Līpooti Fakataha Fakataʻu
Ko ha Fakataha Naʻe Fakaʻilongaʻi ʻAki ʻa e Fāʻūtaha mo e Ngaahi Palani Fakafiefia
KO E ngaahi fakataha fakataʻu ʻa e Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania ʻoku fakatupu fiefia maʻu pē. He moʻoni ē ko e fakataha fakataʻu hono 127, naʻe fai ʻi he Tokonaki, ʻOkatopa 1, 2011! Ko e kau fakaafe naʻe fakaafeʻi mei he kotoa ʻo e māmaní naʻa nau fakatahataha ʻi he Holo ʻAsemipilī ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi Jersey City, New Jersey, U.S.A.
Ko Gerrit Lösch mei he Kulupu Pulé naʻá ne talitali lelei ʻa e fuʻu kakai fiefiá. Naʻá ne tala ki he kau fakafofonga mei he fonua ʻe 85 nai ke nau fiefia ʻi ha fāʻūtaha fakavahaʻapuleʻanga makehe. Ko e fāʻūtaha peheé ko ha fakamoʻoni lelei ia pea ʻoku fakalāngilangiʻi ai ʻa Sihova. Ko hono moʻoní, ko e fāʻūtahá ko ha toe kaveinga ia ʻo e fakataha ko ení.
KO HA LĪPOOTI LELEI MEI MEKISIKOU
Ko e konga ʻuluaki ʻi he polokalamá naʻe fakahaaʻi ai e fāʻūtaha ʻa e kakai ʻa Sihová. Naʻe fakaʻekeʻeke ʻe Baltasar Perla ʻa e kaungāmēmipa ʻe toko tolu ʻo e fāmili Pēteli ʻi Mekisikoú fekauʻaki mo hono fakatahaʻi ʻa e ʻōfisi vaʻa ʻe ono ʻi ʻAmelika Lotoloto mo e vaʻa ʻi Mekisikoú. Koeʻuhi ko e fakatahaʻi ko ení, kuo hoko ai ʻa e fāmili Pēteli ʻi Mekisikoú ʻo tuifio lahi ange ʻi he ngaahi anga fakafonua mo e fakavahaʻapuleʻanga. Ko e ʻaukolo mai ʻa e ngaahi kaungātui mei he ngaahi fonua kehekehé kuo iku ai ki ha fefakalototoʻaʻaki. ʻOku hangē ia ko hano toʻo ʻe he ʻOtuá ha fuʻu meʻa tāmate ʻo tāmateʻi ʻaki ʻa e ngaahi fakangatangata fakafonuá.
Ko e taha ʻo e pole naʻe ʻomai ʻe he fakatahaʻi ko ení ko hono tokoniʻi ʻa e kau malangá ke nau ongoʻi ʻoku ʻikai ke fakamavaheʻi kinautolu mei he kautaha ʻa Sihová neongo ai ʻoku ʻikai ke kei ngāue ʻa e ngaahi ʻōfisi vaʻá ʻi honau ngaahi fonuá. Ke aʻusia iá, kuo maʻu ai ʻe he fakatahaʻanga taki taha ha laine ʻīmeili malu koeʻuhí ke lava ai ʻo fetuʻutaki hangatonu naʻa mo e faʻahinga ʻi he ngaahi feituʻu mavahé mo e ʻōfisi vaʻá.
