɛta akɔna wakate Yeso lo dikambo dia dombwelo dia Nzambi ndo woho akɔna wakakotshama pɔlɔfɛsi yande na?
9 Nkumɛso Yeso Kristo lele “efanelu ka [Nzambi, NW] kahenama,” akasambisha dombwelo dia Jehowa la dihonga tshɛ lam’akinde la kɛtɛ. (Kolosai 1:15) Ɛnyɛlɔ, ekɔ asui esambeli wa lo Mateu tshapita 23 wakandewoya Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi yande, akanga wa dungi pende aha la mengênga. Nde akadihiya elombwelo kakɔ kɛsɔ kakawatambiyaka l’onongo l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Yee, Jerusalema, Jerusalema, latudiakaka amvutshi, latukaka wane watuwukutumelaka ave! Ndi tena efula diakamalangi nsanganya an’aye, uku atusanganyaka wali a koko ana ato la tshina dia ahafu ato, keli nyu kunanga li! Enda, wambunyutshikela khumbu kanyu anyanya.” Ɛnɔnyi akumi asato l’esambele l’ɔkɔngɔ, elombwelo kakayokotshamaka oma le alembe w’ase Rɔmɔ wakalɔmbwama oma le Titus, Omboledi awɔ. Aki lushi la wɔma efula, didjidji dia kɛnɛ kahomba ndjâla lushi loleki wɔma l’ɔkɔndɔ w’anto—lushi la Jehowa, lɔnɛ lele, kema edja nto kete lamboya.
“Unya” Ambohotɔ
10. Woho akɔna wele “unya w’akambu w’ololo” mbelaka anto a Nzambi ɔngɛnɔngɛnɔ na?
10 Jehowa ekɔ lo mbewoya anto ɔnɛ: anto amɔtshi wayohanda lo lushi lande. Diakɔ sɔ diatande lo Malaki 4:2 ɔnɛ: “Le nyu, nyu wane watukaka lukumbu lami woma, unya w’akambu w’ololo wayunyuhutwela la ekonwelo lu ahafu awo.” Wonya w’akambo w’ɔlɔlɔ ɔsɔ ekɔ paka Yeso Kristo ndamɛmɛ. Nde ekɔ “yanyi ya wa la kete” lo yoho ya lo nyuma. (Joani 8:12) Woho akɔna wa ngamulande na? Nde ambemala la ekɔnwɛlɔ l’ahafu ande—ntondotondo, ɛkɔnwɛlɔ ka lo nyuma, ɛkɔnwɛlɔ kakokaso kondja kânga ɛlɔ kɛnɛ, ko l’ɔkɔngɔ, ɛkɔnwɛlɔ ka l’emunyi le anto w’oma lo wedja tshɛ l’atei w’andja w’oyoyo waya ka ndja. (Mateu 4:23; Enyelo 22:1, 2) Lo yoho ya didjidji, oko wakate Malaki, wanɛ wayɔkɔnɔ ‘wayotomba ndo wayolembɔlembɔ oko ɛsɔngɔ wa ngɔmbɛ’ wekewɔ ka tondja oma lo lokoto lawɔ. Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wayoka wanɛ wayolɔ, wele l’elongamelo ka ndjokoma anto wa kokele lee!
11, 12. (a) Kondoko yakɔna yakongɛ atshi w’akambo wa kɔlɔ na? (b) Woho akɔna ‘wahɔtshahɔtshama atshi w’akambo wa kɔlɔ’ oma le anto a Nzambi na?
11 Ko kayotota dikambo di’atshi wa kɔlɔ na? Ɔnkɔnɛ mbalaso lo Malaki 4:3 ɔnɛ: “Nyu nyayohotshahotsha antu wa kolo, ne dia vo wayuyala utuku l’esi akaka anyu lu lushi lamumolongosola, mbata [Jehowa] Kanga lulimbilimbi.” Etena kayondokokɛ wanɛ wawoka ngandji, Nzambi kaso ndo Ɔndɔshi wa ta ayɔmba akanga a ngala w’atunyi ande lɔmba oma la kɛtɛ, ayowashila oshiki. Satana l’ɛdiɛngɛ ande wayodjama lo lokanu.—Osambu 145:20; Enyelo 20:1-3.
