Jehowa Kêtawɔ Ditshelo Diayɛ Lam’ayondokoya La Yɛ
‘Nzambi kami le, ombohɔ lo dikambo nɛ . . . Wɛ Nzambi kami, ombohɔ lo ɔlɔlɔ.’—NEHEMIYA 13:22, 31.
EKAMBI wa Jehowa wekɔ l’ekimanyielo tshɛ kahombama dia vɔ ndjâtɛkɛtɛ dimɛna le nde. Lande na na? Nɛ dia vɔ wekɔ la diokanelo di’oshika vɔ la Nzambi oko wewɔ l’atei w’ɔlɔngɔswamelo ande wa lanɛ la nkɛtɛ. Nde akawasholɛ asangwelo ande ndo akawasha ekimanyielo la yimba y’akambo wa lo nyuma lo tshimbo ya nyuma kande k’ekila. (Osambu 51:11; 119:105; 1 Koreto 2:10-13) Lo menda akambo asɔ tshɛ wa lânde, la ngandji tshɛ Jehowa nɔmbaka ekambi ande wa lanɛ la nkɛtɛ dia vɔ mbikoya la nde lo dikambo dia kɛnɛ kewɔ ndo kasalawɔ la wolo wawashande ndo l’ekimanyielo ka nyuma kande k’ekila.
2 Pami kɛmɔtshi kakayatɛkɛtɛ dimɛna le Nzambi lokombo lande Nehemiya, nde aki omangudi a wanu waki Nkumekanga Aratashasha (Longuemain). (Nehemiya 2:1) Nehemiya akayoyalaka nguvɛrnɛrɛ k’Ase Juda ndo akayohika pele dia Jerusalɛma nto la ntondo k’atunyi ndo ka wâle. Oma l’ohetoheto waki lande lo dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ, nde akakeketsha Ɛlɛmbɛ wa Nzambi ndo akasakɛka wanɛ wakasɔkishamaka. (Nehemiya 5:14-19) Nehemiya akakeketsha Ase Lɛwi dia vɔ ndjaɛdiaka mbala la mbala, namaka nkuke, ndo mbetɛ lushi la Sabato ekila. Diɔ diakɔ diakandakoke nɔmba ate: “[Nzambi kami, NW] li, umbuho ne dia dikambu ne, unami uku eli wuki wa ngandji kaye ka mamba!” Ndo nto, lo yoho yasungana, Nehemiya akadihiya dibuku diande diakafundama l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Nzambi l’ɔsɛngɔsɛngɔ ɔnɛ ate: “[Nzambi kami, NW] li, umbuho [lo] ololo!”—Nehemiya 13:22, 31.
3 Onto lasala ɔlɔlɔ ele ɔnɛ lele la dionga diasungana ndo latsha awui wa losembwe wakimanyiya anto akina. Nehemiya aki ngasɔ. Nde akokaka Nzambi wɔma wɔsɔhanyemi la dilɛmiɛlɔ ndo aki l’ohetoheto wa mamba lo dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Lâdiko dia lâsɔ, nde aki la lowando lo menda waɛsɛ waki lande l’olimu wa Nzambi ndo akayatɛkɛtɛ dimɛna le Jehowa. Lo menda dionga diande, sho mbeyaka ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wɔsami waɛsɛ la ɛkɛndɛ wakambisha Nzambi na? Ngande wayatɛkɛtɛmi le Jehowa Nzambi la Yeso Kristo?’
Ewo Toshaka Ɔkɛndɛ wa Ndjâtɛkɛtɛ le Nzambi
4 Yeso akasha ambeki ande lotumu lɔnɛ: “Nyutshu, nyete wedja tshe ambeki, nyâbatiza . . . Nyuwaetshaki dia ntsha akambu tshe wamumunyutela.” (Mateu 28:19, 20) Wakahombe mbetɛ anto ambeki lo mbalakanya. Wanɛ waketshamaka lo yoho shɔ ndo waki ‘l’akoka wasungana dia kondja lɔsɛnɔ la pondjo’ wakahombaka batizama oko akabatizama Yeso. (Etsha 13:48; Mako 1:9-11) Saki kawɔ ka kitanyiya awui tshɛ wakadjanga Yeso kakahombe ndja oma k’ɛse otema. Wakahombaka ndjoyakimɔ le Nzambi oma lo kondja ewo k’oshika ka Dui dia Nzambi ndo kikitanyiyaka.—Joani 17:3.
