Ikuʻi ʻa e Ngaahi Fakafaingataʻaʻiaʻanga ki Hoʻo Fakalakalaká!
KUO hū e kia hoʻo kaá, pea ʻoku moʻui ʻa e mīsiní, ka ʻoku ʻikai ke fie ngaʻunu ia ki muʻa. Ko ha palopalema ʻi he mīsiní? ʻIkai, ʻoku nofo ha fuʻu maka lahi ia ʻi muʻa ʻi he taha ʻo e ongo foʻi vaʻé. Ko hono toʻó ko e meʻa pē ia ʻoku fiemaʻú kae ngaʻunu ai ʻa e kaá.
ʻI ha founga meimei tatau, ko e niʻihi ʻa ia ʻoku nau ako ʻa e Tohitapú mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻanga ʻa ia ʻe lava ke ne taʻofi ʻenau fakalakalaka fakalaumālié. Ko e fakatātaá, naʻe fakatokanga ʻa Sīsū ko e ngaahi meʻa pehē hangē “ko e lotomoʻua ki māmani, mo e fakahekeheke ʻa koloa” ʻe lava ke ne “kāsia ai ʻa e folofola” ʻo e moʻoní pea taʻofi ai ʻa ʻenau tupú.—Mātiu 13:22.
Ki ha niʻihi kehe, ko e ngaahi tōʻonga naʻe tupu mo iá pe ngaahi vaivaiʻangá ʻoku taʻofi ai ʻenau fakalakalaká. Ko ha tangata Siapani ko hono hingoá ko Yutaka naʻá ne saiʻia ʻi he pōpoaki ʻa e Tohitapú, ka naʻe ʻi ai ʻene palopalema mafatukituki ʻi he pele paʻangá. Naʻá ne faʻa feinga ke ikunaʻi ʻa e tōʻonga kovi ko ení ka naʻe ʻikai lava. Ko hono maʻunimā iá naʻe mole ai ʻene paʻanga lahi, ko e ngaahi ʻapi ʻe tolu, mole ʻa e tokaʻi ʻe hono fāmilí, pea mole ai mo hono ngeiá tonu. Naʻe lava ke ne toʻo ʻa e maka tūkiaʻanga ko ení pea hoko ko ha Kalisitiane?
Pe fakakaukau angé ki ha fefine ko hono hingoá ko Keiko. ʻI he tokoni ʻa e Tohitapú, naʻá ne mavahe tonu ai mei he ngaahi ʻulungaanga kovi pehē hangē ko e tauhi ʻaitolí, ʻulungaanga taʻetāú, pea mo e vavaló. Kae kehe, ʻoku pehē ʻe Keiko: “Ko e fakafaingataʻaʻiaʻanga lahi taha kiate aú ko e ifí. Naʻá ku feinga ʻi he taimi lahi ke tuku kae ʻikai lava.”
ʻOkú ke maʻu tatau nai ʻa e meʻa ʻoku hā ngali ko ha fakafaingataʻaʻiaʻanga taʻealaueʻi ʻoku tuʻu ʻo taʻofi ʻa hoʻo fakalakalaká. Ko e hā pē ʻa e meʻa ko iá, fakapapauʻi ʻi he tokoni ʻa e ʻOtuá, ʻe lava ke ikuʻi ia.
Manatuʻi ʻa e akonaki ʻa Sīsū ki heʻene kau ākongá ʻi he hili ʻa e ʻikai lava ke nau kapusi ha tēmeniō mei ha tangata mahaki-moa. Hili hono lavaʻi ʻe Sīsū ʻa e meʻa naʻe ʻikai te nau malavá, naʻá ne tala ange ki heʻene kau ākongá: “Ka, ne ai haʻamou tui, ʻo tatau mo ha foʻi tengaʻi musita hono lahi, te mou pehe ki he moʻunga ni, Hiki mei heni ki hena; pea ʻe hiki; pea ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe faingataʻa kiate kimoutolu.” (Mātiu 17:14-20; Maake 9:17-29) ʻIo, ko ha palopalema ʻe hā ngali hangē ha fuʻu moʻungá kiate kitautolu ʻoku valevale ia mo taʻemahuʻinga ki hotau Tokotaha-Fakatupu māfimafiʻiá.—Senesi 18:14; Maake 10:27.
