Ke Eng Fa Batsadi Ba Me Ba Na le Maikutlo A A sa Tlhomamang Jaana?

JEANETTEa yo mmotlana a re, “Mama o dingalo. Fa a tla a lapile o kgwela botlhoko mo go nna. Ga nke ke bua sepe se go a tleng go twe se siame.” Jim le ene o na le bothata jo bo tshwanang le joo. A re, “Fa sengwe se senyega, ba tla go nkgwela botlhoko kwantle ga mabaka a utlwalang. Ka sekai, fa e le gore koloi e gana go duma. Rre o tla bo a nkgoa—jaaka e ke te ke molato wa me!”

Ke ngongorego e basha ba le bantsi ba nang le yone: Maikutlo a batsadi ba bone ga a a tlhomama, ba ngongoregetse ruri fela, ga o ke o itse gore ba nna jang. Letsatsi le lengwe, ba itumetse, ba thamile, le go go ikanya. Le lengwe, ba kgobegile marapo mme ba nyatsa sengwe le sengwe se o se buang le go se dira. Mosha mongwe o bua jaana ka khutsafalo, “Ba nkgoa go sena se ba se nkgoelang.”

Lefa go ka tswa go tlhakanya tlhogo go le kana kang, gone, mo e ka nnang mongwe le mongwe—go akaretsa le batsadi—o nna le maikutlo a a farologanyeng ka dinako tse di farologanyeng. Ke kafa motho a ntseng ka teng. Ka lebaka leo Bibela e bolela ka batho bangwe e re ba “thamile,” ‘ba itumetse,’ kana ba “kgopilwe thata.” (Esethere 1:10; Yobe 11:19; Ditihō 12:20) Go fetoga mo gongwe ga maikutlo go lebega go amana thata le medikologo mengwe ya popego ya mmele. Ka sekai, basadi gantsi ba nna le diphetogo tsa maikutlo ka dinako tsa bone tsa modikologo wa go bona kgwedi. Mme ke selo se se tlwaelesegileng ka banna le basadi gore ba ikutlwe ba se monate mo mmeleng le mo maikutlong ka tshokologo le ka maabanyane.

Dikgatelelo le Go Wela Dingalo

Setlhogo sengwe mo go American Health se bolela jaana: “Bontsi jwa maikutlo a a seng monate bo tsalwa ke bothata bongwe mo mmeleng. Le mororo bokoa le dijo tse di sa siamang di ka nna tsone di bakang seo kwa tshimologong, letsapa ke lone le bakang mathata thata.” Tseno ke “dipaka tse di tlhokohatsañ,” mme mo malapeng a le mantsi gongwe e bile e le bontsi jwa one, mmè le rre ba bereka go lo gongwe. (2 Timotheo 3:1) Letsapa le go lapa ke ditlamorago tsa gone tse di tlwaelesegileng. Ka ntlha ya go lapisiwa ke dikgatelelo tse di sa feleng, batsadi bangwe ba ka nna ba ikutlwa jaaka mosiami Jobe, yo o ileng a itlhalosa gore “o tletse khuduègō.”—Yobe 10:15; 14:1.

Fa batsadi ba dubana le mathata a bone a a kalo, puisano e ka nna ya fela. Jason yo mmotlana o ngongorega jaana: “Ba go raya ba re o dire sengwe, mme o bo o se dira. Mme go tsweng foo ba bo ba go bolelela gore ba go reile ba re o dire sengwe se sele, ba bo ba kgopega fela thata. O bo o o ja magala, ba bo ba go otlhaela go kgopisega!”

Ka dinako tse dingwe dikgatelelo tsa botshelo di ka feletsa batsadi maatla a a tlhokegang go ela tlhoko dilo tse o di tlhokang. Diane 24:10 ya re: “Ha u idibala mo motlheñ oa pitlaganō, nonohō ea gago e be e le pōtlana.” Motsadi mongwe o ne a ipolela jaana: “Gantsi ke tsaya Diana kwa sekolong fa ke tswa tirong ke ya gae. O tla bo a tsena mo koloing a bo a simolola go bua ka dilo tse di tlhotseng di diragetse kwa sekolong—mme ka malatsi a mangwe o fitlhele ke se na maatla a go reetsa. Ke a bo ke lapile e bile ke akantse ka ditiragalo tse di ntiragaletseng mo letsatsing leo mme ke se pelotelele go utlwa tsa mo letsatsing la gagwe.” Go ka nna ga lebega jaaka e ke te batsadi ba a go itlhokomolosa fa ba itsaya ka tsela eno, mme gantsi go a bo go dirwa ke letsapa fela.

