Kakɔna kata Bible lo dikambo di’Ɔtɛmwɛlɔ ndo dia ta dia l’Ukraine?

Kana yimba l’awui wayela anɛ wendana l’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lokumu ndo la ta dialɔma l’Ukraine:

• “Owandji w’ɔtɛmwɛlɔ w’Ɔrtɔdɔksɛ wa la Russie, Owandji wa nkumbo Kirill, hatshi ndooko dui lo woho wambɔtwɛ wodja wa Russie wodja okina la ta. . . . Ɔtɛmwɛlɔ ande wakatetemala dianganya ɛkɔndɔ wa kashi lo dikambo dia wodja w’Ukraine ndo ɛkɔndɔ wa kashi mambokamba la Putin dia mɛnya dia nde ekɔ la shadiya ya ndɔsha wodja w’Ukraine.”​—EUobserver, Ngɔndɔ ka sato 7, 2022.

• “Owandji wa nkumbo Kirill . . . akɛnya la wolo tshɛ dia wodja ande wa Russie wekɔ la shadiya dia mbɔtwɛ wodja w’Ukraine la ta, lo mbuta dia ta sɔ diekɔ l’atei wa welo wadjama dia ndɔsha pɛkato.”​—AP News, Ngɔndɔ ka sato 8, 2022.

• “Owandji w’ɔtɛmwɛlɔ w’Ɔrtɔdɔksɛ wa l’Ukraine, wa l’Osomba wa woke wa Épiphane I wa la Kiev, akatshɔkɔla anto ande Lushi l’ɔtɔi dia vɔ ‘ndɔsha ase Russie wambowaɔtwɛ la ta’ . . . [Nde] lawɔ akate dia ndjaka asɔlayi w’ase Russie bu pɛkato.”​—Jerusalem Post, Ngɔndɔ ka sato 16, 2022.

• “Sho [Tshunda dia l’Ukraine diendana l’Ɛtɛmwɛlɔ ndo l’atshunda w’ɛtɛmwɛlɔ (UCCRO)] tekɔ lo nsukɛ Alembe w’Ukraine ndo wanɛ tshɛ wakokɛ wodja w’Ukraine, tekɔ lo mbatshɔkɔla lo woho walɔshawɔ wanɛ wambɔtwɛ wodja w’Ukraine la ta ndo tekɔ lo nɔmba lo dikambo diawɔ.”​—Ɛtɛkɛta waki UCCROa, Ngɔndɔ ka hende 24, 2022.

Naa kanyi yayɛ lo dikambo sɔ? Onde ɛtɛmwɛlɔ wasɛma dia Yeso Kristo mbayelawɔ pombaka ntshutshuya anto awɔ dia ntshɔ lo ta? Kakɔna kata Bible lo dikambo sɔ?

Ɔkɔndɔ wa kɛnɛ kambosala ɛtɛmwɛlɔ lo ata

Ɔkɔndɔ mɛnyaka dia mbala efula ɛtɛmwɛlɔ ndihaka washo lo kɛnɛ kendana l’awui w’ata, vɔ nyangaka tɛkɛ nɛndɛ ndo sukɛka awui w’ata, koko vɔ sɛmaka dia wekɔ lo nkamba dikambo dia wɔladi. Aya ɛnɔnyi akumi wele Ɛmɛnyi wa Jehowa wakatondja lɔkɛwɔ la dungi pende lele l’ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ sɛkɛ. Tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dimɔtshi diosholami l’ekanda aso.

• Sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Les croisades : une ‘ illusion tragique ’” mɛnyaka di’Ɔtɛmwɛlɔ w’aseka Mupɛ wa la Rɔmɔ wekɔ l’onongo w’anto wakadiakema, koko vɔ mbutaka ɔnɛ lo lokombo la Nzambi ndo la Kristo mbakawadiakema.

• Sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “L’Église catholique en Afrique” kɔndɔlaka woho wele ɛtɛmwɛlɔ wakakite tatala dia nshimba ta dia lam’asa waoho, ndo kaanga lomanu l’anto.

• Asawo wayela anɛ: “La religion est-elle responsable?,” “Le rôle de la religion dans les guerres,” ndo diata ɔnɛ: “La religion prend parti” nembetshiyaka woho wakasukɛ ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’aseka Mupɛ, w’ase Ɔrtɔdɔksɛ ndo w’Asɔnyi bɛkɛ diakɔ pende lo ata efula wakalɔma.

Onde ɛtɛmwɛlɔ pombaka nsukɛ ata?

Kɛnɛ kaketsha Yeso: “Langa wonyayɛ onto oko wayalangayɛ.” (Mateo 22:39) “Nyotetemale nanga atunui anyu.”​—Mateo 5:44-47.

Yeso akate ate: “Diolelo diami bu dia l’andja ɔnɛ. Otondonga Diolelo diami diekɔ dia l’andja ɔnɛ, tshike ekambi ami wotɔndwɛ ta diaha dimi kimɔma.” (Joani 18:36) “Wanɛ tshɛ wɛmbɛ anto akina tokuwa wayodiakema la tokuwa.”​—Mateto 26:47-52.

Kana yimba la dui nɛ: Naka Akristo kɔndɔ ta dia nkokɛ kaanga Yeso, onde vɔ pombaka mɛmba ekoma l’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔmɔtshi? Adia sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Peut-on concilier guerre et christianisme?” dia mɛna woho wakayele Akristo wa ntondo ɛnyɛlɔ ndo wetshelo wa Yeso la kɔlamelo tshɛ.

Kakɔna kayokomɛ ɛtɛmwɛlɔ wasukɛ ata?

Bible mbutaka dia Nzambi tonaka ɛtɛmwɛlɔ wasɛma dia vɔ wekɔ enyimpala wa Yeso, koko hawoyele wetshelo ande.​—Mateo 7:21-23; Tito 1:16.

• Dibuku di’Ɛnyɛlɔ mɛnyaka dia le Nzambi ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ wekɔ l’onongo wa nyɔi ka “wanɛ tshɛ wakadiakema la nkɛtɛ.” (Ɛnyɛlɔ 18:21, 24) Dia mbeya lande na, adia sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Babilɔna ka Woke kɛdikɛdi na?”

• Yeso akɛnya di’ɛtɛmwɛlɔ tshɛ wakakadjema oma le Nzambi wayolanyema l’ɔtɛ w’etsha awɔ wa kɔlɔ, oko wele osongo wa kɔlɔ watɔ elowa wa kɔlɔ “kɔtamaka ndo mbikadjemaka lo dja.” (Mateo 7:15-20) Adia sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Ekomelo ka ɛtɛmwɛlɔ wa kashi kaya suke!” dia mbeya woho wayosalema dikambo sɔ.

Foto, oma lo lɔmɔsɔ otsha lo lomi: Foto kakɔsama oma le Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images; Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images