ʻIloʻi ʻa e Ngaahi Taʻofiʻanga ki he Fakalakalaká
Ki muʻa ke ke lava ʻo ikuʻi ho ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻangá, kuo pau ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻanga ko iá. ʻE lava fēfē ke ke fai ia? ʻI he taimi ʻe niʻihi ko ha mēmipa ʻo e fakatahaʻangá, hangē ko ha tokotaha mātuʻa pe ko e tokotaha ʻoku ako Tohitapu mo koé te ne ʻomai ha meʻa ki hoʻo tokangá. ʻI he ʻikai ʻita ʻi he akonaki anga-ʻofa peheé, ʻoku totonu ke ke anga-fakatōkilalo ʻo ‘tali ʻa e akonakí, ka ke poto.’ (Palovepi 8:33) ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻokú ke hoko nai ai ʻo lāuʻilo ki ho ngaahi vaivaiʻangá fakafou ʻi hoʻo ako ʻa e Tohitapú. ʻIo, ko e folofola ʻa e ʻOtuá “ko e koto moʻui mo e koto malohi.” (Hepelu 4:12) Ko hono lau ʻa e Tohitapú pea mo e ngaahi tohi makatuʻunga ʻi he Tohitapú ʻe lava ke fakaeʻa ai hoʻo ngaahi fakakaukaú, ongoʻí, mo e ngaahi taumuʻa lahi tahá. ʻOkú ne tokoniʻi koe ke ke fakafuofua koe ʻo fakatatau ki he ngaahi tuʻunga māʻolunga ʻa Sihová. ʻOkú ne fakahā pe ʻai ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi meʻa te ne taʻofi nai hoʻo fakalakalaka fakalaumālié.—Semisi 1:23-25.
Ko e fakatātaá, tau pehē pē ʻoku angaʻaki ʻe ha tokotaha ako Tohitapu ʻa e nōfoʻi ʻi he ʻāvea he ʻulungaanga taʻetāú. ʻOkú ne sio nai ʻoku ʻikai ha maumau ʻo e fai peheé, ʻo fakaʻuhinga ʻoku ʻikai moʻoni te ne fai ha meʻa ʻoku hala. ʻI he hokohoko atu ʻa ʻene akó, ʻokú ne hoko mai ai ki he ngaahi lea ʻi he Semisi 1:14, 15: “ʻOku ʻahiʻahiʻi ʻa e tangata taki taha he tohoaki ia ʻe heʻene holi aʻana, mo taki ʻaki ha mounu. Faifai pea tuʻituʻia ʻa e holi ko ia, ʻo ne fanauʻi ha angahala: pea ko e angahala ko ia, ʻo ka kakato, ʻoku ne faʻeleʻi ʻa e mate.” ʻOkú ne sio leva he taimí ni ki he maumau ʻe hoko ki heʻene fakalakalaká ʻi he hokohoko atu ʻi he ʻalunga ko ení! ʻE lava fēfē ke ne fakangata ʻa e taʻofiʻanga ko ení?—Maake 7:21-23.
Ikuʻi ʻa e Ngaahi Fakafaingataʻaʻiaʻangá
Mahalo ʻi he tokoni ʻa ha Kalisitiane matuʻotuʻa, ʻe fai nai ʻe he tokotaha akó ha fekumi lahi ange ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá, ʻo ngāueʻaki ʻa e Watch Tower Publications Index.a Ko e fakatātaá, ko e ʻuluʻi kaveinga ko e “Thoughts,” ʻokú ne tataki ʻa e tokotaha lautohí ki ha ngaahi kupu kuo pulusi ʻoku lave ki hono ikuʻi ʻo e ngaahi ʻāvea fakatupu maumaú. ʻOku fakaeʻa ʻe he ngaahi kupú ni ʻa e ngaahi konga Tohitapu ʻaonga, hangē ko e Filipai 4:8, ʻa ia ʻoku pehē: “ʻIlonga ʻa e ngaahi meʻa ʻoku moʻoni. ʻilonga ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tāu, ʻilonga ʻa e ngaahi meʻa ʻoku totonu, ʻilonga ʻa e ngaahi meʻa ʻoku maʻa, ʻilonga ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fakaʻofoʻofa, ʻilonga ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ongoongolelei, ʻio, ka ai ha ʻulungaanga lelei, pea ka ai ha meʻa ʻoku fakamaloʻia, ko e ngaahi meʻa ia ke mou tokanga ki ai.” ʻIo, ko e ngaahi fakakaukau fakaeʻulungaanga taʻetāú kuo pau ke fetongi ia ʻaki ʻa e anga-maʻa, mo e ngaahi fakakaukau fakatupu langa hake!