ONGOONGO FAKAMUIMUI TAHA MEI SIAPANÍ
Naʻe fakamatala ʻa James Linton mei he vaʻa ʻi Siapaní ki he founga naʻe uesia ai hotau fanga tokouá ʻe he mofuike mo e ngaahi sūnami naʻá na taaʻi ʻa e fonua ko iá ʻi Maʻasi 2011. Ko e Kau Fakamoʻoni tokolahi naʻe mole ʻa e faʻahinga naʻa nau ʻofa aí pea pehē ki heʻenau ngaahi koloá. Ko e ngaahi ʻapi ʻe 3,100 tupu mo e ngaahi meʻalele ʻe lauingeau naʻe ʻomai ʻe he Kau Fakamoʻoni mei he feituʻu ʻi tuʻa mei he ʻēlia naʻe uesiá. Naʻe ngāue taʻetuku ʻa e kau ngāue pole ʻoku nau ngāue fakataha mo e Ngaahi Kōmiti Langa Fakafeituʻú ke monomono ʻa e ngaahi ʻapi ʻo e fanga tokouá. Laka hake ʻi he toko 1,700 naʻa nau pole ke ngāue ʻi ha feituʻu pē naʻe fiemaʻu. Naʻe tokoni ha timi ʻo e kau ngāue pole mei he ʻIunaite Seteté ki hono fakaleleiʻi ʻa e Fale Fakatahaʻangá, pea ko e kau ngāue pole ʻe toko 575 naʻa nau ngāue ʻi he poloseki ko ení.
Kuo fai e tokanga lahi ki he tuʻunga moʻuilelei fakalaumālie mo fakaeongo ʻa e faʻahinga naʻe uesiá. Kuo ngāue ʻa e kau mātuʻa ʻe toko 400 tupu ʻi he feituʻu naʻe fiemaʻu ai ʻa e ʻaʻahi fakatauhisipí. Naʻe hā mahino e tokanga ʻa e Kulupu Pulé ʻi he taimi naʻe fononga atu ai ʻa e ʻovasia sone ʻe toko ua mei he ʻuluʻi ʻapitanga ʻi māmaní ki he feituʻu fakatamakí ʻo fai ha fakalototoʻa. Ko e ngaahi fakahāhā ʻa e tokanga ʻi he tafaʻaki ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻi māmani lahí kuo hoko ia ko ha matavai ʻo e fakafiemālie lahi.
NGAAHI IKUNA FAKALAO
Naʻe tokanga lahi ʻa e kau fanongó ʻi hono tataki ʻe Stephen Hardy mei he vaʻa ʻi Pilitāniá ha lāulea fekauʻaki mo e ngaahi ikuna fakalao ki muí ni mai. Hangē ko ení, naʻe fiemaʻu ʻe he puleʻanga Falaniseé ʻa e tukuhau ko e $82 miliona (U.S.) mei he kautaha ʻoku tau ngāueʻaki ʻi Falaniseé. Naʻe fakaleleiʻi ʻa e ʻīsiú ʻi he taimi naʻe fakatonuhiaʻi ai kitautolu ʻe he Fakamaauʻanga ʻIulope ki he Ngaahi Totonu ʻa e Tangatá (ECHR), ʻo pehē ai naʻe maumauʻi ʻe he puleʻanga Falaniseé ʻa e Kupu 9 ʻo e Konivēsio ʻa ʻIulopé, ʻa ē ʻokú ne maluʻi ʻa e tauʻatāina fakalotú. Ko e fakalea ʻo e tuʻutuʻuní ʻoku fakahaaʻi ai ko e keisi ko ení naʻe ʻikai fekauʻaki ia mo ha paʻanga, he ʻoku pehē ia ai: “Ko e fakafisi ke tali ha kautaha lotu, fakangata ia, ko e ngāueʻaki ha lea kovi ki ha kautaha lotu, ko e fakatātā kotoa ia ʻo e kaunoa ʻi he totonu kuo ʻoange ʻe he Kupu 9 ʻo e Konivēsió.”