5 Lam’ataleke ewo kaso k’Afundelo fulanɛ, mbataleke ndo etshina ka mbetawɔ kaso keketala. Koko, ɔkɛndɛ wele laso wa ndjâtɛkɛtɛ le Nzambi talekaka monga woke. Jakoba 4:17 mbutaka ɔnɛ: “Untu leya ntsha dikambu di’ololo, keli haditshi, dikambu diako dieko kolo le ndi.” Ɛtɛkɛta ɛsɔ wekɔ mɛtɛ ndjihelo ka kɛnɛ kaki ombeki Jakɔba oma la mbuta lo dikambo dia ndjambiya l’ɔtɛ wa wɛ kitsha wɛkamu ayɛ tshɛ le Nzambi. Naka onto mbeyaka ɔnɛ ndoko kɛnɛ katshikala edja kakokande sala naka Jehowa hôkimanyiyisha, ko nde hayange ekimanyielo kakɔ, kete ɔsɔ ekɔ pɛkato. Koko ɛtɛkɛta wa Jakɔba kokaka nto mendana la pɛkato ya aha sala dikambo dimɔtshi. Ɛnyɛlɔ oko lo wɛɛla wa Yeso w’ɛkɔkɔ la mbudi, mbudi komanyema l’ɔtɛ wa ditshelo dia kɔlɔ koko wakânyema nɛ dia vɔ kokimanyiya anango Kristo.—Mateu 25:41-46.
6 Ɔlɔngɔ ɔmɔtshi wakekaka Bible nde l’Ɛmɛnyi wa Jehowa kotahamaka dimɛna lo wekelo akɔ, ondo nɛ dia nde kotshika nɔ mfɔka kânga mbakandeyaka ɔnɛ ɔnwɛlɔ a mfɔka bu dimɛna. Ekumanyi kɛmɔtshi akɔ̂lɔmbɛ dia nde mbadia Jakoba 4:17. L’ɔkɔngɔ wa nde nembetshiya kitshimudi ya divɛsa diakɔ, ekumanyi kakɔ akawotɛ ate: “Kânga mbahayatabatizama, wɛ ekɔ l’ɔkɛndɛ wa ndjâtɛkɛtɛ le Nzambi, ndo wɛmɛ pombaka mpomɛ ntolo lo dikambo dia tɛdikɔ tɔsayɛ.” Diɛsɛ ko, ɔlɔngɔ ɔsɔ akayokadimɔka, akayotshika nɔ mfɔka ko kombeta ndoko edja, nde akayokotshaka awui wahombama dia nde batizama oko djembelo ya ndjakimɔ kande le Jehowa Nzambi.
Tekɔ l’Ɔkɛndɛ wa Ndjâtɛkɛtɛ lo Dikambo di’Olimu Aso
7 Saki kaso k’oma k’ɛse otema pombaka monga ka ngɛnyangɛnya Otungi aso. Yoho mɔtshi yakokaso mɛnya lowando lele laso lo dikambo di’‘ewo ka Nzambi’ ele kamba olimu wa mbetɛ anto ambeki w’Ɔnande Yeso Kristo. Ɔsɔ ekɔ nto yoho mɔtshi yakokaso mɛnya ngandji kokaso Nzambi la onyaso onto. (Tukedi 2:1-5; Mateu 22:35-40) Eelo, ewo kaso ka Nzambi toshaka ɔkɛndɛ wa sho ndjâtɛkɛtɛ le nde, ndo sho pombaka mbɔsa anyaso anto oko wanɛ wokoki ndjoyala ambeki.
8 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akeyaka ɔnɛ naka onto mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ l’otema ɔtɔi ndo likitanyiya, kete nde ayokondja panda, ko naka nde litona, kete nde kokaka nanyema. (2 Tesalonika 1:6-8) Diɔ diakandɛnaka ɔnɛ nde aki l’ɔkɛndɛ wa ndjâtɛkɛtɛ le Jehowa lo dikambo di’olimu ande. Lo mɛtɛ, Paulo nde l’asekande wakɔsaka olimu awɔ la nɛmɔ efula ko wakayalamaka l’ɔlɔlɔ tshɛ di’aha mbisha anto kanyi y’ɔnɛ wahɔ wa l’emunyi kana falanga mbakawayangaka oma lɔkɔ. Ndo nto, Paulo akatshutshuyama oma l’otema ande dia nde mbuta ate: “Naka dimi lambusambisha lukumu l’ololo, dimi kema la dikambu dia ndjatumbula, ne dia okende weko ladiku diami. Fono keko le mi, naka dimi halasambisha lukumu l’ololo!”—1 Koreto 9:11-16.