Mokwadi ebong Clayton Barbeau a re, “Go teng gape gore, batsadi ba gago ba ka nna ba bo ba na le mathata a o sa a itseng. Basha ba le bantsi ga ba kgone go tlhaloganya ka botlalo mathata a itsholelo ya lelapa. Fa o akanya ka boroko le ditlhotlhwa tsa dijo le go sa tlhomamang ga ditiro tsa malatsi ano, batsadi ba gago ba ka nna ba bo ba tshwenyega ka dilo tse e leng gore ga ba di go bolelele mme ba tlotla ka tsone ka bobone.” Gongwe ba ka nna ba bo ba na le maikarabelo a a tlhokang gore go bolokwe sephiri. Ralelapa mongwe ke molebedi mo phuthegong ya Basupi ba ga Jehofa. Morwadie a re: “Ka dinako tse dingwe fa a akantse ka mathata a le mantsi a phuthego, o ngongoregetse ruri fela. O leka ka thata gore a se ka a kgwela botlhoko mo go rona, mme o na le matshwenyego a mantsi mo e leng gore ga a kgone go dira sepe gape.” Diane 12:25 e tlhalosa seo sentle jaana: “Boimèlèsègō mo peduñ ea motho bo tlo bo e inamise.”

Batsadi ba gago ba ka nna ba leka bojotlhe go go fitlhela matshwenyego ao. Mme ke fela jaaka seane se bolela jaana: “Me mōea o phatlolw[a] ke bohutsana yoa pelo.” (Diane 15:13) Ka dinako tse dingwe mahutsana a bone a ka nna a ba fekeetsa, mme sekgopinyana se e seng sa sepe fela se ka dira gore ba kgwe santlhoko wa pitlagano e ba mo go yone. Mosetsana mongwe wa dingwaga tsa bolesome a re, “Fa gongwe fa rre a goroga mo lapeng, o lebega a tenegile ka ntlha ya se se ileng sa diragala kwa tirong. Mme fa ke lebetse go dira sengwe, rre o a se nkgakolola. Go tsweng foo a bo a leka go batla sengwe se sele se a ka se nkomanyetsang.”

Mme legale, kwantle ga pelaelo epe puo ya tshotlo e tshwanetse go tilwa. (Bakolosa 3:8) Modimo o laela batsadi gore ba se ka ba rumola bana ba bone. (Baefesia 6:4) Mme tota le Jobe monna yo o siameng, o ne a iphitlhela a buile ka go “phomèsègèla hèla,” ka ntlha ya maemo a a gatelelang. (Jobe 6:3) Ka jalo pele ga o bona batsadi ba gago molato, ipotse jaana: ‘Ke itsaya jang fa e le gore di ne di sa ntsamaele sentle mo letsatsing leo kana fa ke le kafa tlase ga kgatelelo? A ka dinako tse dingwe ke tenegatenega fela le go felafela pelo go sa twe sepe?’ Fa go ntse jalo, gongwe o ka itshwarela batsadi ba gago thata.—Bapisa Mathaio 6:12-15.

Mosha mongwe yo o bidiwang Chad wa dingwaga tsa bolesome o ne a itemogela ka namana kafa botshelo jwa ga rraagwe bo neng bo lapisa ka teng. A re, “Ke bereka le rre kwa kgwebong ya gagwe ya go baakanya le go penta dikoloi, mme jaanong ke kgona go lemoga kgatelelo e a leng kafa tlase ga yone. O nna a lomile ka meno letsatsi lotlhe!”

Mathata a Dingwaga tsa Bogare tsa Botshelo

Mo go 2 Bakorintha 7:5, moaposetoloi Paulo o ne a dumela gore o ne a na le “dipoifo” mo teng ga gagwe. Mangwe a maikutlo a batsadi ba gago a ka nna a bo a tsalwa ke matshwenyego a mo teng. Buka ya The Healthy Adolescent ya re: “Fela jaaka mosha a na le mathata a bosha, batsadi le bone ba na le mathata a go gola. Bone ba a bo a tsena mo dingwageng tsa bogare, tse le tsone, fela jaaka tsa bolesome, e leng nako e e nang le mathata a yone.”