Naʻe toe fakatonuhiaʻi ai kitautolu ʻe he ECHR ʻi ha keisi fekauʻaki mo ʻAimīnia. Talu mei he 1965 naʻe fakakaukau ʻa e ECHR naʻe ʻikai ke maluʻi ʻe he Konivēsio ʻa ʻIulopé ʻa e faʻahinga tāutaha mei he ui ko ia ki he sōtiá. Ko e Semipā Lahí—ʻa e tuʻunga māʻolunga taha ʻo e Fakamaauʻanga ʻIulopé—naʻá ne tuʻutuʻuni ko e “fakafepaki ki he ngāue fakakautaú, ʻa ia ko e ueʻi ʻe ha fakafepakiʻi fakamātoato mo taʻealaikuʻi,” ʻoku totonu ke fakapapauʻi ia ʻe he Konivēsio ʻa ʻIulopé. ʻOku fakafatongiaʻi ʻe he tuʻutuʻuni ko ení ʻa ʻAmīnia pea mo e ngaahi fonua ko ia hangē ko ʻAsapaisani mo Toake ke nau ʻiloʻi ʻa e totonu tatau.
NGAAHI POLOSEKI LANGA
Ko Guy Pierce mei he Kulupu Pulé naʻe malanga hokó peá ne fakahaaʻi ai ko e tokotaha kotoa naʻe ʻi aí naʻa nau fieʻilo fekauʻaki mo ʻetau ngaahi poloseki langa ʻi he Siteiti Niu ʻIoké. Naʻá ne huluʻi ha vitiō ʻoku hā ai ʻa e ngaahi fakalakalaka ʻi Wallkill, Patterson, mo e konga ʻapi naʻe toki maʻu ki muí ni ʻi Warwick mo Tuxedo, Niu ʻIoke. ʻI Wallkill, ko ha nofoʻanga foʻou ʻoku ʻamanaki ke fakakakato ʻi he 2014 ʻa ia ʻe ʻi ai ha ngaahi loki kehe ʻe 300 tupu.
ʻOku ʻi ai e ngaahi palani ke fai ki he konga kelekele ʻeka ʻe 248 (100 ha) ʻi Warwick. “Neongo ʻoku teʻeki ai ke tau fakapapauʻi e finangalo ʻo Sihova fekauʻaki mo Warwick,” ko e lau ia Tokoua Pierce, “ʻoku mau mateuteu ke ngāue ki he konga ʻapí fakataha mo e taumuʻa ke hiki ki ai ʻa e ʻuluʻi ʻapitanga ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.” ʻOku toe ʻi ai ʻa e ngaahi palani kuo fai ke ngāueʻaki ʻa e konga kelekele ʻeka ʻe 50 (20 ha) ʻoku tuʻu ʻi he maile ʻe ono (10 km) ki he tokelau ʻo Warwick ke ʻave ki ai ʻa e ngaahi mīsiní mo e naunau langá. “ʻI hono fakaʻatā mai pē ʻa e langá, ʻoku ʻamanekina ke mau fakakakato ʻa e ngāué fakakātoa ʻi loto ʻi he taʻu ʻe fā,” ko e lau ia ʻa Tokoua Pierce. “Ko hotau konga ʻapi leva ʻi Brooklyn ʻe lava ke fakatau atu.”
“Kuo liliu e fakakaukau ʻa e Kulupu Pulé fekauʻaki mo e ofi ʻa e fuʻu mamahi lahí?” ko e ʻeke ia ʻa Tokoua Pierce. “ʻIkai ʻaupito,” ko ʻene talí ia. “Kapau ʻe taʻofi ʻe he fuʻu mamahi lahí ʻetau ngaahi palaní, ko e tōtō atú ia, tōtō atu ʻaupito!”
TOKANGA FEKAUʻAKI MO E LAIONE NGUNGULÚ
Ko Stephen Lett, ʻa e toe mēmipa ʻe taha ʻo e Kulupu Pulé, naʻá ne lāulea hono hoko fekauʻaki mo e 1 Pita 5:8: “Tauhi maʻu hoʻomou fakakaukau leleí, faʻa leʻo. Ko homou filí, ʻa e Tēvoló, ʻokú ne ʻalu fano holo ʻo hangē ha laione ngungulú, ʻi he kumi ki ha taha ke ne folofua.” Naʻe fakahaaʻi ʻe Tokoua Lett ʻa e ngaahi anga kehekehe ʻo e fanga laioné ʻo ʻai ai e talanoa fakatātā ʻa Pitá ko ha fakamatala feʻungamālie ia ki he Tēvoló.