12 Anto a Nzambi hawotosala ndoko olimu l’elanyelo k’anto wa kɔlɔ. Ko woho akɔna ‘ayowɔhɔtshahɔtsha anto wa kɔlɔ’ na? Wayosala dikambo sɔ lo woho wa didjidji lam’ayowodja lokolo dia tombola wodjelo w’otshumba a woke. Etumbelu 15:1-21 kɔndɔlaka otombwelo wa ngasɔ. Otombwelo akɔ wakayala l’ɔkɔngɔ w’elanyelo ka Farawɔ l’alembe ande lo Ndjale ka Bela. Dia kotsha kɛnɛ kata Isaya 25:3-9, odiakelo wa “akanga a ngala” pombaka ndjelana la dambo dia woke dia wodjelo w’otshumba diomamasanyi la daka dia Nzambi nɛ: “Khumadiondjo, [Jehowa ayonya, NW] nyoi pundju. Ndi ayukitula asoi tshe uma lu ashu awo, ndi ayunya wudja andi uma lu sonyi tshe ka la kete; ne dia osoku mbata [Jehowa]. Lushi lako, antu wayuta vati: Enda, one eli [Nzambi kaso, NW]. . . . On’eli [Jehowa], lakatakungelaka. Tongenengene, tuleki ngenangena lu panda kandi.” L’atei w’ɔngɛnɔngɛnɔ ɔsɔ, ndoko shɔmbɔya yele lâwɔ kana tokanyi ta kɔlɔ, koko ekɔ ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛna oyindjelo wa lokombo la Jehowa ndo ɛdielo ka kɛtɛ lo dikambo di’anto wahomba mbidjasɛ kâmɛ lo wɔladi.
Ekongelo ka Woke ka Wetshelo
13. Wetshelo akɔna wayotosalema lo “kete y’uyuyu” na?
13 Lo Malaki 4:4, wakewola ase Juda dia vɔ ‘mbohɔ . . . ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ.’ Woho akɔ wâmɛ mbele ɛlɔ kɛnɛ, oko wofundamidiɔ lo Ngalatiya 6:2, sho pombaka ndjela “elembe wa Kristu.” Aha la mbidja tamu, wanɛ wayoka lo Armagɛdɔ wayolongola wetshelo ekina wotumbi oma l’ɛlɛmbɛ ɛsɔ wa Kristo, ndo ondo wetshelo akɔ ekina wayofundama lo “abuku” watawɔ lo Enyelo 20:12 ɔnɛ wayofɔma l’etena k’eolwelo. Ande lushi la woke la ngasɔ layoyala lam’ayetshama wanɛ wayolwama dia vɔ ndjela yoho ya lɔsɛnɔ ya lo “kete y’uyuyu” lee!—Enyelo 21:1.
14, 15. (a) Woho akɔna wambeyama Elidja wa nshi nyɛ na? (b) Ɔkɛndɛ akɔna wakotsha olui w’Elidja na?
14 Ɔsɔ ayonga ohamelo w’olimu a wetshelo wakatɛkɛtaka Jehowa oko wofundamiwɔ lo Malaki 4:5 ɔnɛ: “Nyulungi, dimi layunyutumela umvutshi Elidja la ntundu ka lushi lami, dimi [Jehowa], lushi la wuki ndu woma latayi.” Akɔna ele Elidja wa nshi nyɛ ɔsɔ na? Oko akadiɛnyama lo Mateu 16:27, 28, lam’akandakadimolaka dikambo dia “[eyelo kande ahemi lo diolelo, NW],” Yeso akate ate: “On’a untu ayuya lu lutumbu la Shi, ndi la andjelo andi, ku ndi ayufuta untu l’untu uku akandatshi.” Nshi shamalo l’ɔkɔngɔ, lo dikona dimɔtshi, lam’akinde kâmɛ la Petero, Jakɔba la Joani, “ndi akahilo la ntundu kawo. Elundji kandi kakahete uku unya. Ahondo andi wakayala wema uku usasi.” Onde ndamɛ mbaki lo ɛnɛlɔ kɛsɔ oka? Kema, nɛ dia “Mose la Elidja wakene le wo, wasawula la ndi.”—Mateu 17:2, 3.