Lolotonga ʻa ʻene fekumí, ʻoku ʻikai ha veiveiua ʻe ʻiloʻi ai ʻe he tokotaha akó ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni faka-Tohitapu kehe ʻa ia te ne tokoniʻi ia ke fakaʻehiʻehi ai mei hono fakalahi ʻa ʻene palopalemá. Ko e fakatātaá, ko e Palovepi 6:27 mo e Mātiu 5:28 ʻoku fakatokanga mai ai ki hono fafangaʻi ʻa hoto ʻatamaí ʻaki ʻa e fakamatala fakaʻaiʻai ʻo e fehokotaki fakasinó. “Leʻei hoku mata ke ʻoua te na sio ki he muna,” ko e lotu ia ʻa e tokotaha-tohi-sāmé. (Sāme 119:37) Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai feʻunga ʻa hono lau pē ʻa e ngaahi konga Tohitapu ko ení. “Ko e loto ʻo e faitotonu ʻoku ne fakakaukau,” ko e lea ia ʻa e tangata potó. (Palovepi 15:28) ʻI he fakakaukauloto ʻo ʻikai ki he meʻa pē ʻoku fekau mai ʻe he ʻOtuá kae toe pehē foki ki he ʻuhinga ʻokú ne fekau mai ai iá, ʻoku lava ke hoko ai ʻa e tokotaha akó ʻo maʻu ha mahino loloto ange ki he fakapotopoto pea mo e fakaʻatuʻi ʻa e ngaahi founga ʻa Sihová.
Fakaʻosí, ko e tokotaha ʻoku feinga ke ikuʻi ʻa e taʻofiʻanga ko eni ki heʻene fakalakalaká ʻoku totonu ke ne kumi tauʻatāina ki he tokoni ʻa Sihová. He ko ē, ʻoku ʻafioʻi lelei ʻe he ʻOtuá hotau faʻungá, ʻoku tau taʻehaohaoa, ko e ngaohi mei he efú. (Sāme 103:14) Ko e lotu taʻetuku ki he ʻOtuá ki ha tokoní, ʻo ʻalu fakataha mo e ngaahi feinga mālohi ke fakaʻehiʻehi mei he kau ʻi he ngaahi ʻāvea ʻi he ʻulungaanga taʻetāú, ʻe faifai pē ʻo ʻomai ai ha ola mātuʻaki mahuʻinga—ko ha konisēnisi maʻa, mo ʻikai mafasia.—Hepelu 9:14.
ʻOua ʻe Foʻi
Ko e hā pē ha faingataʻa ʻokú ke fāinga mo ia, fakatokangaʻi ʻe hoko nai ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻa e ngaahi holomui. ʻI he taimi ʻe hoko ai iá, ʻoku fakanatula pē ke ongoʻi feifeitamaki mo siva ʻa e ʻamanakí. Kae kehe, manatuʻi ʻa e ngaahi lea ʻi he Kaletia 6:9: “Ka ʻoua naʻa ta fiu ʻi he failelei, he te ta utu ʻi hono faʻahitaʻu, ʻo kapau ʻe ʻikai te ta vaivai.” Ko e kau sevāniti līʻoa pehē ʻa e ʻOtuá hangē ko Tēvita mo Pitá naʻá na hokosia ha ngaahi taʻemalava fakamā. Ka naʻe ʻikai te na foʻi. Naʻá na tali anga-fakatōkilalo ʻa e akonakí, fai ʻa e ngaahi liliu naʻe fiemaʻú, pea hoko atu ke fakamoʻoniʻi ko e ongo sevāniti tuʻu-ki-muʻa kinaua ʻa e ʻOtuá. (Palovepi 24:16) Neongo ʻa e ngaahi fehālaaki ʻa Tēvitá, naʻe ui ia ʻe Sihova “ko e tangata ia ʻoku ʻao mo hoku loto, ko e taha ia te ne fai ʻeku ngaahi tuʻutuʻuni kotoa pe.” (Ngāue 13:22) Naʻe ikuʻi tatau ʻe Pita ʻa ʻene ngaahi fehālaakí peá ne hoko ai ko ha pou ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané.