Koeʻuhi ʻoku mālohi ange mo vave ange ʻa e fanga laioné ʻi he tangatá, ʻoku ʻikai totonu ke tau feinga ke faitau pe fakalaka ʻia Sētane ʻi hotau mālohi pē ʻo kitautolú. ʻOku tau fiemaʻu ʻa e tokoni ʻa Sihová. (ʻAi. 40:31) ʻOku tulimanu fakamoulu pē ha laione, ko ia kuo pau ke tau fakaʻehiʻehi mei he fakapoʻuli fakalaumālié ʻa ē ʻoku kumi ai ʻe Sētane ha tahá. Hangē pē ko hano tāmateʻi ʻe ha laione ha ʻanitelope anga-lelei pe ko ha ʻuhikiʻi sepelā ʻoku mohe, ko ia ko Sētané ʻoku taʻefaimeesi pea te ne saiʻia ke tāmateʻi kitautolu. Pea hili e mākona ʻa ha laione, ʻoku ʻikai kei faʻa fakatokangaʻi ko e hā ʻa e monumanú, ʻo hangē pē ko e “tuʻunga fakamuimui” ʻo e kau maʻukovia fakalaumālie ʻe Sētané ʻoku “hoko ia ʻo kovi ange ʻi he ʻuluakí.” (2 Pita 2:20) Ko ia ʻoku fiemaʻu ke tau tuʻu ʻo fakafepakiʻi ʻa Sētane pea pikimaʻu ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu kuo tau akó.—1 Pita 5:9.
HOUNGAʻIA HO TUʻUNGA ʻI HE FALE ʻO SIHOVÁ
“ʻOku tau maʻu kotoa ha feituʻu ʻi he fale ʻo Sihová,” ko e lau ia ʻa e tokotaha-malanga hokó, ʻa Samuel Herd mei he Kulupu Pulé. ʻOku maʻu ʻe he kau Kalisitiane kotoa ha feituʻu ʻi he “fale” ʻo e ʻOtuá—ʻa hono temipale fakalaumālié—ʻa e fokotuʻutuʻu ki he lotu kiate ia ʻo makatuʻunga ʻi he feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú. Ko ha feituʻu ia ke koloaʻaki hangē ko ha monū mahuʻingá. Hangē ko Tēvitá, ʻoku tau holi ke “nofo ʻi he fale ʻo Sihova ʻi he ʻaho kotoa o [ʻetau] moʻui.”—Saame 27:4.
Naʻe lave ʻa Tokoua Herd ki he Saame 92:12-14 (PM) peá ne ʻeke, “ʻOku anga-fēfē hono fakamafeia kitautolu ʻe Sihova ke tau maʻuiʻuí?” Naʻá ne tali: “ʻI he palataisi fakalaumālié, ʻoku tauhi ai kitautolu ʻe he ʻOtuá ke tau māfana, maluʻi kitautolu, pea ʻomai mo e ngaahi vai fakaivifoʻou ʻo e moʻoní. Tau fakamālō kiate ia ʻi he meʻa ko iá.” Naʻe ekinaki leva ʻa Tokoua Herd ki he kau fanongó: “Tau hoko ʻo fiemālie ke nofo ʻi he fale ʻo Sihová—ʻo ʻikai ʻi ha kiʻi taimi nounou kae taʻengata.”