15 Kakɔna kalanga nembetshiya dui sɔ na? Diɔ diakatshume Yeso lohita oko Mɔsɛ a woke kakatama edja la ntondo l’etena k’oyelo ande dia ndjolomboya. (Eohwelo k’Elembe 18:18, 19; Etsha 3:19-23) Nde akahombe sangana l’etena kakɔ kâmɛ l’Elidja wa nshi nyɛ woho wa kamba olimu w’ohomba efula, olimu wa sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ lɔnɛ la Diolelo lo kɛtɛ k’otondo la ntondo ka lushi la woke ndo la wɔma la Jehowa ndja. Lam’akandalembetshiyaka olimu waki “Elidja” akɔ, Malaki 4:6 mbutaka ɔnɛ: “Ndi ayukadimula etema a washi le ana, la etema w’ana le washewo, ne dia dimi ntukuya dia ndjulanya kete la mananu.” Omalɔkɔ, “Elidja” ekɔ olui w’Akristo w’akitami wakenga ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ lanɛ la kɛtɛ, ɔhɔmbɔ wele Yeso, Nkumɛso, akawosha ɔkɛndɛ lâdiko dia mbo yande tshɛ. Dui sɔ mɛnyaka dia ɔhɔmbɔ akɔ pombaka mbisha ndo anto a lo luudu lande kɛnɛ kahombawɔ lo nyuma, mbuta ate: “mbu ya nde yawo lu tena diayo.”—Mateu 24:45, 46.
16. Etombelo akɔna w’ɔngɛnɔngɛnɔ wakatombe oma l’olimu wakamba olui w’Elidja na?
16 L’andja w’otondo ɛlɔ kɛnɛ, sho kokaka mɛna etombelo w’ɔngɛnɔngɛnɔ w’ekongelo kakɔ kɛsɔ k’oleshelo. Periodikɛ Tshoto y’Etangelo yafundama kɔpi 16 100 000 oseka numɛlɔ tshɛ l’ɛtɛkɛta 120 wele 97 wa l’atei awɔ watombakɔ mbala kakɔ ɔtɔi, ekɔ lo ndodja kɛtɛ la “lukumu l’ololo lone la diulelu.” (Mateu 24:14) Ekanda ekina watomba l’ɛtɛkɛta efula kambemaka olimu lo weoho w’esambishelo wotshikitanyi ndo l’olimu w’olakanyelo wakamba Ɛmɛnyi wa Jehowa. Olui w’Elidja, ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ, halale djɔ dia ndesha “wanɛ weya ɔnɛ vɔ wekɔ l’ohomba wa mbo ya lo nyuma.” (Mateu 5:3, NW) Lâdiko dia lâsɔ, wanɛ wetawɔ elongamelo kasha Diolelo ndo wâsasa lo dikambo diadiɔ wambɔtɔ l’atei a nkumbo ka dimɛna efula ka l’andja w’otondo kele kâmɛ. Nkumbo kakɔ mbidjaka ndo lemba la woke l’“uma lu wedja tshe, ndu uma lu wauhu tshe ndu uma lu weuhu w’antu tshe, ndu w’eteketa tshe” l’atei atɔ. (Enyelo 7:9) Lam’ayokotshama olimu ɔsɔ polo ndo lo yɛdikɔ yalɔmba Jehowa mbayoya ekomelo lo lushi la Jehowa la woke ndo la wɔma.
17. Etena kakɔna kayokongotɔ lushi la Jehowa la wɔma na?
17 Ko etena kakɔna layokongotɔ lushi lakɔ la wɔma la tshukumiya na? Ɔnkɔnɛ mbakadimola ɔpɔstɔlɔ Paulo ate: “Lushi la [Jehowa] layuya uku atuyakaka uvi l’utshu. Lam’ata antu [ondo oma lo mboka ɔtɔi] vati: Eko ki la lutui tshitshi, ku elanyelu ka shashimuya kayuya le wo, uku atuyakaka lono le umuntu leli la diemi; vo hawuhanda nduku yema.”—1 Tesalonika 5:2, 3.