9 Lam’ele tekɔ ekambi wakayakimɔ le Jehowa, ‘ɔkɛndɛ wekɔ l’ahɛka aso dia sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ.’ Lotumu laso ele sambisha losango la Diolelo. Taketawɔ ɔkɛndɛ ɔsɔ lam’akatayakimɔ le Nzambi. (Ɛdika la Luka 9:23, 24.) Lâdiko dia lâsɔ, tekɔ la dibasa diahombaso futa. Paulo akate ate: “Dimi leko la dibasa le asi Ngirika ndu le [Wanɛ Wahatashidimikɔ], le akanga a yimba, ndu le akanga a dinginya. Okone dimi la pusa efula dia ndjunyusambisha lukumu l’ololo ndu nyu weli lu Romo.” (Romo 1:14, 15) Paulo aki la dibasa dikambo nde akeyaka ɔnɛ lekɔ l’ɔkɛndɛ wa sambisha kele anto wôke lokumu l’ɔlɔlɔ ndo washimbamele. (1 Timote 1:12-16; 2:3, 4) Ɔnkɔnɛ, nde akakambe efula dia shidiya olimu ande ndo futa dibasa diakandakolama le anyande anto. Ndo sho lawɔ, oko weso Akristo, tekɔ la dibasa diahombaso futa. Olimu w’esambishelo ka Diolelo ekɔ nto yoho mɔtshi ya woke yakokaso mɛnya ngandji kokaso Nzambi, kokaso Ɔnande, ndo kokaso anyaso anto.—Luka 10:25-28.
10 Yoho mɔtshi yakokaso ndjâtɛkɛtɛ dimɛna le Nzambi ele kamba l’akoka aso dia nanula olimu aso w’esambishelo. Tênde ɛnyɛlɔ kɛnɛ: L’ɛnɔnyi ɛnɛ wêtshi, lokema l’anto w’oma lo wedja efula wakatetemala pongomɔ oya lo wodja wa Grande-Bretagne. Dia munanda anto asɔ la lokumu l’ɔlɔlɔ, ambatshi mboka ndekana 800 (esambisha wa Diolelo wa lo tena tshɛ), ndo nkama y’Ɛmɛnyi wa Jehowa ekina wekɔ lo mbeka ɛtɛkɛta wotshikitanyi. Dui sɔ diambotshindjiya olimu w’esambishelo otsha la ntondo. Ombatshi mboka ɔmɔtshi wa omoto walakanya lo kalasa kɛmɔtshi k’ɔtɛkɛta wa chinois akate ate: “Ndoko lushi lakamakanyiya nte layolakanya Ɛmɛnyi wa Jehowa ekina ɔtɛkɛta aso dia vɔ mbewoya anto akina mɛtɛ lo yoho shɔ. Ndjâka ndo ɔlɔ wa mamba!” Onde wɛ kokaka nanula olimu ayɛ w’esambishelo ngasɔ ndo wɛ lawɔ?
11 Ondo onto tshɛ la l’atei aso, naka nde ambɛna onto ɔmɔtshi ayanga mvɔ l’ashi, nde ayosala kɛnɛ tshɛ kakokande sala dia mboshimbɛ. Ngasɔ mbele ndo ekambi wa Jehowa, vɔ wekɔ l’ohetoheto dia kamba l’akoka awɔ dia sambishaka lo waaso tshɛ wɛnama. Atete ndoko edja, Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa omoto akadjasɛ suke la omoto ɔmɔtshi lo bisi ko akawotɛ awui wa l’Afundelo. Omoto akɔ akoke ɔlɔ wa mamba l’ɔtɛ w’awui wakandoke ko nde akawombola wembola efula. Etena kaki Ɔmɛnyi wa Jehowa suke la kita oma lo bisi, omoto akɔ akɔ̂sɛngasɛnga dia nde ndja lakande, nɛ dia nde akikɔ la wembola ekina nto efula. Kadiyɛso kɛsɔ aketawɔ. Kakɔna kakayotombaka na? Wakayomɛ mbeka Bible, ko l’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ shamalo, omoto ɔsɔ akayoyalaka opandjudi wa Diolelo wahatabatizama. Kem’edja, ndamɛ akayoyalaka l’ambeki asamalo wakekaka la nde Bible lawakawɔ. Ande difuto di’ɔngɛnɔngɛnɔ lo kamba l’akoka ayɛ l’olimu wa Diolelo lee!
12 Akoka aso w’ekambi kokaka kambema dimɛna dimɛna l’olimu w’esambishelo l’ekimanyielo k’ekanda wele oko dibuku dia ndjɛkɛ 192 dielɛwɔ Ewo Katɔla Otsha lo Lɔsɛnɔ la Pondjo. Oya lo Mɔmbi 1996, Kɔmite k’Ofundelo kaki Olui Walɔmbɔla w’Ɛmɛnyi wa Jehowa aketawɔ dia dibuku Ewo tomba l’ɛtɛkɛta ndekana 140, ndo l’etena kɛsɔ ko abuku 30 500 000 wa dibuku dielɛwɔ Ewo wamboshila la fundama lo ɛtɛkɛta 111. Dibuku sɔ diakafundama l’oyango wa kimanyiya ambeki wa Bible dia vɔ mbeka awui efula lo kɛnɛ kendana la Dui dia Nzambi ndo l’asangwelo ande woho wa vɔ ndjakimɔ le Jehowa ndo batizama. Lam’ele apandjudi wa Diolelo hawoteka Bible vɔ l’ombeki ɔtɔi l’edja k’ɛnɔnyi efula, vɔ kokaka mbeka l’anto efula kana fudia ekambelo kawɔ l’olimu w’esambishelo ka lo luudu la luudu ndo lo weoho ekina w’olimu w’Okristo. (Etsha 5:42; 20:20, 21) Oko weyawɔ ɔnɛ wekɔ l’ɔkɛndɛ wa ndjâtɛkɛtɛ le Nzambi, vɔ kotolaka yambalo y’anto oya lo waewoyelo wa Nzambi. (Ezekiyele 33:7-9) Koko oyango awɔ woleki woke ele nɛmiya Jehowa ndo kimanyiya anto efula dia vɔ mboka lokumu l’ɔlɔlɔ lo tshenyi ya wonya yambotshikalɛ dikongɛ di’akambo nɛ dia kɔlɔ.
Woho Wakoka Nkumbo Ndjâtɛkɛtɛ Dimɛna le Jehowa
13 Onto tshɛ ndo nkumbo tshɛ kɔ̂tɔ lo Lokristo la mɛtɛ ekɔ l’ɔkɛndɛ wa ndjâtɛkɛtɛ le Nzambi ndo pombaka ‘samanya otsha lo ditshelo di’etshundju w’anto’ ndo monga ‘nge lo mbetawɔ.’ (Heberu 6:1-3; 1 Petero 5:8, 9) Oko ɛnyɛlɔ, wanɛ wakeke dibuku dielɛwɔ Ewo ko wakabatizama pombaka ndowanya ewo kawɔ k’Afundelo lo mbɔtɔka lo nsanganya mbala la mbala ndo lo mbadiaka Bible la ekanda ekina w’Akristo. Nkumbo yasala lolango la Nzambi pombaka nto monga la wekelo wa lo nkumbo wa mbala la mbala, nɛ dia ɔsɔ ekɔ yoho mɔtshi y’ohomba ya vɔ ‘sungukalaka, shikikala lo mbetawɔ, ntshaka akambo oko apami, ndo keketala.’ (1 Koreto 16:13) Naka wɛ mbele owandji wa nkumbo kayɛ, kete wɛ mboleki monga l’ɔkɛndɛ le Nzambi dia sala tshɛ dia nkumbo kayɛ ndeshama dimɛna lo nyuma. Oko wele mbo ya ndɛ yadja demba ɛtɛtɔ kimanyiyaka onto dia nde monga la yonge ya dimɛna, woho akɔ wâmɛ mbahombanyu ndɛ̂ka ndo mbo ya lo nyuma efula mbala la mbala naka wɛ la nkumbo kayɛ nangaka ‘keketala lo mbetawɔ.’—Tito 1:13.
14 Naka ana wekɔ lo nkumbo kayɛ, kete Nzambi ayɔngɛnangɛna ditshelo diayɛ lam’ayondokoya la yɛ naka wɛ mbashaka olakanyelo wa dimɛna wa lo nyuma. Wetshelo wa ngasɔ ayowakimanyiya efula, oko akawakimanyiya yana ya yimato ya dikɛnda y’Ose Isariyɛlɛ yakandama lo fumbe oma le Ase Suriya lo nshi y’omvutshi a Nzambi wakawelɛka Elisha. Nde akayoyalaka ose olimu a wadi aki Namana, owandji w’alembe w’Ose Suriya wakokaka hemɔ ka sudi. Kânga mbakinde dikɛnda, yana ya yimato shɔ akatɛ nkumɛnde ka omoto ate: “Utunduyala khumemi ayali lasuki la umvutshi weli la Samariya, tshiki ndi ûtokonoya sudi kandi!” Oma l’ɛtɛkɛta ande, Namana akatshu l’Isariyɛlɛ; l’ɔkɔngɔ diko, nde akayotsha dui diakawotɛ Elisha dia mumbɛ mbala esambele l’Ɔkɛdi wa Jɔrɔdana, ko sudi kande kakashile. Lâdiko dia lâsɔ, Namana akayoyalaka ɔtɛmɔdi wa Jehowa. Otema wa yana ya yimato shɔ mɛtɛ akangasana l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula oma lo dikambo sɔ!—2 Khumi ya Dikanga 5:1-3, 13-19.
15 Ekɔ wolo wɛ mbodja ana woka Nzambi wɔma l’andja ɔnɛ wa kɔlɔ walɔmbwama oma le Satana. (1 Joani 5:19) Koko, oma ko dikɛnda dia Timɔtɛ, tshɛnde ka omoto, Lɔyi, la nyango, Eyunikɛ, wakôlakanya Afundelo dimɛna dimɛna. (2 Timote 1:5; 3:14, 15) Mbekaka Bible l’anayɛ, ntshɔkaka la wɔ lo nsanganya y’Akristo mbala la mbala, ndo mbaɔsaka lo tena la tena dia vɔ kotshindɛ l’olimu w’esambishelo, awui asɔ tshɛ wekɔ etenyi ka woho w’olakanyelo wahombayɛ ndjokoya la Nzambi. Okristo ɔmɔtshi wa omoto wa lo pays de Galles, ɛlɔ kɛnɛ nde aya l’ɛnɔnyi 80, ekɔ lo mbohɔ ɔnɛ l’etatelo k’ɛnɔnyi wa 1920, she akawɔshi ko akatshu la nde lam’akandakɛndakɛnda kilɔmɛtɛlɛ 10 lâdiko dia dikona (kilɔmɛtɛlɛ 20 lo ntshɔ la nkalola) dia tashaka ase ngelo ya l’okidi wa l’omamu traktɛ y’awui wa lo Bible. Nde ekɔ lo mbuta la lowando tshɛ ate: “Lo tena sɔ diakatatakɛndakɛndaka mbakɔtshiya papa mɛtɛ l’otema ami.”
Dikumanyi Ndjâtɛkɛtɛka le Nzambi—Lo Yoho Yakɔna?
16 Sɔlɔmɔna, kanga lomba, akate ate: ‘Ɔtɛ wa ndjwe wele dɛmbɔ dia koso dia dimɛna etena kewɔ lo mboka ka losembwe.’ (Tukedi 16:31) Koko aha paka lofulo l’ɛnɔnyi wambotɔ onto mbawosha akoka wahombama dia nde monga l’ɔkɛndɛ l’atei w’etshumanelo k’anto wa Nzambi. L’Isariyɛlɛ w’edjedja, dikumanyi di’apami diambotshunda lo nyuma mbakakambaka oko embadi, mbakahembolaka enongo, mbakalamaka wɔladi, mbakadjaka akambo l’ɔnɔngɔ di’aha ofukutanu monga, ndo mbakakeketshaka anto dia vɔ monga nge lo nyuma. (Euhwelu k’Elembe 16:18-20) Kânga mbediɔ woho akɔ wâmɛ l’atei w’etshumanelo k’Akristo, dikumanyi dia lo nshi yambosukana ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ nɔmbamaka awui efula. Lande na na?
17 Ase Isariyɛlɛ waki ‘wodja wakasɔnama’ oma le Nzambi, wodja wakandatshungola oma l’Edjibito w’edjedja. Lam’ele vɔ wakalongola Ɛlɛmbɛ lo tshimbo ya Mɔsɛ, ompakemi awɔ, anawɔ wakotɔka lo wodja wamboyakimɔka le Nzambi ndo wakekesanɛka l’awui wa Jehowa. (Euhwelu k’Elembe 7:6, 11) Koko nshi nyɛ, ndoko onto lôtɔ lo wodja wa ngasɔ wamboyakimɔ le Nzambi, ndo lo menda, ana yema tshitshɛ tsho mbôla lo nkumbo yasala lolango la Nzambi ndo yashihodia mɛtɛ ka l’Afundelo. Alekɔnyake wanɛ wêke ka tatɛ la ‘kɛndakɛnda lo mɛtɛ,’ ondo vɔ wekɔ l’ohomba w’olakanyelo lo woho wakokawɔ ndjaɔtɔnganyiya l’awui wa l’Afundelo. (3 Joani 4) Lâsɔ mɛtɛ, ɔkɛndɛ wa woke wekɔ l’ahɛka wa dikumanyi dia kɔlamelo ‘lam’amamemawɔ woho w’ɛtɛkɛta w’ɛlɔlɔ’ ndo wakimanyiyawɔ anto wa Jehowa!—2 Timote 1:13, 14.
18 Ɔna dikɛnda lêka lɔkɛndɔ mbeyaka ntakana ko nkɔ. Nde ndjaokaka dia nde ekɔ lo wâle ndo nde ekɔ l’ohomba w’ekimanyielo la ekeketshelo oma le ambutshi ande. Onto lamboyakimɔ le Jehowa kokaka ntakana woho akɔ wâmɛ kana nkɔ lo nyuma. Kânga ɔpɔstɔlɔ Paulo akɛnyi ohomba ndɔ ta dia ta dia sala kɛnɛ kele losembwe kana ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi. (Romo 7:21-25) Elami wa lemba l’ɛkɔkɔ wa Nzambi pombaka mendaka Akristo wambotakɔ mboka koko wekɔ lo ndjatshumoya l’otema ɔtɔi ko mbashaka ekimanyielo koludi la ngandji. Lam’akatshu dikumanyi dimɔtshi dia tênda kadiyɛso kɛmɔtshi kambobatizamaka kakasale munga ka woke, kadiyɛso kakɔ akawatɛ ɔnkɔnɛ, lâso ko ndo omɛnde lele Okristo wambobatizama ele lâwɔ: “Dimi mbeyaka nte nyayombitshanya oma l’etshumanelo!” Koko nde akayotondɔ la delo lam’akawayowotɛ ɔnɛ dikumanyi nangaka mbeya ekimanyielo kahombama dia kɔlɔnganya nkumbo kande lo nyuma. Oko akaweyaka ɔnɛ vɔ pombaka mbikoya la Nzambi, dikumanyi diakɔ diakangɛnangɛna kimanyiya onyawɔ ombetawudi lele la ndjatshumoya.—Heberu 13:17.
Tetemala Ndjâtɛkɛtɛ Dimɛna le Nzambi
19 Dikumanyi dia l’etshumanelo ndo ekambi ekina tshɛ wa Nzambi pombaka tetemala ndjâtɛkɛtɛ dimɛna le Jehowa. Sho kokaka sala dui sɔ naka sho mamema Dui dia Nzambi ndo sala lolango lande. (Tukedi 3:5, 6; Romo 12:1, 2, 9) Sho ndekaka nanga salɛ wanɛ wôtɔ la so lo mbetawɔ ɔlɔlɔ. (Ngalatiya 6:10) Koko, dinela diekekɔ woke, ndo ekambi wekekɔ yema tshitshɛ. (Mateu 9:37, 38) Lâsɔ nyɛsɔ tosale anto akina ɔlɔlɔ lo sambishaka losango la Diolelo la wâsaso tshɛ. Jehowa ayɔngɛnangɛna ditshelo diaso lam’ayondokoya la so naka tekɔ lo kotsha ndjakimɔ kaso le nde, tekɔ lo sala lolango lande, ndo tekɔ lo sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la kɔlamelo.