Kuo fiefia ʻa e tokolahi ʻi he ʻahó ni ʻi he lavameʻa tatau ʻi hono ikuʻi ʻa e ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻangá. Ko Yutaka, naʻe lave ki ai ki muʻá, naʻá ne tali ʻa e tuʻuaki ange ʻo ha ako Tohitapu. ʻOkú ne fakamatala: “Ko e poupou mo e tāpuaki ʻa Sihová ʻi he laka ki muʻa taki taha naʻá ku faí naʻe tokoniʻi ai au ke ikuʻi ʻa ʻeku palopalema ʻi he pele paʻangá. ʻOku ou maʻu ʻa e fiefia lahi ʻi hono aʻusia ʻa e moʻoni ʻo e ngaahi lea ʻa Sīsuú—ko e tuí, ʻe lava ke hiki ai naʻa mo e ‘ngaahi moʻungá.’” ʻI he faai mai ʻa e taimí, naʻe hoko ai ʻa Yutaka ko ha sevāniti fakafaifekau ʻi he fakatahaʻangá.
Fēfē ʻa Keiko, ʻa ia naʻe maʻunimā ia ʻe he tapaká? Ko e tuofefine naʻe ako mo iá naʻá ne fokotuʻu ange ke ne lau ʻa e ngaahi kupu kehekehe ʻi he ʻĀ Hake! ʻi he kaveinga fekauʻaki mo e maʻunimā ʻe he tapaká. Naʻe aʻu ʻo fakaʻaliʻali ʻe Keiko ʻa e ngaahi lea ʻo e 2 Kolinito 6:19 (2 Kolinito 7:1, PM) ʻi heʻene meʻalelé ko ha fakamanatu fakaʻaho ia ke nofo maʻa ʻi he ʻafio mai ʻa Sihová. Naʻe kei ʻikai pē lava ke ne tuku. “Naʻá ku ongoʻi feifeitamaki moʻoni ʻiate au,” ko e manatu ia ʻa Keiko. “Ko ia naʻá ku kamata ʻeke leva kiate au pe ko e hā ʻa e meʻa naʻá ku fiemaʻu moʻoní—naʻá ku fiemaʻu ke tauhi ʻa Sihova pe ko Sētane?” ʻI heʻene fakapapauʻi pē ko Sihova ʻa ia naʻá ne fiemaʻu ke tauhí, naʻá ne lotu tōtōivi leva ki ha tokoni. “ʻI heʻeku ʻohovalé,” ko ʻene manatú ia, “naʻá ku malava ke tuku ʻa e ifí ʻo ʻikai ha faingataʻaʻia. ʻOku ou fakameʻapangoʻia pē ʻi he ʻikai te u ngāue vave ange ki aí.”
Ko koe foki ʻe lava ke ke lavameʻa ʻi hono ikuʻi ʻa e ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻanga ki hoʻo fakalakalaká. Ko e lahi ange ʻa hoʻo liliu ʻa hoʻo ngaahi fakakaukaú, ngaahi holí, ngaahi leá, mo e ngaahi tōʻongá ki he ngaahi tuʻunga ʻa e Tohitapú, ko e lahi ange ia hoʻo maʻu ha ongoʻi ʻo e tokaʻi-kitá pea mo e falala-paú. Ko ho fanga tokoua mo e fanga tuofāfine fakalaumālié, pehē ki he ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí, te nau ongoʻi ivi foʻou mo loto-toʻa ʻi heʻenau feohi mo koé. Ko e meʻa mahuʻinga tahá, te ke ʻai ai ke loloto ʻa ho vahaʻangatae mo Sihova ko e ʻOtuá. Kuó ne talaʻofa mai te ne ‘toʻo ha fakafaingataʻaʻiaʻanga pē mei he hala ʻo hono kakaí’ ʻi he taimi ʻoku nau hola ai mei he puleʻi ʻe Sētané. (Aisea 57:14, NW) Pea ʻe lava ke ke fakapapauʻi kapau te ke fai ha feinga ke toʻo atu mo ikuʻi ʻa e ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻanga ki hoʻo fakalakalaka fakalaumālié, ʻe tāpuakiʻi lahi koe ʻe Sihova.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Kuo pulusi ʻi ha ngaahi lea lahi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.
[Fakatātā ʻi he peesi 28]
Naʻe talaʻofa ʻa Sīsū ʻo pehē ko e tuí, ʻe ikuʻi ai ʻa e ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻanga hangē ha moʻungá
[Fakatātā ʻi he peesi 30]
Ko hono lau ʻa e Tohitapú ʻoku fakaivimālohiʻi ai ʻetau feinga ke ikuʻi ʻa e ngaahi mele fakalaumālié