18, 19. (a) Woho akɔna wanyanya anto ɔnɛ: “ki la lutui ki” na? (b) Etena kakɔna kayɔhɛnga anto waki Jehowa na?
18 Wa na wele “antu” lo pɔlɔfɛsi kɛnɛ na? Vɔ wele embuledi wa pɔlitikɛ wasɛma ɔnɛ: vɔ kokaka tonga dikongɛ di’oyoyo diosangani oma l’atei a bɛkɛ diambokakitɔna dia l’andja wa ngala ɔnɛ. Etongatonga kawɔ ka woke, Organisation des Nations-Unis wakahɛnɛ la Société des Nations kombidja dia kotsha dikambo sɔ. Oko wakadiewoya amvutshi wa Jehowa edja la ntondo, oyadi kânga ɛlɔ kɛnɛ vɔ “watakɔ ɔnɛ: wɔladi wekɔ! wɔladi wekɔ! tete le wɔladi kema.”—Jeremiya 6:14, NW; Jer. 8:11; 14:13-16.
19 L’etena kɛnɛ, anto waki Jehowa wekɔ lo mbikikɛ pâ ndo ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa l’andja ɔnɛ wa kɔlɔ. Koko, oko wata 2 Tesalonika 1:7, 8, kema edja nto, wayɔhɛnga “lu enelo ka Khumadiondjo Jesu uma l’ulungu la andjelu andi a wulu lu lumbi la dja, ndi ayosomboya wane waheyi [Nzambi, NW], la wahakitanyia lukumu l’ololo la Khumeso Jesu.”
20. (a) Kakɔna kakatatshi Zefaniya la Habakuka lo dikambo dia ‘lushi lahɛta oko dja lo kuka’ na? (b) Dako ndo ekeketshelo kakɔna katosha pɔlɔfɛsi shɔ na?
20 Onde awui asɔ waya ka suke oka? Efula a l’atei aso wekɔ lo konga ambeta edja k’efula. L’etena kakɔ kâmɛ kɛnɛ, lofulo la woke l’akanga w’okitanyiya wayoka wekɔ lo mbetawɔ lo leeta latanema lo Zefaniya 2:2, 3 lata ɔnɛ: “Nyuyangi [Jehowa], . . . Nyuyangi akambu w’ololo, nyuyangi memakana. Undu, nyu mbeyaka mpanda lu lushi la kele ka [Jehowa].” L’ɔkɔngɔ diko, Zefaniya 3:8 tokeketshaka ɔnɛ: “Okone mbata [Jehowa] ati: Nyunkungeli edja ndu lushi layumunela uku omenyi. Esangweyu kami eli dia motsha wedja, dia dimi motsha waulelu, La mbatshulwela kele kami, ududu ami tshe, Ne dia kete tshe yayulungula la dja ya kandjema kami.” Ekomelo kaya suke! Jehowa mbeyaka lushi la wonya akɔ ndo nde hotshikitanya ekongelo kande ka wenya. Tokikɛ l’asolo a lotutsha. “Enelo kene keko ne dia etena kakasonwama. To kutsha nkuma lu ekumelu kato, to huta kashi. Kuyanga to kayutshimbatshimba, nyukikungeli. To kayuya mete, hakiutshimbatshimba.” (Habakuka 2:3) Lushi la wɔma la Jehowa lambosukana efula. Ohɔ dia, lushi lɔsɔ halotshimbatshimba!
Ovuswelo:
◻ Kakɔna kayokomɛ ewandji l’anto k’anto lo lushi la wɔma la Jehowa na?
◻ Jehowa ekɔ Nzambi ka woho akɔna?
◻ Wetshelo a woho akɔna walembetshiyama lo dikambo di’anto a Nzambi?
◻ Kakɔna katokeketsha amvutshi wa Nzambi dia sho sala lo menda woho wamboleka sukana ekomelo na?
[Caption]
Lam’akawemadia Tuminadi ta woke t’ase Espagne, anto efula wakasokoyama la wolo dia mbɔtɔ l’ɔtɛmwɛlɔ w’aseka Mupɛ
[Caption]
The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck