Leina La Modimo le Baranodi ba Bibela
KA 1952, The Bible Translatore ne ya gatisa puisano kaga “bothata” jwa kafa go ka emisediwang lei na la Modimo ka teng mo dithanolelong tsa Bibela tseo di neng di tlile go dirisiwa mo mafelong a go nnang barongwa ba La-Bodumedi mo go one. Baruti ba ne ba lemoga botlhokwa jwa leina la Modimo mo Bibeleng—eleng lei na leo le neng le tlhaga makgetlo a a ka nnang 7 000 mo Dikwalong tsa Sehebera. Mme ba ne ba sa kgone go dumalana mo go ka fa le tshwanetseng go ranolwa ka teng mo dipuong tsa segompieno. Bangwe ba ne ba rata lereo le le tshwanang le “Wa Bosakhutleng.” Ba bangwe ba ne ba kgetha sereto sa “Morena.” Ga go na bape ba ba neng ba akantsha gore le ranolwe “Jehofa” kana “Yahweh.” Ka ntlhayang?
Moruti H. Rosiñ o ne a umaka mabaka a le mabedi. Lantlha, o ne a dumela gore fa Bibela ya Sehebera e ne e ranolelwa lantlha mo Segerikeng (ebong thanolo ya Septuagint ya pele ga Bokeresete) baranodi ba ne ba ranolela leina la Modimo mo lefokong la Segerika la “Morena.” La bobedi, o ne a boifa gore go simolola go dirisa lei na Jehofa mo dithanolelong “gape go ne go ka kgaoganya kereke.” Ka gonne, a oketsa, “a ‘Basupi ba ga Jehofa’ ga se baganetsa Tharo-nngwe?”
Mabapi le ntlha ya ntlha ya ga Rosiñ, diphitlhelelo tsa baithuta-marope di mo su pile fa a ne a sa bue boammaaruri. Ebile tota, baranodi ba Septuagint ga baa ka ba emisetsa leina la bomodimo ka lefoko la Segerika la “Morena.” Go na le moo, ba ne ba le kwala ka ditlhaka tsa lone tsa ntlha tsa Sehebera gone mo mekwalong ya Segerika, mo eleng gore dikaelo tsa thanolelo ya Septuagint tseo di neng di dirisiwa ke Bakeresete ba ntlha di ne di na le leina la bomodimo.
Ka mo go kgatlhisang, fa Bakeresete ba ntlha ba ne ba tsopola mo go Septuagint ga go kake ga bo go diragetse gore ba ne ba phimola leina leo mo ditsopolong tsa bone. Ka gone, mekwalo ya ntlha ya Dikwalo tsa Bokeresete tsa Segerika (ebong “Testamente e Ntšha”) e tshwanetse ya bo e ne e na le leina la Modimo. Moporofesa George Howard, mo setlhogong se se neng sa tlhaga mo go Biblical Archaeology Review, ya March 1978, o ne a ntsha mabaka a a nonofileng a phetso eno. Ka sekai, o ne a umaka “tshetla nngwe e e itsegeng ya baruti ba Bajuda (Talmud Shabbat 13.5)” eo “e buang ka bothata jwa go senya dikwalo tse eseng tsa tumelo (tseo di ka neng di ne di akaretsa dibuka tsa Bakeresete ba Bajuda).” Bothata e ne e le bofe? “Dikwalo tse eseng tsa tumelo di na le leina la bomodimo, mme go senngwa ga tsone tsotlhe go ne go tla akareletsa go senngwa ga lei na la bomodimo.”
Mme go tweng ka kganetso ya bobedi ya ga Rosin? A go dirisiwa ga lei na la Modimo go ne go tla tsosa mathata mo go La-Bodumedi? Ebu, elatlhoko se se neng sa diragala fa leina la Modimo le ne le phimolwa. Morago ga lekgolo la ntlha la dingwaga, bakwadi ba “Bakeresete” ba ne ba emisetsa leina la Modimo ka mafoko a a tshwanang le “Modimo” le “Morena” mo go Septuagint gammogo le mo Dikwalong tsa Bokeresete tsa Segerika. Go ya ka Moporofesa Howard, sena se tshwanetse sa bo se ne sa tlatseleletsa mo lesukasukeng leo le neng la itemogelwa ke La-Bodumedi mo dingwageng tsa moragonyana: “Go ka nna ga bo go ne ga diragala gore go phimolwa ga Tetragrammaton [leina la Modimo ka Sehebera] go ne ga tlatseleletsa mo gogolo mo kganetsanong ya moragonyana gareng ga Baranodi ba Bokeresete le Badumela-Tharo-nngwe moo go neng ga tshwenya mo kerekeng ya Bakeresete ba makgolo a ntlha a dingwaga.”
Tota, go phimolwa ga leina la Modimo mo Bibeleng go ne ga dira gore go nne motlhofo fela thata gore La-Bodumedi a amogele thuto ya motheo ya Tharo-nngwe. Ka gone, fa La-Bodumedi a ne a busetsa leina leo mo Bibeleng yotlhe fela le mo kobamelong, sena se ne se tla tsosa mathata. Jehofa, jaaka a tlhalosiwa mo Dikwalong tsa Sehebera le tsa Bokeresete tsa Segerika, o farologane gotlhelele le Jesu Keresete ebile ga se karolo ya Tharo-Nngwe.
Moporofesa Howard o ne a oketsa ka go re: “Go tlosiwa ga Tetragrammaton go ka ne go ne ga tsosa seemo se se farologaneng sa thutabomodimo go tswa go seo se neng se le teng mo lobakeng lwa Testamente e Ntsha lwa lekgolo la ntlha la dingwaga. Modimo wa Bajuda yoo ka metlha a neng a farologanngwa gotlhelele le ba bangwe ka go dirisiwa ga lei na la gagwe la Sehebera o ne a seka a tlhola a tlhomologa fa go sena go phimolwa Tetragrammatoñ.” Basupi ba ga Jehofa ba buseditse leina la Modimo eseng fela mo Bibeleng yotlhe mme gape le mo kobamelong ya bone ya tsatsi le letsatsi. Ka gone, ba lemoga ‘go farologana gotlhelele’ ga Modimo wa boammaaruri le medimo ya maaka ya lefatshe leno. Ka tsela eno ba kgonne go busetsa “seemo sa thutabomodimo” seo se neng se le teng mo kerekeng ya Bakeresete ya lekgolo la ntlha la dingwaga.