FAKAʻAPAʻAPAʻI ʻE HE KAU KALISITIANÉ ʻA E FOLOFOLA ʻA E ʻOTUÁ
Ko David Splane foki mei he Kulupu Pulé, naʻá ne fakamatala ʻi he malanga hokó ʻo pehē ko e kau Kalisitiane moʻoní kuo nau fakaʻapaʻapaʻi maʻu pē ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá. ʻI he ʻuluaki senitulí, naʻa nau falala ki ai ki hono fakaleleiʻi ʻa e ʻīsiu fekauʻaki mo e kamú. (Ngā. 15:16, 17) Ka ko e niʻihi ʻo e kau Kalisitiane lau pē ʻi he senituli hono uá ʻa ia kuo akoʻi ʻi he filōsofia faka-Kalisí naʻa nau kamata ke fakamuʻomuʻa ʻenau lavameʻa fakaʻatamaí ʻi he Folofolá. Ki mui ai, naʻe fetongi ʻe he niʻihi ʻa e ngaahi akonaki Fakatohitapú ʻaki ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa e ngaahi Tamai ʻo e Siasí naʻe laú mo e kau ʻemipola Lomá, ʻo fōfoaʻi ai ʻa e ngaahi tokāteline loi lahi.
Naʻe lave ʻa Tokoua Splane ʻo pehē ʻi ha talanoa fakatātā, naʻe fakahaaʻi ai ʻe Sīsū ʻe ʻi ai maʻu pē ha kau Kalisitiane pani moʻoni ʻi he māmaní ke taukapoʻi ʻa e moʻoní. (Māt. 13:24-30) ʻOku ʻikai lava ke tau fakapapauʻi ko hai kinautolu. Kae kehe, ʻi he faai mai ʻa e ngaahi senitulí, kuo fakahalaiaʻi ʻe he tokolahi ʻa e ngaahi tui mo e ngaahi tōʻonga taʻefakatohitapú. Ko e niʻihi ʻo e faʻahingá ni ko e Pīsope-Pule ko ʻAkopate ʻo Lyons ʻi he senituli hono 9, Pita ʻo Bruys, Henelī ʻo Lausanne, mo Valatesi (pe, Uolotō) ʻi he senituli hono 12, Sione Uikilifi ʻi he senituli hono 14, Viliami Tinitale ʻi he senituli hono 16, mo Henelī Kulū mo Siaosi Sitoasi ʻi he senituli hono 19. ʻOku hokohoko atu ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova he ʻaho ní ke pouaki ʻa e ngaahi tuʻunga Fakatohitapú pea ʻiloʻi ko e Tohi Tapú ko e makatuʻunga ia ʻo e moʻoní. Ko e ʻuhinga ia kuo fili ai ʻe he Kulupu Pulé ʻa ʻetau konga tohi fakataʻu ki he 2012 ko e Sione 17:17: “Ko hoʻo folofolá ko e moʻoní ia.”
NGAAHI FEʻUNUʻAKI FAKAFIEFIA KI HE AKÓ MO E NGĀUÉ
Ko ha fanongonongo naʻe fai ʻe Anthony Morris mei he Kulupu Pulé naʻe fakamatalaʻi fakanounou ai ʻa e ngaahi feʻunuʻaki ki he kau misinalé mo e kau tāimuʻa makehé. ʻI Sepitema 2012, ʻe fai ai ʻi he ngaahi fonua kuo filifili ʻa e ngaahi kalasi fekauʻaki mo e Ako Fakatohitapu Maʻá e Ngaahi Hoa Mali Kalisitiané. Ko e taumuʻa ʻo e Akoʻanga Kiliatí kuo liliu ia. Kamata ʻi ʻOkatopa kuo ʻosí, ko e faʻahinga kotoa kuo ako ʻi Kiliatí kuo nau ʻosi ʻi ha niʻihi ʻo e ngāue taimi-kakato makehé—ʻi he tuʻunga ko e kau misinale kuo teʻeki ke nau ʻi Kiliati, kau tāimuʻa makehe, kau ʻovasia fefonongaʻaki, pe kau Pēteli. ʻE ngāueʻaki ʻa e kau maʻu tohi fakamoʻoni akó ke fakaivimālohiʻi mo fokotuʻu maʻu ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá mei he ngaahi ʻōfisi vaʻá fakatouʻosi ʻi he ngāue fefonongaʻakí, pe ʻi he ngaahi feituʻu nofoʻi tokolahí ʻa ia te nau lava ai ke fakalototoʻaʻi ʻa e ngaahi fakatahaʻangá ʻi he ngāue fakamalangá.