20 Ɔnkɔnɛ, totetemale monga l’awui efula wa sala l’olimu wa Nkumadiɔndjɔ. (1 Koreto 15:58) Ndo ayonga ɔlɔlɔ sho kanyiyaka dikambo dia Nehemiya, ɔnɛ lakahike pele dia Jerusalɛma nto, lakakeketsha Ɛlɛmbɛ wa Nzambi, ndo lakakeketsha ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ l’ohetoheto. Nde akalɔmbɛ dia Jehowa Nzambi mbôhɔ lo ɔlɔlɔ wakandasale. Ndo wɛ lawɔ yasha woho akɔ wâmɛ le Jehowa, kele nde kêtawɔ ditshelo diayɛ lam’ayondoyokoya la yɛ.
[Study Questions]
1. Wanɛ wamboyakimɔ le Nzambi wekɔ l’ekimanyielo kakɔna dia vɔ ndjâtɛkɛtɛ dimɛna le Jehowa?
2. (a) Lo yoho yakɔna yakayatɛkɛtɛ Nehemiya dimɛna le Nzambi? (b) Nehemiya akadihiya dibuku diande dia lo Bible diɔlame lokombo lande l’ɔsɛngɔsɛngɔ akɔna?
3. (a) Oko le yɛ, onto lasala ɔlɔlɔ kɛdikɛdi na? (b) Lo menda dionga dia Nehemiya, wembola akɔna wakokaso ndjambola?
4. Olimu akɔna wakasha Yeso ambeki ande, ndo wanɛ waki la ‘waonga wasungana dia kondja lɔsɛnɔ la pondjo’ akawasale?
5, 6. Ngande wahombaso mboka divɛsa dia Jakoba 4:17? Ɛnya woho wakokaso dikitanyiya.
7. Naa yoho mɔtshi yakokaso mɛnya lowando lele laso lo dikambo di’‘ewo ka Nzambi’?
8. Lande na kakokaso mbuta ɔnɛ Paulo akɛnaka dia nde aki l’ɔkɛndɛ wa ndjâtɛkɛtɛ le Nzambi lo dikambo di’olimu ande?
9. Naa dibasa dia woke diahomba Akristo tshɛ ngɛla?
10. Amɔtshi akawasale dia vɔ nanula olimu awɔ w’esambishelo?
11. Etombelo akɔna wakayala lam’akasambishaka Okristo ɔmɔtshi lo tshakitudi?
12. Ngande wakokaso kamba l’akoka aso w’ekambi dimɛna l’olimu w’esambishelo?
13. Lande na kahomba nkumbo yasala lolango la Nzambi mbekaka Bible lo nkumbo mbala la mbala?
14. Kakɔna kakatombe oma l’ɛtɛkɛta waki yana ya yimato y’Ose Isariyɛlɛ yaketshama dimɛna?
15. Lande na kahomba ambutshi mbisha anawɔ olakanyelo wa dimɛna wa lo nyuma? Sha ɛnyɛlɔ.
16, 17. (a) L’Isariyɛlɛ w’edjedja, naa waɛsɛ waki la dikumanyi di’apami diambotshunda lo nyuma? (b) Lo mbɛdika la kɛnɛ kaketaka l’Isariyɛlɛ w’edjedja, lande na kalɔmbama dikumanyi di’Akristo akambo efula ɛlɔ kɛnɛ?
18. Naa woho w’ekimanyielo kahomba dikumanyi dia l’etshumanelo ndjalɔngɔsɔla dia mbisha, ndo lande na?
19. Ngande wakokaso tetemala ndjâtɛkɛtɛ dimɛna le Nzambi?
20. Wetshelo akɔna wakondjaso lo menda dionga dia Nehemiya?
[Caption]
[Wembola]
[Caption on page 16]
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 16]
Oko Paulo, sho kokaka ndjâtɛkɛtɛ dimɛna le Nzambi oko weso esambisha wa Diolelo
[Caption on page 17]
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 17]
Onde anayɛ wekɔ nge lo mbetawɔ oko yana ya yimato y’Ose Isariyɛlɛ yaki laka Namana?
[Caption on page 19]
Wate Na Ayôkadimola?
◻ Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatotshikɛ Nehemiya?
◻ Bonde katosha ewo ɔkɛndɛ wa sho ndjâtɛkɛtɛ le Nzambi?
◻ Ngande wakokaso ndjâtɛkɛtɛ dimɛna le Jehowa lo dikambo di’olimu aso w’esambishelo?
◻ Kakɔna kakoka nkumbo sala dia yɔ ndjâtɛkɛtɛ dimɛna le Nzambi?
◻ Dikumanyi di’Akristo ngande wayatɛkɛtɛwɔ le Nzambi?