Batsadi ba bangwe ba tshwenngwa thata ke go lemoga gore jaanong ba a tsofala. Rabana mongwe o ne a re, “Ke ne ka simolola go ikutlwa gore jaanong botshelo jwa me bo a fela. Tiro ya me e ne sa tlhole e nnatefelela, bana ba me ba ne ba setse ba ipaakanyetsa go ntlogela, ke ne ke ikutlwa ke tsofetse, mme ke ne ke sa akanye ka sepe fela fa e se go tlogela tiro ka ntlha ya bogodi.” Fa wena o santse o itumelela “bokau,” bone ba ka nna ba bo ba setse ba tlhasetswe ke mathata a mmele a a tlileng le go gola. (Moreri 11:10) Ka sekai, mmaago, o ka nna a bo a diragalelwa ke diphetogo tsa dihoromone mabapi le go bona kgwedi tse gantsi di nang le dikai tse di kgopisang—letsapa, mokwatla o o botlhoko, go gotela ga mmele mo go a neng go tla go feta, go fetogafetoga ga maikutlo, fa re umaka di sekae fela.b

Fa o ntse o gola go nna mogolo, batsadi ba gago ba simolola go itharabologela gore kana ebu mafoko a Bibela a a mo go Genesise 2:24 a tla tloga a diragadiwa: “Ke gōna ka mouō monna o tla tlogèlañ rragwè le mmagwè.” Ebu, gongwe e bile o setse o dira dilo tse dikgolo tsa gore o tle o ikemele ka nosi! Buka e go tweng Talking With Your Teenager ya re: “Seno se ka utlwisa botlhoko fela thata. . . . Rona [batsadi] re ka nna ra tsaya gore ga re sa tlhole re ratiwa ka tsela e e tshwanang le e re kileng ra bo re ratiwa ka yone . . . Bana ba rona gantsi ba a re katoga, ga ba sa tlhole ba supa lorato thata, mme ga ba phuthologe. Keletso ya bone ya go sa batle go nna le rona, ya go batla go ithuta dilo ka kwantle ga lelapa, go dira ditshwetso kana go loga maano kwantle ga tlhotlheletso ya rona go supa gore ga re botlhokwa thata mo matshelong a bone jaaka pele.”

Go motlhofo he go bona gore ke ka ntlha yang fa batsadi ba gago ba ka nna ba kgopega bogolo jang fa lo ka bua ka dikgang tse di amanang le gore o tlile go ikemela ka nosi. Steve yo mmotlana a re: “Batsadi ba me ba malebadi. O ba bolelela gore o a tsamaya, mme kwa morago ba go botsa gore, ‘O ya kae?’ O bo o re, ‘Ke lo boleletse gore ke ya go tshameka bolibolo.’ Ba bo ba re, ‘Ga o ise o ko o re bolelele,’ ba bo ba simolola go go goakaka. Go diragala ka metlha.” Mme se o ka nnang wa se tsaya gore ke botlhogoethanyana fela kana bogalenyana tota go ka nna ga bo go supa gore ba go rata thata le gore ba tshwenyega ka wena fela thata. Ba itse kafa lefatshe le leng bosula ka teng, ka jalo le fa gone ba tlhaloganya gore o tlhoka kgololesego, ka dinako tse dingwe ba ka nna ba go boifela. (Bapisa 2 Bakorintha 11:3.) Ba ka nna ba kgopisiwa ke dilo go sa tlhokafale kana ba sa nitama mo go direng dilo ga bone. A mme seo se raya gore o fokotse selekanyo se o ba ratang ka sone?

Go Leba Batsadi ka Tshwanelo

Fa o ne o santse o le mmotlana, o ka nna wa bo o ne o leba batsadi ba gago e le ba ba sekeng ba palelwa ke sepe le ba ba nonofileng fela thata. Mme fa o ntse o gola le go nna botlhale, gongwe jaanong makoa a bone a simolola go bonala. Mme jaanong fa batsadi ka dinako tse dingwe ba felafela pelo, go ka nna motlhofo fela gore o ba nyatse. Mme Bibela e tlhagisa gore motho a se ka a ‘nyatsa motsadi.’ (Diane 30:17) Mme e bile gape, o ka nna wa fitlhela gore ga se bone fela ba ba leng pelwana mo lelapeng la lona. Mosetsana mongwe yo mmotlana o dumela jaana, “Ka dinako tse dingwe ke pelwana.” Gongwe o pelwana, o nna o budulusitse marama, kana o sa kgone go buisana le ba bangwe ka tsela e o sa e lemogeng.

Go sa kgathalesege gore seemo ke sefe, go na le go leba batsadi ba gago ka lenyatso, leka go nna “pelotlhomogi” le go ba utlwela botlhoko. (1 Petere 3:8) Mme fela jaaka setlhogo se se latelang mo motseletseleng ono se tla bontsha, seno se ka go thusa gore o dirisane le maikutlo a bone a a sa tlhomamang.

[Dintlha tse di kwa tlase]

[Ditshwantsho mo go tsebe 22]

Bothata jwa batsadi ba le bantsi ke go katliwa tlhogo ke dikgatelelo tsa botshelo