ʻE kamataʻi ʻe ha toe kau tāimuʻa makehe ʻa e ngaahi feituʻu ngāue ʻi he ngaahi feituʻu mamaʻo mo mavahé. ʻI Sanuali 1, 2012, ko e kau maʻu tohi fakamoʻoni ako ʻe niʻihi ʻo e Ako Fakatohitapu Maʻá e Fanga Tokoua Taʻemalí mo e Ako Fakatohitapu Maʻá e Ngaahi Hoa Mali Kalisitiané ʻe vaheʻi kinautolu ko e kau tāimuʻa makehe fakataimi pea ngāueʻaki ke kamataʻi pea fakalahi ʻa e ngāue he ngaahi feituʻu mamaʻó. Te nau maʻu ʻa e ngaahi vāhenga-ngāue tāimuʻa makehe ʻi he taʻu ʻe taha ʻi ha taimi ʻo aʻu ki he taʻu ʻe tolu. Ko e faʻahinga ʻe fakamoʻoniʻi ʻoku nau ola leleí te nau maʻu nai ha ngaahi vāhenga-ngāue tuʻumaʻu.
Ko e fakataha fakataʻu 2011 ko ha taimi fakafiefia ia. ʻOku tau hanga kia Sihova ke ne tāpuekina ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻu foʻou ke fakalahi ʻetau ngāue fakamalangá pea toe fakafāʻūtahaʻi ʻa e fetokouaʻakí—ʻo fai kotoa ia ke fakalāngilangiʻi mo fakahīkihikiʻi ia.
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 18]
HOKO ʻO MAHENI ANGE
Naʻe toe hā ʻi he polokalamá ha fakaʻekeʻeke ʻo e toko nima ʻo e kau uitou kei moʻui ʻe toko hiva ʻo e kau mēmipa ʻo e Kulupu Pulé. Ko e fanga tuofāfine ko Marina Sydlik, Edith Suiter, Melita Jaracz, Melba Barry, mo Sydney Barber naʻa nau lave ki he founga naʻa nau ako ai ʻa e moʻoní pea kau ki he ngāue taimi-kakató. Naʻe vahevahe ʻe he toko taha taki taha ki he kau fanongó ʻa e ngaahi manatu melie, ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo hono husepānití, mo e ngaahi tāpuaki naʻá na maʻu fakatahá. ʻI ha fakamulituku fakaueʻiloto fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻekeʻeke ko ení, naʻe hivaʻi ai ʻe he kau fanongo ʻa e hiva fika 86, ʻoku fakakaveinga ko e “Kau Fefine Faitōnunga, Fanga Tuofāfine Kalisitiane.”
[Fakatātā]
(ʻOlunga) Daniel mo Marina Sydlik; Grant mo Edith Suiter; Theodore mo Melita Jaracz
(Lalo) Lloyd mo Melba Barry; Carey mo Sydney Barber
[Mape ʻi he peesi 16]
(Ki he fakamatala kakato, sio ki he tohí)
Naʻe fakatahaʻi ʻa e ʻōfisi vaʻa ʻe ono ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa e vaʻa Mekisikoú
MEKISIKOU
KUATEMALA
HONITULASI
ʻELI SALAVATOA
NIKALĀKUĀ
KOSITĀ LIKA
PANAMĀ
[Fakatātā ʻi he peesi 17]
Tisaini ki he kahaʻú ʻo e ʻuluʻi ʻapitanga ʻi māmani ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi Warwick, Niu ʻIoké